TVP Dokument Środa, 08.11.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - WYKUWANIE RÓŻNORODNOŚCI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Dzięcioły są u nas barwną ilustracją różnorodności biologicznej ptasiego świata. Ale nie tylko ptasiego, również całego środowiska, w którym żyją. Nie ma lepszego dowodu rozmaitości składu gatunkowego drzewostanu leśnego niż chór głosów i werbli dzięciołów różnych gatunków jednocześnie. Gatunki te są dość do siebie podobne, co już samo przez się pokazuje, jak przyroda różnicuje gatunki zwierząt z jednej grupy, a obecność wielu z nich naraz w tym samym lesie oznacza, że obok drzew iglastych są tu liściaste, obok żywych martwe, obok młodych stare. Dzięcioły same zresztą wzbogacają las, wykuwając dziuple, do których wprowadzają się inne gatunki - od ptaków po owady. Można rzec bez większej przesady, że swymi mocnymi dziobami wykuwają jakąś cząstkę leśnej bioróżnorodności. Ale też same od niej zależą, bowiem niektóre gatunki nie potrafią żyć w lesie innym niż urozmaicony. Jednym z ważnych czynników, decydujących o rozmaitości i przyrodniczym bogactwie lasu, jest jego kontakt z innymi lasami. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 38 ŁÓDŹ FILMOWA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Nie byłoby polskiego kina bez miasta, które określa się mianem Hollyłódź. Dlatego Radosław Kotarski przybywa do Łodzi, gdzie poznaje tajniki historycznych produkcji filmowych. Przygląda się temu, jak tworzono filmy fabularne, gdzie wyświetlano pierwsze ruchome obrazy i tworzy własną animację w legendarnym studiu Se - Ma - For. Będzie to podróż pełna dawnych, filmowych wspomnień. 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 234 BARDO Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. Tomasz Bednarek jest w Bardo, nazywanym Złotymi Wrotami Kotliny Kłodzkiej. Oprócz wizyty w samym miasteczku, którego centralnym punktem jest Sanktuarium Matki Bożej Strażniczki Wiary Świętej, mamy też coś dla ciała - spływ pontonem po Nysie. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /66/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Skorpiony i pająki u doktora? Tak! Sytuacja w hodowli tych pajęczaków zrobiła się bardzo poważna, a konsekwencje mogą być dla pani Eweliny bardzo kosztowne. Autorzy zapraszają też do Dzikiej Zagrody Zachodniopomorskiego Towarzystwa Przyrodniczego, gdzie realizowany jest imponujący projekt - po 350 latach rysie wracają do północno-zachodniej Polski. Śmiało można powiedzieć, że w Jabłonowie zbiera się doborowe rysie towarzystwo z całej Europy. A w kąciku adopcyjnym dwa urocze psiaki: Ravioli i Trivioli, przebywające obecnie w znanym już widzom Azylu Fundacji Pod Psim Aniołem. 08:05 SŁOŃCE I CZŁOWIEK - CZĘŚĆ 1 (SUN AND MAN) Film dokumentalny, 42 min, Francja, 2018 Reżyseria: Francois Barre Dwuczęściowy film dokumentalny o relacjach człowieka ze Słońcem, które jest naszym światłem, ciepłem, pożywieniem. Wraz z nim powstają ludzie i obawiają się jego zniknięcia. Jesteśmy tak przyzwyczajeni do jego obecności, że zapomnieliśmy, że się kiedyś narodziło i kiedyś umrze. Ale jak dobrze znamy Słońce? Ten film bada podstawowe relacje między człowiekiem a tą fascynującą gwiazdą. Antropolodzy, astrofizycy, historycy i klimatolodzy pomagają nam zrozumieć, w jaki sposób Słońce nas ukształtowało na wiele sposobów od przekonań religijnych po nasz związek z czasem, a nawet kolor naszej skóry czy strukturę naszych włosów. Dzięki postępowi w nauce nauczyliśmy się również używać go w zamian czegoś. Stawiamy Słońce w centrum naszych problemów środowiskowych. Międzynarodowi eksperci i klucze do zrozumienia największego "uzależnienia" człowieka. 08:55 POŁUDNIOWA AFRYKA - CZĘŚĆ 1. ZDERZENIE PRĄDÓW (SOUTH AFRICA 1. CLASH OF CURRENTS) Serial dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Behrend Scenariusz: Steven Zorn Czteroczęściowa opowieść dokumentalna o Południowej Afryce. To region świata, gdzie bogactwa dzikiej przyrody nie trzeba nikomu specjalnie zachwalać. Tylko tu są krainy gorące jak pustynie, bujne jak dżungle i zimne jak Antarktyka. Republika Południowej Afryki to kraj tak zróżnicowany jak żaden inny. Dlaczego tutaj pingwiny kochające zimno żyją obok pustyni ze strusiami. Jak doszło do powstania żyworodnych kameleonów i morskich ślimaków. To kraj charakterystycznych cech geograficznych i skrajności klimatycznych, które zapewniają egzotyczną przyrodę zawsze pełną niespodzianek. Odcinek 1. Opowiemy o zderzeniu prądów. Na Przylądku Dobrej Nadziei na południowo - zachodnim cyplu Afryki zderzają się i łączą ze sobą dwa potężne oceany o zupełnie odmiennych charakterach. Od wschodu Prąd Południowoafrykański - Agulhas niesie ciepłe masy wody z Oceanu Indyjskiego, a z głębokiego Atlantyku płynie zimny Prąd Benguelski. Ich zderzenie powoduje niezwykłe warunki pogodowe i sprzyja pingwinom przylądkowym. Ich przodkowie przebyli długą drogę z Antarktyki. Nie są dobrze wyposażone na taką pogodę. Dysząc w upale szukają ochłody w wodach zimnego prądu. U stóp Góry Stołowej leży Kapsztad. Założony w XVII wieku jako stacja zaopatrzenia dla statków handlowych Kompanii Wschodnioindyjskiej dziś jest doskonałym przykładem globalizacji. 09:55 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 4 BOLONIA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 4 BOLOGNA) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 4 - "Bolonia". Bolonia we Włoszech. Urzekające miasto z licznymi kolumnadami, XIV budynkami i z najstarszym uniwersytetem na świecie. W jej wspaniałej architekturze i historii pulsuje życie to ci, którzy je tworzą. Najlepsze skórzane buty, najsłynniejsze samochody, tekstylia produkowane według starożytnych przepisów. Tu powstały przepisy, znane w całej kuchni światowej. Historyczne uliczki są teraz ciche, ale za drzwiami wiele się dzieje. Mamy rzadką okazję przyjrzeć się z bliska ich pracy i poznać rzemieślników, przekazujących tradycję z pokolenia na pokolenia. Tu bije serce Bolonii, zrodzonej z miłości. 10:55 PSY I MY (DOGS AND US - THE SECRET OF A FRIENDSHIP) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ute De Groot Film dokumentalny o psach i ich relacjach z człowiekiem. Kilka tysięcy lat temu ludzie i psy zawarli emocjonalny pakt, który wciąż nie został zerwany. Niezależnie od tego, czy polują, jeżdżą na sankach, wypasają, psy podążają za ludźmi do każdego zakątka świata, od pustyń i dżungli po zamarznięte ziemie. Pies jest symbolem prawdziwej przyjaźni i bezgranicznej lojalności. Jednak dopiero niedawno zaczęliśmy naprawdę rozumieć życie naszych ukochanych psów. Więc co tak naprawdę wiemy o naszych czworonożnych przyjaciołach? Usłyszymy najpiękniejsze, najbardziej ekscytujące i niezwykłe historie z życia psów i ludzi na całym świecie. Na zapierających dech w piersiach zdjęciach dokument pokazuje szczególne umiejętności psów i odkrywa, dlaczego są one niezbędne dla naszego społeczeństwa. Dlaczego psy tak dobrze się z nami komunikują? Jak daleko sięga to zrozumienie? A jaki dokładnie jest sekret tej wspaniałej przyjaźni? 11:50 LUDZIE I ICH PASJE - MISTRZ ŚWIATA Reportaż, 16 min, Polska, 1984 Zdjęcia: Tadeusz Owsianko Reportaż z cyklu "Ludzie i ich pasje", poświęconego osobom, które mają nieprzeciętne i warte uwagi zainteresowania. W tym odcinku opowieść o młodym mężczyźnie, którego wielką pasją jest pływanie. Ze względu na trudną sytuację finansową nie może zająć się tym sportem zawodowo. Na co dzień pracuje w fabryce, a na basen uczęszcza tylko w czasie wolnym od pracy. Jedynie okazjonalnie zdarza mu się wziąć udział w zawodach pływackich, często z sukcesami. Ma na swoim koncie kilka medali. Mężczyzna wyjaśnia, po co trenuje, co daje mu pływanie, jak godzi obowiązki zawodowe ze sportem. Wspomina pierwszego trenera, Edwarda Jędrucha, który namówił go do uprawiania tego sportu. W rozmowie z przyjaciółką mówi na temat najbliższych planów oraz trudnej sytuacji finansowej swojego klubu sportowego. 12:15 CAŁY GRUZA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2012 Reżyseria: Ireneusz Engler Scenariusz: Ireneusz Engler Wykonawcy: Jerzy Gruza Zdjęcia: Robert Jażdzyk, Tomasz Radziemski Film dokumentalny przedstawiający sylwetkę i dorobek Jerzego Gruzy - reżysera, scenarzysty, aktora, pisarza, jednego z pionierów telewizji publicznej, ciągle aktywnego zawodowo. Dorobek artystyczny Jerzego Gruzy jest nie do przecenienia, na trwale wpisał się w historię Telewizji Polskiej. Współpracę z telewizją rozpoczął w połowie lat pięćdziesiątych. Stworzył setki programów, seriali, widowisk rozrywkowych, jest realizatorem transmisji sportowych. Bardzo popularne były jego cykle z Bogumiłem Kobielą i Jackiem Fedorowiczem: "Poznajmy się" i "Małżeństwo doskonałe"; reżyserował teatry poniedziałkowe: "Romeo i Julia", "Nie do obrony", "Mieszczanin szlachcicem" (z Bogumiłem Kobielą), "Rewizor" (z Tadeuszem Łomnickim). Od 1984 roku dyrektor Teatru Muzycznego w Gdyni. Reżyserował słynnego "Skrzypka na dachu" granego prawie pięćset razy w tym teatrze, "Jesus Christ Super Star", "Les Miserables", "Człowieka z La Mancy" - pokazywanego z wielkim sukcesem w Meksyku. Jest autorem i reżyserem popularnych seriali ("Wojna domowa", "Czterdziestolatek", "Tygrysy Europy"), a także filmów fabularnych, przede wszystkim komedii ("Dzięcioł", "Motylem jestem") oraz dramatów psychologicznych ("Przeprowadzka" z Wojciechem Pszoniakiem w roli głównej, "Noc poślubna w biały dzień" z wielką dramatyczną rolą Wiesława Gołasa) i filmów dla młodych widzów ("Pierścień i Róża", "Alicja" na podstawie powieści L. Carrolla). Jerzy Gruza jest laureatem takich nagród, jak, m.in.: SuperWiktor' 93 za całokształt twórczości, statuetka Gwiazda Telewizji Polskiej wręczona z okazji 50 - lecia TVP za tworzenie oryginalnych form filmowych, teatralnych i rozrywkowych (2002) oraz Nagroda Specjalna Złote Spinki w 2005. 13:15 ROSYJSKI AKCENT W IZRAELU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2023 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Scenariusz: Barbara Włodarczyk W Izraelu mieszka ponad milion Żydów pochodzących z byłego ZSRR, najwięcej z Rosji. Wielu z nich ma podwójne obywatelstwo. Było to dobrze widoczne podczas rosyjskich wyborów prezydenckich, kiedy to gospodarza Kremla wybierały w Izraelu setki tysięcy osób. Na przedmieściach Hajfy czy Tel Awiwu częściej można dziś spotkać Rosjan niż rodowitych Izraelczyków. Niektórzy z nich nie mówią w ogóle w języku hebrajskim. Nie muszą, bo prawie wszędzie mogą się porozumieć po rosyjsku - od obsługi lotnisk, poprzez sklepy, na urzędach państwowych skończywszy. Od 2008 roku między Rosją a Izraelem obowiązuje ruch bezwizowy, który jeszcze umocnił ten stan. Tylko na trasie Moskwa - Tel Awiw odbywa się co najmniej 60 lotów tygodniowo. Rosjanie i Żydzi z byłego ZSRR mają w Izraelu własną partię polityczną, własne media, swoich bohaterów i artystów, sklepy z rosyjską żywnością oraz ogromne wpływy. Bez dużej przesady można powiedzieć, że stworzyli tam istne państwo w państwie, co najwyraźniej widać na niektórych ulicach Tel Awiwu czy Hajfy. Prawie wszystkie izraelskie partie polityczne muszą liczyć się z ich głosem i zabiegać o ich przychylność. Nie mówiąc już o tym, że ze Związku Sowieckiego wywodzi się wielu najwyższych urzędników państwa, jak chociażby przewodniczący Knesetu - Juli Edelstein. Ogromna rosyjska diaspora ma duży wpływ na kształtowanie obrazu Polski w Izraelu. Dlatego przyjrzenie się jej z bliska jest ważne. Celem filmu jest pokazanie rosyjskiej diaspory w Izraelu od środka. Na czym polega jej specyfika? Jak zmieniła oblicze Ziemi Świętej? W jakich dziedzinach ma największe wpływy? 14:15 POŁUDNIOWA AFRYKA - CZĘŚĆ 2. KRAINA OLBRZYMÓW (SOUTH AFRICA 2. LAND OF THE GIANTS) Serial dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Behrend Scenariusz: Steven Zorn Czteroczęściowa opowieść dokumentalna o Południowej Afryce. To region świata, gdzie bogactwa dzikiej przyrody nie trzeba nikomu specjalnie zachwalać. Tylko tu są krainy gorące - jak pustynie, bujne - 0 jak dżungle i zimne - jak Antarktyka. Republika Południowej Afryki to kraj tak zróżnicowany jak żaden inny. Dlaczego tutaj pingwiny kochające zimno żyją obok pustyni ze strusiami. Jak doszło do powstania żyworodnych kameleonów i morskich ślimaków. To kraj charakterystycznych cech geograficznych i skrajności klimatycznych, które zapewniają egzotyczną przyrodę zawsze pełną niespodzianek. Odcinek 2 to opowieść o olbrzymach, żyjących w tym zakątku świata. Sekretne życie południowej Afryki zaczyna się na wybrzeżu, na najbardziej wysuniętym na południe zdradliwym cyplu, gdzie z furią zderzają się ze sobą i mieszają wody oceanów. W wodach oceanu, poniżej ogłuszającego huku fal rozpętuje się prawdziwe piekło. Dla ławic sardynek to Armagedon. Delfiny polujące w grupach, kierując się echolokacją, mkną za zdobyczą z prędkością 50 kilometrów na godzinę. Czego nie pożrą delfiny, zapewne przypadnie w udziale głuptakom przylądkowym i żarłaczom. Ale nawet ci drapieżnicy wycofują się przed potężnym myśliwym osiągającym ponad 12 metrów długości. Płetwal Bryde’a - wielki i głodny. Zmienia się też linia brzegowa. Północno - wschodnie wybrzeże przechodzi od stromych skał w łagodne piaszczyste plaże. W głębi lądu za piaszczystymi wydmami rozciąga się obszar lasów subtropikalnych. Ciepły Ocean Indyjski przez cały rok zapewnia gorący wilgotny klimat. Rzeki i jeziora nigdy nie wysychają tu doszczętnie. To idealne warunki dla jednego z największych drapieżników na ziemi - dla krokodyla nilowego. 15:10 OPOWIEŚCI OCEANÓW - OPOWIEŚCI OCEANÓW. CZ 3. DELFINY I WIELORYBY (OCEAN STORIES) Serial dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Thomas Berend, Heiko de Groot, Hilman Rathjen Delfiny są stosunkowo dobrze poznanymi ssakami morskimi. Ten odcinek opowiada o badaniach Ute Margreff, która osiedliła się w Irlandii i obserwuje delfiny - samotniki. Stara się ustalić, dlaczego porzucają morską rodzinę i pozostają w zatokach, gdzie nawiązują kontakt z ludźmi albo psami! Ute spędza nawet 7 godzin dziennie, nurkując z samicą delfina. Mara pokazuje jej swój podwodny świat, bawi, a czasem prosi o masaż. Filmowiec Florian Graner na północnozachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych spotkał się z naukowcami, którzy od dziesięcioleci obserwują jedną populację orek. Zwierzęta pływające po tym akwenie są doskonale zbadane przez naukowców. W odróżnieniu od krewniaków, nie wędrują po oceanie, są więc nazywani rezydentami. Trzy klany obejmujące 90 osobników polują w fiordach. Klany dzielą się na poszczególne grupy, a każda ma odrębny dialekt. Według Floriana to władcy mórz. Filmowiec nie poprzestaje na podziwianiu tych fascynujących zwierząt. Wkracza również w podwodny świat, który znajduje się przy wielkim mieście. Gdy nurkuje w zatoce w sercu Seattle, udaje mu się sfilmować, jak siedmiometrowa ośmiornica olbrzymia zajmuje się potomstwem. 16:10 SŁOŃCE I CZŁOWIEK - CZĘŚĆ 2 (SUN AND MAN) Cykl dokumentalny, 46 min, Francja, 2018 Reżyseria: Francois Barre Dwuczęściowy film dokumentalny o relacjach człowieka ze Słońcem, które jest naszym światłem, ciepłem, pożywieniem. Wraz z nim powstają ludzie i obawiają się jego zniknięcia. Jesteśmy tak przyzwyczajeni do jego obecności, że zapomnieliśmy, że się kiedyś narodziło i kiedyś umrze. Ale jak dobrze znamy Słońce? Ten film bada podstawowe relacje między człowiekiem a tą fascynującą gwiazdą. Antropolodzy, astrofizycy, historycy i klimatolodzy pomagają nam zrozumieć, w jaki sposób Słońce nas ukształtowało na wiele sposobów od przekonań religijnych po nasz związek z czasem, a nawet kolor naszej skóry czy strukturę naszych włosów. Dzięki postępowi w nauce nauczyliśmy się również używać go w zamian czegoś. Stawiamy Słońce w centrum naszych problemów środowiskowych. Międzynarodowi eksperci i klucze do zrozumienia największego "uzależnienia" człowieka. 17:05 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 5 APULIA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 5 PUGLIA) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 5 - "Apulia". Z dala od zgiełku wielkich włoskich miast. Leży na pięcie "włoskiego buta" jarząc się zbielałymi na słońcu miasteczkami, wspaniałym wybrzeżem i tętniącymi życiem polami uprawnymi. Naturalny blask Apulii rozświetla troskliwie uprawianie oliwki i niezwykłą sztukę, która tu powstaje. W tym regionie powstają współczesne dzieła sztuki, które wytrzymują próbę czasu. Stare czy nowe są częścią przestrzeni, wypełnionej oddaniem, kreatywnością i pasją. Do dzisiaj te ziemie znane są jako brzuch Włoch. 18:10 OPUSZCZONE MIEJSCA - STRACONE IMPERIUM. ODC. 3 (FORSAKEN PLACES) Serial dokumentalny, 53 min, Niemcy, 2020 W tej 4 - odcinkowej serii zbudowane ze stali, zalane betonem lub wydobyte spod ziemi pomniki przełomowych momentów historii ożywają na nowo. Swoje osobiste wspomnienia o tych zapomnianych, ale często niedostępnych i groźnych miejscach przywołują związani z nimi świadkowie. Opowiadają o klęskach żywiołowych, wojnach lub wielkich katastrofach, które odcisnęły piętno na tych zabytkach, a także na ludziach mieszkających czy pracujących w ich pobliżu. W czterech odcinkach widzowie poznają dwanaście takich "zaginionych miejsc" - to bazy wojskowe, pokazowe budynki epoki, turystyczne raje i szpitale. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAURITIUS I RODRIGUES. KRÓLOWE OCEANU INDYJSKIEGO (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Mauritius to położona między Afryką a Azją wyspa o kolonialnej przeszłości. Najważniejszymi elementami jej krajobrazu są białe, piaszczyste plaże i piękne laguny. Mauritius charakteryzuje się olbrzymią różnorodnością etniczną i kulturową. Osiedlali się tu Europejczycy, Afrykanie, Hindusi i Chińczycy. Siostrzaną wyspą Mauritiusu jest Rodrigues. Obie, wraz z wyspą Reunion, należą do archipelagu Maskarenów. Rodrigues leży 560 kilometrów od północno - wschodniego brzegu Mauritiusu. To niewielka wyspa o długości zaledwie 18 kilometrów. Rzadko docierają do niej turyści, dlatego zdołała zachować swoją kreolską duszę. Wyspa ucierpiała z powodu intensywnej deforestacji, prowadzonej tu od czasów kolonialnych. Na jej zachodnim wybrzeżu znajduje się Anse Quito - sanktuarium żółwi olbrzymich. Aurele Andre wkłada mnóstwo energii w odnowę gatunku, który całkiem zniknął z Rodrigues. Tu żółwie są bezpieczne. 20:15 LOKALSI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 20:55 NARÓD HITLERA. KONFORMIZM (HITLER’S PUBLIC / HITLER’S PEOPLE / DIE SUCHE NACH HITLERS VOLK DEUTSCHLANDREISE 45) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Pater Hertl Muzyka: Georg Reichelt Film dokumentalny o tym jak bardzo Hitler mógł liczyć na niemiecką opinię publiczną, nawet w obliczu niewypowiedzianego cierpienia i nadchodzącej zagłady. Jak Hitler doszedł do władzy i jak zakończył się jego reżim? Jego absolutna i nieograniczona władza została przedstawiona poprzez indywidualne epizody z życia, dokumenty, pamiętniki, listy i fotografie. Sugestywne i wcześniej nieopublikowane prywatne nagrania w kolorze pokazują życie w hitlerowskich Niemczech. Przekonująca i udokumentowana opowieść odsłania niewiarygodną lojalność i wsparcie, jakie Hitler miał wśród niemieckiego społeczeństwa, na przekór wszystkiemu. 22:00 MOSSAD OD ŚRODKA - ODCINEK 4: BEZ LIMITÓW (INSIDE THE MOSSAD (TV SERIES) EPISODE 4: NO LIMIT) Serial dokumentalny, 48 min, Izrael, 2017 Reżyseria: Duki Dror Scenariusz: Yossi Melman, Chen Shelach Odcinek 4 - Bez limitów. Tajne związki Mossadu z rządami i agencjami wywiadowczymi na całym świecie przyniosły znaczące rezultaty polityczne i strategiczne. Od traktatu pokojowego z Egiptem, przez chaotyczną wojnę w Libanie, po wielokrotne niszczenie programu nuklearnego Iranu, te tajne plany często kończą się sukcesem, ale też często porażką. Współczesne konwencjonalne wojny często nie przynoszą spodziewanych rezultatów. Co Ameryka osiągnęła w Iraku i w Afganistanie? Właściwie nic. Wywołuje się wojnę, planuje jej przebieg, lecz na 98 procent ona kończy się inaczej, niż się zakłada. Ginie mnóstwo ludzi i koszty są ogromne. Wiele celów można osiągnąć inaczej i po cichu. Takie formacje jak CIA, MI6 czy organizacje izraelskie mogą osiągnąć podobne rezultaty przy o wiele mniejszym zaangażowaniu środków i mniejszych stratach w ludziach. Stąd ich rozkwit, chociaż byłoby lepiej, gdyby w ogóle nie musiały istnieć. 23:00 WETERYNARZE Z SERCEM - /67/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Tym razem autorzy cyklu zapraszają do niezwykłego, ludzko - psiego domu, który stworzyła pani Sylwia, trener i behawiorysta, od wielu lat pracująca z psami trudnymi i agresywnymi. Zdaniem pani Sylwii problemy w relacjach ze zwierzętami stwarza człowiek swoim przekonaniem, że to on króluje na ziemi i wszystkie inne żywe istoty powinny go zrozumieć. Taka postawa jest źródłem wielu tragedii i psich nieszczęść. Twórcy towarzyszą też p. Weronice i jej pupilce Cirilli, która ma problemy z chodzeniem, podczas wizyty w klinice weterynaryjnej. Asystują podczas przeprowadzania artroskopii, dzięki której przyczyny dolegliwości zostaną zlikwidowane. Kiedyś taki zabieg dostępny był jedynie dla człowieka. A w kąciku adopcyjnym podopieczny pani Sylwii, czyli Fundacji Duch Leona. 23:35 MISJA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1978 Scenariusz: Karol Bielecki, Stefan Wajcman Zdjęcia: Janusz Sztajkowski Filmowa opowieść o pracy polskich konserwatorów zabytków w republice Macedonii. Przedstawiono wkład polskich archeologów, architektów, historyków sztuki i konserwatorów zabytków w ratowanie bezcennych zabytków kultury tego regionu. Prace archeologiczno - konserwatorskie prowadzono: w mieście Prilep (dawna stolica Macedonii) - twierdza Markovi Kuli, w Debreszte - konserwacja ruin budowli sakralnej, Heraclea - pozostałości bazyliki wczesnochrześcijańskiej i amfiteatr antyczny, Ochryd - amfiteatr z II wieku p.n.e. Wizyta w pracowni snycerskiej w Ochrydzie. W filmie mowa także o współpracy polsko - jugosłowiańskiej przy wykopaliskach na górze Gaik w Radzikowie koło Czerwińska na Mazowszu. Archeologowie znaleźli eksponaty świadczące o tym, że było to miejsce odprawiania pogańskich obrzędów religijnych. 00:05 NOTACJE - KRYSTYNA SIENKIEWICZ. RODZINA ROZSYPANA JAK SÓL Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2011 Autor: Krzysztof Tadej Krystyna Sienkiewicz urodziła się 14 lutego 1935 r. w Ostrowi Mazowieckiej. Jej rodzice zostali zamordowani przez Niemców. Po zakończeniu II wojny światowej malutką Krystynę i jej brata Ryszarda odnalazła stryjeczna siostra ich ojca. Ciotka zabrała ją do Szczytna, a jej brat został w łódzkim sierocińcu. Na scenie zadebiutowała przez zbieg okoliczności. Studiując na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, w dniu 1 września 1955 roku zastąpiła chorą koleżankę w Studenckim Teatrze Satyryków (STS). Krzysztof Teodor Toeplitz napisał wtedy o niej: "różowe zjawisko STS - u". W 1957 roku ukończyła studia plastyczne i została zaangażowana jako aktorka do STS - u. Rok później zadebiutowała na dużym ekranie w dramacie Wojciecha Jerzego Hasa "Pożegnania" (1958) u boku Tadeusza Janczara. W komedii sensacyjnej Jana Batorego "Lekarstwo na miłość" (1965) zagrała Jankę, przyjaciółkę Joanny (Kalina Jędrusik), w komedii wojennej "Rzeczpospolita babska" (1969) wystąpiła w roli szeregowego Anieli. W serialu "Rodzina Leśniewskich" (1978) wcieliła się w rolę matki, Jadwigi Leśniewskiej. W serialu "Rozalka Olaboga" pojawiła się jako nauczycielka Bożkowa, mama tytułowej bohaterki. Występowała w teatrach warszawskich: Ateneum im. Stefana Jaracza (1964 - 70), Rozmaitości (1973), Syrena (1975 - 84, 2000, 2004), Komedia (1988, 1994), Scena Prezentacje (1994 - 95), Na Woli (1995), Rampa na Targówku (2006 - 2008) oraz w Teatrze Polskim w Poznaniu (1985). W latach 1958 - 66 pojawiała się w programie "Kabaret Starszych Panów". W 1971 roku otrzymała Nagrodę Specjalną Jury na IX Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. W latach 70. przez pewien czas towarzyszyła Andrzejowi Zaorskiemu w prowadzeniu programu Studio Gama. Była jedną z gwiazd programów kabaretowych Olgi Lipińskiej, począwszy od cyklu Gallux Show (m. in. w duecie z Barbarą Wrzesińską jako Siostry Sisters) poprzez kolejne edycje programów "Właśnie leci kabarecik" i "Kurtyna w górę". W roku 1996 odebrała Nagrodę Artystyczną Polskiej Estrady Prometeusz. Postanowieniem Prezydenta RP z dnia 7 października 2003 za wybitne zasługi w działalności na rzecz rozwoju studenckiego ruchu kulturalnego została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2007 z rąk ministra Kazimierza Ujazdowskiego odebrała Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". Mimo że utraciła 85% wzroku, nie przerwała swojej pracy zawodowej. 00:20 WPINANIE KSIĘŻYCA Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2001 Scenariusz: Krystyna Piątkowska, Andrzej B Czulda Wykonawcy: Dariusz Miliński Zdjęcia: Roman Piotrowski Poetycki, piękny film o magicznym świecie, fascynującej osobowości i oryginalnej twórczości Dariusza Milińskiego, malarza, rzeźbiarza, poety, inicjatora plenerowych spektakli teatralnych, twórcy Grupy Plastycznej Pławna 9. "Mistrza wizualnej metafory". Autora dzieł tchnących specyficznym klimatem. Obrazów porównywanych do prac Boscha, Breughla, czy Dudy - Gracza. Zamieszkałych przez sympatyczne, drobne postacie, kruche kukiełki przypominające ludzi, o jasnych twarzach, dużych oczach, ciekawym i nieco smutnym spojrzeniu. Jest to także opowieść o pogodnym człowieku, który w wiejskim ustroniu znalazł swoją krainę szczęśliwości, przyjazne miejsce dla siebie, rodziny i przyjaciół. Gościnny i otwarty dom stał się miejscem pracy twórczej dla grona artystów o podobnej wrażliwości. Poznajemy niezwykły świat Dariusza Milińskiego poprzez pryzmat autorskich, wielorakich działań artystycznych, ale także jego barwną opowieść o sztuce, tworzeniu, wizji świata i artysty, stosunku do swoich prac, do ludzi oraz życiu w symbiozie z naturą. Widzimy, jak ożywają obrazy w czasie teatralnych widowisk plenerowych, jak powstają przedziwne machiny, ogromne instalacje oraz jak wpiąć księżyc. Chłoniemy ujmującą osobowość postaci z obrazów i skondensowaną radość życia w osobie ich twórcy. "Żyje nam się pięknie w tym zaczarowanym miejscu" - mówi artysta z prostotą i szczerością wprowadzając w krąg swojej magii. "Do mojego świata wchodzą chude, subtelne sprawy". "W chudości, pokraczności moich postaci jest zawarty jakiś smutek, jakaś delikatność, jakaś sugestywna piękna nuta, jakiś rodzaj poezji". "Jestem strażnikiem poetyki świata". "Czas przepracowuję idealnie". "Sztuka wplata się między musztardę, kanapki i kompanie dzieci". "Wpinanie księżyca", to swoiste misterium o sztuce i życiu szczęśliwym. Obrazy, fragmenty przedstawień i refleksje artysty układają się w harmonijną całość dopełnioną interesującą muzyką Agima Dżeljiljia, na stałe współpracującego z grupą Pławna 9. Reżyser Andrzej B. Czulda specjalizujący się w filmach o sztuce stworzył znakomite dzieło. Bardzo malarski film przykuwający uwagę od pierwszego do ostatniego kadru, daleki od standardowych biografii artystów. Reżyserowi, który przez wiele dni towarzyszył Milińskiemu w Pławnej (miejscu zamieszkania twórcy), udało się oddać na ekranie przedziwny klimat jego twórczości. 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - MROCZNA TAJEMNICA LASU. ODC. 257 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 01:45 ŻYŁOWANIE ŻYCIA Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1996 Reżyseria: Aleksandra Czarnecka, Dariusz Pawelec Aktorzy: Piotr Cyrwus Zdjęcia: Dariusz Pawelec Film jest portretem Ryszarda Milczewskiego, poety zaliczanego do formacji "kaskaderów" literatury polskiej. Fascynująca jest zarówno jego poezja, trwale zapisana w najnowszej literaturze, jak i biografia, zakończona tragiczną śmiercią. Literacka i osobista biografia poety jest też fragmentem dziś już egzotycznego życia literackiego lat siedemdziesiątych. 02:25 KAMIENNA CISZA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Reżyseria: Krzysztof Kopczyński Scenariusz: Krzysztof Kopczyński Zdjęcia: Jacek Petrycki Muzyka: Lucjan Wesołowski Afganistan - kraj szarpany kolejnymi wojnami. Reżyser filmu, Krzysztof Kopczyński, pokazuje na przykładzie jednej wioski zagmatwane losy ludzkie na tamtym terenie. Jest to film o miłości i pragnieniu szczęścia silniejszych od prawa i psychologii islamu, ale także o ludziach ślepo wiernych jego nakazom. W 2005 roku światowe agencje obiegła informacja, że w górach ukamienowano za cudzołóstwo 25 - letnią kobietę. Historia, którą opowiada film, zaczyna się 5 lat wcześniej, gdy Amina została wydana za mąż za Mohammeda. O małżeństwie zadecydowali rodzice. Zaraz po ślubie Mohammed wyjechał do pracy w Iranie i nie dawał znaku życia. Amina żyła w samotności. W jej życiu pojawił się Karim, z rodziny zwaśnionej z rodziną Aminy. Ale w wiosce nie ma miejsca na tajemnice. Przyłapani razem kochankowie zostali oskarżeni o naruszanie prawa. Karim przeżył karę i uciekł, Aminę zamordowano. W śledztwie nikt się do tego nie przyznał, poza matką Aminy, która powiedziała: "Musiałam ją zabić, bo zniesławiła mnie i moją rodzinę".