TVP Dokument Poniedziałek, 06.11.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - UKOCHANA ŻÓŁWICA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Co roku młode żółwiki wykluwają się z jaj składanych przez samice w dolinie rzeki Ilanki w nadleśnictwie Rzepin. Z uwagi na wartość przyrodniczą tego miejsca od lat jest ono pod opieką naukowców z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Program ochrony żółwi błotnych w woj. lubuskim jest prowadzony przez dr. Bartłomieja Najbara, który jest bohaterem tego odcinka. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 36 JAK POWSTAJE PAPIER? Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Papier to rzecz na tyle zwyczajna, że właściwie nie zwracamy na niego większej uwagi na co dzień. Nie wyobrażamy sobie jednak życia bez papieru. Dlatego warto poznać tajniki jego historycznej produkcji. W tym celu Radosław Kotarski rusza do Dusznik Zdroju i sam ręcznie wytwarza arkusze papieru. Przy tej okazji zastanawia się, dlaczego produkcję papieru nazywamy czerpaniem i jak możliwe jest wykonanie znaku wodnego. Nie obędzie się bez wytężonej pracy. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 232 BISKUPIEC Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Jaka jest historia powstania miasta? Jakie były najważniejsze wydarzenia? Biskupiec to miasto, które niezmiennie pozostaje nieodkryte. Jego sercem jest historyczny rynek - pod kątem prostym w kierunku czterech stron świata odchodzą od niego uliczki. Na rynku podziwiać możemy urokliwe kamieniczki mieszczańskie z pierwszej połowy XIX wieku. Ta najbardziej charakterystyczna znajduje się przy ul. Floriańskiej 2. Zbudowana jest w kształcie trapezu z barokowym szczytem dachu. Narożnik budynku, znajdującego się przy rzece Dymer, zdobi kapliczka z figurką św. Jana Nepomucena, patrona miasta, strzegącego go przed powodzią. Miejską atrakcją jest Muzeum Aparatów Fotograficznych - można się tam przenieść w czasy, gdy aparat fotograficzny był osobnym urządzeniem, a zamiast serii filtrów, miał w sobie kliszę, którą trzeba było wywołać i zrobić odbitki. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /64/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Poznacie dzisiaj przedstawiciela gatunku, którego skamieliny sprzed około 65 milionów lat odkryli paleontolodzy. Patrząc na zdjęcie rentgenowskie oposa Ediego, mamy wrażenie, że jest ich potomkiem. Jego właścicielka, pani Paulina, odwiedziła ze swoim podopiecznym gdańską klinikę. Krakowskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami stworzyło dziesięć lat temu okno życia. Każdy z nas, niezależnie od powodów i bez konsekwencji, może tam oddać porzucone, niechciane zwierzę. Znajdują w tym miejscu opiekę i nadzieję na drugie życie. Czy przyszłoby komuś do głowy, że bezpieczeństwo i właściwe funkcjonowanie lotniska zapewnia nie tylko skomplikowana technologia, ale również drapieżne ptaki? Jaka jest ich rola? Opowiedzą o tym sokolnicy pracujący na lotniskach. A w naszym Kąciku Adopcyjnym kotka Malawi, która już po raz drugi trafiła do schroniska i po raz drugi ma nadzieję na ciepły dom. 08:05 SEKRETY DOLINY KRZEMOWEJ - ODC. 2 - MACHINA PERSWAZJI (EP. 2 THE PERSUASION MACHINE) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: nie dotyczy Jamie Bartlett - dziennikarz, blogger, autor książki "The Dark Net" i dyrektor Centrum Analiz Mediów Społecznościowych brytyjskiego think tanku Demos, wyrusza w podróż do Doliny Krzemowej, by odkryć prawdziwe oblicze działających tam firm i sprawdzić, co kryje się za ich obietnicami zbudowania nowego wspaniałego świata. W tym odcinku przygląda się, jak są wykorzystywane prywatne dane milionów użytkowników Facebooka i w jaki sposób firmy i organizacje, które mają do nich dostęp, mogą wpływać nie tylko na nasze wybory konsumenckie, ale również na stan demokracji i systemy polityczne na świecie? Dzięki unikalnym informacjom uzyskanym ze sztabu Donalda Trumpa, dowiadujemy się, jaki wielki wpływ na sukces obecnego prezydenta miały media społecznościowe. Pojawia się uzasadnione pytanie, czy da się jeszcze zapanować nad wszechobecną inwigilacją, zalewem fakenewsów i dokonującą się na naszych oczach zmianą zasad, na których opierał się świat, jaki znamy. 09:05 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT S.I - ODC. 3. PRZYJAŹŃ (SPY IN THE WILD) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Zwierzęta często mają silne więzi rodzinne. Jednak jak ważne są dla nich inne relacje w życiu? Pustynia Kalahari w Afryce to dom surykatek. U nich jeden drugiemu pomaga, a życie skupia się wokół królowej - jedynej samicy, która rodzi dzieci. Miewa do sześciorga małych w miocie i trzy mioty rocznie, toteż jej potomstwo jest praktycznie wszędzie. Małe wymagają troskliwej opieki i na szczęście matka ma wielu przyjaciół do pomocy, czasem nawet aż pięćdziesięcioro. Dziś ma jeszcze jednego surykatkę - tajniaka. Agentka ma sfilmować niespotykaną przyjaźń, łączącą te zwierzęta o wyjątkowo społecznym nastawieniu. Jest to bardzo zamknięta wspólnota niechętna obcym. Agentka jest największą surykatką, jaką zwierzęta widziały i wymaga dokładnego zbadania! Został jej nadany zapach tej kolonii, więc to je uspokaja. Codziennie inna wolontariuszka organizuje przechowalnię dla maluchów, ofiarując im troskliwą opiekę matczyną. W kolejnym odcinku zespół szpiegów zbada, jak i dlaczego zwierzęta źle się zachowują, czasem w bardzo spektakularny sposób. 10:05 AFRYKA Z ADE ADEPITANEM - CZĘŚĆ 3. AFRYKA WSCHODNIA (AFRICA WITH ADE ADEPITAN) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Olly Bootle Czteroodcinkowa seria geograficzno - podróżnicza BBC Studios. Afryka jest najbardziej żywym i zróżnicowanym kontynentem na Ziemi, z ponad 50 krajami i setkami różnych kultur. Ade Adepitan podróżuje po Afryce, aby odkryć, jak zmienia się kontynent. Od dynamicznie rozwijającej się technologii Lagos po wspaniałe plaże Mozambiku i od zagrożonych goryli w DRK po rozdarte wojną ulice Somalii, Ade widzi w Afryce najlepsze i najgorsze. Dzięki jego bardzo osobistemu spojrzeniu na kontynent i niezwykłym spotkaniom, seria ta zadaje pytanie: tak jak ostatnie 30 lat zmieniło Azję, czy przyszłość należy do Afryki? Część 3 - "Afryka Wschodnia". W tej części podróży po Afryce Ade odwiedzi wschód kontynentu, Tanzanię, Etiopię i Somalię. Pozna ludzi pracujących w najgorętszym miejscu na Ziemi. Przybędzie do jednego z najszybciej rozwijających się miast Afryki. Różni się to od znanych wcześniej obrazów Etiopii. A w kraju rozdartym przez wojnę wszystko doszczętnie zdewastowane. Ten etap rozpocznie się w Tanzanii, na dzikim afrykańskim pustkowiu. Rezerwat Selu to ogromny azyl dla dzikich zwierząt. Zajmuje obszar prawie 52 tysięcy kilometrów kwadratowych, dwa razy więcej niż Walia. Afryka jest domem dla wielu niezwykłych gatunków. Ponad połowa ludności Tanzanii nie ma prądu. Problem dotyczy nie tylko tutejszych mieszkańców, ale większości Afrykanów. Następny przystanek wypada w Etiopii, kraju postrzeganym przez wielu jako najbiedniejszy z biednych. 11:15 ZE ZNAKIEM Q Felieton, 16 min, Polska, 1971 Prezentacja śląskich zakładów przemysłowych ze znakiem jakości Q. W ramach akcji "Bliżej rynku" rozmowa z przedstawicielami zakładów Termiki, Polvidu i Cieszyńskich Zakładów Przemysłu Terenowego. Produkcja urządzeń elektrycznych gospodarstwa domowego, metalowych nakryć stołowych i pierścieni uszczelniających. Prezentacja sztućców stołowych i medalu "Za wzorowy wyrób", zdobyty na Targach Krajowych w Poznaniu w 1969 roku. Wizytówka Bielskiej Fabryki Obuwia Domowego "Befado", Częstochowskiej Fabryki Latarek oraz Ośrodka Postępu Technicznego Drobnej Wytwórczości. Sklep wielobranżowy, klienci, półki z towarami. 11:40 PASJONACI S.II - SEZON 2 ODC. 10 SPOTKANIE Dokument fabularyzowany, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Danuta Damek, Artur Dziurman, Agnieszka Szygenda Aktorzy: Monika Błaszczyk - Bylica, Izabela Sadowska, Dorota Ziental, Ewa Kuklińska, Janina Sitarz, Katarzyna Więcław, Kazimierz Balcer, Maria Siedlecka, Maria Słowiak, Iwona Chamielec, Wojciech Gałziński, Mieczysław Baczyński, Irina Kudashova, Monika Inglot, Michał Pietruś Zdjęcia: Jacek Fabrowicz Krzysiek przyjeżdża w odwiedziny do matki; pod jej naciskiem, postanawia zostać kilka dni. Monika jest wściekła. Darek proponuje Anieli spacer i kawę, a kobieta z radością przyjmuje jego zaproszenie. W podziemiach kościoła dużo się dzieje. Zespół przygotowuje się do próby, a do kancelarii proboszcza przychodzi młode narzeczeństwo: chłopak, wnuk Ireny, ze swoją dziewczyną Anastazją, która jest Ukrainką. Młodzi ustalają z proboszczem datę ślubu. Malwina porządkuje podziemia. Ponieważ proboszcz nie może znaleźć Walentego, prosi ją, żeby przypilnowała kancelarii podczas jego nieobecności. Do marszałka województwa przychodzi dziennikarka zrobić z nim wywiad na temat teatru ITAN. Malwina podsłuchuje rozmowę Walentego, a kiedy później widzi go ściskającego się z kobietą na ulicy, rozżalona i rozczarowana jedzie do domu. Jest przekonana, że Walenty ma romans z inną kobietą. Krzysiek spędza czas z matką; rozdarty między dwiema ważnymi dla niego kobietami jest coraz bardziej smutny. Monika pakuje jego rzeczy. Na próbie pojawia się Bruno, jednak pozostaje niezauważony przez aktorów. Wszyscy pakują się na wyjazd do Bukowiny. Przed autokarem, do którego wsiadają aktorzy jadący do pensjonatu, pojawia się Bruno. Jego obecność wywołuje falę radości. 12:15 HISTORIE SOLECZNICKIE - KS. JÓZEF ASZKIEŁOWICZ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj autorzy szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały, jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio twórcy zamierzają przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. 12:45 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 6 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Prowadzony przez Stephana Thomsona trzeci sezon cykl dokumentalno - historycznego o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich i nie tylko, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłości oraz zabytki i świadectwa kultury związane z polskością, usytuowane poza naszymi obecnymi granicami (w znacznej mierze wschodnią). Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te o których już dawno zapomniano. 13:20 LOKALSI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 13:55 DZIKIE KONIE. OPOWIEŚĆ Z PUSZTY (WILD HORSES - A TALE FROM THE PUSZTA) Film dokumentalny, 53 min, Szwecja, 2020 Reżyseria: Zoltan Torok To historia o pięknych, dzikich koniach Przewalskiego, żyjących na węgierskich równinach o nazwie Puszta. Są one domem największego stada tego rzadkiego gatunku koni. Kilkadziesiąt lat temu konie Przewalskiego prawie wyginęły w swoim pierwotnym środowisku, w rozległym mongolskim krajobrazie. Pozostałe nieliczne zwierzęta znalazły nowy dom na słynnych stepach Węgier, gdzie zaczęły się rozwijać na największych równinach Europy Środkowej. Stado liczy obecnie prawie 300 zwierząt i jest stadem różnych rodzin koni, przeplatanych bliskimi relacjami, prawdziwymi przyjaźniami i silnymi sojuszami. Realizowany przez trzy lata przez wielokrotnie nagradzany zespół film jest podróżą do ich sekretnego świata, opowiedzianą oczami rosnącego źrebaka. W filmie pojawi się również wiele innych innych zwierząt z łąk, takich jak drop, tur, gigantyczne pająki i wiele innych. 14:55 OPOWIEŚCI OCEANÓW - OPOWIEŚCI OCEANÓW. CZ. 1. KASZALOTY I MNISZKI (OCEAN STORIES) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Thomas Berend, Heiko de Groot, Hilman Rathjen W tym odcinku poznamy z bliska kaszaloty, zaliczane do grupy najgroźniejszych mieszkańców oceanów. To prawdziwe olbrzymy, ważą do 75 ton, a długość ich ciała może wynosić do 20 metrów. Zobaczymy mrożącą krew w żyłach scenę zagrażającą życiu operatora, który podpłynął zbyt blisko rodzącej samicy ssaka drapieżnika. Innym wartym poznania oceanicznym ssakiem jest mniszka hawajska. Niestety, ten przypominający fokę ssak jest zagrożony wymarciem. 15:55 ŻYCIE W 50 STOPNIACH (LIFE AT 50 C) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Wayne Harley, Namak Khoshnaw Film dokumentalny o zmianach klimatu, o tym, jak niektóre miejsca na świecie są coraz bardziej gorące i o ludziach, którzy muszą tam żyć. Gdy świat staje się coraz gorętszy, przetrwanie staje się trudniejsze. Życie w temperaturze 50 stopni Celsjusza to ekstremum. Zobaczymy, jak wygląda życie na takiej pierwszej linii frontu milionów istnień, które każdego dnia muszą się mierzyć z ekstremalnymi upałami. Film bada wpływ zmian klimatycznych na ludzi na całym świecie. Od Nigerii po Pakistan, jest to aktualne śledztwo dotyczące tego, jak globalne ocieplenie zmienia życie. 17:05 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 3 UMBRIA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 3 UMBRIA) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 3 - "Umbria". Umbria, kraina we Włoszech, o której zapomniał czas. Te spokojne uliczki to prawdziwe rzemieślnicze zagłębie. | Duża odległość od morskich szlaków i zagranicznych sąsiadów sprawiły, że ludzie dawno temu nauczyli się polegać tylko na sobie. Wykorzystują zasoby przyrody, produkując żywność i tkaniny i wykształcili unikatowy styl sztuki. W tym twórczym tyglu stare metody wytwarzania określają ich tożsamość. Nawet w czasach współczesnych umbryjscy rzemieślnicy pozostają wierni temu co i jak tworzą. To poczucie wagi historii i kreatywności przebija się we wszystkim, co robią. Umbria od dawna ceni sobie niezależność, czasami za wielką cenę. Przez stulecia umbryjczycy opierali się Państwu Kościelnemu, stając w obronie niezależności. Szczęśliwym trafem ich ziemie są żyzne, a nawet obecnie lasy obfitują w skarby. W zielonym sercu Włoch pewna rodzina rozpoczyna poszukiwania. 18:05 OPUSZCZONE MIEJSCA - AMERICAN DREAM ODC. 1 (FORSAKEN PLACES) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 W tej 4 - odcinkowej serii zbudowane ze stali, zalane betonem lub wydobyte spod ziemi pomniki przełomowych momentów historii ożywają na nowo. Swoje osobiste wspomnienia o tych zapomnianych, ale często niedostępnych i groźnych miejscach przywołują związani z nimi świadkowie. Opowiadają o klęskach żywiołowych, wojnach lub wielkich katastrofach, które odcisnęły piętno na tych zabytkach, a także na ludziach mieszkających czy pracujących w ich pobliżu. W czterech odcinkach widzowie poznają dwanaście takich "zaginionych miejsc" - to bazy wojskowe, pokazowe budynki epoki, turystyczne raje i szpitale. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WIETNAM. UCZTA DLA ZMYSŁÓW (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Dźwięki, obrazy, smaki... Podróż do Wietnamu to uczta dla zmysłów. W kraju, leżącym na skrzyżowaniu kultur, zachowały się ślady wszystkich cywilizacji, które miały na niego wpływ. Z jednej strony panuje tu bezustanny ruch, a z drugiej - zaduma i spokój w licznych pagodach. Wietnam to nie tylko wspaniałe widoki i niezwykli ludzie. To także długa i bogata historia. Ho Chi Minh, dawny Sajgon, skupia w sobie wszystkie paradoksy dzisiejszego Wietnamu: starą historię państwa, kolonialną przeszłość, komunistyczny reżim i nieuchronny marsz w kierunku społeczeństwa konsumpcyjnego. Tu najlepiej widać zmiany zachodzące w kraju. 20:15 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - KRZYSZTOF MAGOWSKI Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Krzysztof Magowski. 20:50 SIE MACIE LUDZIE Film dokumentalny, 78 min, Polska 2004 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Magowski Zdjęcia: Adam Tyszka Wykonawcy: Sebastian Riedel, Małgorzata Riedel, Józef Skrzek, Jerzy Owsiak, Ireneusz Dudek, Krzysztof Głuch, Krystyna Riedel, Paweł Berger, Tadeusz Nalepa, Adam Otręba, Grzegorz Achtelik, Kazimierz Galeś, Andrzej Urny Dwa razy do roku, w lipcu i we wrześniu, na tyski cmentarz w Wartogłowcu przybywają licznie młodzi ludzie. Gromadzą się przy jednym z grobów, nieraz rozstawiają obok namioty. W ten sposób, cichą modlitwą na ustach lub głośniejszym śpiewem przy akompaniamencie gitary pragną uczcić rocznice śmierci i urodzin Ryszarda Riedla - Ryśka. Rysiek przyszedł na świat 7 września w Chorzowie. Wkrótce przeniósł się wraz z rodzicami do Tych. U Riedlów nigdy się nie przelewało. Ojciec Ryśka zmuszał rodzinę do zaciskania pasa, bo tylko dzięki takiej oszczędności mogli sobie pozwolić na posiadanie auta. Jego syn mający talent do rysowania żył wówczas marzeniami. Ulubioną zabawą chłopca było udawanie Indian. Wraz z przyjaciółmi bawił się w czerwonoskórych, dopóki nie uświadomił sobie peerelowskich konotacji tego terminu. Odtąd Rysiek wolał być kowbojem. Żadnej ze szkół, do których przyszło mu uczęszczać, nie ukończył. Po latach śniły mu się koszmary związane z tym okresem. Nie był także stworzony do pracy. Nie chcieli go nawet w wojsku. W owym czasie zachowujący się jak niebieski ptak Rysiek nieraz trafiał do aresztu. Często przesiadywał w tyskiej pijalni "Pod Jesionami". W 1974 roku Riedel pojawił się na próbie u muzykujących znajomych. W nowo założonym zespole bluesowo - rockowym "Dżem" Rysiek został wokalistą. Grupa zadebiutowała w 1979 roku, zdobywając pierwszą nagrodę na Przeglądzie Amatorskich Zespołów Artystycznych w Tychach, w domu kultury "Górnik". Popularność wśród stale rosnącej rzeszy fanów oraz nagrody na festiwalach w Jarocinie nie oznaczały jednak sukcesów komercyjnych. Decydenci bardzo krzywo patrzyli na grupę kojarzącą się z ruchem hipisowskim. Dopiero w 1989 roku pojawił się pierwszy singiel "Paw/Whisky". Od tego czasu zespół wydał kilkanaście płyt i zagrał kilkaset koncertów. Występowanie na żywo było jedną z namiętności Ryśka, na scenie dawał z siebie wszystko. Dość szybko charyzmatyczny frontman o przejmującym głosie stał się wizytówką "Dżemu" i wielu nie wyobrażało sobie tej grupy bez Riedla. Trudno ustalić, kiedy rozpoczęła się przygoda Ryśka z narkotykami. Być może po raz pierwszy "wziął" w 1979 roku. Narkotyki miały mu odtąd towarzyszyć aż do samej śmierci. Stawał się coraz mniej przewidywalny, nie pojawiał się na koncertach. Gdy był na "głodzie", potrafił zapomnieć o całym bożym świecie i przejechać 500 kilometrów, aby zażyć kolejną dawkę śmiercionośnej używki. Nikt nie potrafił mu pomóc. Raz po raz trafiał na oddział detoksykologiczny, po wyjściu jednak wracał do nałogu. Tuż przed śmiercią ważył 35 kilogramów. 30 lipca 1994 roku Rysiek zmarł w chorzowskim szpitalu. Diagnoza lekarska brzmiała: zawał serca. Dokument Krzysztofa Magowskiego opowiada o życiu niezwykłego człowieka, jakim był Ryszard Riedel. Przyjaciela wspominają jego znajomi z lat dziecięcych, koledzy z zespołu. O młodości syna opowiada jego matka, Krystyna, pamięć męża przywołuje wdowa po Ryśku, Małgorzata, oraz jego syn Sebastian. Autorzy filmu kroczą śladami wokalisty "Dżemu", starają się zrozumieć fenomen i charyzmę Riedla. Próbują także pojąć, w jaki sposób w jego życie wniknęły złowrogie narkotyki. 22:20 ŚWIAT MOICH WUJKÓW Film dokumentalny, 33 min, Polska, 2000 Reżyseria: Krzysztof Magowski Scenariusz: Krzysztof Magowski Paweł Doerffer był synem Karla Julisa, ewangelickiego pastora, który ożenił się z przyjaciółką hrabiostwa Mycielskich - Polką, katoliczką, noszącą nazwisko Szafarska. Ich syn Paweł, całkiem już spolonizowany, w 1886 roku objął administrację dóbr w wielkopolskich Pawłowicach. Syn Stefan, zdobywszy odpowiednie wykształcenie, poszedł w jego ślady i 21 lat później został w Pawłowicach plenipotentem. Administrował dobrami obejmującymi trzy klucze - w Pawłowicach, Łęce Wielkiej i Mchach. Wchodzące w ich skład majątki i folwarki to ponad 10 tysięcy ha gruntów uprawnych, obory, stajnie, gorzelnie, krochmalnie, młyn, tartaki, cegielnie... Stefan Doerffer miał siedmioro dzieci. Wśród nich - syna Stefana, który już jako chłopiec fotografował, a z czasem jego pasją stało się filmowanie. Kupił w Poznaniu amerykańską kamerę Cine Kodak i utrwalał na taśmie sceny z życia rodziny. Kiedy wybuchła wojna, film, kamerę i projektor ukryto w konwi na mleko. W 1946 roku Stefan Doerffer wyjął pamiątki ze skrytki i przechowuje je do dziś. W 1998 roku rodzina zdecydowała, że film można zaprezentować publicznie. Miał się tym kto zająć - pasję Stefana przejawił po latach jego siostrzeniec, Krzysztof Magowski, dziś reżyser filmowy. I oto Magowski, rekomendując i wykorzystując film wujka, wprowadza widza w tamten odległy świat. Pod okiem współczesnej kamery sędziwy dziś Stefan wędruje po dawnych śladach, w czym towarzyszą mu równie wiekowi bracia - Jerzy i Antoni. Starsi panowie wjeżdżają w dzieciństwo i młodość lśniącym studebackerem, jakby wyjętym z sepiowych kadrów kręconych sześćdziesiąt lat temu. Niezbyt pewnie, podpierając się laseczkami, przemierzają wnętrza, wspinają na schody, zatrzymują w alejach, po których biegali jako dzieci, a jako nastolatkowie pędzili z hukiem na swoich ukochanych motocyklach. Przekomarzają się i strofują, szukając w pamięci szczegółów, wspominają dawne zdarzenia i anegdoty z przeszłości, do której powracają z sentymentem i radością, bo - jak mówią - żyli w bardzo udanej i szczęśliwej rodzinie. Ze wzruszeniem i rozbawieniem oglądają razem film Stefana i w dzisiejszym pejzażu Pawłowic, Łęki, Brzostwoni, Żytowiecka i Księża Wielkopolskiego starają się odnaleźć ślady tamtych ujęć, powtórzyć sceny, przywrócić ich atmosferę. Pałac w Pawłowicach szczęśliwie nadal stoi, równie piękny i okazały, służąc dziś Zootechnicznemu Zakładowi Doświadczalnemu. Zachowano też dawne parowe maszyny - takie same jak te, które Stefan uwiecznił na polach ojca. Stoi też pałac w Łęce, gdzie psotni chłopcy uczyli kury latać. Trwa Brzostownia - do której rodzina przeniosła się w 1933 roku, kościół w Żytowiecku, gdzie Doerfferowie chrzcili dzieci. Jest i stacja w Księżu Wielkim, z której Jerzy w sierpniu 1939 roku odjeżdżał, by podjąć studia na Wydziale Okrętowym Uniwersytetu w Glasgow. Jego pies biegł jakiś czas za pociągiem, a potem usiadł na torach - zardzewiałych dziś i zarośniętych trawą, bo nieużywanych od 1996 roku - i żegnał pana wyciem, jakby czując, że już go nigdy nie zobaczy... Jest też komórka w Księżu, w której Niemcy zamknęli ich ojca, by wkrótce potem rozstrzelać - za to, że nie chciał podpisać volkslisty. Nie ma już świata, który Stefan utrwalał na taśmie. Mimo że przecież jakiś ciąg dalszy nastąpił... 23:05 POZNAŃSKIE POWSTANIE 1956 Dokument fabularyzowany, 26 min, Polska, 2006 Reżyseria: Krzysztof Magowski Scenariusz: Krzysztof Magowski Zdjęcia: Mirosław Skrzypczak Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Zdzisław Wardejn Inscenizowany dokument, który koncentruje się na okresie walk, do jakich doszło podczas poznańskiego powstania 1956 r. Narratorem jest Zdzisław Wardejn aresztowany i osadzony w obozie filtracyjnym na poznańskim lotnisku Ławica (z nr 532). Autorzy filmu próbują opisać z jednej strony bohaterstwo poznaniaków, z drugiej - udział sowieckich generałów w pacyfikacji miasta. Po wkroczeniu trzech dywizji pancernych Śląskiego i Pomorskiego Okręgu Wojskowego do stolicy Wielkopolski, jeden czołg przypadał na tysiąc mieszkańców. W realizacji dokumentu pomogło wojsko, policja i władze miasta. 23:45 ZIMOWY HAZARD Reportaż, 15 min, Polska, 1979 Scenariusz: Władysław Daniszewski Zdjęcia: Andrzej Gertych, Tomasz Kosior Przedsiębiorstwo Połowów i Usług Rybackich "Barka" rozpoczęło swoją działalność w styczniu 1951 roku w Kołobrzegu. W 1976 roku złowiono 30 tysięcy ton ryb. Praca na kutrze czy łodzi rybackiej należy do ciężkich zajęć. Oprócz wyławiania ryb, czyli codziennego, wielokrotnego wybierania włoka, na statku następuje także wstępne przetwórstwo ryb. Po ciężkim dniu przychodzi czas na odpoczynek. Po wielu tak samo wyczerpujących dniach pracy statek dociera wreszcie do macierzystego portu, gdzie na członków załogi oczekuje stęskniona rodzina. 00:05 NOTACJE - KRYSTYNA SIENKIEWICZ. WIELKA MIŁOŚĆ Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2011 Autor: Krzysztof Tadej Sylwetka Krystyny Sienkiewicz, aktorki kabaretowej, filmowej i teatralnej. 00:25 PO PROSTU ŚWIETLICA Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1970 Reżyseria: Stanisław Sapiński Realizatorzy odwiedzili kilka świetlic podwórkowych w Łodzi. 00:40 19:91 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Emilia Śniegoska W tytułowej grze liczb zakodowana jest różnica wieku pomiędzy dwiema bohaterkami filmu. Dziewiętnastoletnia Niemka odwiedza dziewięćdziesięciojednoletnią Zofię, ocalałą z obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Relacja pomiędzy kobietami jest niejednoznaczna, można się jedynie domyślać, czy przeważa w niej poznawcza ciekawość (dla młodej Niemki to jedna z ostatnich szans na spotkanie naocznego świadka okrutnej historii), czy potrzeba bliskości drugiego człowieka. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WRONA - OSTATNI SPRAWDZIAN ODC. 255 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Wrona - ostatni sprawdzian" Historycy lotnictwa od lat zadają sobie pytanie, jak to było możliwe, że obrabowany, zniszczony przez wojnę kraj, jakim była odradzająca się w 1918 roku Polska, w ciągu dwudziestu lat dołączył do ekskluzywnego, światowego klubu eksporterów nowoczesnych samolotów? Zwykle padają dwie odpowiedzi: pierwsza wskazuje na studentów - marzycieli. Zyskali oni mocne wsparcie ze strony doświadczonej kadry profesorskiej. Druga odpowiedź to wojsko świadome po doświadczeniach wojny z bolszewikami tego, co oznacza lotnictwo w realiach nowego pola walki. Lektura rejestru polskich statków powietrznych musi wywołać oszołomienie. Spis samych szybowców zamyka numer 1380. I nieuchronnie ciśnie się na usta pytanie: co z tego zostało? Praktycznie nic, dlatego z takim entuzjazmem śledzimy odradzanie się świadectw wielkości tamtego czasu. Odwiedzamy warsztat Jerzego Gruchalskiego, gdzie odtwarzany jest szybowiec szkolny Wrona. 01:45 TAJNE TAŚMY SB Film dokumentalny, 34 min, Polska, 2002 Reżyseria: Piotr Morawski Scenariusz: Piotr Morawski, Janusz Weychert W roku 2001 odnaleziono w archiwach Urzędu Ochrony Państwa zakurzone pudełka z taśmami filmowymi. Okazało się, że są to pozostałości dużego archiwum filmowego z okresu PRL - u, które zostało zniszczone w latach 80. Po przejrzeniu tych odnalezionych materiałów realizatorzy postanowili zrobić o nich film, zapraszając do udziału w nim byłych pracowników zespołu filmowego, któryw okresie PRL - u realizował te materiały. Do ich komentowania zaproszony został także były wyższy oficer SB, odpowiedzialny za inwigilację Jacka Kuronia. Wśród odnalezionych taśm dominowały materiały operacyjne realizowane na zlecenie SB. Kamery uwieczniły najważniejsze osoby związane z ruchem opozycyjnym w PRL. Widzimy działaczy Komitetu Obrony Robotników; są to Jacek Kuroń, Adam Michnik, Antoni Pajdak, Anka Kowalska, Jan Józef Lipski, Halina Mikołajska, Leszek Kołakowski. Zapisany został także dramatyczny protest Ryszarda Siwca. W czasie dożynek w 1968 roku dokonał on aktu samospalenia w proteście przeciwko interwencji wojskowej w Czechosłowacji. 02:30 RÓŻEWICZ... WE FRAGMENTACH Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2006 Reżyseria: Andrzej Sapija Scenariusz: Andrzej Sapija Wykonawcy: Tadeusz Różewicz, Prof.Mieczysław Porębski, Prof.Ryszard Przybylski, Aleksander Małachowski, Andrzej Sapija Na film Andrzeja Sapii składa się osiem fragmentów spotkań autora z Tadeuszem Różewiczem (w Domu Pracy Twórczej w Konstancinie, nad morzem i w rodzinnym Radomsku). Film jest wyjatkową okazją obcowania z poetą - intymnego, pełnego poczucia humoru i nostalgii. Poeta wspomina w filmie swoje życie, spotyka przyjaciół, odczytuje na nowo swoje wiersze, oprowadza po swojej bibliotece, komentuje ogladaną przez siebie telewizję czy też czyta fragmenty ankiety, na którą odpowiadał 50 lat temu. Wszystko to składa się na portret wielkiego poety w przededniu swych 85. urodzin.