TVP Kultura Czwartek, 19.10.2023 07:25 KSIĘGA PRZESTRZENI S.I - ODC. 7 BAZAR WKŁADA FASADĘ Cykl edukacyjny, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Prowadzący: Bogna Świątkowska Wykonawcy: Natalia Paszkowska W tym odcinku: architektura współczesnych sklepów i galerii handlowych oraz flirt handlu z architekturą poprzemysłową. Obiekty pokazywane w odcinku: Centrum handlowe Stary Browar w Poznaniu, centrum handlowe Cuprum Arena w Lubinie, pawilon meblowy Dobroteka w Dobrodzieniu, dom towarowy Vitkac w Warszawie, dom towarowy Nowa Renoma we Wrocławiu. 08:05 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - SCHULTZ Magazyn, 5 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Zdjęcia: Krzysztof Iglikowski, Nicolas Villegas Muzyka: Bartosz Kruczyński Daniel Schultz był najwybitniejszym twórcą działającym na terenie siedemnastowiecznej Rzeczpospolitej. Urodził się w Gdańsku. Na początku swojej artystycznej drogi, w latach 40. XVII wieku, odbył studyjną podróż do Niderlandów, która odegrała istotną rolę w jego późniejszej twórczości. Badacze dostrzegają w niej dalekie wpływy Rembrandta i jego naśladowców, a także Flamandów, zwłaszcza Antona van Dycka. Po latach pracy dla najbardziej wpływowych zleceniodawców, ostatecznie powrócił do Gdańska. To tutaj powstał portret Marii von Holten Schumann, córki zamożnego kupca Constantina von Holtena i żony Gabriela Schumanna - burmistrza miasta. Portrety Daniela Schultza mają jedną cechę wspólną - zdolność wnikania w psychikę modela. Jest to umiejętność, którą posiadają najlepsi malarze. I choć Portret Konstancji jest niesygnowany i niegdyś uważany był za dzieło Andreasa Stecha, to ostatecznie, właśnie dzięki wyjątkowym, psychologicznym subtelnościom, uznany został za obraz Schultza. Opowie o nim Alicja Andrzejewska - Zając z Muzeum Narodowego w Gdańsku. 08:50 ZŁOTO DEZERTERÓW Komedia, 117 min, Polska, 1998 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Janusz Majewski Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Marek Kondrat, Bogusław Linda, Wiktor Zborowski, Katarzyna Figura, Piotr Gąsowski, Jan Englert, Piotr Machalica, Leonard Pietraszak, Paweł Delag, Artur Żmijewski, Stanisława Celińska, Krzysztof Kowalewski, Marek Walczewski, Wojciech Pokora, Ewa Wiśniewska, Zoltan Berezedy, Jan Kobuszewski i inni Jesień 1942 roku. Na warszawskim Żoliborzu odbywa się konspiracyjne spotkanie oficerów AK. Rotmistrz Leliwa informuje zebranych, że dowództwo powołało oddział do zadań specjalnych oznaczony kryptonimem "Litzmanstadt". Dowódcą mianowano majora Jeremiego. Pierwszą misją grupy jest zdobycie gotówki na zakup broni i amunicji od armii włoskiej, która, wycofana z frontu wschodniego, tymczasowo stacjonuje w Polsce. Warunki finansowe stawiane przez Włochów przekraczają możliwości Armii Krajowej. Wywiad AK ustala jednak, że w jednym z łódzkich banków Niemcy przechowują gigantyczną fortunę w złocie. Problem tylko, jak ją zdobyć. Wszystkie tradycyjne metody (wysadzenie drzwi sejfu, sterroryzowanie personelu w celu zdobycia szyfru otwierającego zamki) w warunkach okupacyjnych nie rokują szans powodzenia. Jedyny sposób to dobry kasiarz. Na szczęście, wśród podwładnych Jeremiego jest sierżant Rudy, który przed wojną współpracował z prawdziwymi mistrzami ogołacania kas pancernych. Niestety, obaj, z przyczyn od siebie niezależnych, rozstali się z zawodem. Silberman przebywa w getcie, zaś "mecenas" Kania w więzieniu. Grupa "Litzmanstadt" musi jednak jakoś rozwiązać ten problem, gdyż niecierpliwieni Włosi gotowi poszukać na swój towar innych kupców. "Złoto dezerterów" to kontynuacja "C. K. Dezerterów", największego polskiego przeboju kinowego lat osiemdziesiątych (7 mln widzów). Jego bohaterami było pięciu zbiegów z cesarsko - królewskiej armii: cwany Polak Kaniowski (w skrócie: Kania), wiedeński Żyd Haber, Włoch Baldini, Węgier Benedek i Czech Chudej. Wszyscy ponownie się spotykają, mimo że akcja "Złota dezerterów" toczy się ponad dwadzieścia lat później, w czasie II wojny światowej. Obok nich pojawiają się także nowe, niezwykle ważne dla fabuły postaci, grane przez czołówkę polskich aktorów. Wśród wykonawców najliczniej reprezentowana jest rodzina Wiktora Zborowskiego. Na planie "Złota dezerterów" zadebiutowały jego matka Hanna i córka Zosia, znalazło się też miejsce dla wuja (Jan Kobuszewski) i samego Zborowskiego. Pewną niespodziankę stanowił występ Bogusława Lindy, który jako Rudy ujawnił w filmie Majewskiego spory talent komediowy. W "C. K. Dezerterach" z racji daty premiery (1986 rok), krytyka często dopatrywała się drwiny ze sprawców stanu wojennego. Wymowa "Złota dezerterów" jest inna. Oprócz kpiny z niektórych naszych narodowych przywar film ten stanowi przede wszystkim pochwałę odwagi i poświęcenia nie w imię podniosłych haseł, lecz przyjaźni i zwykłej, ludzkiej przyzwoitości. "Złoto..." to także próba dowartościowania tzw. pozytywnego myślenia jako postawy życiowej. Lepiej wierzyć w sukces, niż załamywać ręce, lepiej być sprytnym i przedsiębiorczym, niż dobrowolnie skazywać się na przeciętność i nudę. Lepiej wreszcie kierować się zdrowym rozsądkiem, aniżeli bezrozumnymi porywami. "Jest w tym filmie taka scena, w której szkolący młodych komandosów podporucznik mówi im, że trzeba walczyć tak, by nie zginąć głupio, bo ich życie jest bardziej potrzebne ojczyźnie niż śmierć" - mówił w jednym z wywiadów Janusz Majewski. Dość poważna to refleksja jak na komedię. Nie osłabia ona jednak humorystycznego wigoru "Złota dezerterów", lecz jedynie go "uszlachetnia". 11:00 ZAKLĘTY DWÓR - ODC. 3/7 W SIEDZIBIE UPIORA Serial przygodowy, historyczny, 54 min, Polska, 1976 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Zdjęcia: Stefan Pindelski, Maciej Kijowski Aktorzy: Krzysztof Jasiński, Gustaw Lutkiewicz, Roman Wilhelmi, Jerzy Bińczycki, Wiesław Gołas, Jan Nowicki, Olgierd Łukaszewicz, Danuta Kowalska, Krzysztof Różycki, Wiesław Wójcik, Andrzej Domalik, Zygmunt Malawski, Zofia Czerwińska, Wiesława Mazurkiewicz, Zbigniew Józefowicz Nocą w zaklętym dworze maziarz prowadzi tajne zebranie patriotyczne. Wśród przyszłych uczestników rewolucji są szlachcic, mieszczanin, kilku chłopów. Tymczasem do dworu zakrada się Czorgut. Nie odkrywa jednak spiskowców, sam natomiast zostaje zauważony przez Bulija i omal nie ginie z jego ręki. Życie ratuje mu piękna dziewczyna podobna do Eugenii Żwirskiej. Rano Bulij wywozi ją z zamku. Widzi to Juliusz, a także Horawa. Horawa chce złożyć w cyrkule skargę na Bulija o okradanie zamku. Juliusz układa się z sędzią Gągolewskim, że ten zatrzyma Horawę w areszcie. Tymczasem komisarz Kraxelhuber żąda od Juliusza pomocy w wyłapywaniu emisariuszy - za jednego z nich uważa Czorguta. 12:10 ŚNIĄC O MURAKAMIM (DREAMING MURAKAMI) Film dokumentalny, 57 min, Dania, 2017 Reżyseria: Nitesh Anjaan Haruki Murakami to dziś jeden z najpopularniejszych pisarzy na świecie, którego powieści przetłumaczono na kilkanaście języków i sprzedano w milionach egzemplarzy. W wieku 30 lat wydał debiutancką książkę "Słuchaj pieśni wiatru" (Hear the Wind Sing, 1979), którą wysłał na konkurs literacki, zajmując pierwsze miejsce i zdobywając nagrodę Gunz. Kiedy Mette Holm zaczyna tłumaczyć tę powieść na język duński, dwumetrowa żaba pojawia się na stacji metra w Tokio. Podąża za nią zdecydowana zaangażować tłumaczkę w walkę z gigantycznym robactwem, które powoli budzi się z głębokiego snu, gotowe zniszczyć świat. Gdy ponad 20 lat temu Holm po raz pierwszy trafiła na prozę Marukamiego, nie miała wówczas pojęcia, w jaki sposób literacki świat japońskiego autora wpłynie na jej własne życie. Od tego czasu Holm spędziła tysiące godzin, tłumacząc duńskim czytelnikom jego zagadkowe opowieści - historie, które nieustannie otwierają wyobraźnię i rzucają wyzwanie milionom odbiorców. Film opowiada o trudnej pracy Holm, która stara się znaleźć idealne tłumaczenie literatury Murakamiego, zdolne przekazać to, co jego bohaterowie próbują nam powiedzieć. Granica między rzeczywistością a wyobraźnią jest w tym filmie mocno zaburzona. Tłumaczka doskonale czuje się w świecie fantazji pisarza, w którym zwierzęta mówią i istnieją w wielu wymiarach. Obserwujemy Holm w trakcie jej pracy nad tłumaczeniem debiutanckiej powieści Murakamiego, podróży do Japonii, rozmów z innymi tłumaczami na temat trudnych do przełożenia słów. Poznajemy również ducha opowieści, który kiedyś, podczas meczu bejsbolowego, nawiedził Murakamiego i nigdy go już nie opuścił. 13:25 LINIA ŻYCIA. SZTUKA CLYFFORDA STILLA (LIFELINE: CLYFFORD STILL) Film dokumentalny, 76 min, USA, 2019 Reżyseria: Dennis Scholl Muzyka: Shelton G. Berg, Jake Hartmann Dokument prezentuje życie i twórczość jednego z największych amerykańskich ekspresjonistów abstrakcyjnych Clyfforda Stilla, artysty połowy XX wieku. Reżyser i kolekcjoner sztuki Dennis Scholl odtwarza życie malarza, odwołując się do pozostawionych przez niego filmów i ponad trzydziestu godzin taśmy dźwiękowej, na której twórca zarejestrował swoje refleksje na temat własnej sztuki, przemysłu artystycznego, krytyków i współczesnych odbiorców. 14:55 SCENA MUZYCZNA - DUO KAROLINA MIKOŁAJCZYK & IWO JEDYNECKI Koncert, 42 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Duo Karolina Mikołajczyk & Iwo Jedynecki W kolejnym odcinku "Sceny muzycznej" wystąpi Duo Karolina Mikołajczyk (skrzypce) & Iwo Jedynecki (akordeon). To jeden z najciekawszych zespołów kameralnych młodego pokolenia. Laureaci I nagród i Grand Prix na międzynarodowych konkursach muzycznych we Francji, Chorwacji, Austrii, Włoszech oraz Polsce. Wykonania duetu określane są jako perfekcyjne i dojrzałe, ale też błyskotliwe i pełne młodzieńczej witalności. Wiele utworów zyskuje w interpretacji duetu nowe, oryginalne brzmienie, dzięki transkrypcjom na akordeon autorstwa Iwa Jedyneckiego. Artyści odważnie sięgają po znane dzieła literatury kameralnej, dając im nowe oblicze, które zachwyca różnorodną kolorystyką. Bogaty repertuar duetu obejmuje kompozycje minionych epok do baroku włącznie. 18:40 KABARET STARSZYCH PANÓW - WIECZÓR KOLEJNY PT 14 3/4 Widowisko, 60 min, Polska, 1965 Autor: Jeremi Przybora Reżyseria: Jerzy Wasowski Scenariusz: Jeremi Przybora Aktorzy: Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski, Irena Kwiatkowska, Kalina Jędrusik, Wiesław Michnikowski, Wiesław Gołas, Aleksandra Śląska, Czesław Roszkowski Starsi Panowie spotykają się w parku na ławce. Jest wiosna, słychać śpiew ptaków i rechot żab... ten idylliczny nastrój przerywa pojawienie się żony kustosza, która zaczyna swą smutną opowieść o maltretującym ją mężu. Piękna kobieta chce się uwolnić od okrutnika, a rycerscy Starsi Panowie postanawiają jej w tym pomóc. Cała trójka udaje sie do domu kustosza. Starsi Panowie przeżywają tu dziwne, czasami niebezpieczne przygody... 20:00 WSTĘP DO FILMU - STRACH NAD MIASTEM Rozmowa, 5 min, Polska, 2023 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie pt. "Strach nad miastem", reż. Henri Verneuil. 22:50 GLINA - ODC. 20/25 Serial kryminalny TVP, 43 min, Polska, 2008 Reżyseria: Władysław Pasikowski Scenariusz: Maciej Maciejewski Zdjęcia: Magdalena Górka Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Jerzy Radziwiłowicz, Maciej Stuhr, Jacek Braciak, Agnieszka Pilaszewska, Anna Cieślak, Urszula Grabowska, Maciej Mikołajczyk, Dominik Bąk, Maciej Ferlak, Andrzej Konopka, Młogost Reczek, Andrzej Iwiński, Tomasz Sobczak, Paweł Iwanicki, Agnieszka Kawiorska W windzie jednego z bloków znaleziono zwłoki młodej kobiety. Sprawca oszołomił ją chloroformem, następnie skrępował i zakneblował. Potem zamordował z zimną krwią. Z dokumentów znajdujących się w torebce wynika, że kobieta nazywała się Izabela Rakowska i mieszkała w tym bloku na 6 piętrze. Policjanci badają przeszłość ofiary. Izabela Rakowska pracowała w mokotowskim inspektoriacie nadzoru budowlanego. Czerpała z tego korzyści materialne, chętnie brała prezenty, przyjmowała zaproszenia na wystawne kolacje. Policjanci odwiedzają sąsiadów ofiary. Dowiadują się, że w jednym z lokali na 6 piętrze mieszkał poprzednio niejaki Piotr Kurten. W firmie kurierskiej, gdzie rzekomo pracował, przyjęto go tylko na okres próbny. Grupa Miazgi kradnie Pęczakowi kontener najnowocześniejszych telewizorów i likwiduje jego dwóch ochroniarzy. Pęczak skarży się na Miazgę Karlosowi. Szef obiecuje mu, że sprawę załatwi. Po rozmowie z Pęczakiem, Karlos i jego dziewczyna jadą do eleganckiej restauracji, gdzie spotykają się z adwokatem. W toalecie restauracji Miazga zabija Karlosa, dusząc go linką. 23:45 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - GERMINAL (GERMINAL) Dramat obyczajowy, 152 min, Francja, 1993 Reżyseria: Claude Berri Zdjęcia: Yves Angelo Muzyka: Jean-Louis Roques Aktorzy: Miou-Miou, Gérard Depardieu, Jean Carmet, Renaud Ekranizacja głośnej powieści Emila Zoli. Dramat rozgrywa się w drugiej połowie XIX wieku w środowisku francuskich górników, do którego trafia bezrobotny Étienne Lantier. Wkrótce jego socjalistyczne poglądy wyniosą go na czoło strajkujących pracowników kopalni. Jednak ich bunt zostanie brutalnie stłumiony, a nadzieje na polepszenie życia legną w gruzach. 02:35 KINO NOCNE - TOCCATA Film obyczajowy, 66 min, Polska, 1983 Reżyseria: Aleksander Kuc Scenariusz: Aleksander Kuc Aktorzy: Ewa Dałkowska, Zygmunt Hubner, Elżbieta Kilarska, Ryszard Szczyciński, Jerzy Nowak Zdjęcia: Stanisław Jaworski Film Aleksandra Kuca zdobył na IX Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w 1984 roku nagrodę Brązowe Lwy Gdańskie za najlepszy scenariusz. To historia dwóch skonfliktowanych braci, mieszkających pod jednym dachem w starej kamienicy, w dużym mieszkaniu pełnym zabytkowych zegarów ściennych i innych antyków. Obaj mają swoje lata, obaj przeżyli w życiu bardzo wiele. Mają do siebie pretensje, ale mieszkają razem, bo są od siebie uzależnieni. Zgorzkniały i zły na cały świat Roman wciąż przeżywa śmierć żony Marii, o co obwinia brata, który prowadził samochód w chwili tragicznego wypadku. Ale nie może poradzić sobie bez niego, jest schorowany, ma trudności z poruszaniem się, chodzi o lasce i dlatego trzyma go pod swoim dachem. Z kolei Jan jest uzależniony finansowo od bogatego brata, który zapewnia mu byt. Cierpliwie znosi więc humory Romana, pomaga mu w kąpieli, robi zakupy, podaje posiłki. Konflikt narasta, gdy Jan poznaje wdowę Zofię. 04:00 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - KSIĄŻĘ JUAN JORGE BAGRATION - MUKHRANI Rozmowa, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska, Jolanta Rzegocka Program "Res Poloniae - o Polsce z oddali" to cykl wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką w różnych krajach. Tym razem dziennikarka odwiedza Gruzję, gdzie rozmawia z przedstawicielami kulturalnych elit. Misją programu jest wzajemne poznanie się Polaków i Gruzinów, odnalezienie w Gruzji polskich śladów, a także uświadomienie sobie wszystkiego, co może łączyć obydwa narody. Bohaterem odcinka jest książę Juan Jorge Bagration - Mukhrani.