TVP Kultura Piątek, 20.10.2023 07:40 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - KSIĄŻĘ JUAN JORGE BAGRATION - MUKHRANI Rozmowa, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska, Jolanta Rzegocka Program "Res Poloniae - o Polsce z oddali" to cykl wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką w różnych krajach. Tym razem dziennikarka odwiedza Gruzję, gdzie rozmawia z przedstawicielami kulturalnych elit. Misją programu jest wzajemne poznanie się Polaków i Gruzinów, odnalezienie w Gruzji polskich śladów, a także uświadomienie sobie wszystkiego, co może łączyć obydwa narody. Bohaterem odcinka jest książę Juan Jorge Bagration - Mukhrani. 11:00 ZAKLĘTY DWÓR - ODC. 4/7 NOWY TROP Serial przygodowy, historyczny, 52 min, Polska, 1976 Reżyseria: Antoni Krauze, Antoni Krauze Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Zdjęcia: Stefan Pindelski, Maciej Kijowski Aktorzy: Krzysztof Jasiński, Gustaw Lutkiewicz, Roman Wilhelmi, Jerzy Bińczycki, Wiesław Gołas, Jan Nowicki, Olgierd Łukaszewicz, Zygmunt Zintel, Andrzej Żarnecki, Aleksandra Karzyńska, Danuta Kowalska, Wirgiliusz Gryń, Grażyna Kruk Frymar, Wojciech Standełło, Wiesław Wójcik Czorgut nie wraca do domu. Juliusz znajduje go śpiącego na polu. Damazy czekał na Eugenię, by porównać ją z dziewczyną widzianą w zaklętym dworze - jego zdaniem są to dwie różne osoby, choć bardzo podobne. Komisarz Kraxelhuber przywozi do sędziego Gągolewskiego schwytanego maziarza. Jednak aresztant ucieka, zanim ktokolwiek zdążył go przesłuchać. Juliusz każe sędziemu zatuszować całą sprawę. Czorgut wypytuje arendarza Chaima o maziarza. Dochodzi do wniosku, że może to być tajemniczy kwestarz, opiekujący się dawniej starościcem Mikołajem. W nocy Bulij zakrada się do aresztu, by zabić Horawę. Okazuje się jednak, że ten uciekł. 12:05 TRUFFAUT - GODARD - FILMOWI RYWALE (TRUFFAUT VS. GODARD - THE STORY OF A BREAKUP) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2015 Reżyseria: Claire Duguet Francois Truffaut i Jean - Luc Godard - najwięksi artyści i myśliciele francuskiej Nowej Fali znowu razem. Historia wielkiej przyjaźni i równie wielkiej nienawiści między wybitnymi reżyserami "Truffaut - Godard. Koniec przyjaźni" to wnikliwa kronika życia jednego z najważniejszych prądów w historii kina - francuskiej Nowej Fali. Pretekstem do rozważań jest przede wszystkim burzliwa relacja Jeana - Luca Godarda i Francois Truffauta. Obfitujący w wiele materiałów archiwalnych i filmowych dokument stanowi godny hołd dla francuskiego kina. (źródło opisu: Planete+) 13:10 15 KRAJOWY FESTIWAL PIOSENKI POLSKIEJ OPOLE '77 - NASTROJE. NAS TROJE Koncert, 50 min, Polska, 1977 Reżyseria: Tomasz Dembiński Prowadzący: Agnieszka Osiecka, Wojciech Młynarski, Jonasz Kofta Wykonawcy: Zespół Skaldowie, Jan Pietrzak, Magda Umer, Halina Frąckowiak, Łucja Prus, Andrzej Rosiewicz, Wiesław Gołas, Marek Grechuta, Urszula Sipińska, Bogusłąw Mec Koncert, podczas którego Wojciech Młynarski, Agnieszka Osiecka i Jonasz Kofta "podsumowali" swój dorobek literacki - prezentując piosenki wykonywane na wielu festiwalach opolskich. 14:50 JAN LEBENSTEIN - DZIENNIK SAMOTNIKA Film dokumentalny, 38 min, Polska/Francja, 1999 Reżyseria: Andrzej Wolski Scenariusz: Andrzej Wolski Zdjęcia: Bertrand Ilivett, Jarosław Sypniewski, Andrzej Wolski Wykonawcy: Jan Lebenstein Bohater filmu, jeden z najwybitniejszych polskich malarzy naszego wieku, urodził się w 1930 roku w Brześciu Litewskim. Studiował malarstwo w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, w pracowni Artura Nachta-Samborskiego. Pierwsze obrazy twórcy to pełne nostalgii i zadumy pejzaże. Znajome, bo ukazujące znane miejscowości podwarszawskie, a równocześnie baśniowe i nierealne. Niedługo po głośnej wystawie "Arsenał" z 1956 roku w obrazie świata przedstawianego przez artystę zaszły niepokojące zmiany. Zgodnie z wypracowaną zasadą "jedności przeciwieństw" Lebenstein przeciwstawiał sielankowe krajobrazy ponurym, przytłaczającym wnętrzom, urodę natury - smutkom i bólom ludzi, jasnym pastelom - ciemną i ostrą kreskę. W 1959 roku malarz na zawsze wyjechał z kraju. Osiadł w stolicy Francji. Tam rozpoczęła się jego międzynarodowa kariera. Na Pierwszym Biennale Młodych Artystów zdobył Grand Prix miasta Paryża. Już w połowie lat sześćdziesiątych zwrócił się ku realizmowi. Płótna obrazów wypełniały bestie, monstra i prehistoryczne potwory. Kolejna zmiana, z lat siedemdziesiątych, dotyczyła zarówno charakteru, jak i techniki prac. Na licznych gwaszach i wykonywanych tuszem rysunkach przedstawiał niekształcone postacie ludzi o zwierzęcych głowach i inne przedziwne istoty. Fascynacja starożytnością, Egiptem i krainami Dwurzecza zaowocowała cyklem wspaniałych dzieł, zaś pobyt w Stanach Zjednoczonych - serią gwaszy ukazujących jeden z najwspanialszych cudów natury - Wielki Kanion rzeki Kolorado. Lebenstein nie brylował w sferach artystycznych Paryża, nie udzielał się w środowisku. W miarę upływu lat pracował w coraz większym odosobnieniu, samotnie mierzył się z malarskim tworzywem. Pod koniec ósmej dekady powrócił do techniki olejnej. Takie właśnie płótno powstaje na oczach widzów w paryskiej pracowni mistrza. Lebenstein mówi o swojej drodze artystycznej, o kierunkach i perspektywach współczesnej sztuki. Film, poświęcony postaci zmarłego w maju 1999 roku malarza, jest rodzajem dziennika, próbą zapisu twórczych dokonań, zmagań i wątpliwości artysty, a także - opowieścią o ludzkiej samotności. 15:45 KSIĘSTWO Dramat obyczajowy, 119 min, Polska, 2011 Reżyseria: Andrzej Barański Scenariusz: Andrzej Barański Zdjęcia: Jacek Petrycki Aktorzy: Rafał Zawierucha, Aldona Jankowska, Michał Anioł, Jan Wojtyński, Grzegorz Gromek, Edward Kusztal, Dorota Piasecka, Jacek Opolski, Jacek Grondowy, Mateusz Zając, Henryk Gołębiewski i inni Wychowany w biednej, świętokrzyskiej wsi Zbyszek marzy, by wyrwać się z niej i zasmakować lepszego życia. Kiedy jednak jego kariera piłkarska, a potem studia prawnicze okazują się niewypałem, staje wobec trudnego dylematu: próbować dalej czy osiąść na ojcowiźnie? Scenariusz "Księstwa" powstał na podstawie wątków trzech powieści Zbigniewa Masternaka: "Niech żyje wolność", "Chmurołap" i "Scyzoryk". Przedstawiony w niej obraz współczesnej, polskiej wsi dość mocno odbiega od tego, do którego przyzwyczaił swoich widzów Andrzej Barański. Proza Masternaka portretuje rodzimą prowincję bez taryfy ulgowej, nie stroni od naturalizmu, wieś w jego utworach nie jest ani spokojna, ani wesoła, choć z drugiej strony nie szokuje też brudem, prymitywizmem i brutalnością jak np. w filmach Wojciecha Smarzowskiego. Tak czy owak trudno się w niej doszukać nieco idyllicznej, poetyckiej, czułej aury, obecnej w licznych dziełach Barańskiego i definiującej poniekąd jego artystyczne emploi. W "Księstwie" twórca "Dwóch księżyców" wyraźnie odchodzi od stylu, który przez wiele lat stanowił jego wizytówkę i odważnie rusza śladem wytyczonym przez Masternaka. Czarno - biała kolorystyka filmu skutecznie odwraca uwagę widza od niewątpliwie istniejącej malowniczości sielskiego pejzażu i piękna lokalnej przyrody. Na pierwszy plan wysuwają się ludzie z ich nierzadko przetrąconymi życiorysami, zwierzęcymi odruchami i starannie skrywanymi ciemnymi sprawkami. Na ich tle Zbyszek, główny bohater filmu, przypomina tańczącego jastrzębia (by przywołać tytuł zapomnianej już nieco powieści Juliana Kawalca), jest wyalienowanym dziwolągiem, nie potrafiącym się odnaleźć ani w rodzinnej wsi (gdzie na przemian śmieją się z niego lub nim gardzą), ani w mieście, którego rozlicznym wymaganiom nie potrafi sprostać. A przy tym jak miecz Damoklesa wisi jeszcze nad nim duchowy testament ojca, podobnego jak on nieszczęśliwego "freaka", który całe życie wpajał synowi, że ich ród wywodzi się z książąt, tylko z biegiem czasu "schłopiał" i dopiero właśnie on - Zbyszek - powinien być tym, który przywróci nazwisku dawną świetność, zaistnieje w wielkim świecie i odniesie sukces. Jednak film Barańskiego nie jest tylko poruszającą opowieścią o wyobcowaniu i trudnym poszukiwaniu własnego miejsca na ziemi. To także raz niemal dramatyczna, a innym razem ocierająca się o satyrę i groteskę panorama losów współczesnych polskich chłopów i ich dzieci, przeżywających gorzkie rozczarowania, kiedy ideały i marzenia sięgają bruku lub kiedy kolejne nadzieje na poprawę życia upadają, a pozostaje tylko codzienna, monotonna harówka. Barański nie byłby jednak sobą, gdyby tego tyleż realistycznego, co i ponurego obrazu nie rozświetlały, choćby z rzadka, wizualne metafory (jak choćby w scenie kończącej film) oraz sekwencje, ukazujące pokłady wrażliwości, zalegające na dnie ludzkiej duszy, pozornie całkowicie stwardniałej od codziennej, bezwzględnej walki o byt (jak w sekwencji prowadzenia wiejskich psów do uśpienia z powodu groźby epidemii). Polska, lata dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku. Wywodzący się z biednej, świętokrzyskiej wsi Zbyszek znajduje się na życiowym rozdrożu. Kiedy jego świetnie się zapowiadająca kariera piłkarska legła w gruzach z powodu złośliwego faulu zazdrosnego kolegi postanowił wyjechać do miasta i studiować prawo.Jednak po części z biedy (brakowało mu pieniędzy na książki), a po części z powodu trudności z zaadaptowaniem się do życia w nowym środowisku również i tu mu się nie powiodło. Oblał egzamin "ostatniej szansy" i musiał pożegnać się z uczelnią. Stało się to również powodem rozstania z ukochaną dziewczyną, która - lepiej poradziwszy sobie w mieście - nie zamierza pożegnać się ze swymi planami na przyszłość, by razem ze Zbyszkiem wrócić na wieś. Zbyszek wszakże również wracać nie chce, tym bardziej że nie wie, jak powiedzieć matce, że wszystkie pieniądze, które zainwestowała w naukę jedynaka poszły na marne. Dlatego próbuje chwytać się różnych dorywczych prac, z czasem również nielegalnych, zlecanych przez mafię ukraińską. I tu jednak nie idzie mu najlepiej, często nie ma nawet co jeść. Wreszcie zdesperowany wraca w rodzinne strony. Jest lato, więc jego pobyt nie budzi podejrzeń. W końcu dla studentów trwają wakacje. We wsi Zbyszek od dawna ma nieco pogardliwy pseudonim "książę", co tylko do książek i piłki nożnej się nadaje, a pomóc tyrającej do świtu do nocy matce nie potrafi albo nie chce. No i jeszcze wciąż żywa jest tu pamięć o jego ojcu, nieudaczniku i pijaku. Czy Zbyszek zdoła zrewidować swoje życiowe plany i wtopi się w lokalną społeczność, czy może jeszcze raz podejmie desperacką próbę wyrwania się do lepszego świata? 20:00 WIECZÓR KINOMANA - WSTĘP DO FILMU - OBYWATEL JONES 4 min, Polska, 2023 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie pt. "Obywatel Jones", reż. Agnieszka Holland. 20:05 WIECZÓR KINOMANA - OBYWATEL JONES (MR. JONES) Dramat, 113 min, Wielka Brytania/Polska/Ukraina, 2019 Reżyseria: Agnieszka Holland Scenariusz: Andrea Chalupa Aktorzy: James Norton, Peter Sarsgaard, Vanessa Kirby, Krzysztof Pieczyński, Kenneth Cranham Zdjęcia: Tomasz Naumiuk Muzyka: Antoni Łazarkiewicz Młody dziennikarz Gareth Jones (James Norton) zyskał sławę, pisząc artykuł o swoim spotkaniu z Adolfem Hitlerem, zaraz po przejęciu przez niego władzy w 1933 roku. Teraz ambitny Walijczyk przymierza się do kolejnego wielkiego tematu gwałtownej modernizacji Związku Radzieckiego. Chcąc gruntownie zbadać sprawę, reporter decyduje się na podróż do Moskwy, aby przeprowadzić wywiad ze Stalinem. Na miejscu poznaje młodą dziennikarkę Adę Brooks (Vanessa Kirby), pracującą dla Waltera Duranty’ego (Peter Sarsgaard), dzięki której odkrywa, że prawda o stalinowskim reżimie jest brutalnie tłumiona przez sowieckich cenzorów. Słysząc zatrważające plotki na temat wielkiej klęski głodowej w ZSRR, Jones udaje się w samotną podróż przez Ukrainę. Dziennikarz staje się naocznym świadkiem tragedii Hołodomoru. Miliony ludzi umierają z głodu, podczas gdy tony zboża sprzedawane są za granicę, by sfinansować proces industrializacji radzieckiego imperium. Po powrocie do Londynu, Jones pisze artykuł ukazujący horror, którego doświadczył. Publikacja jest wyciszana, a jej autentyczność podważana przez zachodnich dziennikarzy, pozostających pod wpływem Kremla. Pomimo śmiertelnych pogróżek, Gareth nie ustaje w walce o prawdę. Swoimi odkryciami postanawia podzielić się z młodym, aspirującym pisarzem George’em Orwellem. (Filmweb) 22:40 PITBULL - ODC. 20 Serial kryminalny, 46 min, Polska 2008 Reżyseria: Patryk Vega, Xawery Żuławski Scenariusz: Patryk Vega, Mariusz Bieliński Aktorzy: Marcin Dorociński, Andrzej Grabowski, Rafał Mohr, Paweł Królikowski, Roma Gąsiorowska, Karolina Pytkowska, Grzegorz Wojdan, Jarosław Boberek, Paweł Łęski inni Renata przyjeżdża do Warszawy - Igor pomógł jej załatwić pracę w mokotowskim komisariacie. Już pierwszego dnia trafia na ofiarę łomiarza, młodą dziewczynę wykrwawiającą się na chodniku. Następnego dnia okazuje się, że łomiarz, po miesiącu milczenia, popełnia kolejne zbrodnie. Jego ofiarami są bezbronne kobiety. Gebels z Łapką prowadzą sprawę morderstwa licealistki w jednym z warszawskich hoteli. Okazuje się, że dwie przyjaciółki, obie z zamożnych rodzin, napadły w celach rabunkowych na Włocha. W wyniku potyczki jedna z nich została ranna. Barszczyk, jak zwykle zaangażowany w sprawy, które według teorii naczelnika pozytywnie wpływają na statystyki wykrywalności przestępstw, prowadzi dochodzenie w sprawie Zenona, bezdomnego z Dworca Centralnego, który obraził prezydenta i nie stawił się na rozprawę przed sądem. 02:00 NOC KRÓTKICH FILMÓW - MUNDUR Film animowany, 6 min, Polska, 1965 Reżyseria: Edward Sturlis Scenariusz: Edward Sturlis Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Krótki film animowany w reżyserii Edwarda Sturlisa. Mundur zostaje porwany przez wiatr. Latający mundur do złudzenia przypomina wrogi samolot, co wywołuje popłoch wśród zdezorientowanych żołnierzy. 02:05 NOC KRÓTKICH FILMÓW - JACKIE (JACKIE) Film animowany, 3 min, Francja, 2018 Reżyseria: Coralie Bruschi Scenariusz: Coralie Bruschi Wykonawcy: Lee Delong, Isabela Littger Krótki film animowany. Ciepła historia osiemdziesięcioletniej Jackie, która opowiada o swoim typowym dniu i samotności towarzyszącej jej od śmierci męża. 02:10 NOC KRÓTKICH FILMÓW - OGIEŃ (WILDFIRE) Film animowany, 3 min, Francja, 2015 Reżyseria: Hugues Opter Wykonawcy: Marion Lebastard, Arnaud Tribout Krótki film animowany. Animacja o strażaczce walczącej z pożarami lasów.