TVP Kultura Piątek, 13.10.2023 07:25 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - SALOME ZOURABISHVILI Rozmowa, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska, Jolanta Rzegocka Program "Res Poloniae - o Polsce z oddali" to cykl wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką w różnych krajach. Tym razem dziennikarka odwiedza Gruzję, gdzie rozmawia z przedstawicielami kulturalnych elit. Misją programu jest wzajemne poznanie się Polaków i Gruzinów, odnalezienie w Gruzji polskich śladów, a także uświadomienie sobie wszystkiego, co może łączyć obydwa narody. W odcinku Jolanta Rzegocka rozmawia z prezydent Gruzji, Salome Zourabishvili. 09:05 AWANTURA O BASIĘ Film dla młodych widzów, 104 min, Polska 1995 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz wg powieści Kornela Makuszyńskiego: Tomasz Piotrowski, Kazimierz Tarnas Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paulina Tworzyańska, Agata Marciniak, Maria Kaniewska, Piotr Fronczewski, Andrzej Szczepkowski, Olgierd Łukaszewicz, Maria Gładkowska, Jan Jankowski, Gustaw Holoubek, Igor Śmiałkowski, Jerzy Zelnik, Anna Seniuk, Halina Winiarska, Hanna Śleszyńska, Marek Cichucki Film Kazimierza Tarnasa to druga, nieco uwspółcześniona i swobodniejsza adaptacja bestsellerowej powieści Kornela Makuszyńskiego - po klasycznej ekranizacji Marii Kaniewskiej z 1951 r. Basia Bzowska jest już piętnastoletnią dziewczyną - nieco szaloną, ale o złotym sercu i pogodnym usposobieniu. Wiedzie wspaniałe, beztroskie życie w domu państwa Olszowskich. Przypadkiem, od zazdrosnej koleżanki dowiaduje się, że była "znajdą" i z litości została przygarnięta przez swoich opiekunów. Basia postanawia dociec prawdy o swej przeszłości. Dowiaduje się o śmierci matki i tragedii ojca, wybitnego uczonego, który zaginął podczas wyprawy w Andy. Słynny geograf, profesor Somer, wręcza dziewczynce fotografię swego ukochanego ucznia, Adama Bzowskiego. Wpatrując się w zdjęcie ojca, którego nie pamięta, Basia utwierdza się w przekonaniu, że jej ojczulek żyje, mimo oficjalnych komunikatów o śmierci członków ekspedycji. Energiczna piętnastolatka zamierza zorganizować wyprawę w Andy, a realizację planu umożliwia jej świeżo otrzymany spadek. Francuz Gaston, jedyny ocalały uczestnik wyprawy sprzed lat, pomaga jej w poszukiwaniach. Po wielu perypetiach docierają do odległej osady indiańskiego plemienia Livarisów i odnajdują Bzowskiego, który jest w wiosce czarownikiem. Niestety, wskutek odniesionych ran ojciec Basi cierpi na całkowitą amnezję - nie rozpoznaje córki, nie pamięta niczego ze swej przeszłości. Indianie odnoszą się do przybyszów nieufnie, a nawet wrogo, podróżnicy muszą opuścić wioskę. Basia robi wszystko, żeby ściągnąć ojca do Polski. Jednak ani powrót do domu, ani wysiłki lekarzy nie pomagają zamkniętemu w mrokach nieświadomości mężczyźnie. Basia podejmuje prawie nadludzki wysiłek, by przywrócić ojcu pamięć. Staje się to nieoczekiwanie, podczas wizyty w pracowni profesora Somera. Wszyscy są przekonani, że to miłość córki dokonała cudu uzdrowienia ojca. I wszyscy są szczęśliwi, poza babcią Tańską, która nie chce się zgodzić, by jej ukochana, przybrana wnuczka zamieszkała z "szalonym" ojcem. 11:00 RODZINA KANDERÓW - ODC. 12 - GORZKIE DNI. ROK 1976 Serial obyczajowy, 60 min, Polska 1988 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Występują: Tadeusz Madeja, Krystyna Kołodziejczak - Szyszko, Tomasz Kozłowicz, Katarzyna Litwin, Michał Anioł, Zbigniew Zaniewski, Mirosław Krawczyk, Bogusław Sar i inni Kariera sportowa Władka załamała się. Kontuzja sprawiła, że ma nie w pełni sprawną nogę. Nie może odnaleźć się w nowej sytuacji. Zaniedbuje rodzinę, pieniądze przepuszcza na wódkę i karty. Tymczasem jego żona Jola jest w ostatnim miesiącu ciąży. Zmaltretowana psychicznie nie wytrzymuje napięcia. Dziecko zaraz po urodzeniu umiera, Jola odchodzi od męża. Śmierć dziecka wywołuje szok u Władka. Przestaje pić, poddaje się powtórnej operacji. Zaczyna też starania o pracę. 12:15 DELACROIX, SZTUKA PONAD WSZYSTKO (DELACROIX, L'ART A TOUT PRIX) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Martin Fraudreau Scenariusz: Martin Fraudreau Dokument o twórczości francuskiego malarza epoki romantyzmu, Eugene'a Delacroix, znanego z takich obrazów, jak Masakra na Chios, Wolność wiodąca lud na barykady czy Kobiety algierskie. W malarstwie inspirował się aktualnymi wydarzeniami politycznymi, egzotycznymi podróżami, antykiem a także literaturą; stawiał na obrazowość i przekazywał emocje dzięki kolorom i fakturze. Jego dzieła nierzadko wywoływały sensację wśród współczesnych, gdyż nie stronił od kontrowersyjnych aktualnych tematów politycznych, łamiąc zasady tradycyjnego malarstwa historycznego. Jest także autorem fresków w paryskich budynkach użyteczności publicznej i w kościele Saint Sulpice. 13:25 PSALM CODZIENNY CZYLI RADOŚĆ O PORANKU JONASZA KOFTY Widowisko artystyczne, 59 min, Polska, 1988 Reżyseria: Marek Wilewski Wykonawcy: Hanna Banaszak, Adrianna Biedrzyńska, Ewa Błaszczyk, Krystyna Prońko, Marian Opania, Ryszard Rynkowski, Janusz Strobel, Zbigniew Zamachowski, Andrzej Zaucha, Janusz Stokłosa, Piotr Polk, Alibabki, Spektrum Widowisko artystyczne. Piosenki Jonasza Kofty wykonują m. in. Zbigniew Zamachowski, Andrzej Zaucha i zespół Alibabki. 15:10 DAMA KAMELIOWA Melodramat, 103 min, Polska, 1994 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jadwiga Barańska Aktorzy: Anna Radwan, Jan Frycz, Stanisława Celińska, Anna Dymna, Jerzy Kamas, Jan Englert, Henryk Machalica, Artur Dziurman, Zofia Merle i inni "To kameralna, ubrana w stroje z epoki opowieść o miłości. W czasie absolutnej znieczulicy i chamstwa przelewających się na ekranach, roztrzaskujących się mózgów, brutalności i krwi, myślę, że nasz film znajdzie swojego odbiorcę. Takiego, któremu brakuje we współczesnym kinie wielkich uczuć" - mówiła w jednym z wywiadów Jadwiga Barańska, asystentka reżysera i scenarzystka "Damy Kameliowej", prywatnie żona realizatora filmu, Jerzego Antczaka, twórcy pamiętnych, nominowanych do Oscara "Nocy i dni" oraz miniserialu "Hrabina Cosel" (w obu produkcjach Barańska kapitalnie zagrała główne role). "Damę Kameliową" (początkowo planowaną jako spektakl Teatru TV) Antczak nakręcił w urokliwych plenerach stołecznych Łazienek i Starówki. Sceny we wnętrzach realizowano zaś w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie. Adaptacja głośnej powieści Aleksandra Dumasa syna w ujęciu Antczaka i Barańskiej różni się nieco od swych słynnych poprzedniczek, w tym filmu George'a Cukora z 1936 z Gretą Garbo, Robertem Taylorem i Lionelem Barrymorem w rolach głównych. Polscy twórcy podjęli próbę pogodzenia książkowego oryginału z duchem współczesności - bezwzględnej i wyrachowanej. Dlatego "Dama Kameliowa" anno domini 1994 to nie tyle opowieść o romantycznej i niespełnionej miłości, co historia tragedii dwojga ludzi, którzy nie potrafili się zrozumieć. To realistyczny zapis tragedii jednostek bezbronnych wobec okrucieństwa świata, skazanych na cierpienie i samotność. Akcja filmu toczy się w połowie XIX wieku. Główną bohaterką "Damy..." jest Małgorzata Gautier, luksusowa paryska kurtyzana, znana z tego, że pojawia się na spektaklach operowych z bukietem białych lub czerwonych kamelii. Po śmierci kobiety odbywa się licytacja jej majątku. Pisarz Aleksander Dumas kupuje książkę, ale niespełna kilka dni potem zjawia się u niego niejaki Armand Duval, dla którego nabytek literata stanowi niezmiernie cenną pamiątkę. Okazuje się, że Duval był kochankiem Małgorzaty, jednak ich związek zakończył się tragedią. Niezwykły gość postanawia opowiedzieć pisarzowi dramatyczne dzieje swej miłości. 17:10 POMIĘDZY Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jakub Piątek Zdjęcia: Małgorzata Szyłak, Tomasz Wolski Instrumenty historyczne są mostem łączącym teraźniejszość z przeszłością, a moment, w którym dotykasz tego instrumentu jest chwilą zawieszoną w czasie, jest międzyczasem. Fortepiany istnieją od niemal trzystu lat. Stają się w zasadzie coraz lepsze. Zmieniają się jednak nie tylko fortepiany, ale i publiczność. Pomiędzy fortepianami a publicznością jest zaś muzyka. Kiedy człowiek tak wiele zajmuje się dawnymi instrumentami, zapomina, jaka jest data, że minęło 100 czy 150 lat. To jest jak podróż w czasie i przestrzeni. Jeśli utracimy naszą miłość do przeszłości, będziemy mieli cywilizację bez świadomości historii. To poważne zagrożenie. Im bardziej angażujemy się w wirtualną rzeczywistość, im mniej dotykamy prawdziwego drewna. Instrumenty historyczne są pomostem łączącym moje czasy z przeszłością, może z czasami Chopina. Kiedy na nich gramy, znajdujemy się pomiędzy przeszłością i teraźniejszością. Instrumenty historyczne od wielu lat są dla wielu muzyków i melomanów wyjątkowo ekscytujące. Film dokumentalny "Pomiędzy" przedstawia ideę wykonawstwa historycznego. Opowiedziana głosem wybitnych pianistów m.in. Marthy Argerich, Marii Joao Pires, Janusza Olejniczaka, Nelsona Goernera, Claire Chevallier. To produkcja Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. 17:50 II KONKURS CHOPINOWSKI NA INSTRUMENTACH HISTORYCZNYCH - PRZESŁUCHANIA FINAŁOWE - DZIEŃ 1 Koncert, 180 min, Polska, 2023 Druga edycja Konkursu odbędzie się w dniach 5 - 15 października 2023 r. w Filharmonii Narodowej w Warszawie. 13 i 14 października odbędzie się trzeci etap przesłuchań - sześciu finalistów wykona wybrane przez siebie utwory Chopina z orkiestrą. Towarzyszyć im będzie {OH} Orkiestra Historyczna Martyny Pastuszki. Pianistów oceniać będzie międzynarodowe Jury złożone z wybitnych muzyków specjalizujących się w wykonawstwie historycznym, jak Andreas Staier, Paolo Giacometti, Tobias Koch oraz wybitnych chopinistów. Uczestniczący w konkursie pianiści będą mieli do dyspozycji fortepiany historyczne z kolekcji Instytutu (Erard z 1838, 1849 i 1855, Pleyel z 1848 i 1854, Broadwood z 1843), repliki instrumentów z epoki oraz instrumenty udostępnione przez zaprzyjaźnione kolekcje europejskie. 21:30 WIECZÓR KINOMANA - WSTĘP DO FILMU - MĘŻCZYZNA IMIENIEM OVE Felieton, 5 min, Polska, 2023 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie pt. "Mężczyzna imieniem Ove", reż. Hannes Holm. 21:40 WIECZÓR KINOMANA - MĘŻCZYZNA IMIENIEM OVE (EN MAN SOM HETER OVE) Komediodramat, 116 min, Szwecja, 2015 Reżyseria: Hannes Holm Aktorzy: Rolf Lassgard, Bahar Pars, Filip Berg, Ida Engvoll Spokojne szwedzkie miasteczko. Owdowiały Ove dobiega sześćdziesiątki. Po śmierci ukochanej żony życie straciło dla niego sens. Z dnia na dzień bohater coraz mocniej pogrąża się w depresji i myślach samobójczych. Pewnego dnia do domu po drugiej stronie ulicy wprowadza się małżeństwo z dwojgiem dzieci. Pierwsze spotkanie Ove z nowymi sąsiadami nie zwiastuje niczego dobrego; ciężarna Parvaneh taranuje samochodem skrzynkę na listy należącą do zgorzkniałego samotnika. Wkrótce jednak, nieoczekiwanie dla siebie samego, Ove zyska nową przyjaciółkę... 23:45 PITBULL - ODC. 19 Serial policyjny TVP, 46 min, Polska, 2008 Reżyseria: Xawery Żuławski, Patryk Vega Scenariusz: Patryk Vega, Piotr Subbotko Aktorzy: Andrzej Grabowski, Marcin Dorociński, Weronika Rosati, Michał Żurawski, Paweł Królikowski, Michał Kula, Hanna Konarowska, Redbad Klijnstra Warszawa została sterroryzowana przez psychopatę, który podkłada prymitywnie wykonane ładunki wybuchowe..Pierwszą ofiarą jest młoda dziewczyna, której bomba wybuchła prosto w twarz, gdy wyrzucała śmieci. W krótkim czasie pojawiają się kolejne ofiary "rurabombera". Igor dostaje polecenie służbowego wyjazdu do Korycina, gdzie lokalni policjanci nie potrafią poradzić sobie z mężczyzna wariatem, który od lat terroryzuje wieś. W Korycinie poznaje Renatę, policjantkę z lokalnego posterunku, która pomaga mu w rozwiązaniu sprawy terrorysty Zawiszy. Chociaż działali skutecznie, sprawa kończy się tragicznie. Igor proponuje Renacie, by przeniosła się do Warszawy. Wydaje się, że status Dżemmy w Polsce się ustabilizował. Chce rozwieść się z Kubusiem, za którego wyszła za mąż, by dostać pozwolenie na pobyt w Polsce. Jednak jej podstawiony małżonek zaczyna sprawę komplikować. 00:50 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - LUDZIE ZA MGŁĄ (LE QUAI DES BRUMES) Film obyczajowy, 86 min, Francja, 1938 Reżyseria: Marcel Carné Scenariusz: Marcel Carné, Jacques Prévert Aktorzy: Jean Gabin, Michel Simon, Michele Morgan, Pierre Brasseur Zdjęcia: Eugen Schufftan Muzyka: Maurice Jaubert Film powstał na podstawie powieści Pierre'a Mac Orlana "Le Quai des brumes" z 1927 roku. Michele Morgan, Pierre Brasseur i Jeana Gabin wykreowali główne postaci w melodramacie uznawanym za początek francuskiego realizmu poetyckiego w kinematografii. Historia dzieje się w Hawrze, przez który Jean, uciekający z kolonialnej armii chce przedostać się do Francji. Jednak w miejscowym bistro poznaje piękną Nelly. Dziewczyna uwikłana jest w skomplikowane relacje miejscowego półświatka i Hawr okazuje się ostatnim przystankiem dla Jeana. 02:30 NOC KRÓTKICH FILMÓW - ORFEUSZ I EURYDYKA Film animowany, 12 min, Polska, 1961 Reżyseria: Edward Sturlis Scenariusz: Janusz Skoszkiewicz Wykonawcy: Zbigniew Niewczas Krótki film animowany w reżyserii Edwarda Sturlisa. Animacja lalkowa o tragicznych losach Orfeusza i pięknej Eurydyki. Po śmierci ukochanej Orfeusz błąka się po świecie, próbując odzyskać utraconą miłość. Ostatecznie schodzi do piekieł, gdzie swoją piękną grą na lirze obłaskawia cerbera i przekonuje Charona, by zabrał go na drugi brzeg Styksu. Tam opowiada bogom podziemnego świata o Eurydyce, próbując nakłonić ich do wypuszczenia przedwcześnie zmarłej dziewczyny. (ŹRÓDŁO: ninateka.pl) 02:45 NOC KRÓTKICH FILMÓW - IGRASZKI Film animowany, 6 min, Polska, 1962 Reżyseria: Kazimierz Urbański Scenariusz: Kazimierz Urbański Muzyka: Andrzej Markowski Wycinankowy film Kazimierza Urbańskiego nagrodzony w 1962 roku w Rimini (MFF) - "Złoty Zygmunt". 03:05 WOMEN MAKE FILM - KOBIETY ZA KAMERĄ ODC. 7 (WOMEN MAKE FILM) Cykl dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Cousins Twórcy serialu rozmawiają z uznanymi reżyserkami, by odpowiedzieć na pytanie, czy istnieje typowo kobiece kino. Zdania na ten temat są podzielone. Niektóre z pań, jak choćby Jane Campion ("Fortepian") czy Sally Potter ("Orlando"), nie czują się wyróżnione, gdy ktoś określa ich filmy jako kobiece. Według autorek pojęcie funkcjonuje umownie i nie stanowi odpowiedniej definicji dla ich dzieł. Z drugiej strony fakt bycia kobietą reżyserem sprawia, iż mają one poczucie swoistej odrębności. 04:25 POMIĘDZY Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jakub Piątek Zdjęcia: Małgorzata Szyłak, Tomasz Wolski Instrumenty historyczne są mostem łączącym teraźniejszość z przeszłością, a moment, w którym dotykasz tego instrumentu jest chwilą zawieszoną w czasie, jest międzyczasem. Fortepiany istnieją od niemal trzystu lat. Stają się w zasadzie coraz lepsze. Zmieniają się jednak nie tylko fortepiany, ale i publiczność. Pomiędzy fortepianami a publicznością jest zaś muzyka. Kiedy człowiek tak wiele zajmuje się dawnymi instrumentami, zapomina, jaka jest data, że minęło 100 czy 150 lat. To jest jak podróż w czasie i przestrzeni. Jeśli utracimy naszą miłość do przeszłości, będziemy mieli cywilizację bez świadomości historii. To poważne zagrożenie. Im bardziej angażujemy się w wirtualną rzeczywistość, im mniej dotykamy prawdziwego drewna. Instrumenty historyczne są pomostem łączącym moje czasy z przeszłością, może z czasami Chopina. Kiedy na nich gramy, znajdujemy się pomiędzy przeszłością i teraźniejszością. Instrumenty historyczne od wielu lat są dla wielu muzyków i melomanów wyjątkowo ekscytujące. Film dokumentalny "Pomiędzy" przedstawia ideę wykonawstwa historycznego. Opowiedziana głosem wybitnych pianistów m.in. Marthy Argerich, Marii Joao Pires, Janusza Olejniczaka, Nelsona Goernera, Claire Chevallier. To produkcja Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. 04:55 FORTEPIAN CHOPINA Film dokumentalny, 16 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Stasik Krótki film "Fortepian Chopina", produkcja Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina, wykracza dalece poza sam tylko zapis technicznego procesu, choć ważne jest tu ukazanie jego złożoności, ogromu wyzwań koncepcyjnych, mechanicznych, stolarskich, wreszcie - muzycznych, jak strojenie właściwego dźwiękowego rezonansu nawet niewielkich elementów konstrukcji. Przede wszystkim jest to jednak film o prawdziwej pasji i umiłowaniu swej pracy przez twórcę fortepianu, Paula McNulty'ego, Amerykanina, którego możemy obserwować w jego pracowni w czeskim Diviovie. Tam powstają doskonałe repliki sławnych instrumentów Steina, Waltera, Grafa czy Pleyela, lecz "opus" warszawskiego mistrza z 1830 r. było wyzwaniem szczególnym wobec szczupłości materiału źródłowego dla takiej rekonstrukcji. Kreator instrumentu odsłania przed widzami wiele tajemnic swego warsztatu, opowiadając też fascynująco o jego aspektach zupełnie nieznanych laikom. To rzadka okazja podziwiania rzemiosła najwyższej próby, pracy wspaniałego zespołu i jednoczesnego skonfrontowania go z brzmieniowym rezultatem śmiałej, technicznie perfekcyjnej rekonstrukcji.