TVP Dokument Poniedziałek, 16.10.2023 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - ENERGIA NA ZIELONEJ NÓŻCE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Andrzej Szulkowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Hodują króliki popielniańskie białe i kury zielononóżki kuropatwiane, sadzą drzewa owocowe. EKO Szkoła Życia w Wandzinie to największy w Polsce ośrodek dla ludzi uzależnionych od narkotyków, zakażonych wirusem HIV i chorych na AIDS. Od 15 lat ludzie wyrzuceni poza nawias leczą się, pracują, zdobywają zawód. Uczą się szacunku do siebie i życia na zewnątrz. Podwaliny pod Wandzin położył Marek Kotański. Pierwsi bezdomni zjawili się tam jesienią 1992 roku. W grudniu tegoż roku w zrujnowanym pałacu - bez prądu, wody, ogrzewania, łóżek i jakichkolwiek mebli - zamieszkało 130 osób. Usytuowanie ośrodka było dogodne: w pięknym lesie, 5 km od najbliższej wsi. Można więc było uniknąć protestów miejscowej społeczności obawiającej się, że mają pod bokiem narkomanów. Mieszkańcy Wandzina pracowali ciężko. Sami kopali fundamenty, budowali, robili pustaki i zdobywali niezbędne materiały. Jednocześnie hodowali świnie, krowy, kury, uprawiali ziemię, zakładali tunele foliowe. Dziś Wandzin jest kwitnącym przedsiębiorstwem. W ramach opracowanego przez ONZ programu ochrony bioróżnorodności hoduje się tam zagrożonego wyginięciem królika białego, popielańskiego, a także mrozoodporne odmiany drzew owocowych. Z Programu Małych Dotacji Globalnego Funduszu Środowiska ośrodek dostał środki na wprowadzenie systemu ogrzewania biomasą, m. in. na wymianę kosztownej w eksploatacji instalacji. Dzięki temu koszty ogrzewania zmniejszyły się do symbolicznej złotówki, także dzięki współpracy z nadleśnictwem. Pacjenci zbierają odpady drewna, które dostają za darmo, nadleśnictwo także na tym zyskuje, nie musi płacić za czyszczenie lasu. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 15 TURNIEJ O RÓG KRÓLOWEJ Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski rusza do Anglii w towarzystwie polskich rycerzy, którzy będą bronili honoru Rzeczpospolitej na Turnieju Rycerskim o Jubileuszowy Róg Królowej i Miecz Honoru. W 2015 roku polscy reprezentaci okazali się najlepsi! Czy powtórzą sukces w 2016 roku? Przy okazji widzowie poznają tajemnice turniejów rycerskich organizowanych w przeszłości i dzisiaj. Jakie zwyczaje z nimi związane przetrwały do dzisiaj? Jaką rolę pełniły dawniej? 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 211 KARPACZ Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzimy Karpacz - popularny górski kurort, w którym można zobaczyć jedyny w Polsce kościół przeniesiony z krainy Wikingów. Nad miastem góruje Śnieżka. Tylko tu podczas wspinaczki można natknąć się na prawdziwe latające talerze! Karpacz to dziś bardzo popularna miejscowość turystyczna. Obok Szklarskiej Poręby jest najchętniej odwiedzanym kurortem w Karkonoszach. Zimą przyciąga narciarzy i snowboardzistów, latem turystów spragnionych wspinaczki i pieszych wędrówek. 07:35 OCZY ATAKAMY (EYES OF THE ATACAMA) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2013 Reżyseria: Annette Scheurich, Klaus Scheurich Film dokumentalny o pustyni Atakama w Chile, leżącej na wysokości ponad 5 tysiecy metrów. To najbardziej sucha pustynia na świecie. Wyjątkowo nieprzyjazna życiu sceneria, ale wymarzone miejsce, by obserwować narodziny Wszechświata. Właśnie tutaj znajduje się ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) - największy na świecie interferometr radiowy. Astronomowie stwierdzili, że warunki, jakie tu panują, są w innych miejscach globu nieosiągalne. Obserwatorium jest położone tak wysoko, że pracujący w nim astronomowie muszą korzystać z masek tlenowych. Ponad 60 radioteleskopów prowadzi stałą obserwację kosmosu, nawet najbardziej odległych obłoków gazów i pyłów, z których tworzą się nowe gwiazdy i galaktyki. W tym filmie animowane sekwencje odtwarzają wizje niewyobrażalnych zjawisk potrzebnych do zrozumienia stworzenia życia, pochodzenia Wszechświata i natury nieskończoności. Przy okazji warto zauważyć wyjątkowe piękno samej pustyni Atakamy. 08:40 TAJEMNICE PTASIEGO MÓZGU (BIRD BRAIN. NIEZWYKŁY MÓZG PTAKÓW) Film dokumentalny, 53 min, Austria, 2012 Reżyseria: John Capener, Steve Nicholas Autorzy dokumentu pokazują, że mózg ptaków jest tak dobrze rozwinięty, że ich spryt i inteligencja mogą przewyższać umiejętności małp. Ptaki potrafią korzystać z narzędzi i mają samoświadomość. Będziemy mogli obserwować zachowania ptaków w trakcie wielu testów, przygotowanych specjalnie dla nich. Śmieszne, zaskakujące i przyciągające uwagę eksperymenty dają bardzo ważne informacje na temat inteligencji ptaków. 09:40 ŻYRAFA - ŚWIAT Z WYSOKA (GIRAFFE UP HIGH AND PERSONAL) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2015 Reżyseria: Herbert Ostwald Film dokumentalny o żyrafach. Ten afrykański ssak ma prawie sześć metrów wysokości i jest uważany za cud fizjologii. Podziwiany przez naukowców i miłośników przyrody. Zwierzę intrygowało różne kultury, i starożytne, i współczesne, z uwagi na swój charakterystyczny wygląd. Często przedstawiano je na rysunkach, w książkach i kreskówkach. Żyrafy występują na afrykańskich sawannach od Czadu po RPA i od Nigru po Somalię. Główne źródło pożywienia żyrafy to liście akacji. Osobniki dorosłe nie tworzą silnych więzi społecznych, choć gromadzą się w luźnych grupkach, gdy przemieszczają się w tym samym kierunku. Samce tworzą hierarchię społeczną ustanawianą poprzez walkę na uderzenia szyjami. W filmie zobaczymy wspaniałe ujęcia z lotu ptaka przemieszczających się żyraf. 10:35 LUWR PONADCZASOWY (THE TIMELESS LOUVRE / LE LOUVRE) Film dokumentalny, 44 min, Francja, 2019 Reżyseria: Anne - Claire Danel Od ponad 200 lat położony w Paryżu Luwr jest obowiązkowym miejscem odwiedzin oraz źródłem wzruszeń, marzeń i fantazji. Muzeum mieści się w Pałacu Luwru (Palais du Louvre) znanym już w średniowieczu. Znajduje się tu ponad 38 000 dzieł sztuki. Nigdy nie przestaje urzekać, zadziwiać i angażować gości. Ten dokument to podróż do tego pięknego miejsca, w którym pracuje dwa tysiące ludzi, aby zadbać o wszystko i utrzymać w dobrej kondycji. Spotkamy tych, którzy są od dawna związani z tym miejscem. Skorzystamy z wyjątkowych archiwów i opinii ważnych osób. Zbadamy, co powoduje, że to miejsce jest tak ponadczasowe i wieczne. 11:25 NOTACJE - ALINA JANOWSKA. TATO Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 Autor: Jan Strękowski Aktorka Alina Janowska wspomina ojca, który po wojnie poniósł bezsensowną śmierć pod kołami kolejki podmiejskiej. 11:40 CZTEROBRYGADÓWKA Reportaż, 12 min, Polska, 1972 Reportaż o czterobrygadowym systemie pracy. System zaczął funkcjonować we wrześniu 1961 roku. Pomimo wcześniejszych problemów i wątpliwości, sprawdził się w praktyce w wielu dziedzinach produkcji m.in. w hutnictwie, przemyśle chemicznym, szklarskim, celulozowo - papierniczym oraz ceramicznym. Gwarantuje on ciągłość linii produkcyjnej. W reportażu wypowiedź hutnika oraz pracowników kadry kierowniczej o korzyściach z takiego systemu pracy. Ilustracją są ujęcia z produkcji stali i papieru. 12:05 PASJONACI S.II - SEZON 2 ODC. 7 KONKURENCJA Dokument fabularyzowany, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Artur Dziurman, Artur Dziurman Scenariusz: Ewa Zuberek, Artur Dziurman, Aneta Wróbel, Danuta Damek, Artur Dziurman, Agnieszka Szygenda Aktorzy: Barbara Dyduła, Stefania Mleko, Barbara Cekiera, Anna Sikora, Janina Sitarz, Maria Słowiak, Stanisław Zając, Kinga Maciuszek, Artur Dziurman, Maria Siedlecka, Małgorzata Wiecha, Elżbieta Sielawa, Helena Suchan, Anna Korcz, Dominika Zamarlik Zdjęcia: Artur Michalik, Jacek Fabrowicz Muzyka: Robert Bylica Na próbie pojawiają się nowe osoby. To trudny egzamin dla obu stron, bo stary, zgrany zespół czuje się zagrożony. Renata jedzie do Wrocławia odwiedzić przyjaciół - Sandrę i Wita. Bierze udział w warsztatach, które przyjaciele prowadzą dla grupy seniorów. Aktorzy ITAN - a jadą ze spektaklem "Brat naszego Boga" do Niepołomic. Kiedy Mietek się spóźnia, dochodzi do konfliktu między nim a Danką. Zmęczona i rozżalona Danka postanawia odejść z teatru. 12:35 HISTORIE SOLECZNICKIE - ZBIGNIEW SIEMIENOWICZ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj będziemy szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały nam jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio autorzy przyjrzą się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. Odcinek 1. Na Wileńszczyźnie nazywają go człowiekiem orkiestrą lub człowiekiem renesansu. Zbigniew Siemienowicz jest chirurgiem i dyrektorem szpitala w Solecznikach, ale po pracy znajduje też czas na swoje liczne pasje. Pisanie wierszy, komponowanie muzyki, malowanie obrazów to tylko nieliczne z nich. 13:10 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 3 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W kolejnym odcinku cyklu "Polskie Dziedzictwo" prowadzący Stefan Tompson zabierze widzów w niezwykle ciekawą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po włościach rodu Borchów, czyli potomkach starej, niemieckiej szlachty, którzy w Rzeczpospolitej odnaleźli swoją nową ojczyznę. Odwiedzimy miejscowość Preli, gdzie zachowały się ruiny pierwszego zamku Borchów na tych terenach, a także świeżo odrestaurowany późniejszy ich zamek oraz pozostałości zabudowań gospodarczych, które dobrze świadczą o wysokich umiejętnościach rodu Borchów w tej materii. Pokażemy także łotewską Częstochowę, czyli Agłonę, największy ośrodek kultu maryjnego na Łotwie. Opowiemy historię pałacu w Warklanach oraz zamku w Lucynie, a także przypomnimy twórczość Ferdynanda Ossendowskiego, który właśnie w Lucynie przyszedł na świat. 13:40 LOKALSI - ODC. 2 ŁUKASZ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 14:15 SKARBY DZIKIEJ AUSTRALII (AUSTRALIA’S WILD TREASURE (1/6) GREAT BARRIER REEF) Cykl dokumentalny, 51 min, Australia, 2020 Reżyseria: Aaron Pedersen Zrealizowany przez doświadczoną ekipę filmowców serial dokumentalny pokazujący różnorodne i wyjątkowe krajobrazy i ekosystemy Australii, które nie mają sobie równych. Sześć wyjątkowych miejsc o znaczeniu ekologicznym i naturalnie pięknych, w których zwierzęta przystosowały się do swoich konkretnych siedlisk, każde niesamowite na swój własny sposób. Niezapomniana podróż po niezwykłych krajobrazach, które tworzą ten australijski kontynent. 15:15 NAJDZIKSZE WYSPY ŚWIATA - DZIKIE WYSPY. JAPONIA - KRAINA KONTRASTÓW (WILDEST ISLANDS: JAPAN: ISLANDS OF EXTREMES) Cykl dokumentalny, 51 min, Niderlandy (Holandia), 2013 Fascynująca podróż po najbardziej egzotycznych wyspach świata. Te wyspy to najczęściej siedliska niezwykłych okazów fauny i flory. Endemiczne gatunki, rzadkie okazy, cudowne krajobrazy zachowane przez setki lat, nietknięte przez ludzi i rozwój cywilizacji. W pierwszym odcinku zostały przedstawione wyspy Japonii, w kolejnych wyspy dorzecza Amazonki, Kanady, Filipin oraz Falklandy. Japonia to blisko 7000 wysp na północno - zachodnim Pacyfiku. Są położone w strefach o wielkiej różnorodności klimatu. Od subtropików, przez gęste lasy, po namorzynowe mokradła. Wyspy leżą na trzech z siedmiu płyt tektonicznych świata, dlatego Japonia jest jednym z najbardziej niestabilnych obszarów na naszej planecie. 90 procent trzęsień ziemi zachodzi właśnie tutaj, a tsunami uderza z niszczącą siłą. Cztery piąte kraju zajmują góry, powstałe w czasie gwałtownych ruchów geologicznych. Wśród nich znajduje się 186 wulkanów, z których jedna trzecia jest aktywna. Wyspy są domem dla ogromnej rozmaitości gatunków zwierząt, które można spotkać wyłącznie tutaj. Zwierzęta nauczyły się przetrwania w wielu środowiskach, często zmieniając przeciwności na swoją korzyść. Najbardziej jest to widoczne w samym sercu Japonii. Jugokudani po japońsku oznacza "dolina piekieł" - to teren górzysty w środku Honsiu, jednej z czterech głównych wysp Japonii. Gruba warstwa śniegu okrywa tu ziemię przez 4 miesiące w roku. Krajobraz wygląda smutno i niegościnnie. Jest jednak pewne zwierzę, które wyjątkowo dobrze się czuje w Dolinie Piekieł i świetnie ją wykorzystuje. To makaki japońskie, zwane małpami śnieżnymi. Poza ludźmi są jedynymi naczelnymi, które są w stanie żyć tak daleko na północy. Grube futro pozwala im wytrzymać niskie temperatury. Półwysep Shiretoko na północy Hokkaido graniczy z najzimniejszym morzem w Azji Wschodniej. Morze Ochockie zimą jest całkowicie pokryte lodem. Lód tworzy się we wschodniej Rosji i jest pchany na południe przez prądy oceaniczne. Gdy zimne prądy docierają tu z Rosji, ciepłe, tropikalne napływają z południa. Podczas zderzenia następuje eksplozja planktonu. Wtedy na żer przypływają liczne ławice ryb. Wody te stają się najbogatszym w pokarm miejscem. Każdej zimy jedna trzecia światowej populacji bielika olbrzymiego migruje tu z Rosji. To największe orły na świecie. Również bieliki zwyczajne patrolują tę okolicę. Występujące na Hokkaido żurawie mandżurskie to największe ptaki Japonii, są nazywane tancho, czyli "czerwona góra". Żyją ponad 50 lat i łączą się w pary na całe życie. Ostre warunki zimowe utrudniają przetrwanie nawet najodporniejszym stworzeniom. Niektóre są zmuszone wyjść na żer z ukrycia, tak jak jedno z najniezwyklejszych zwierząt Japonii - serau kędzierzawy. Serau można napotkać głównie na Honsiu i dwóch innych japońskich wyspach - Sikoku i Kiusiu. Zazwyczaj żyją samotnie, i w przeciwieństwie do innych zwierząt, żerują zarówno w dzień, jak i w nocy. Doroczne kwitnienie wiśni, zwane sakura, to jedno z największych świąt w Japonii. Fala różowości i bieli zalewa cały kraj. Sakura zaczyna się na południowych wyspach w styczniu, a do Hokkaido dociera w końcu kwietnia. Wiśnie zakwitają na bardzo krótko. Po kilku tygodniach kwiaty znikają. Ponad 800 km na południe od Hokkaido wznoszą się Alpy Japońskie. Gdy rośnie wiosenna temperatura, topniejący śnieg zasila wiele rzek, płynących z gór. Ryby gromadzą się na tarło i jest to sygnał dla najpracowitszych ptaków Japonii - kormoranów. Od 1300 lat ciekawe zjawisko odbywa się na rzece Nagara w środkowej części Honsiu. Obyczaj nazywa się ukai i przerodził się w swoisty przemysł. Wczesnym popołudniem rybak przygotowuje do pracy swoją "załogę", czyli stado wytresowanych kormoranów. Dla mistrzów w łowieniu ryb, zadanie jest proste. Każdy ptak potrafi jednorazowo utrzymać do sześciu ryb w gardle. Niektóre łowią do 60 ryb na godzinę. 230 km od południowych Alp Honsiu, inny nocny myśliwy szykuje się do polowania. To salamandra olbrzymia japońska, która nie zmieniła się od blisko 30 milionów lat. Jest największym płazem na świecie, osiąga nawet dwa metry długości. Okinawa jest najdalej wysuniętym na południe regionem Japonii. To grupa blisko 160 wysp, rozciągających się na 560 km. Iriomote jest drugą co do wielkości wyspą w Okinawie oraz granicą Japonii. Nazwana Galapagos Wschodu, jest pokryta subtropikalnymi lasami, z wodospadami i namorzynowymi mokradłami. Bujną dżunglę zamieszkują rzadkie gatunki zwierząt i porastają rzadkie gatunki roślin. Nad lasem góruje wyspiarski olbrzym drzewo z gatunku brezylka sappan. Sięga 18 metrów wysokości i jest największym drzewem w Okinawie. Rozciągając się na ponad 2400 km wyspy japońskie doświadczają ogromnej rozmaitości klimatu i warunków. Mieszkające tu zwierzęta przystosowują się do nich. Dzika przyroda rozwija się w mroźnych górach i parnych dżunglach. Wszystkie stworzenia posiadły sekret przetrwania na japońskich wyspach kontrastów. 16:15 SUPERBROŃ MIKROBIOM. NIEPOZORNY UZDROWICIEL (WONDER WEAPON MICROBIOME - THE CLEVER HEALERS IN YOUR GUT / SUPERWAFFE MIKROBIOM: KLUGE HEILER IM DARM) Film dokumentalny, 43 min, Austria, 2021 Reżyseria: Christian Kugler Film dokumentalny o mikrobiomie człowieka, czyli bakteryjnej kolonizacji naszego organizmu. Zobaczymy jaka to cudowna broń. Poznamy najnowsze odkrycia w tej dziedzinie medycyny, które pomogą nam w odżywianiu i stylu życia, co odgrywa coraz większą rolę, jeśli chodzi o utrzymanie naszego zdrowia. Składamy się z ogromnej ilości bakterii, fakt ten jest równie spektakularny, co ekscytujący. Sama flora jelitowa waży tyle co nasz mózg i jest tak samo niezbędna dla organizmu. W ostatnich latach nauka odkrywała coraz więcej szczegółów na temat ogromnego znaczenia zdrowotnego mikrobiomu. Odkrycia te są obecnie coraz częściej stosowane klinicznie. Od flory jelitowej w czasie ciąży, przez poród i dzieciństwo, po poważne choroby w starszym wieku mikrobiom jest stosowany jako środek leczniczy w prawie wszystkich dziedzinach medycyny. Jednocześnie jednak coraz częściej uznaje się, że bakterie organizmu mogą również stanowić zagrożenie dla zdrowia lub zaostrzać istniejące choroby. 17:10 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 14 DZIKIE ŻYCIE (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 14 BTES PAS BTES) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 14 - "Dzikie życie". Mauritius. Wyspa Ile aux Aigrettes jest jak liść nenufaru na turkusowych wodach laguny - całkiem płaska i zielona. To jedno z rzadkich miejsc, które pokazuje nam, jak wyglądał las na Mauritiusie, zanim osiedli tu ludzie. Przenosimy się do Kalifornii. Oceanarium Monterey Bay należy do największych i najsłynniejszych na świecie. Można w nim oglądać 625 gatunków morskich zwierząt, obecnych w wodach Kalifornii. Przenosimy się na południe do Brazylii a potem wrócimy do Stanów Zjednoczonych, tym razem na Zachód. Zajrzymy też na Bliski Wschód, do Omanu. 17:40 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 15. ŚWIĘTA I CEREMONIE (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 15 UN MONDE EN FETES) Serial dokumentalny, 25 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 15 - "Święta i ceremonie". Laos. Ban Long Lane to wioska w sercu gór. Jej mieszkańcy, przedstawiciele ludu Mong, wiodą tradycyjny tryb życia, oparty na wierzeniach animistycznych. Szaman Phac Qo (pak ko) oczyszcza swój dom, przeganiając z niego złe duchy. Bierzemy kurs na wyspę Reunion. Większość członków hinduskiej społeczności wyspy Reunion posiada tamilskie korzenie. Przenosimy się do Indii. Pongal to jedno z najważniejszych świąt w południowych Indiach. Odbywa się co roku w połowie stycznia, i ma charakter dożynek. Na Martynice rodzina to jedna z najważniejszych wartości. Wiara nie zna żadnych ograniczeń. Boże Narodzenie można obchodzić w każdym zakątku świata. 18:15 DOMINUM MONTES - GÓRY JANA PAWŁA II Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adam Kraśnicki Scenariusz: Adam Kraśnicki Film opowiada o obecności gór w życiu Karola Wojtyły, późniejszego papieża Jana Pawła II. Poznamy najważniejsze miejsca i sytuacje związane z górami, które wpisały się w papieską biografię. Wojtyła nade wszystko pokochał góry, szukał w nich odpoczynku i ukojenia, duchowej inspiracji i spokoju. Podziwiał je. Tutaj wędrował, jeździł na nartach, kontemplował i modlił się. Tatry, Beskidy, Bieszczady i Alpy. Prologiem i częścią pierwszą filmu jest opowieść o początkach jego wędrówki i latach spędzonych w Tatrach, na Podhalu, w Beskidzie Małym i Bieszczadach. Przypomnimy między innymi najciekawsze miejsca w Tatrach (które odwiedził Jan Paweł II w 1983 roku) oraz wybrane miejsca z programu pamiętnej wizyty apostolskiej w Tatrach i w Zakopanem w roku 1997. Część druga to podróż papieskim tropem wiodącym ku umiłowanym górskim szlakom w Alpach Włoskich i Dolomitach (miejsca letnich i zimowych pobytów wakacyjnych papieża), także krótkich wycieczek w góry Abruzji. Film bogato ilustrowany archiwaliami, fragmentami poematu papieża Jana Pawła II "Tryptyk rzymski" oraz muzyką w wykonaniu Trebuni - Tutków. Wysłuchamy anegdot i wspomnień oraz osobistych komentarzy i refleksyjnych wypowiedzi wielu świadków i uczestników tych wydarzeń, wśród nich kard. Stanisława Dziwisza, abp. Mieczysława Mokrzyckiego. Film nie jest turystycznym przewodnikiem po górskich szlakach, ale pogłębioną refleksją nad mistyką i majestatem gór w życiu i posłudze bohatera opowieści. 19:20 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - APULIA, KORZENIE ITALII (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Apulia. 20:20 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.II - PAWEŁ WYSOCZAŃSKI Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2022 Panorama polskiego dokumentu - portrety twórców, ich drodze artystycznej i twórczości na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem odcinka jest Paweł Wysoczański. 21:00 GENIUSZE I MARZYCIELE. LUDWIK HIRSZFELD Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Paweł Wysoczański Film dokumentalny przedstawiający sylwetkę prof. Ludwika Hirszfelda. Jego osiągniecia są znane w świecie, a w Polsce jedynie w kręgach naukowych. 22:10 JUTRO CZEKA NAS DŁUGI DZIEŃ. Film dokumentalny, 70 min, Polska, 2019 Reżyseria: Paweł Wysoczański Zdjęcia: Bartosz Usc Bieniek Muzyka: Michał Lorenc Opowieść o Helenie Pyz, polskiej lekarce pracującej przez ponad 30 lat w Indiach, która prowadziła ośrodek dla trędowatych oraz ich dzieci: Jeevodaya. Helena sama była schorowana i poruszała się na wózku inwalidzkim po przebytym w dzieciństwie polio. Film odsłania postać Heleny stopniowo. Informacji jest wiele. Ważne, aby poznać sytuację Heleny w ośrodku, jej pracę, słabości, cel, jaki jej przyświeca oraz jej mocny charakter i temperament, które nie pozwalały się poddać. Helena wspólnie z księżmi pallotynami zarządzała ośrodkiem. Jako lekarka sama leczyła też ludzi, opłacała pracowników, prowadziła aptekę, ale przede wszystkim była mamą dla prawie 400 dzieci uczących się w szkole Jeevodaya. Poznamy doktor Helenę Pyz i jej świat pełen codziennych obowiązków i problemów. 23:40 JUREK Film dokumentalny, 73 min, Polska, 2014 Reżyseria: Paweł Wysoczański Scenariusz: Paweł Wysoczański Zdjęcia: Jacek Kędzierski Muzyka: Michał Lorenc 24 października 1989 roku podczas wyprawy na ośmiotysięcznik Lhotse ginie Jerzy Kukuczka. Po raz pierwszy jedzie w Himalaje z pieniędzmi, sprzętem, naprawdę sławny. Jego śmierć to splot złych okoliczności, zapewne przypadek, dramat, którego raczej nie sposób było uniknąć. Dokument Pawła Wysoczańskiego nie skupia się jednak na zagadce śmierci himalaisty. Jest to obraz człowieka, który pnie się do góry w sensie dosłownym, ale też metaforycznym i symbolicznym. Od pucybuta do milionera, od socjalistycznego pracownika po gwiazdę międzynarodowych mediów, od człowieka, który wspina się bez pieniędzy i sprzętu, po pełnoprawnego konkurenta Reinholda Messnera w walce o zdobycie Korony Himalajów i Karakorum. Skromnego, wyrazistego, kochającego góry. Rozmowy z rodziną i przyjaciółmi, archiwalia, zdjęcia, nagrania, fragmenty programów telewizyjnych i wywiadów składają się na portret całego środowiska himalaistów lat 80. To również obraz czasów, w jakich żyli, ciężkich i barwnych jednocześnie, kiedy idealizm miał większą wartość niż sława. 01:05 MACIERZYŃSTWO?.. Reportaż, 17 min, Polska, 1985 Scenariusz: Anna Orzechowska Zdjęcia: Tadeusz Kośmider, Tomasz Zarzycki W rodzinie państwa Sałków ze wsi Lisiewice w 1948 roku urodził się psychicznie chory syn. Rodzice nie zgadzają się na umieszczenie 37 - latka w zakładzie dla osób przewlekle chorych, choć sąsiedzi uważają, że "gorszej krzywdy jak w domu nie będzie miał", ponieważ przetrzymywany jest w warunkach urągających ludzkiej godności. Sprawa niepełnosprawnego Henryka poruszana była w różnych instytucjach i na różnych szczeblach władzy. Ostatecznie zajął się nią sąd, ale jego ojciec uważa, że "w szpitalu nie będą go głaskać, jest matka, ona go do tej pory nie zmarnowała i do śmierci musi go dotrzymać i go nie zmarnuje". 01:35 SUPERJEDNOSTKA Film dokumentalny, 19 min, Polska, 2014 Reżyseria: Teresa Czepiec Scenariusz: Teresa Czepiec Zdjęcia: Paweł Dyllus Katowicka Superjednostka to jeden z największych budynków mieszkalnych w Polsce. Zaprojektowany został jako maszyna do mieszkania. Kamera przemieszcza się po labiryncie schodów i korytarzy, zagląda do niektórych mieszkań i rejestruje toczące się we wnętrzu życie. Superjednostka ma 762 drzwi do mieszkań. My uchylamy tylko niektóre na chwilę, gościmy tam przez moment i wychodzimy, mówi autorka filmu. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZAGINIONY POMNIK ODC. 240 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki, Ewelina Lachowska "Zaginiony pomnik" Znajdujemy się w Radomiu, na rozwidleniu dróg kolejowych w kierunku Warszawy. W tym miejscu w roku 1933 rozpoczęto budowę nowej linii kolejowej Radom - Warszawa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Na pamiątkę tego wydarzenia półtora roku później postawiono tu pomnik. Przetrwał on lata okupacji, jednak na przełomie lat 40. i 50. XX wieku został zniszczony przez komunistów. Miejscowi regionaliści wyszli z inicjatywą, by pomnik powrócił na swoje miejsce. Im więcej uratujemy śladów naszej wspólnej przeszłości, tym bardziej oczywista i łatwa będzie narodowa identyfikacja kolejnych pokoleń Polaków. 02:40 DRUGA STRONA PLAKATU Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2007 Reżyseria: Marcin Latałło Scenariusz: Marcin Latałło Zdjęcia: Marcin Latałło Muzyka: Agim Dżeljilji Historia polskiego plakatu pokazana na przykładzie młodych studentów z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i w Krakowie. Pozycja polskiego plakatu na tle innych krajów. Ania ma zaprojektować plakat do tego filmu. Jest to niemałe wyzwanie, gdyż w przeciwieństwie do współczesnych plakatów, których głównym zadaniem jest sprzedaż, jej plakat powinien odzwierciedlać bogatą kulturę polskiej szkoły plakatu. W powojennej polskiej rzeczywistości, kiedy ulice miast były szare, a analfabetyzm powszechny, plakat był nie tylko najlepszą formą przekazu, ale również jedynym kolorem w krajobrazie polskich miast. To właśnie w tym miejscu, gdzie cenzura znacznie ograniczała możliwości wyrażania artystycznych wizji, plakat stał się sztuką niezwykle ekspresywną, a zarazem subtelną. Polska szkoła plakatu zainicjowała nurt artystyczny, który zmienił kulturę plakatu w całej Europie. 03:45 LECH MAJEWSKI. ŚWIAT WEDŁUG BRUEGELA Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dagmara Drzazga Scenariusz: Dagmara Drzazga Zdjęcia: Mieczysław Chudzik "Droga krzyżowa" jest jednym z najbardziej niezwykłych i najmniej znanych obrazów Pietera Bruegla. Znajduje się w wiedeńskim Kunsthistorisches Museum i do dziś pobudza wyobraźnię historyków sztuki, artystów i zwyczajnych widzów. Obraz Bruegla z 1563 roku stał się inspiracją dla nowego filmu Lecha Majewskiego zatytułowanego "Młyn i krzyż". W realizacji wzięły udział zarówno hollywoodzkie gwiazdy, jak i setki statystów. Przygotowano ponad półtora tysiąca elementów scenograficznych oraz kostiumów. Dagmara Drzazga, dziennikarka i reżyserka Telewizji Katowice, postanowiła nie tylko prześledzić proces powstawania tak niezwykłego filmu, ale przede wszystkim poznać filozofię flamandzkiego mistrza: rozszyfrować ukryte symbole oraz "spotkać się" z owymi maleńkimi figurkami z jego obrazu. "Lech Majewski. Świat według Bruegla" to opowieść o tym, że dla sztuki czas i przestrzeń nie istnieją. A ludzie - ze swoimi zaletami i przywarami - wciąż pozostają tacy sami, bez względu na to, w jakiej epoce historycznej przyszło im żyć. Film Dagmary Drzazgi został nagrodzony Prix Italia dla najlepszego filmu dokumentalnego w konkursie 62. edycji prestiżowego festiwalu produkcji telewizyjnej Prix Italia w Turynie. Jest to trzecia w historii imprezy i pierwsza dla filmu o sztuce tak wielka nagroda dla dzieła z Polski.