TVP Dokument Piątek, 20.10.2023 Zmiany z dnia 22.09.2023 w stosunku do raportu z dnia 18.09.2023 (zmodyfikowano opis: Omówienie) 07:40 NAJDZIKSZE WYSPY ŚWIATA - DZIKIE WYSPY. FILIPINY WYSPY TAJEMNIC (WILDEST ISLANDS: THE PHILIPPINES: ISLAND OF MYSTERY) Cykl dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2013 Filipiny to łańcuch wysp tropikalnych na Zachodnim Pacyfiku, które należą do najbardziej widowiskowych na Ziemi, bogatych w egzotyczną przyrodę. Tajemnicze stworzenia zamieszkują lasy i namorzyny. Rośliny stają się drapieżne, a ciemności wyciągają z kryjówek najbardziej skryte zwierzęta. Filipiny to ponad 7 tysięcy wysp na Pacyfiku Zachodnim. Są jednymi z najstarszych wysp na naszej planecie. Większość lądu pokrywają gęste lasy. Długość wybrzeża wysp stawia je na piątym miejscu na świecie. Położone na groźnym, pacyficznym pierścieniu ognia nieustannie są narażone na tajfuny, trzęsienia ziemi i wybuchy blisko dwudziestu aktywnych wulkanów. Te wyspy są również miejscem jednych z najbardziej zróżnicowanych na świecie gatunków zwierząt i roślin. Wśród występujących tu w dużej liczbie drapieżników, są jedne z najsprawniejszych, zamieszkujące gęste lasy wyspy Palawan, która leży między Morzem Południowochińskim na północnym zachodzie a morzem Sulu, na południowym wschodzie. To szósta co do wielkości wyspa na Filipinach, jest również najrzadziej zaludniona i najgęściej zalesiona. Gęsty las deszczowy i zamglone góry ciągną się przez całą długość wyspy. Pod koroną drzew znajduje się plątanina gałęzi i lian, będąca idealnym domem dla pewnych nadzwyczajnych myśliwych filipińskich - skorpiona, uzbrojonego w jadowite żądło, paraliżujące komórki nerwowe każdej ofiar. Równie groźna jest skolopendra olbrzymia, największa stonoga na świecie. Dorosły osobnik osiąga długość 20 cm. Palawańską dżunglą rządzi jednak binturong palawański, jedno z najrzadszych zwierząt filipińskich. Nie tylko zwierzęta rozwinęły specjalne umiejętności, by przetrwać w tutejszej dżungli, ale również flora. Dziwaczne, bulwiaste rośliny gęsto porastające skraj lasu, to dzbaneczniki, nazywane tak ze względu na swój kształt. Są groźniejsze niż wyglądają. To drapieżniki, ich źródłem pokarmu są żywe stworzenia. Istnieje ponad sto gatunków dzbaneczników, ale w palawańskiej dżungli występują tylko te z gatunku nepenthes philippinensis. Specjalne gruczoły wydzielają słodko pachnący nektar, co przyciąga zastępy mrówek, które wpadają w pułapkę. Poza gęstymi lasami porastającymi wyspę, na Palawanie jest jeszcze inny, ukryty świat. To wyrzeźbiona przez rzeki, spektakularna sieć jaskiń - Park Narodowy Rzeki Podziemnej Puerto Princesa. Gdy znika światło dzienne, mieszkańcy jaskini wypełzają z cienia. Ściany jaskini penetruje biczykoodwłokowiec, bliżej spokrewniony z pająkiem niż ze skorpionem. Tarantula jaskiniowa czeka, aż cieniutkie włoski na jej ciele się poruszą, sygnalizując obecność przyszłej ofiary. Olbrzymie kolonie nietoperzy tłoczą się na sklepieniu jaskini. Ciemne pęknięcia w skale, to idealne miejsce do spania w zwisie i ochrona przed drapieżnikami. Palawan jest siedzibą współcześnie żyjącego smoka, warana paskowanego. Waży ponad 25 kg i jest drugim co do wielkości jaszczurem na świecie. Spędza jedną trzecią życia w wodzie, lubi zamieszkiwać tereny przy rzekach i blisko morza. Palawan zapewnia mu idealne warunki. Warany mają tu łatwy dostęp do morza i są głównymi drapieżnikami na wyspie. W jaskiniach i klifach w całej Azji Południowo - Wschodniej gniazdują małe ptaszki collocalini z rodziny jerzykowatych. Budują gniazdka nie z gałązek i mchu, ale ze śliny. Ślina idealnie przywiera do ścian i schnie na powietrzu. Budowa gniazda trwa dwa miesiące. Gniazda te to główny składnik zupy z gniazda ptasiego, są tak cenne, że nazywają je białym złotem. Dla Tagbanua, jednego z najstarszych plemion filipińskich, gniazda collocalini od wieków są ważnym źródłem dochodu. Gniazda collocalini nie tylko zawierają cenne minerały, ale są też uważane za afrodyzjaki i lekarstwo dobre na wszystko. Są trudne do zdobycia, co sprawia że kilogram osiąga cenę nawet 10 tysięcy dolarów. Morze Południowochińskie nie tylko kształtuje wybrzeże wyspy, ale również pomaga w formowaniu bardzo skomplikowanych ekosystemów, czyli lasów namorzynowych. Tam gdzie słone wody spotykają się ze słodkimi, tworzy się unikalne środowisko. Błoto jest wszechobecne, a poziom zasolenia może zniszczyć większość roślin w ciągu kilku godzin. Niektóre rośliny świetnie się tu jednak rozwijają, tak jak namorzyny. To najbardziej wytrzymała formacja roślinna na świecie. Na wyspie Palawan istnieje mnóstwo egzotycznego pożywienia, ale jedno znalezione na namorzynach jest szczególnie ulubione. To olbrzymie, robakopodobne stworzenia zwane świdrakami okrętowcami. Świdrak nie jest robakiem, ale wydłużonym małżem z malutką skorupą. Żyje w obumarłych korzeniach namorzyn. Znalezienie ich wymaga czasu i cierpliwości. Miejscowe restauracje czasami serwują świdraki w specjalnej marynacie, podobno najsmaczniejsze są jednak wprost z korzenia. Namorzyny nie tylko dostarczają niezwykłego pożywienia ludziom. 550 km na wschód od Palawan, na wyspie Bohol, namorzyny stały się ulubionym miejscem posiłku naszych najbliższych kuzynów. Makaki długoogoniaste okupują namorzyny dla bardzo niecodziennego dla siebie przysmaku - dla krabów. Po posiłku wracają do jednego z najniezwyklejszych miejsc na Filipinach - do Wzgórz Czekoladowych. W samym sercu wyspy Bohol znajduje się 1200 stożkowatych wzgórz. Są zadziwiająco podobne kształtem i rozmiarem, mają od 30 do 50 metrów wysokości. Widok jest urzekający. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 14:45 NAJDZIKSZE WYSPY ŚWIATA - DZIKIE WYSPY. FALKLANDY RAJ PINGWINÓW (WILDEST ISLANDS: FALKLAND ISLANDS: PENGUIN PARADISE) Cykl dokumentalny, 51 min, Niderlandy (Holandia), 2013 Falklandy to wyspy, gdzie natura wyjątkowo umiejętnie strzeże swoich tajemnic. Surowe góry i dziewicze wybrzeże pozostają nietknięte przez człowieka. Dzięki temu tutejsza przyroda wspaniale się rozwija. Falklandy to raj pingwinów. To terytorium jednych z największych kolonii pingwinów na świecie. Dziewicze wybrzeża i wody pełne pożywienia są znakomitym miejscem do życia dla wielu gatunków. Dla falklandzkich nielotów nie może być lepszego życia niż tu. Ponad 700 wysp tworzy Archipelag Falklandzki oddalony blisko 500 km od lądu Ameryki Południowej. W odizolowanej od świata krainie nie ma drzew, rodzimych ssaków, gadów. Na pierwszy rzut oka region wydaje się pozbawiony życia. A jednak każdego lata odbywa się tu inwazja ponad miliona pingwinów. Z 17 gatunków pingwinów na świecie, trzy wykorzystują Falklandy do corocznych godów i składania jaj. Pingwiny królewskie są drugie co do wielkości na naszej planecie. Mają blisko metr i ważą 15 kilogramów. Każdej wiosny 1000 pingwinów wraca na trawiaste tereny Falklandów Wschodnich, by wychować kolejne pokolenie piskląt. Wiele gatunków jest monogamicznych, ale pingwiny królewskie są jednymi z niewielu, które mają więcej niż jednego partnera w życiu. W jadłospisie pingwinów królewskich znajdują się głównie ryby i kalmary. Lwy morskie - inaczej uchatki patagońskie - mają swoje kolonie rozrodcze na Falklandach Wschodnich. Ponad 5 tysięcy osobników mieszka na stałe na wyspach. Dorosłe osiągają długość 3 metrów i ważą do 350 kilogramów, więcej niż dzikie koty, od których wzięły nazwę. Samiec pilnuje swojego haremu. Samice uchatek patagońskich są trzy razy mniejsze od masywnych samców. Lwy morskie patrolują całe wybrzeże Falklandów. Odwiedzają nawet najdalsze wyspy przez cały rok. New Island jest jedną z najbardziej wysuniętych wysp na zachód archipelagu. Ma blisko 13 km długości, pół kilometra szerokości i 85 - kilometrowy pas piaszczystej plaży na klifowym wybrzeżu. To idealny dom dla stałego rezydenta, jedynego wśród gatunków pingwinów. Pingwiny białobrewe mają 75 cm wysokości, co czyni je trzecim co do wielkości gatunkiem tych nielotów. Karakara falklandzka jest gatunkiem ptaka z rodziny sokołowatych i jednym z najinteligentniejszych ptaków drapieżnych na świecie. Ma metrową rozpiętość skrzydeł. To szybki latający drapieżca, chociaż woli spędzać gros czasu na ziemi. Karakary potrafią chodzić i biegać sprawniej niż inne ptaki drapieżne, ponieważ mają bardziej płaskie szpony. Mimo że zasadniczo są padlinożercami, atakują niechronione pisklęta pingwinów i porzucone jaja. Wydrzyki falklandzkie są podgatunkiem wydrzyków brunatnych. Ważą blisko dwa kilogramy i są najcięższymi przedstawicielami tego gatunku. To też jedne z najśmielszych ptaków na Falklandach. Najliczniejsze na Falklandach są kolonie najmniejszych pingwinów. Gniazduje tu ponad 600 tysięcy pingwinów skalnych. Niektóre kolonie rozrodcze liczą ponad 100 tysięcy gniazd. Mimo że pingwiny skalne mają tylko 50 cm wzrostu, są najbardziej wytrzymałe. Pingwiny magellańskie mają blisko 70 cm wzrostu i ważą 6 kilogramów. Przez pół roku żyją, śpią i jedzą na falach, przemierzając nawet do 15 tysięcy km, zanim połączą się ze swoim stałym partnerem na lądzie. Pingwiny te są jednymi z najwierniejszych par w królestwie zwierząt.