TVP Dokument Sobota, 11.11.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - WILCZE MANEWRY Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz W przepastnych Borach Dolnośląskich kryły się wielkie poligony wojsk radzieckich. Gdy wojska stąd odmaszerowały, pozostawiając po sobie zarastające lasem pustkowia, zapanowała tu niepodzielnie przyroda. Takiego, obfitującego w zwierzynę, a bezludnego matecznika nie mogły nie odkryć wilki. I przywędrowały tutaj, a za nimi wyruszyło dwoje badaczy wilczych zwyczajów i wędrówek. Wraz z nimi wyruszamy zimowym wilczym tropem, uczymy się odnajdywać na śniegu ślady godów wilczej pary, śledzić za pośrednictwem tropów ich łowieckie manewry. I dowiadujemy się, do jak dalekich, zagranicznych wędrówek są skłonni ci drapieżcy w poszukiwaniu dogodnych ostoi i łowisk. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 53 11 LISTOPADA - DZIEŃ NIEPODLEGŁOŚCI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski W dniu Narodowego Święta Niepodległości Radosław Kotarski śledzi historyczne zwyczaje, które od lat Polacy praktykują właśnie 11 listopada. W tym celu między innymi wypieka rogale świętomarcińskie. Zastanawia się także czy w dawnej Polsce istniały obchody niepodległościowe. A jeśli tak, to z czym były związane? 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 237 WADOWICE Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Wadowice otoczone są łagodnymi wzniesieniami, a pobliskie szlaki turystyczne zachęcają piechurów z każdej grupy wiekowej. Turystów najbardziej jednak przyciąga do miasta osoba Karola Wojtyły, dla którego Wadowice są miejscem, "gdzie wszystko się zaczęło". Zwiedzanie miasta zaczniemy od Rynku - to wokół niego toczyło się całe codzienne życie. To tutaj późniejszy Ojciec Święty grał w piłkę, chodził do kościoła parafialnego i do szkoły. To także tutaj wracał trzy razy podczas swoich pielgrzymek i spotkań z wiernymi w 1979, 1991 i 1999 roku. Tuż przy Rynku znajduje się też dawne Gimnazjum humanistyczne im. Marcina Wadowity, do którego uczęszczał Karol Wojtyła. A po dobrze zdanej maturze... udał się na słynne wadowickie kremówki. Przed domem, w którym mieszkał Karol Wojtyła zaczyna się szlak śladami Jana Pawła II. Można go śledzić również w formie mobilnej apki, która opowiada o życiu świętego Jana Pawła II. Wokół Wadowic można robić to, co Ojciec Święty kochał najbardziej, czyli chodzić po górach. Szlaki są proste, dla każdego wędrowcy, który zechce oddać się medytacjom i rozmyślaniom podczas długich i spokojnych przejść. Czerwonym szlakiem w dwie godziny można dojść na Groń Jana Pawła II. Znajduje się tam kaplica pw. Matki Bożej Królowej Gór, będąca darem od turystów dla papieża. W Wadowicach każdy kamień i skwer przypominają o życiu Ojca Świętego, a tu, w górach można zobaczyć krajobrazy, które były mu wyjątkowo bliskie. Te miejsca już na zawsze zachowają swoją niepowtarzalność, przepełnioną urokiem, sentymentem i wspomnieniami oraz pięknem okolicznej natury. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /69/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Gościmy dzisiaj szczurka Tłustogona, który mimo że nie jest zachwycony wizytą w gabinecie weterynaryjnym, dzielnie radzi sobie ze stresem. Wbrew obiegowej opinii szczurki nie są zwierzętami bezobsługowymi. Wymagają troskliwej opieki i obserwacji. Odwiedzamy też Fundację Zwierzęta Podhala, która powstała z potrzeby kochania tych niekochanych, a jej celem jest ratowanie podhalańskich zwierząt. Dla jednego z podopiecznych, psiaka Michelle, szukamy dzisiaj domu. Do naszego Kącika Adopcyjnego trafili też ze schroniska w Nowym Dworze Mazowieckim, gdzie dzieci czytają książki psiakom, wyedukowani Kamyczek i Szami. I jeszcze pacjent, jakiego w programie dotąd nie mieliśmy. To walabia Perełka z rodziny kangurowatych. 08:05 GIGANTY PRZESTWORZY (EXTRAORDINARY FLIGHTS) Film dokumentalny, 47 min, Francja, 2017 Reżyseria: Francois Barre Film dokumentalny o największych samolotach, jakie istnieją na świecie: Airbus A300 - 600ST Beluga, Airbus A400M, Antonov An - 124, Super Guppy, DC - 10 i Boeing 747 - 400 Large Cargo Freighter. Towary przewożone drogą lotniczą nazywane są frachtem: paczki pocztowe, maszyny, sprzęt elektroniczny, artykuły żywnościowe, pojazdy... Co roku drogą powietrzną przewożonych jest 55 milionów ton towarów. Te powietrzne olbrzymy każdego dnia przewożą najbardziej heteroklityczne, a czasem najbardziej niesamowite towary: zwierzęta, surowce, pojazdy o dużych rozmiarach, a nawet inne samoloty! Każda przesyłka jest inna, każdy proces jest wyjątkowy, każdy lot jest wyjątkowy. Towary wielkogabarytowe są przewożone przez specjalnie do tego przystosowane środki transportu drogowego, kolejowego, a przede wszystkim morskiego. Niektóre jednak transportuje się drogą lotniczą: zwierzęta, ciężkie pojazdy cywilne lub wojskowe, helikoptery, kadłuby samolotów, a nawet wagony. Jak chronione są te ładunki? Jaki sprzęt jest w stanie je unieść? Jak zbudowane są te samoloty? Każdy ładunek jest inny. Nie ma dwóch takich samych lotów. Poznajmy świat frachtu lotniczego i największych samolotów transportowych. 09:00 POŁUDNIOWA AFRYKA CZĘŚĆ 4. PRZYGODA (SOUTH AFRICA 4. DAS ABENTEUER (MAKING - OF)) Serial dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Behrend Scenariusz: Steven Zorn Odcinek 4 to ostatnia część opowieści i zarazem podsumowanie wyprawy. Południowa Afryka okazała się wyzwaniem dla filmowców telewizji Norddeutscher Rundfunk. Zamierzali sfilmować najciekawsze i najrzadsze zwierzęta. Celem były niezwykłe zdjęcia i opowieści o ich zwyczajach. Interesowały ich te największe i całkiem małe. Przemierzyli tysiące kilometrów przez południową część Afryki. Podróż zaczynała się u stóp Góry Stołowej w Kapsztadzie, barwnym i pełnym życia mieście, którego mieszkańcy stanowią kolorową mieszankę. Chcieli sfilmować nie tylko świat zwierząt, ale też różnorodne krajobrazy i formacje roślinne. To oznaczało długą podróż. 09:55 DZIKA KORNWALIA (WILD CORNWALL OUT ON THE EDGE) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2016 Reżyseria: Ian McCarthy Dokument o dzikiej przyrodzie Kornwalii, krainy położonej na Półwyspie Kornwalijskim, na zachód od rzeki Tamar. Jest to najbardziej wysunięte na południowy - zachód hrabstwo Anglii. Kornwalia, kraina wiosek rybackich, średniowiecznych kościołów, imponujących zamków. Żaglowce rzucają kotwicę w romantycznych portach. Tę Kornwalię każdy zna. W filmie zobaczymy jej inne oblicze. W zimie można się tu poczuć, jak na krańcu świata. Sztormy z zachodu uderzają z całą siłą w urwiska. Kornwalia to część celtyckiego dziedzictwa na zachodnim wybrzeżu, które staje twarzą w twarz z dzikim oceanem. Kornwalia ma pięćset kilometrów linii brzegowej. Pod wyniosłymi urwiskami znajdują się setki zacisznych zatok i plaż. W przeszłości korzystali z nich przemytnicy. Symbolem Kornwalii jest wrończyk. Podobno Król Artur żyje obecnie po postacią tego ptaka. Poznamy też licznych mieszkańców przepięknych wrzosowisk i lasów na tym legendarnym półwyspie. 10:50 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCY MADAGASKAR - LASY PÓŁNOCY (FASCINATING MADAGASCAR - THE FORESTS OF THE NORTHEAST) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Steffen Sailer, Annette Scheurich Przyjrzymy się z bliska bujnym lasom Madagaskaru - państwa wyspiarskiego położonego w zachodniej części Oceanu Indyjskiego, u południowo - wschodnich wybrzeży Afryki. Madagaskar - rajska wyspa na Oceanie Indyjskim z niepowtarzalnym krajobrazem przyrody i mieszkańcami kochającymi zabawę. Wyspa leży 500 km od wybrzeży Afryki. To czwarta co do wielkości wyspa na Ziemi, odseparowana od reszty świata od 90 milionów lat. Półwysep Masoala w północno - wschodniej części kraju to jeden z najbogatszych w gatunki regionów na świecie. Największym miastem w regionie jest Maroantsetra z 22 tysiącami mieszkańców. To główne centrum wymiany handlowej rozmaitych towarów i punkt tranzytowy dla egzotycznych przypraw uprawianych na wyspie. Park narodowy na Półwyspie Masoala jest największym rezerwatem w północno - wschodnim Madagaskarze. Las dochodzi do oceanu. Las deszczowy Masoalas leży w regionie o jednym z największych opadów na świecie. Każdego roku spada 4 tysiące litrów deszczu na metr kwadratowy. Północno - wschodni region Madagaskaru zachował sporo dziewiczej przyrody. Jednak tylko wtedy, gdy pokolenia Malgaszy dalej będą szanować przyrodę, fascynujące dziedzictwo naturalne Madagaskaru ma przyszłość. 11:05 NOTACJE - JADWIGA PIŁSUDSKA - JARACZEWSKA. MÓJ OJCIEC Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 Autor: Krzysztof Tadej Ppor. Jadwiga Piłsudska - Jaraczewska (1920 - 2014) - córka Józefa Piłsudskiego, pilot. Młodość spędziła głównie w Warszawie, gdzie mieszkała z rodziną w Belwederze, oraz w Sulejówku w dworku "Milusin" podarowanym Piłsudskiemu przez żołnierzy. W 1937 r. zaczęła latać na szybowcach. Następnie uzyskała licencję pilota, również samolotowego. We wrześniu 1939 r. , wraz z matką i starszą siostrą Wandą, została ewakuowana specjalnym samolotem przez Szwecję do Anglii. Tam, na uniwersytecie Cambridge, ukończyła wydział architektury. Potem studiowała również urbanistykę i psychologię. Wstąpiła do Air Transport Auxiliary, służby pomocniczej RAF - u. Jako ferry - pilot transportowała różne rodzaje samolotów (w tym ciężkie bombowce) z fabryk na lotniska bojowe w całej Wielkiej Brytanii oraz uszkodzone samoloty do remontu. Przeprowadziła w ten sposób, często w bardzo ciężkich warunkach, setki samolotów. Po wojnie przebywała w Anglii na emigracji. Pracowała tam jako architekt, a także prowadziła z mężem firmę. Jesienią 1990 r. powróciła na stałe do Polski. Miała dwoje dzieci, syna Krzysztofa i córkę Joannę. Pod koniec życia wraz z rodziną angażowała się w działalność Towarzystwa Przyjaciół Instytutów Józefa Piłsudskiego i Fundacji Rodziny Piłsudskich. 11:20 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - KRZYSZTOF MAGOWSKI Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Krzysztof Magowski. 11:55 MISTRZ. JAN MATEJKO ZNANY I NIEZNANY Film dokumentalny, 80 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maria Guzy Scenariusz: Maria Guzy Zdjęcia: Jeremi Grzywa Malarz, rysownik związany z Krakowem, najwybitniejszy reprezentant nurtu historyzmu w malarstwie polskim. Urodzony w 1838 r. w Krakowie, zmarł tamże w 1893, mając zaledwie 55 lat. Jan Matejko. Chyba każdy Polak zna to nazwisko, kiedy idziemy do szkoły, na jej ścianach lub w podręcznikach poznajemy naszą historię w oparciu o jego "Poczet królów i książąt polskich" i obrazy ilustrujące najważniejsze wydarzenia historyczne. Większość z nas z wycieczkami klasowymi udawała się do muzeów z jego obrazami. I choć słyszeliśmy wówczas, że Matejko wielkim artystą był, w miarę upływu lat, przyglądając się jego obrazom, zastanawiamy się, czy to aby prawda? Chyba bardzo niewielu z nas - a może nikt - wskazałoby jego obrazy jako swoje ulubione, a jego - jako malarza numer jeden. Czy więc jest wielki, czy tylko kiedyś był? I dlaczego? Odszedł jako zasłużony Polak, wielki artysta, wybitny pedagog i obrońca zabytków Krakowa. Jego malarstwa nie sposób rozpatrywać w kategoriach czysto artystycznych, w oderwaniu od funkcji, jaką pełniło i pełni nadal w społecznym odbiorze. Stworzona przez niego synteza dziejów narodowych na zawsze wpisała się w kanon wiedzy historycznej i patriotycznego wychowania kolejnych pokoleń Polaków. W filmie zobaczymy Matejkę na tle jego czasów, jego epoki, przede wszystkim poprzez wspomnienia ludzi mu współczesnych oraz jego własne słowa. Celem filmu nie jest analiza malarstwa, choć mówi się o nim najważniejsze rzeczy. Film jest próbą odpowiedzi na pytanie, dlaczego uznano Matejkę za najwybitniejszego malarza swojej epoki, o czym świadczyły liczne zaszczyty i nagrody, które za swe dzieła otrzymał. Można by powiedzieć, że był pierwszym wielkim Polakiem celebrytą, znanym w całej Europie. Pokazujemy także inną jego działalność mistrza, której ślady w mieście Kraków spotkamy, nie wiedząc, kto za tym stoi. Jednak przede wszystkim film pokazuje Matejkę jako człowieka. 13:25 WIELICZKA Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1946 Reżyseria: Jarosław Brzozowski Zdjęcia: Jarosław Brzozowski Film powstały w ramach krakowskiego Warsztatu Młodych, jeszcze przed formalnym powstaniem Instytutu Filmowego. 13:40 ZADUMA Film dokumentalny, 15 min, Polska, 1989 Reżyseria: Jacek Bławut Refleksyjna opowieść o pięknej klaczy Zadumie, przygotowywanej do sprzedaży na aukcji. Opiekunem Zadumy jest były oficer armii gen. Kleeberga Leon Chatizow. Jego wspomnienia przeplatają się z obrazami współczesnych wyścigów i aukcji. 13:55 WALIA - DZIKA KRAINA - ODC. 2 WYZWANIA WIOSNY (WALES: LAND OF THE WILD EP 2. THE TRIALS OF SPRING) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 2 - "Wyzwania wiosny". Późna wiosna. Słońce wreszcie zaczęło ogrzewać ziemię. W Walii to najpiękniejsza pora roku. Cały kraj wprost wybucha nowym życiem. Dla zwierząt powinien to być początek radosnych dni, ale rosnące potomstwo będzie się domagać coraz więcej pokarmu i drapieżniki wyruszą na żer. Dla wielu zwierząt będzie to najważniejszy czas w roku. U zachodniego brzegu Pembrokeshire leżą wyspy Skomer i Skokholm. Na Skokholmie wiosna okryła ziemię kobiercem różowych zawciągów i białych lepnic. W tej porze roku w wodach wokół Skokholmu roi się wprost od małych ryb. Górskie potoki Walii zasilają największe brytyjskie rzeki. 14:55 EKSTREMALNE WYZWANIA - ODC. 2 GŁĘBINY (LIFE AT THE EXTREME WITH DAVINA MCCALL EP. 2 DEEP) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Barny Revill Serial dokumentalny (4 odcinki) opowiadający o odkryciach Daviny McCall, która mierzy się z ekstremalnymi warunkami w środowisku naturalnym. Chce się dowiedzieć w jaki sposób niektóre zwierzęta i ludzie mogą przeżyć w najbardziej nieprzyjaznym otoczeniu? Udaje się w egzotyczne miejsca, poddając się najgorętszym, najzimniejszym, najgłębszym i najbardziej mokrym warunkom życia na Ziemi, aby osobiście doświadczyć i poczuć na własnej skórze na czym polega życie w ekstremalnych warunkach. Odc. 2 Davina zmierzy się z głębokością w ekstremalnym wydaniu. Tym razem jest pośrodku Atlantyku. Nurkuje w głębiny, by odkryć, jak zwierzęta przeżywają pod wodą. Pomimo ogromnego ciśnienia wody, zwierzęta radzą tu sobie świetnie. Ocean Atlantycki jest nieprzyjazny. Szaleją na nim sztormy. Jest zimny, nieprawdopodobnie rozległy, a w jego głębi panuje ogromne ciśnienie. Zajmuje obszar około stu milionów kilometrów kwadratowych, a miejscami jego głębokość jest równa wysokości Everestu. Pośrodku oceanu, 1600 km od lądu, leży archipelag Azorów. Został uformowany przez podwodne wulkany. Nie ma więc kontynentalnego szelfu, morze po prostu zanurza się w otchłani. To przyciąga głębinowe potwory... oceaniczne olbrzymy... i największego drapieżnika oceanu - kaszalota. Nie ma lepszego miejsca do badania głębin. 15:55 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 3. REWOLUCJE ENERGETYCZNE (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 03 ENERGY REVOLUTION) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 3 - "Rewolucje energetyczne". Pięćdziesiąt lat temu poważny kryzys naftowy zapoczątkował rewolucję energetyczną. Paliwa alternatywne stały się tańsze od ropy. Świat postanowił zrezygnować ze spalania paliw kopalnych. W obliczu nowego zagrożenia zmianami klimatycznymi dążenie do wykorzystania mocy słońca, ziemi i wiatru stało się wyścigiem o przetrwanie. Szybkie tempo postępów technologicznych daje nadzieję, ale to wyścig z czasem. Dysponujemy już technologiami umożliwiającymi porzucenie paliw kopalnych, które wkrótce stanie się koniecznością. Zwycięstwo w tym wyścigu energetycznym przyniesie korzyści dla całego świata - nie tylko dla ludzkości. Życie na Ziemi jest uzależnione od tego, jak szybko zrezygnujemy z paliw kopalnych na rzecz nowych, czystych technologii. Nasza planeta zmienia się na naszych oczach. Stawka jeszcze nigdy nie była tak wysoka. 17:00 PODRÓŻE DO UKRYTYCH ŚWIATÓW - ODC. 3 LA RINCONADA (THE HIDDEN WORLDS EP. 3 LA RINCONADA) Serial dokumentalny, 45 min, Turcja, 2020 Reżyseria: Orcun Behram Seria dokumentalna (5 odcinków) o kilku tajemniczych i bardzo ciekawych miejscach na świecie. Obecnie języki i kultury szybko zanikają, ponieważ globalizacja ma coraz większy wpływ na wszystko. Poznamy różne historie życia, poprzez poetycki tekst i strukturę wizualną. Narratorami odcinków będą ludzie, którzy są punktem wyjścia tych historii. W takim okresie społeczności, które potrafią zachować swoje dziedzictwo kulturowe lub stworzyć własną kulturę, zyskały na atrakcyjności. Będziemy mieli okazję zobaczyć bogatą paletę wizualną i niezwykłe miejsca: Makoko w Nigerii; La Rinconada w Peru; Manilę stolicę Filipin; dolinę rzeki Omo w Etiopii; Dharavi w Bombaju. Odc. 3 - "La Rinconada". Ten slums jest położony wysoko w peruwiańskich Andach, gdzie temperatura jest niska, a powietrze rzadkie. Ta zbieranina chat z blachy i targowisk na stokach góry Anaena to najwyżej położona ludzka osada na świecie. Nad miastem góruje niesamowity lodowiec, zwany La Bella Durmiente, czyli Śpiącą Królewną. Miasto na szczycie świata opanowała gorączka złota. Górnicy przybywają tu z dalekich stron, nie zważając na chorobę wysokościową, biedę, przemoc i ciężką pracę. Liczą na zdobycie bogactw w tutejszych kopalniach. Tylko najtwardsi przetrwają wśród tutejszej rzadkiej atmosfery. Na wzgórzu nad La Rinconadą lokalny szaman, Segundino Coquena, przygotowuje dary dla bóstwa, które - jak sądzi - włada tym pasmem i ukrytym w nim złotem. Ci górnicy wierzą, że ofiara z pieniędzy i figurek dla bożka zwanego Awichita zapewni im powodzenie. La Rinconada to najwyżej położone miasto na świecie. Nie ma drugiego takiego miejsca. 18:00 PASJONACI S.II - SEZON 2 ODC. 10 SPOTKANIE Dokument fabularyzowany, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Danuta Damek, Artur Dziurman, Agnieszka Szygenda Aktorzy: Monika Błaszczyk - Bylica, Izabela Sadowska, Dorota Ziental, Ewa Kuklińska, Janina Sitarz, Katarzyna Więcław, Kazimierz Balcer, Maria Siedlecka, Maria Słowiak, Iwona Chamielec, Wojciech Gałziński, Mieczysław Baczyński, Irina Kudashova, Monika Inglot, Michał Pietruś Zdjęcia: Jacek Fabrowicz Krzysiek przyjeżdża w odwiedziny do matki; pod jej naciskiem, postanawia zostać kilka dni. Monika jest wściekła. Darek proponuje Anieli spacer i kawę, a kobieta z radością przyjmuje jego zaproszenie. W podziemiach kościoła dużo się dzieje. Zespół przygotowuje się do próby, a do kancelarii proboszcza przychodzi młode narzeczeństwo: chłopak, wnuk Ireny, ze swoją dziewczyną Anastazją, która jest Ukrainką. Młodzi ustalają z proboszczem datę ślubu. Malwina porządkuje podziemia. Ponieważ proboszcz nie może znaleźć Walentego, prosi ją, żeby przypilnowała kancelarii podczas jego nieobecności. Do marszałka województwa przychodzi dziennikarka zrobić z nim wywiad na temat teatru ITAN. Malwina podsłuchuje rozmowę Walentego, a kiedy później widzi go ściskającego się z kobietą na ulicy, rozżalona i rozczarowana jedzie do domu. Jest przekonana, że Walenty ma romans z inną kobietą. Krzysiek spędza czas z matką; rozdarty między dwiema ważnymi dla niego kobietami jest coraz bardziej smutny. Monika pakuje jego rzeczy. Na próbie pojawia się Bruno, jednak pozostaje niezauważony przez aktorów. Wszyscy pakują się na wyjazd do Bukowiny. Przed autokarem, do którego wsiadają aktorzy jadący do pensjonatu, pojawia się Bruno. Jego obecność wywołuje falę radości. 18:30 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 6 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Prowadzony przez Stephana Thomsona trzeci sezon cykl dokumentalno - historycznego o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich i nie tylko, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłości oraz zabytki i świadectwa kultury związane z polskością, usytuowane poza naszymi obecnymi granicami (w znacznej mierze wschodnią). Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te o których już dawno zapomniano. 19:05 Z WIESZAKA HISTORII - ODC. 6 KARIERA BIUSTONOSZA Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Migoń Scenariusz: Jarosław Migoń, Lucyna Rotter Zdjęcia: Kacper Solan, Bartłomiej Gąsienica Muzyka: Marcin Gałażyn Prowadzący: Lucyna Rotter Wykonawcy: Magdalena Zbylut - Wiśniewska Co przez wieki kształtowało sylwetkę i nadawało jej kształt oczekiwany przez stylistykę danej epoki? To bielizna. W odcinku zapoznajemy się ze znaczeniem elementów odzieży intymnej. Profesor Lucyna Rotter przedstawia fakty i wyjaśnia genezę rozwiązań bieliźniarskich. Z ortopedą lek. med. Robertem Środkiem rozmawia na temat tego, jak gorset wpływał i wpływa na zdrowie kobiet i mężczyzn. 19:40 HISTORIE SOLECZNICKIE - KATARZYNA STACHOWSKA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj autorzy cyklu będą szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały, jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio twórcy zamierzają przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. Odcinek 5. Katarzyna Stachowska jest Polką, która pracuje w Litewskiej Służbie Probacji. Jej zadaniem jest sprawowanie kontroli kontroli nad ludźmi, którzy wyszli z więzienia i próbują się odnaleźć w społeczeństwie. Katarzyna robi wszystko, by do więzienia już nie wrócili. 20:15 RZECZPOSPOLITA REAKTYWACJA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Ferens Scenariusz: Anna Ferens Zdjęcia: Michał Ślusarczyk, Marcin Peresada Film w atrakcyjny i nowoczesny sposób opowiada o odbudowie Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Pokazuje tę niezwykłą energię, która wyzwoliła się w Polsce po odzyskaniu niepodległości zarówno wśród intelektualnych elit, jak i zwykłych ludzi. Bohaterami są wynalazcy, naukowcy, ekonomiści, których myśli i osiągnięcia przyczyniły się do rozkwitu Polski w okresie międzywojennym. Wiele z tych wynalazków zostało wykorzystanych na całym świecie i przyczyniło się do rozwoju ważnych dziedzin nauki. W filmie występują potomkowie, często nieznanych bohaterów 20 - lecia oraz historycy z Polski, USA i Francji, m.in.: prof. Wacław Szybalski z Madison, prof. Donald Pienkos z Milwaukee, prof. Dominic Pacyga z Chicago, dr Christophe Laforest z Paryża. Film nagrodzony na Polish Film Festival in America w Chicago w 2018 r. - nagroda za najlepszą reżyserię. 21:25 ATLAS NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2017 Reżyseria: Piotr Kuciński Scenariusz: Piotr Kuciński Lektor: Jerzy Zelnik Zdjęcia: Mirosław Basaj Celem filmu jest przedstawienie faktów i okoliczności, które doprowadziły do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Działania ruchu strzeleckiego i legionowego na terenie ziem polskich oraz działania dyplomatyczne na forum międzynarodowym związane z Komitetem Narodowym Polskim zostały przedstawione na zasadzie akcji równoległej. W filmie wykorzystano materiały archiwalne: fotografie, dokumenty, mapy, fragmenty filmów. Prace malarskie zilustrują wybrane zagadnienia historyczne. 22:35 TYPY NA DZIŚ Reportaż, 10 min, Polska, 1959 Zdjęcia: Stanisław Niedbalski Reportaż z wyścigów konnych w Warszawie. 22:45 DZIECI OSKARŻAJĄ Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1956 Reżyseria: Edward Skórzewski, Jerzy Hoffman Scenariusz: Edward Skórzewski, Jerzy Hoffman Zdjęcia: Antoni Staśkiewicz Lektor: Andrzej Łapicki Jeden z najważniejszych filmów dokumentalnych z nurtu czarnej serii. Film pokazujący tragedię dzieci alkoholików w latach 50. XX wieku. 23:10 MOJA POLSKA - RZECZ O PREZYDENCIE RYSZARDZIE KACZOROWSKIM Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2012 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Ryszard Kaczorowski był ostatnim Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie. Urodził się w Białymstoku 26 listopada 1919 roku, gdy odrodzona II Rzeczpospolita Polska obchodziła pierwszą rocznicę powstania. Losy Ryszarda Kaczorowskiego i kształtującej swoje oblicze - po 123 latach niewoli - niepodległej Polski w sposób niezwykły są ze sobą powiązane. Główną ideą filmu jest refleksja prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego o Polsce, Polakach i polskości z perspektywy ponad 90 lat obfitującej w wiele niezwykłych wydarzeń najnowszej historii naszej Ojczyzny. 00:05 NOTACJE - JADWIGA PIŁSUDSKA - JARACZEWSKA. MÓJ DOM RODZINNY Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 Autor: Krzysztof Tadej Ppor. Jadwiga Piłsudska - Jaraczewska (1920 - 2014) - córka Józefa Piłsudskiego, pilot. Młodość spędziła głównie w Warszawie, gdzie mieszkała z rodziną w Belwederze, oraz w Sulejówku w dworku "Milusin" podarowanym Piłsudskiemu przez żołnierzy. W 1937 r. zaczęła latać na szybowcach. Następnie uzyskała licencję pilota, również samolotowego. We wrześniu 1939 r. , wraz z matką i starszą siostrą Wandą, została ewakuowana specjalnym samolotem przez Szwecję do Anglii. Tam, na uniwersytecie Cambridge, ukończyła wydział architektury. Potem studiowała również urbanistykę i psychologię. Wstąpiła do Air Transport Auxiliary, służby pomocniczej RAF - u. Jako ferry - pilot transportowała różne rodzaje samolotów (w tym ciężkie bombowce) z fabryk na lotniska bojowe w całej Wielkiej Brytanii oraz uszkodzone samoloty do remontu. Przeprowadziła w ten sposób, często w bardzo ciężkich warunkach, setki samolotów. Po wojnie przebywała w Anglii na emigracji. Pracowała tam jako architekt, a także prowadziła z mężem firmę. Jesienią 1990 r. powróciła na stałe do Polski. Miała dwoje dzieci, syna Krzysztofa i córkę Joannę. Pod koniec życia wraz z rodziną angażowała się w działalność Towarzystwa Przyjaciół Instytutów Józefa Piłsudskiego i Fundacji Rodziny Piłsudskich. 00:20 TOLEK, BANAN I INNI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 1994 Film ukazuje dziecięcych aktorów serialu "Stawiam na Tolka Banana" w ich obecnej sytuacji życiowej. Ze wspomnień reżysera Stanisława Jędryki, jego spotkań z młodocianymi wówczas aktorami, z ich opowieści i zwierzeń przeplatanych fragmentami serialu wyłania się obraz losów pokolenia 30 - i 40 - latków, będący odbiciem przemian, które dokonały sie w naszym kraju. Film utrzymany jest w klimacie nostalgiczno - wspomnieniowym. 01:15 SEANS Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2003 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Michał Bukojemski W lecie 1946 roku powstał we Włoszech film fabularny pt. "Wielka droga". Główne role zagrali: Irena R. Anders, występująca wówczas jako Renata Bogdańska, i Albin Ossowski. Film opowiadał historię trudnej, wojennej miłości pary młodych ludzi, których wydarzenia na przemian to rozdzielały, to znów łączyły. Przy produkcji tego obrazu korzystano z największych ówczesnych studiów filmowych - Cinecitta w Rzymie. Cel produkcji był jasny: łączący sceny studyjne i przekazy dokumentalne film miał utrwalić pamięć o tragicznych i bohaterskich losach Polaków, którzy przez łagry i Bliski Wschód dotarli do Włoch i walczyli u boku wojsk sprzymierzonych z hitlerowcami. "Wielka droga" nigdy nie doczekała się premiery w Polsce. Wymowa filmu była bowiem jasna: "wielka droga" Polaków nie skończyła się na Zachodzie, czeka ich jeszcze w przyszłości powrót do ojczyzny, ale aby do niej wrócić, przyjdzie im, być może, jeszcze walczyć. I oto po 57 latach od chwili powstania tego filmu jego dwoje głównych bohaterów spotyka się ponownie, aby w roku 2003 zobaczyć go jeszcze raz. W ten sposób dokument Marii Dłużewskiej zyskuje dodatkową przestrzeń czasową, a właściwie trzy dodatkowe przestrzenie: poza scenami ze współczesnego Londynu widzowie mają możliwość poznać wcześniejsze, prywatne losy Ireny Anders i Albina Ossowskiego. Oboje wspominają okoliczności powstawania "Wielkiej drogi", łącząc te wspomnienia z opowieściami o swych osobistych dziejach. Losy Albina Ossowskiego dopełniają polską historię pokolenia wojny: walka w podziemiu w Warszawie, pobyt w Oświęcimiu, wyzwolenie obozu przez Amerykanów, pielgrzymka do 2. Korpusu. Irena Anders wspomina swoją drogę z armią gen. Andersa, a także okoliczności powstania "Czerwonych maków na Monte Cassino". Teraz, po wielu latach, tamte wydarzenia należą już do przeszłości, ale wciąż potrafią wywołać na twarzach nostalgiczny uśmiech i łzy wzruszenia. 02:25 KTO ZNA CZŁOWIEKA UKRYTEGO W ŚCIANIE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2001 Reżyseria: Bogdan Łoszewski Zdjęcia: Maciej Bugajak Muzyka: Mikołaj Bugajak Wykonawcy: Shevach Weiss Dziadkowie Shevacha Weissa mieszkali w Borysławiu. W niewielkim galicyjskim miasteczku żyły zgodnie obok siebie trzy społeczności: polska, ukraińska i żydowska. Ludziom wiodło się nieźle. Wszyscy, choć nierówno, korzystali ze skarbu kryjącego się w ziemi u podnóży Karpat. Cały rejon był wówczas dobrze prosperującym zagłębiem naftowym. Domy dziadków bohatera filmu stały po obu stronach przecinającego miasto potoku. Rodzice spotkali się na mostku. Ojciec, absolwent szkoły handlowej był buchalterem, potem założył sklep. Matka zajmowała się domem. Zaś babcie i dziadkowie rywalizowali o względy najmłodszego z wnucząt. Shevach miał cztery lata, gdy wybuchła wojna. Do Borysławia weszły oddziały Armii Czerwonej. Życie pod władzą sowiecką było trudniejsze, ale najgorsze czasy miały dopiero nastąpić. Do miejscowych Żydów już wcześniej docierały złowrogie wieści o losach ich rodaków w Rzeszy oraz na terenach okupowanych w Polsce i w innych krajach Europy. Lecz nikt nie mógł uwierzyć do końca, że Niemcy chcą wyniszczyć całą społeczność żydowską. Dopiero pierwsze pogromy i egzekucje unaoczniły wszystkim straszliwą prawdę. Weissowie uciekli z getta. Znaleźli schronienie u pani Góralowej. Dzielna kobieta kryła ich w swoim domu, potem w stajni, wreszcie przygotowała dla podopiecznych sekretny schowek w ich własnym sklepie. Spędzili siedem miesięcy za drewnianym przepierzeniem. Ale z czasem kryjówka przestała być bezpieczna. Niemcy tropili Żydów. Starannie mierzyli izby i pomieszczenia gospodarcze, opukiwali ściany. Weissowie wraz w paru innymi osobami przenieśli się do loszku pod miejscową ochronką. Żywność podrzucali im polscy sąsiedzi, wodę wyciskali ze spływającego błota. Kilkuletni Shevach nauczył się tam czytać po polsku. Hrabiego Monte Christo znał na pamięć. Później tom Dumasa posłużył za podpałkę i malec zajął się lekturą encyklopedii. Piwnica pod budynkiem mieszczącym ongiś borysławski sierociniec zachowała się do dziś. Jego ekscelencja ambasador Izraela w Rzeczypospolitej, były przewodniczący Knesetu, profesor uniwersytetu, po okiem pracującej kamery wydobywa z błota zalegającego loszek stłuczony talerz, złamaną łyżkę i poobijany kubek. Służyły po kolei wszystkim uciekinierom. Pierwszą porcję wodnistej kartoflanki dostawał Shevach, jako ostatnia jadła mama. Dokumentalna opowieść o losach bohatera filmu i jego bliskich jest ponura, niekiedy drastyczna, ale zarazem krzepiąca. Dzięki pomocy polskich sąsiadów rodzina Weissów przeżyła okupację. Po wojnie wyjechała do Palestyny. Pierwsze lata pobytu w Izraelu były dla nich bardzo trudne. Dokuczał upał, brak zieleni, odmienność bliskowschodniego pejzażu od rodzimych krajobrazów. Dręczyły ich wspomnienia czasów holocaustu. Nie wszyscy ocaleni mogą pogodzić się z faktem, że Zagłada, choć czyniona niemieckimi rękami, dokonała się właśnie w Polsce. To odstręcza imigrantów, a także ich dzieci, od przyjazdu do kraju przodków i cmentarza narodu żydowskiego zarazem. Shevach Weiss nie ma takich uprzedzeń. Dlatego przyjął godność ambasadora, dlatego uczestniczy w żydowskich imprezach kulturalnych, takich jak coroczne imprezy na krakowskim Kazimierzu. Zaś męstwo swoich wybawców, uczcił dekorując Jana Górala medalem "Sprawiedliwy wśród narodów świata". Nie przypadkiem aż jedną trzecią uhonorowanych tym tytułem stanowią Polacy.