TVP Historia Środa, 18.10.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 18 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1558 - uruchomiono pierwsze w Polsce stałe, międzynarodowe połączenie pocztowe (Kraków - Wenecja); 1931 - zmarł Thomas Edison; 1957 - otwarto pierwszą po upadku stalinizmu wystawę sztuki nowoczesnej w Zachęcie; 1981 - Wojciech Jaruzelski został mianowany pierwszym sekretarzem KC PZPR; 07:10 STULECIE WINNYCH S.III - ODC. 37 (S. III, ODC. 11) Serial historyczny, obyczajowy, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Śliskowski Scenariusz: Katarzyna Terechowicz, Małgorzata Retei Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Weronika Humaj, Lesław Żurek, Patryk Szwichtenberg, Stefan Pawłowski, Piotr Rogucki, Kamila Bujalska, Filip Gurłacz, Marcin Franc, Ina Sobala Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Kasia pomimo dramatycznych przejść staje na nogi i znowu zaczyna grać. Kiedy już odzyskuje równowagę i radość życia, o jej względy zaczyna walczyć były kochanek, ojciec Małgosi. Nasila się konflikt Basi z teściową i kryzys w małżeństwie z Tomkiem. Basia ma dosyć złego traktowania i braku oparcia w mężu. Stawia mu ultimatum. Do Brwinowa przyjeżdża Damian, syn Kazi i Władka ze swoją córką Michelle. Kazia jest przeszczęśliwa, bo w końcu ma swoich synów obok. Jasiek po przejściach z Lottą pogodził się z ojcem i pomaga rodzinie. 08:00 ZAGINIONE? OCALONE? HISTORIE ZAWODÓW RÓŻNYCH - ODC. 2 KOŁODZIEJ Magazyn, 15 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Andrzej Kaczmarczyk Prowadzący: Andrzej Kaczmarczyk Praczka, świniopas, śledziarz, handlarz skupujący starzyznę i kurze łapki, czy wędrowny ostrzyciel noży, odeszli w zapomnienie, choć tego ostatniego widziano jeszcze na warszawskich podwórkach na początku lat 90. Podobny los może czekać wikliniarzy, bednarzy, kołodziejów czy garncarzy (ta ostatnia umiejętność przeżywa jednak swój renesans). Miejmy nadzieję, że nie krótkotrwały. W niektórych przypadkach to już zapewne ostatni moment, by rzemieślnicy podzielili się z nami swoimi coraz rzadszymi umiejętnościami. W tym odcinku cyklu "Zaginione? Ocalone? Historie zawodów różnych" odwiedzimy kołodzieja. 08:20 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA - WYDAWCY DZIEŁ FILOZOFICZNYCH: ADAM BROMBERG, IRENA KROŃSKA. Cykl kulturalny, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Prowadzący: Andrzej Dobosz Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski, Mateusz Wołoczko Muzyka: Filip Kuncewicz Cykl poświęcony życiu kulturalnemu w czasach PRL. Przewodnikiem po tych czasach będzie Andrzej Dobosz, felietonista, krytyk literacki, autor książek: "Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia", "Generał w bibliotece" oraz " różnych półek". Każdy odcinek opowiada o innym bohaterze czy miejscu. Bohaterami tego odcinka są wydawcy dzieł filozoficznych: Adam Bromberg i Irena Krońska. 08:45 HISTORIA POLSKI - AKCJA ŻYWIEC 28 min, Polska, 2018 Reżyseria: Rafał Geremek Scenariusz: Rafał Geremek Aktion Saybusch (Akcja Żywiec), jak nazwano tę operację, trwała w pierwszym rzucie do połowy grudnia 1940 roku. Wysiedlono wówczas głównie na tereny centralnej Polski zwanej Generalną Gubernią (GG) ponad 20 tys. osób. W sumie do 1944 roku na Żywiecczyźnie straciło domy ok. 50 tys. mieszkańców. Ówcześnie to była jedna trzecia tamtejszej ludności. W ich miejsce osiedlano głównie Niemców ze Wschodu, przeważnie z Ukrainy, krajów bałtyckich, z rumuńskiej Bukowiny. 09:15 JAK HRABIA ZAMOYSKI KUPIŁ ZAKOPANE Film dokumentalny, 23 min, Polska, 1983 Autor: Adam Kochanowski Zdjęcia: Witold Mickiewicz Film dokumentalny poświęcony życiu i działalności Władysława hrabiego Zamoyskiego (1853-1924) - działacza społecznego, filantropa, orędownika sprawy polskiej, fundatora Zakładów Kórnickich. W 1881 roku Władysław Zamoyski odziedziczył zapisane mu przez Jana Działyńskiego dobra kórnickie, cztery lata później wraz z rodziną został zmuszony do opuszczenia Wielkopolski, działał w Galicji. W 1889 roku nabył w drodze licytacji dobra zakopiańskie, czyli znaczną część dzisiejszych Tatr Polskich. Wygrał wieloletni spór o Morskie Oko, które w 1902 roku, na mocy wyroku Międzynarodowego Trybunału Rozjemczego w Grazu, zostało włączone do ziem polskich. Nie założył rodziny, cały swój majątek przekazał narodowi polskiemu, tworząc fundację Zakłady Kórnickie. Był współinicjatorem wielu lokalnych przedsięwzięć, m.in. linii kolejowej z Chabówki do Zakopanego i szosy do Morskiego Oka. Film przypomina działalność Władysława Zamoyskiego, ale kreśli też portret człowieka, do którego listy z gratulacjami pisywał Henryk Sienkiewicz, a Władysław Żeromski charakteryzował go jako "wzór i ideał rasy olbrzymów - arcytypów zaginionego szczepu sarmatów". 10:00 PIŁSUDSKI BRONISŁAW: ZESŁANIEC, ETNOGRAF, BOHATER Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2016 Reżyseria: Waldemar Czechowski Film o starszym bracie marszałka Piłsudskiego, Bronisławie. Urodził się 21 października 1866 roku w Zułowie na Litwie. Za udział w zamachu na cara zesłany na 15 lat katorgi na wyspę śmierci Sachalin. 11:00 GINTROWSKI Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2015 Reżyseria: Arkadiusz Bartosiak Film dokumentalny o Przemysławie Gintrowskim. Opowieść o artyście, którego legenda nie przetrwała dziejowej rewolucji, mimo że on sam przyczynił się do jej zwycięstwa. To historia genialnego muzyka, który śpiewając rewolucyjne pieśni, porywał tłumy. Kiedy wreszcie zwyciężył, przestał być potrzebny i popadł w zapomnienie. 11:50 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - KRES "RUSKIEGO MIRU?" Magazyn, 30 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Jan Sosiński, Andrzej Mietkowski Prowadzący: Andrzej Mietkowski Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Doktrynę "ruskiego miru" długo uznawano za "soft power"- za miękką siłę Moskwy. Putin ustawia Rosję w opozycji do wolnego świata. Celem jest ekspansja i niszczenie. I to jest naga prawda na temat doktryny "ruskiego miru" w jej praktycznym zastosowaniu. Na pytanie, czy obserwujemy upadek tej ideologii, odpowiadają była korespondentka Sekcji Polskiej BBC Maria Przełomiec; historyk, sowietolog i politolog prof. Andrzej Nowak i Piotr Skwieciński, były szef Instytutu Polskiego w Moskwie, ambasador RP w Armenii. 12:25 KRÓLOWA BONA - ODC. 12 Serial historyczny TVP, 47 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Irena Karel, Jerzy Fedorowicz, Andrzej Balcerzak, Stanisław Igar, Jan Ciecierski, Maciej Grzybowski, Jan Pyjar, Stefan Paska, Tomasz Biernawski Wbrew woli syna i Rady Królewskiej Bona wywozi z Polski skarbiec. Próby zatrzymania taboru nie udają się wskutek tchórzostwa nadgranicznej szlachty. Bona przebywa w Bari, ale czuje się tam obco. Powodowana tęsknotą i chęcią działania snuje plany powrotu na Mazowsze, może nawet na Wawel. Do realizacji tych zamierzeń nie chcą dopuścić Habsburgowie. Ograbiona ze wszystkiego królowa zostaje otruta przez swego doradcę Pappacodę, tajnego agenta Habsburgów. 14:20 HISTORIA BRONI - BROŃ MIOTAJĄCA. ODC. 1/10 (HISTORY OF WEAPONS) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 "Historia broni" to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny, przybliżający historię różnych rodzajów broni, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu oręża a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. 15:15 TU WSZYSTKO JEST POLSKĄ - ODC. 3 OŁTARZ I TRON Program historyczny, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł Nowakowski Prowadzący: Piotr Legutko Przez pryzmat Wawelu pokazujemy ciągłość naszej historii i znaczenie, jakie to miejsce odegrało w dziejach narodu i państwa polskiego. Widok z Wawelu na Wisłę jest urzekający. Ale spojrzenie z tego samego miejsca na Skałkę przywodzi historyczne napięcie konfliktu króla Bolesława z biskupem Stanisławem. Sporu, o którym niewiele wiemy, a bez którego nie jesteśmy w stanie zrozumieć wielowiekowego kształtowania się relacji władzy, Kościoła i społeczeństwa w Polsce. Co właściwie wiemy o sporze Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem? Rozmowy na ten temat z zaproszonymi gośćmi prowadzi Piotr Legutko. 15:55 KRWAWA HISTORIA SZKOCKICH KLANÓW - ODC. 1 (BLOOD OF THE CLANS) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Craig Collinson W tym porywającym sequelu serii "Historia szkockich klanów" klany powracają jeszcze potężniejsze i jeszcze bardziej nikczemne. Narrator, Neil Oliver, zabiera widzów w podróż po najgorętszym okresie historii Wielkiej Brytanii. Klany, wciąż ze sobą skłócone, muszą stawić czoła brutalnej wojnie domowej, oszustwom legendarnego Rob Roya i zagrażającemu zagładą wyzwaniu rzuconemu przez nowego króla. Śmierć i zdrada kryją się za każdym rogiem. W trzech częściach serii występują inni bohaterowie. Najpierw są to protagoniści wojny domowej z lat 1644 - 51, potem słynny szkocki Janosik Rob Roy, a w końcu animatorzy i pogromcy ostatniego powstania jakobitów, czyli zwolenników przywrócenia na brytyjski tron dynastii Stuartów. Twórcy postawili na inscenizacje. Akcja, częściej niż we wnętrzach historycznych budowli, rozgrywa się w plenerze, aby widzowie mogli poznać posępny urok Gór Kaledońskich. Cykl nie idealizuje jednak przeszłości: górale są bitni, kłótliwi i nie gardzą pieniędzmi. Religijne i polityczne spory bywają przykrywką dla ich egoistycznych pobudek. Oprócz fanatyków niepodległości, swoje argumenty przedstawiają także zwolennicy unii z Anglią. Neil Oliver nie komentuje zza kadru, towarzyszy bohaterom, przyciszonym głosem tłumacząc powody, okoliczności i następstwa ich działań. 17:00 HISTORIA POLSKI - WŁADYSŁAW HR. ZAMOYSKI. PAN Z WIELKOPOLSKI. WŁADCA TATR Film dokumentalny, 61 min, Polska, 2012 Reżyseria: Janusz Sidor Scenariusz: Janusz Sidor Lektor: Janusz Sidor Zdjęcia: Mirosław Basaj Film oparty na dokumentach, rzeczywistych śladach życia Władysława hr. Zamoyskiego. Prezentuje biografię i wybrane wątki dzieła naszego bohatera. Z filmu tego można dowiedzieć się, że to, co zwyczajnie myślimy sobie dziś o Zakopanem, o polskich Tatrach, to dzieło konkretnego człowieka oraz, że bez jego poświęcenia, z pewnością i Tatry, i Zakopane, możliwe też, że i Kórnik, jako zamek muzeum z wielką biblioteką, wyglądałyby inaczej, a może w ogóle już by ich nie było lub byłyby gdzie indziej, w innym kraju, w innym miejscu, zaginione, nie nasze, jak wiele skarbów przeszłości Polski. Film zrealizowaliśmy po to, by oglądający go dowiedział się o Władysławie hr. Zamoyskim, by spróbował się z ogromem jego dzieła zdziwić oraz przynajmniej fragmentów jego i naszych myśli nie zapomniał. 18:10 SPÓR O HISTORIĘ - KRYM: KŁUJĄCA ZADRA RZECZYPOSPOLITEJ Debata, 30 min, Polska, 2022 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller "Wieczna sromota i nienagrodzona Szkoda, Polaku! Ziemia spustoszona Podolska leży, a pohaniec sprosny, Nad Niestrem siedząc, dzieli łup żałosny!" - pisał prawdopodobnie w 1575 roku Jan Kochanowski w "Pieśni o spustoszeniu Podola". Tatarzy, podczas trwającego u nas bezkrólewia, uprowadzili wówczas według jednego ze źródeł 55 tysięcy jasyru. Dlaczego Rzeczpospolita nie mogła uporać się z Tatarami przez kilka wieków najeżdżającymi jej ziemie? 19:05 STULECIE WINNYCH S.III - ODC. 38 (S. III, ODC. 12) Serial historyczny, obyczajowy, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Śliskowski Scenariusz: Monika Franczak, Małgorzata Retei Aktorzy: Weronika Humaj, Jan Wieczorkowski, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Weronika Humaj, Lesław Żurek, Patryk Szwichtenberg, Stefan Pawłowski, Piotr Rogucki, Kamila Bujalska, Filip Gurłacz, Marcin Franc, Ina Sobala Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Rodzina Winnych jednoczy się w bólu po kolejnej stracie. Na Władka kojąco działa obecność Michelle, która jest zafascynowana zachodzącymi w Polsce zmianami. Czuje, że to właśnie tu, a nie we Francji, są jej korzenie. Ryszard coraz bardziej angażuje się w ruch antykomunistyczny. Spotyka się z równie niezadowolonymi robotnikami z Ursusa. Przygotowują ulotki i kolportują je po mieście i w zakładzie. Adam Komornicki wciąż osacza Kasię i Małgosię. Żąda uznania jego ojcostwa. Przebiegły Komornicki nie ugnie się przed niczym w dążeniu do celu. Czy Kasia wygra tę batalię? 20:05 RADIOAKTYWNE MIASTO (EMBITTERED CITY) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Tatyana Detig Zdjęcia: Alexander Detig Film dokumentalny będący zapisem dziennikarskiego śledztwa. Został nakręcony na Ukrainie, w Czarnobylu. 26 kwietnia 1986 roku doszło tu do wybuchu w miejscowej elektrowni atomowej. W wyniku awarii skażeniu uległ obszar ponad 130 000 km kwadratowych terenu na pograniczu Białorusi, Ukrainy i Rosji. Doszło do bezpośredniej emisji radioaktywnego pyłu grafitu oraz uranu z wnętrza uszkodzonego reaktora do atmosfery i otoczenia elektrowni. Ta radioaktywna chmura rozprzestrzeniła się po całej Europie. W efekcie skażenia ewakuowano i przesiedlono ponad 350 tysięcy osób. 21:10 TAJNE AKTA III RZESZY - ODC. 6/6 NAZISTOWSKI MESJASZ (ODC. 6/6) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Taplin, Paul Jenkins, Sid Bennett Odc. 6 Lato 1941 roku. Niemcy przygotowują się do "Operacji Barbarossa" - inwazji na ZSRR. Jeżeli zniszczą potęgę radziecką, Hitler uzyska dominację w Europie. Jak zaczęła się przemiana Adolfa Hitlera w nazistowskiego przywódcę, człowieka odpowiedzialnego za najbardziej wyniszczający konflikt w historii świata? Cofamy się do roku 1923, gdy przebywał w więzieniu. Wtedy napisał swój manifest "Mein Kampf" i rozmyślał o tym, jak przekonać cały kraj do swoich zbrodniczych planów. Pewny tego, że jest zbawcą i wybrańcem narodu. 22:10 WIERNOŚĆ Spektakl: 91 min, Polska 2010 Autorzy: Paweł Woldan, Janusz Kotański Reżyseria: Paweł Woldan Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Anna Grycewicz (Beata), Wojciech Solarz (Operator), Mariusz Kiljan (Dźwiękowiec), Dorota Pomykała (Montażystka), Łukasz Simlat (Marek), Łukasz Lewandowski (Piotr), Wiesław Komasa (Proboszcz, ks. Zygmunt Malacki), Tadeusz Chudecki (ks. Jan Sochoń), Witold Dębicki (ks. Stanisław Małkowski), Paweł Nowisz (ks. Stefan Kośnik), Ewa Dałkowska (Joanna Sokół) Anna Milewska (Anna Szaniawska), Marek Bargiełowski (Stefan Bratkowski), Wiktor Zborowski (Karol Szadurski), Czesław Bogdański (Mecenas Jan Olszewski), Alina Janowska (Emerytka), Krzysztof Globisz (Dominik), Henryk Talar (Mężczyzna na cmentarzu), Stanisław Penksyk (Funkcjonariusz SB I), Mieczysław Hryniewicz (Funkcjonariusz SB II), Włodzimierz Adamski (Mężczyzna w bramie), Andrzej Piszczatowski (Dyrektor), Michał Kula (Kierownik Archiwum), Andrzej Brzeski (gen. Zenon Płatek), Aleksander Mikołajczak (płk Adam Pietruszka), Ireneusz Kozioł (mjr Jerzy Karpacz), Stanisław Banasiuk (Adam Łopatka), Piotr Słota - Grabowski (Policjant I), Grzegorz Wons (Policjant II), Agnieszka Judycka (Agnieszka), Jacek Beler (Adam), Piotr Ligienza (Tomek), Jakub Wieczorek (Lekarz), Adam Szyszkowski (Strażnik) Jestem przekonany, że to, co robię, jest słuszne, i dlatego jestem gotowy na wszystko - to słowa księdza Jerzego Popiełuszki, który do końca pozostał wierny ideałom. Był księdzem wyjątkowym, wierni tłumnie uczestniczyli w pamiętnych Mszach za Ojczyznę, w nabożnym skupieniu słuchali, jak mówił o sprawach im bliskich. To właśnie dlatego tamta władza widziała w księdzu tak wielkiego wroga. Za walkę z kłamstwem i niesprawiedliwością, za wolną ojczyznę i prawdę, za umacnianie narodowej i religijnej jedności Polaków zapłacił najwyższą cenę. 19 października 1984 r. został zamordowany przez funkcjonariuszy SB. Beatyfikacja zmarłego męczeńską śmiercią ks. Jerzego Popiełuszki nastąpiła 26 lat po tej tragedii, 6 czerwca 2010 r. w Święto Dziękczynienia. Premierowa emisja spektaklu Sceny Faktu Teatru TV, przygotowanego dla uczczenia uroczystości beatyfikacyjnej, odbyła się dzień po tym wielkim wydarzeniu. Akcja "Wierności" rozgrywa się współcześnie. Młoda i ambitna reżyserka Beata, która ukończyła szkołę filmową z wyróżnieniem, na zamówienie TVP realizuje swój pierwszy film dokumentalny. Ma za zadanie "przybliżyć widzom postać księdza Jerzego Popiełuszki, a jednocześnie pokazać, że komunizm był systemem zła". Zbieranie informacji Beata rozpoczyna od wizyty u proboszcza parafii p. w. św. Stanisława Kostki. Ksiądz udostępnia ekipie filmowej teren wokół kościoła oraz muzeum, gdzie zostało zgromadzonych wiele cennych pamiątek po księdzu Popiełuszce. Wśród archiwalnychmateriałów jest sfilmowana Msza za Ojczyznę celebrowana przez księdza Jerzego. Pracując nad dokumentem wraz ekipą filmową: operatorem, dźwiękowcem i montażystkę, Beata poznaje wciąż nowe fakty z życia bohatera swojego filmu. Spotyka się ze świadkami tamtych wydarzeń: przyjaciółmi ks. Popiełuszki i ludźmi, którzy reprezentowali aparat represji. Odbywa rozmowy m. in. z ks. Sochoniem, profesorem teologii, wieloletnim przyjacielem bohatera, z ks. Małkowskim, ks. Kośnikiem, Karolem Szadurskim, Joanną Sokół, Anną Szaniawską, Stefanem Bratkowskim, mecenasem Janem Olszewskim. Prowadzi również trudne rozmowy z byłymi pracownikami SB, którzy nie zawsze godzą się na zdjęcia przed kamerą, raczej informują reżyserkę, bez podania źródeł, o swojej wiedzy na ten temat.Kolejny krok to wizyta w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, gdzie znajdują się wszystkie materiały dotyczące ks. Popiełuszki. Sprawie inwigilacji księdza nadano kryptonim Popiel. Młoda dziennikarka poświęca najwięcej uwagi dokumentom wytwarzanym przez Urząd ds. Wyznań i prokuraturę wojewódzką w Warszawie. Wśród najcenniejszych z nich są zastrzeżone materiały z konferencji zwołanej 1983 r. przez IV Departament MSW na temat "Zagrożeń ideologiczno - politycznych wynikających z działalności hierarchii i kleru Kościoła rzymsko - katolickiego". W retrospekcyjnej scenie z lat 80. widz ogląda wystąpienia władz podczas tej konferencji, kiedy to m. in. była poruszana sprawa postępowania prowadzonego przeciwko ks. Jerzemu Popiełuszce, wikariuszowi parafii p. w. św. Stanisława Kostki w Warszawie, który nadużywając swobód religijnych i politycznych, wielokrotnie wygłaszał kazania o treści wrogiej ustrojowi PRL - u i działał na szkodę Polski. Wiedza Beaty na temat życia i posługi księdza Jerzego Popiełuszki jest coraz większa, a sama postać wielkiego Polaka coraz bliższa. Odnajduje uniwersalne wartości w tym, co głosił i za co zginął. Poznanie trudnej prawdy o księdzu Jerzym, zmienia też życie samej bohaterki, dojrzewającej do bardziej świadomych wyborów. W spektaklu sama postać ks. Jerzego pojawia się wyłącznie w archiwalnych materiałach filmowych, które reżyserka przegląda i wybiera na potrzeby swojego dokumentu, a także z zapisków oraz licznych kazań ks. Popiełuszki. 23:45 EX LIBRIS - KSIĄŻKA HISTORYCZNA ROKU 2023 ODC. 1 Magazyn, 5 min, Polska, 2023 Prowadzący: Wiktor Świetlik, Antoni Dudek Lektor: Marek Bocianiak Wykonawcy: Marek Bocianiak Ex Libris. Książka Historyczna Roku 2023. Telewizja Polska, Polskie Radio, Instytut Pamięci Narodowej oraz Narodowe Centrum Kultury ogłaszają kolejną edycję Konkursu "Książka Historyczna Roku" o Nagrodę im. Oskara Haleckiego. Ideą konkursu jest popularyzowanie dziejów Polski w XX wieku oraz promowanie czytelnictwa książek historycznych. Telewizję Polską w tym konkursie reprezentuje redakcja programu Ex Libris. Przygotujemy serię krótkich programów, które przedstawią widzom książki nominowane do poszczególnych kategorii. Rywalizacja o Nagrody im. Oskara Haleckiego będzie toczyć się w czterech kategoriach: a) najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku; b) najlepsza książka popularnonaukowa poświęcona historii Polski w XX wieku; c) najlepsze wydawnictwo źródłowe poświęcone historii Polski i Polaków w XX wieku, rozumiane jako publikacja opracowana zgodnie ze standardami naukowymi, w tym zwłaszcza opatrzona wstępem naukowym oraz przypisami; d) najlepsze wspomnienia dotyczące historii Polski i Polaków w XX wieku, rozumiane jako dziennik, relacje lub wywiady, które nie muszą spełniać rygorów przyjętych przy publikacjach o charakterze naukowym. Jury konkursu w każdej kategorii wybierze maksymalnie 10 książek nominowanych do nagrody, które następnie zostaną szczegółowo omówione przez redakcję programu Ex Libris. Swoich zwycięzców wskażą również czytelnicy, którzy od 1 do 31 października 2023 r. wybiorą w drodze głosowania internetowego najlepsze książki w kategorii naukowej i popularnonaukowej. Oprócz nagród jury ma prawo przyznać czterem publikacjom z listy nominowanych wyróżnienia o charakterze honorowym. 23:55 OSTATNI PARTYZANT RZECZYPOSPOLITEJ Film dokumentalny, 55 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tadeusz Arciuch Scenariusz: Tadeusz Arciuch Józef Franczak, pseudonim "Lalek" od 1939 roku przez 18 lat pozostawał w ciągłej konspiracji. Zginął 21 października 1963 roku w czasie obławy zorganizowanej przez UB. Był zawodowym oficerem Wojska Polskiego, po klęsce wrześniowej udało mu się uciec z radzieckiej niewoli i przejść do AK. W roku 1944 wstąpił w szeregi formowanej na terytorium ZSRR Armii Polskiej. Jesienią tego roku jego oddział został skierowany do Kąkolewnicy koło Radzymina. Tam zobaczył masowe rozstrzeliwania członków AK przez NKWD. Zdezerterował z armii i od tej pory się ukrywał. Film Tadeusza Arciucha przypomina historię tego ostatniego partyzanta Rzeczypospolitej. 00:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZAWSZE JEST JAKAŚ NADZIEJA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Wyjechały z koszar w Górze Kalwarii na wrześniowa wojnę. Piękne i mocarne moździerze 22 mm. Holowane przez ciągniki C7P gigantyczną kolumną po trzy zestawy na działo. Potem zniknęły w pyle frontowych dróg. I tak już zostało. Dziś nie możemy dotknąć tej potężnej artyleryjskiej pięści armii II Rzeczpospolitej. Pod muzealne dachy nie trafił żaden egzemplarz. Są jednak ludzie, którzy nie zgadzają się z takim stanem rzeczy. W poznańskim Muzeum Broni Pancernej właśnie odbywa się renowacja wydobytego spod wody moździerza, odnalezionego w Norwegii. Odwiedzimy też ekspozycję Muzeum Wojska Polskiego, by podziwiać nowe eksponaty z kolekcji dotyczącej armii II Rzeczpospolitej. O niezwykłych zakupach poczynionych przez Muzeum w zeszłym roku krążą w środowisku pasjonatów historii legendy. 01:35 EX LIBRIS - KSIĄŻKA HISTORYCZNA ROKU 2023 ODC. 2 Magazyn, 5 min, Polska, 2023 Prowadzący: Wiktor Świetlik, Antoni Dudek Lektor: Marek Bocianiak Wykonawcy: Marek Bocianiak Ex Libris. Książka Historyczna Roku 2023. Telewizja Polska, Polskie Radio, Instytut Pamięci Narodowej oraz Narodowe Centrum Kultury ogłaszają kolejną edycję Konkursu "Książka Historyczna Roku" o Nagrodę im. Oskara Haleckiego. Ideą konkursu jest popularyzowanie dziejów Polski w XX wieku oraz promowanie czytelnictwa książek historycznych. Telewizję Polską w tym konkursie reprezentuje redakcja programu Ex Libris. Przygotujemy serię krótkich programów, które przedstawią widzom książki nominowane do poszczególnych kategorii. Rywalizacja o Nagrody im. Oskara Haleckiego będzie toczyć się w czterech kategoriach: a) najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku; b) najlepsza książka popularnonaukowa poświęcona historii Polski w XX wieku; c) najlepsze wydawnictwo źródłowe poświęcone historii Polski i Polaków w XX wieku, rozumiane jako publikacja opracowana zgodnie ze standardami naukowymi, w tym zwłaszcza opatrzona wstępem naukowym oraz przypisami; d) najlepsze wspomnienia dotyczące historii Polski i Polaków w XX wieku, rozumiane jako dziennik, relacje lub wywiady, które nie muszą spełniać rygorów przyjętych przy publikacjach o charakterze naukowym. Jury konkursu w każdej kategorii wybierze maksymalnie 10 książek nominowanych do nagrody, które następnie zostaną szczegółowo omówione przez redakcję programu Ex Libris. Swoich zwycięzców wskażą również czytelnicy, którzy od 1 do 31 października 2023 r. wybiorą w drodze głosowania internetowego najlepsze książki w kategorii naukowej i popularnonaukowej. Oprócz nagród jury ma prawo przyznać czterem publikacjom z listy nominowanych wyróżnienia o charakterze honorowym.