TVP Kultura Poniedziałek, 16.10.2023 07:30 NIEDZIELA Z... JANUSZEM OLEJNICZAKIEM Program publicystyczny, 40 min, Polska, 2020 Scenariusz: Natalia Banaczek Prowadzący: Katarzyna Sanocka Należy do najwybitniejszych współczesnych chopinistów. W 1970 r. był najmłodszym laureatem Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Jego dorobek artystyczny obejmuje ponad czterdzieści nagrań, w tym ścieżki dźwiękowe do filmów "Pianista" Romana Polańskiego, "Chopin, pragnienie miłości" Jerzego Antczaka i "Błękitna nuta" Andrzeja Żuławskiego. W kolejnym odcinku programu "Niedziela z..." gościmy Janusza Olejniczaka. 08:50 MAGICZNY ŚWIAT DAVIDA COPPERFIELDA (THE PERSONAL HISTORY OF DAVID COPPERFIELD) Dramat, 114 min, USA, 2019 Reżyseria: Armando Iannucci Scenariusz: Simon Blackwell, Armando Iannucci, Charles Dickens Aktorzy: Tilda Swinton, Dev Patel, Gwendoline Christie, Ben Wishaw, Hugh Laurie, Peter Capaldi Film oparty na powieści Charlesa Dickensa. XIX - wieczna Anglia, David Copperfield to chłopak, który mimo pochodzenia z zubożałej i prostej rodziny marzy o zostaniu sławnym pisarzem. Nieustannie obserwując zamożnych mieszkańców Londynu, pragnie również stać się szanowanym dżentelmenem. Droga do spełnienia tych marzeń jest jednak wyboista. Przedwcześnie straciwszy ojca, skazany jest na dorastanie pod okiem pryncypialnego i surowego ojczyma oraz ekscentrycznej ciotki rozczarowanej, że David nie urodził się dziewczynką. Po śmierci matki, opiekun żąda zwrócenia pieniędzy, które poświęcił na wychowanie chłopaka. Wysyła więc Davida do ciężkiej pracy w fabryce. Chłopak jednak nie daje sobie podciąć skrzydeł i dzięki niezwykłej determinacji dąży do spełnienia swoich pragnień. 12:05 REŻYSERZY - JOHN FRANKENHEIMER 6/10 SEZON 3 (THE DIRECTORS - JOHN FRANKENHEIMER) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się twórczości Johna Frankenheimera, twórcy m.in. "Przeżyliśmy wojnę", "Ptasznika z Alcatraz" czy"Pociągu". 13:40 KRAJ LAT DZIECINNYCH Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2005 Scenariusz i realizacja: Ewa Szakalicka Zdjęcia: Krzysztof Więckowski Podróż śladami jednego z największych poetów polskiego romantyzmu. To próba ukazania niezwykłej atmosfery i magii miejsc z rodzinnych stron Adama Mickiewicza: Zaosia, Nowogródka, Tuchanowicz, jeziora Świteź. Umiłowane pejzaże, łąki, leśne bezdroża stały się inspiracją dla poety. Ich niezapomniany urok przypominają najpiękniejsze Mickiewiczowskie strofy. Autorzy dokumentu odwiedzają z kamerą nowogródzkie strony, skąd pochodził Adam Mickiewicz, i gdzie pamięć o naszym narodowym wieszczu przetrwała do dziś. Urodził się w wigilię Bożego Narodzenia 1798 r. w Zaosiu, w folwarku należącym do jego stryjecznego dziada - Bazylego Mickiewicza. Był synem nowogródzkiego adwokata, Mikołaja Mickiewicza i Barbary z Majewskich. Od najmłodszych lat poznawał miejscowe podania o tajemniczych zjawach z okolicznych lasów, jezior, słuchał pieśni ludowych, zachwycał się krajobrazami i pejzażami rodzinnych stron. Ziemia nowogródzka, jej na wpół legendarne dzieje, piękno przyrody i obyczaje stały się motywem przewodnim Mickiewiczowskiej poezji. Utwory narodowego wieszcza wyniosły nowogródzkie strony do godności symbolu utraconej ojczyzny, którą Mickiewicz kochał ponad wszystko. Będąc na emigracji, tęsknił za krajem swego dzieciństwa. Niemal wszystkie utwory przepojone są uczuciem samotności na obczyźnie, ogromną tęsknotą za Litwą, której surowy pejzaż z oddalenia wydawał się piękniejszy od największych wspaniałości. W filmie znalazły się fragmenty utworów Adama Mickiewicza: "Pan Tadeusz", "Dziady", "Grażyna", "Tukaj", "Świtezianka", "Powrót taty", "Do M...". Wykorzystano również fotografie ze zbiorów prywatnych, materiały archiwalne TVP oraz z Muzeum Adama Mickiewicza i Muzeum Historyczno-Krajoznawczego w Nowogródku, a także Muzeum Adama Mickiewicza w Zaosiu. 14:25 URODZENI ARTYŚCI - RODZINA WENDTÓW Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Prowadzący: Emilia Komarnicka - Klynstra, Redbad Klynstra - Komarnicki Bohaterowie tego odcinka - Monika, Adam, Tomasz i Ignacy Wendt to rodzina muzyków jazzowych. Adam Wendt, wybitny saksofonista, kompozytor i aranżer, od 35 lat jest członkiem słynnego zespołu Walk Away, z którym koncertował na całym świecie. Adam jest ojcem Moniki, Tomka i Ignacego. Monika jako 6 - latka zaczęła grać na skrzypcach, Akademię Muzyczną w Gdańsku ukończyła jako dyplomowana wokalistka jazzowa. Mieszka i pracuje w Norwegii. Tomek, podobnie jak ojciec, jest saksofonistą jazzowym i kompozytorem. W 2017 roku zdobył nagrodę Fryderyka w kategorii Jazzowy Fonograficzny Debiut Roku. Na koncie ma dwie, świetnie przyjęte autorskie płyty: "Behind the Strings" oraz "Chapter B". Ignacy Wendt, najmłodszy z całej trójki, gra, odkąd skończył 6 lat - najpierw na fortepianie, potem na trąbce. W tym roku dostał się na Akademię Muzyczną w Warszawie. 15:35 RETRO KINO - DZIEWCZYNA Z WALIZKĄ (LA RAGAZZA CON LA VALIGIA) Komedia, 116 min, Włochy/Francja, 1960 Reżyseria: Valerio Zurlini Scenariusz: Leonardo Benvenuti, Piero De Bernardi Aktorzy: Claudia Cardinale, Jacques Perrin Piękna Aida, piosenkarka z klubu nocnego jest porzucana przez mężczyzn, którzy traktują ją jak zabawkę. Młody Lorenzo czując się odpowiedzialny za poczynania brata, opiekuje się starszą od siebie kobietą, wspiera ją i staje się jej powiernikiem. Owocuje to rozkwitem przyjaźni, która naturalnie kończy się po interwencji starszych, dla których takie relacje wydają się podejrzane. Reżyser Valerio Zurlini pokazuje w swoim filmie relacje między młodym chłopakiem a starszą kobietą. 18:25 HITCHCOCK/TRUFFAUT Film dokumentalny, 76 min, Francja/USA, 2015 Reżyseria: Kent Jones Film to oglądany po latach zapis legendarnego spotkania dwóch wizjonerów kina. Historia realizacji wywiadu rzeki, przeprowadzonej przez osiem dni rozmowy między wielkimi reżyserami, których na pierwszy rzut oka, poza pasją do kina, nic nie łączy. Z jednej strony dystyngowany człowiek legenda: Alfred Hitchcock, uznawany wówczas za najsprawniejszego rzemieślnika w historii kina, z drugiej młody gniewny: znajdujący się u progu kariery Francois Truffaut, wywrotowiec, rzecznik kina autorskiego, współtwórca francuskiej Nowej Fali. Autorzy filmu, korzystając ze wspaniałych materiałów archiwalnych, wzbogacają historię wypowiedziami twórców współczesnego kina: Martina Scorsese, Oliviera Assayasa, Petera Bogdanovicha, Wesa Andersona, Kiyoshi Kurosawy i wielu innych, by opowiedzieć historię spotkania dwóch pozornie przeciwstawnych żywiołów. Oglądane dziś zderzenie tych osobowości budzi na nowo pytanie: czym jest kino? Czy tylko tanią, wyrastającą z jarmarcznych sztuczek, wyolbrzymioną i spulchnioną przez gigantyczne budżety i lata pogoni za nowinkami technicznymi papką dla mas? Czy może polem dla artystów, narzędziem umożliwiającym przekazywanie swojego credo w sposób najpełniejszy, w stopniu nieosiągalnym dla malarzy, rzeźbiarzy, poetów, pisarzy, muzyków? Zapis spotkania Truffauta z Hitchcockiem to prawdziwa uczta dla kinomanów, swoisty podręcznik myślenia o i pojmowania kina. To film o historii powstania biblii kinomanów, wydanej po raz pierwszy w 1966 roku, kształtującej kilka pokoleń twórców i miłośników X Muzy. Ale przede wszystkim film oddaje sprawiedliwość wielkiemu Alfredowi Hitchcockowi, twórcy, który udowodnił, że nawet najbardziej dopasowany klucz do serca widzów, otwiera je dopiero w rękach prawdziwego artysty. 20:00 JAN PAWEŁ II (POPE JOHN PAUL II /GIOVANNI PAOLO II) Film biograficzny, 123 min, Polska/Włochy/USA, 2006 Reżyseria: John Kent Harrison Scenariusz: John Kent Harrison Zdjęcia: Fabrizio Lucci Aktorzy: John Voight, Cary Elwes, James Cromwell Wykonawcy: Krzysztof Kolberger, Władysław Kowalski, Olgierd Łukaszewicz, Wojciech Malajkat, Marek Barbasiewicz, Joanna Koroniewska, Jolanta Fraszyńska, Maciej Marczewski, Marcin Przybylski, Anna Dereszowska, Robert Gonera, Krzysztof Janczar Wkrótce po śmierci papieża Jana Pawła II powstały, niemal równolegle, dwa filmy fabularne opowiadające o jego życiu i pontyfikacie: amerykański "Jan Paweł II. Nie lękajcie się" Jeffa Blecknera z Thomasem Kretschmannem w roli głównej oraz polsko - włosko - amerykański "Jan Paweł II" z Carym Elwesem i Jonem Voigtem odtwarzającymi postać papieża Polaka w różnych okresach jego życia. Film ten zasługuje na pochwały nie tylko ze względu na rozmach i staranność, z jakimi potraktowano temat i samego bohatera. Zadbano zarówno o wierność faktom, jak i stworzenie możliwie największego podobieństwa zewnętrznego. Cary Elwes jako młody Karol Wojtyła, ale przede wszystkim Jon Voigt odtwarzający postać papieża Polaka już w okresie jego pontyfikatu naśladuje charakterystyczny kształt jego postaci, pochylenie głowy, sposób poruszania się, gesty i zachowania, jakie pamiętamy z telewizyjnych transmisji papieskich pielgrzymek. Stara się również ukazać na ekranie jego bogatą, złożoną osobowość, niezwykłą religijność, prostotę i szczerość idące w parze z wyrafinowanym intelektualizmem i mistycyzmem. Dzieło Johna Kenta Harrisona opowiada o całym dorosłym życiu Karola Wojtyły, choć oczywiście większa część filmu poświęcona jest okresowi pontyfikatu Jana Pawła II i jego wpływowi na sprawy religii oraz zmiany polityczne zachodzące na świecie. Film otwiera scena zamachu na papieża, do którego doszło 13 maja 1981 r. na placu Świętego Piotra w Rzymie. Pojazd z rannym Janem Pawłem II przedziera się przez plac w kierunku szpitala. Przed oczami papieża przewija się film, Ojciec Święty cofa się myślami do 1938 r. Wspomina swoją młodość, wspaniałą rodzinę, fascynację teatrem, literaturą, filozofią, sportem, ale też Bogiem i drugim człowiekiem. Nadchodzi rok 1939 - wojna i okupacja. Karol Wojtyła próbuje zrozumieć i poradzić sobie z nową sytuacją. Trafia na wspaniałego spowiednika - arcybiskupa Sapiehę. Studiuje w jego podziemnym seminarium i podejmuje decyzję o zostaniu księdzem. Na prośbę ojca, aby uniknąć wywiezienia na roboty, podejmuje ciężką, fizyczną harówkę w kamieniołomach. Kolejnym czasem wielkiej próby jest powojenna konfrontacja z komunizmem, który zwalcza na każdym kroku wszelkie przejawy religijności. Zabrania używania symboli religijnych poza budynkami należącymi do Kościoła. Odwraca uwagę polskiej młodzieży od religii. Zamyka katolickie szkoły. Kontroluje społeczną i charytatywną działalność Kościoła. Represjonuje duchownych. Ingeruje w obsadzanie kościelnych stanowisk. Zabrania lub utrudnia budowanie nowych świątyń. Z tym wszystkim musi zmierzyć się ksiądz, a później biskup i wreszcie kardynał Karol Wojtyła. 16 października 1978 r. nadchodzi najważniejszy moment w jego życiu: Karol Wojtyła staje na czele całego Kościoła katolickiego. Dla wielu wybór papieża Polaka jest olbrzymim zaskoczeniem, ale też nadzieją na zmiany. Później przychodzi okres długiej rekonwalescencji, który zbiega się z kolejnym smutnym wydarzeniem w życiu papieża - śmiercią prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego. Jan Paweł II jednak się nie poddaje. Wyznacza sobie zadanie: wprowadzić Kościół w nowe tysiąclecie bez wojen i przelewu krwi. Do pomocy w realizacji tego zadania wyznacza kardynała Ratzingera, powołując go na prefekta Kongregacji Doktryny Wiary. Zamach nie zmienia też stylu sprawowania władzy papieskiej: Jan Paweł II nadal jest aktywny, pielgrzymuje, wzywa do pokoju i pojednania, spotyka się z głowami państw i szefami dyplomacji, walczy o prawa człowieka - do życia, wolności słowa i wyznania. Wiele czasu poświęca problemowi komunizmu, uważając, że rozpad Związku Radzieckiego jest realny. Ważnym aspektem jego walki o pokój na ziemi jest tworzenie więzi z młodzieżą. Jan Paweł II, przyjaciel i wychowawca młodych ludzi, ustanawia Światowy Dzień Młodzieży. Wbrew spekulacjom nieprzychylnych Kościołowi środowisk odnosi olbrzymi sukces - na jego wezwanie odpowiadają tłumy. Młodzież udziela mu pełnego poparcia. Z biegiem lat pogarsza się stan zdrowia papieża. Konieczna staje się operacja wstawienia mu sztucznego stawu biodrowego, potem trwa długa rehabilitacja, daje znać o sobie choroba Parkinsona, która powoli atakuje całe ciało. Dla aktywnej i pełnej życia osoby tego typu ograniczenia są co najmniej niewygodne. Ale Jan Paweł II nie ma czasu na choroby, zbliża się bowiem rok 2000. Kościół ma już 2000 lat. Z tej okazji zostaje zorganizowana pielgrzymka do Ziemi Świętej. Nieuchronny upływ czasu i kolejne choroby utrudniają życie Karolowi Wojtyle, który przygotowuje się powoli na spotkanie z Bogiem. Do ostatnich chwil jego ukochana młodzież jest przy nim. Słyszy ją, przygotowując się do ostatniej drogi: "Szukałem was, a teraz wy przyszliście do mnie". 22:45 PANORAMA KINA POLSKIEGO - ZIEMIA OBIECANA Dramat obyczajowy,historyczny, 162 min, Polska, 1974 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda Zdjęcia: Witold Sobociński, Edward Kłosiński, Wacław Dybowski Aktorzy: Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Seweryn, Bożena Dykiel, Piotr Fronczewski, Stanisław Igar, Kalina Jędrusik, Lidia Korsakówna, Kazimierz Opaliński, Franciszek Pieczka, Wojciech Siemion, Andrzej Szalawski, Danuta Wodyńska, Zbigniew Zapasiewicz, Jerzy Zelnik Adaptacja powieści Władysława Reymonta była ogromnym przedsięwzięciem produkcyjnym i została zrealizowana w rekordowym tempie 77 dni zdjęciowych. Zdjęcia kręcono w kilkudziesięciu miejscach w Łodzi, pobliskich miasteczkach i na Śląsku, gdzie zachowały się fragmenty XIX-wiecznej zabudowy. Pod koniec XVIII wieku Łódź była małą wioską liczącą niespełna dwustu mieszkańców. W połowie następnego stulecia było ich już 20 tysięcy, pod koniec XIX wieku zaś aż trzysta tysięcy. Tak gwałtowny rozwój miasta jest trudny do wyobrażenia nawet dziś. Z całego kraju - z miasteczek, wiosek, ciągnęły do Łodzi tysiące ludzi w poszukiwaniu pracy, zarobku i lepszego życia. Na tej "ziemi obiecanej" nieliczni, na nadludzkiej pracy tłumów, zbijali majątki. Takie były początki kapitalistycznych przemian na ziemiach polskich, które doprowadziły do powstania przemysłu i robotniczych społeczności miejskich. Powieść Władysława Reymonta niezwykle obrazowo i barwnie oddaje dynamiczne i burzliwe przemiany społeczne towarzyszące gwałtownemu rozwojowi Łodzi. "Ziemia obiecana" to historia kariery trzech zaprzyjaźnionych przemysłowców. Karol Borowiecki - Polak, syn ziemianina, Moryc Welt - Żyd i Niemiec Maks Baum decydują się założyć w Łodzi fabrykę włókienniczą. Walczą o jej budowę i egzystencję, pokonują piętrzące się trudności. Karol musi sprzedać rodzinny majątek. Nieubezpieczona fabryka zostaje spalona na polecenie innego przemysłowca, którego żona miała romans z Borowieckim. Po tym Karol decyduje się zerwać z narzeczoną Anką i wziąć ślub z córką niemieckiego fabrykanta, milionera. Za cenę rezygnacji ze swych ideałów i miłości zostaje wielkim łódzkim kapitalistą. "Ziemia obiecana" obsypana została nagrodami na festiwalach filmowych w Gdańsku, Chicago, Moskwie, Valladolid, Kartagenie i Łagowie, w roku 1975 otrzymała nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia, w roku 1976 - nominację do Oscara. 01:45 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - DZIEWCZYNA Z PERŁĄ I INNE SKARBY MAURITSHUIS (EXPOSITION ON SCREEN. GIRL WITH A PEARL EARRING AND OTHER TREASURES FROM THE MAURITSHUIS IN THE HAGUE) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie (m.in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso). Odc. 5 - "Dziewczyna z perłą i inne skarby Mauritshuis". Obraz ten nie jest żadną miarą holenderski, poza tym, że namalował go Holender. Nikt z tutejszych malarzy nie dążył do takiej przejrzystości laserunku, takiego chłodu powierzchni. Nikt tego nawet nie próbował. Pomijając kwestie techniczne, obraz budzi we mnie nieopisaną ciekawość. W tej prostej, wschodniej twarzy jest urok, którego nie umiem wyrazić słowami. W ciągu dwóch lat przebudowy, rozbudowy i renowacji budynku Mauritshuis w Hadze, dzieła z jego zbiorów odbyły światowe tournee. "Dziewczyna z perłą" znajdowała się na plakacie wystawy i wszędzie przyciągała tłumy. Co jest w tym XVII - wiecznym obrazie Jana Vermeera, że tajemnicza holenderska dziewczyna stała się jedną z ikon naszej kultury? Kim jest Mona Lisa Północy? 02:40 LABIRYNT (PRISONERS) Thriller, film akcji, 146 min, USA, 2013 Reżyseria: Denis Villeneuve Scenariusz: Aaron Guzikowski Aktorzy: Hugh Jackman, Jake Gyllenhaal, Paul Dano, Melissa Leo, Viola Davis, Maria Bello, Terrence Howard Film nominowany do nagrody Oscara za najlepsze zdjęcia. Główny wątek skupia się wokół porwania dwóch dziewczynek. Keller Dover i jego żona Grace wiodą spokojne i szczęśliwe życie. Wraz z nastoletnim synem Ralphem i 6 - letnią córką Anną mieszkają w Pensylwanii. W Święto Dziękczynienia dochodzi do tragedii, która na zawsze odmieni ich życie. Ten dzień spędzają razem z przyjaciółmi Franklinem i Nancy oraz ich córkami Elizą i Joy. Po świątecznym obiedzie okazuje się nagle, że Anna i Joy zniknęły. Policja wszczyna śledztwo w tej sprawie. Akcją poszukiwawczą kieruje detektyw Loki. Podejrzenie o porwanie dziewczynek pada na Alexa Jonesa, którego samochód był zaparkowany w pobliżu miejsca ich zaginięcia. Z braku mocnych dowodów, musi jednak wypuścić na wolność aresztowanego Alexa. Wobec fatalnej decyzji stróżów prawa, z którymi Keller Dover początkowo współpracował, teraz postanawia na własną rękę schwytać porywacza. Przekonany o winie Alexa, dopada drania w pobliżu komisariatu. Więzi go i torturuje w opuszczonym budynku. Ciągle jednak nie wiadomo, gdzie są zaginione dziewczynki?