TVP Dokument Niedziela, 12.11.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - DNI, W KTÓRYCH WYPŁYNĘŁA WYDRA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Na obraz różnorodności przyrody wpływają nie tylko gatunki zagrożone, ale i te, które przeżywają swoisty renesans. Wydra, która jeszcze w latach 70. ubiegłego stulecia uchodziła za gatunek zagrożony wymarciem, a która np. w krajach Europy Zachodniej pod względem liczebnym nadal ma się kiepsko, w Polsce przeżywa właśnie renesans. To po części efekt ochrony i istnienia wielu stawów rybnych i miejsc zarybianych. Ale także efekt większej czystości wód, której wydra jest wskaźnikiem, a często wręcz najlepszym świadectwem. Miejsce akcji tego odcinka cyklu to rzeka Narew i rozlewiska Biebrzy. W filmie wystąpi badacz wydr, dr Jerzy Romanowski. 06:25 NOTACJE - IRENA GODYCKA. CHCIELIŚMY WOLNEJ POLSKI Cykl dokumentalny, 5 min, Polska, 2017 Irena Godycka (rocznik 1922) urodziła się w majątku Guzówka pod Lublinem. Od 1942 członek AK, uczestniczka ziemiańskiej organizacji Uprawa, organizującej zaplecze dla działań partyzanckich, sanitariuszka. 06:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 41 KRÓTKA HISTORIA BRUDU Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak nasi pradziadowie radzili sobie z poranną i wieczorną toaletą? Jak bardzo ich zwyczaje różniły się od naszych? Aby to sprawdzić, Radosław Kotarski przemierza Kujawy, Podlasie, Pomorze i Warmię w poszukiwaniu śladów ewolucji higieny na polskich ziemiach. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 238 KRAPKOWICE I GÓRA ŚW. ANNY Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzimy Krapkowice - miasto leżące na ważnych szlakach komunikacyjnych od początków swego istnienia. Leżało prawdopodobnie na szlaku bursztynowym, było wrotami pomiędzy Cesarstwem Rzymskim a Skandynawią, wschodem i zachodem. Miasto i okolice z malowniczymi zamkami ze średniowiecza to doskonałe miejsca na opowieść o tym jak w dawnych wiekach rozwijała się tutaj przedsiębiorczość. Leżąca nieopodal Góra św. Anny znana jest przede wszystkim jako miejsce kultu, z sanktuarium oraz cudowną figurą swojej patronki. 07:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /70/ Reality show, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Przedstawiamy ludzi pomagających zwierzętom, ale też zwierzęta w służbie człowieka. Dzisiaj czas na przewodników ludzi niewidomych. Posłuchajcie i zobaczcie, jak ważną rolę dla Pauliny spełnia Riva. Poznajcie też tajniki szkolenia psa przewodnika i tych, którzy są za nie odpowiedzialni. W Racławicach Śląskich czekał na nas niecodzienny pacjent - struś, który ma szansę zostać najbardziej znanym przedstawicielem swojego gatunku w Polsce. Mieliśmy okazję obserwować moment założenia mu protezy oraz zadziwiającą reakcję jego zagrodowych towarzyszy. Odwiedziliśmy też Ochotę na Kota, filię schroniska na Paluchu, gdzie w warunkach zbliżonych do domowych kociaki czekają na swoje wytęsknione domy. 08:10 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 3. REWOLUCJE ENERGETYCZNE (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 03 ENERGY REVOLUTION) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 3 - "Rewolucje energetyczne". Pięćdziesiąt lat temu poważny kryzys naftowy zapoczątkował rewolucję energetyczną. Paliwa alternatywne stały się tańsze od ropy. Świat postanowił zrezygnować ze spalania paliw kopalnych. W obliczu nowego zagrożenia zmianami klimatycznymi dążenie do wykorzystania mocy słońca, ziemi i wiatru stało się wyścigiem o przetrwanie. Szybkie tempo postępów technologicznych daje nadzieję, ale to wyścig z czasem. Dysponujemy już technologiami umożliwiającymi porzucenie paliw kopalnych, które wkrótce stanie się koniecznością. Zwycięstwo w tym wyścigu energetycznym przyniesie korzyści dla całego świata - nie tylko dla ludzkości. Życie na Ziemi jest uzależnione od tego, jak szybko zrezygnujemy z paliw kopalnych na rzecz nowych, czystych technologii. Nasza planeta zmienia się na naszych oczach. Stawka jeszcze nigdy nie była tak wysoka. 09:10 WALIA - DZIKA KRAINA - ODC. 2 WYZWANIA WIOSNY (WALES: LAND OF THE WILD EP 2. THE TRIALS OF SPRING) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 2 - "Wyzwania wiosny". Późna wiosna. Słońce wreszcie zaczęło ogrzewać ziemię. W Walii to najpiękniejsza pora roku. Cały kraj wprost wybucha nowym życiem. Dla zwierząt powinien to być początek radosnych dni, ale rosnące potomstwo będzie się domagać coraz więcej pokarmu i drapieżniki wyruszą na żer. Dla wielu zwierząt będzie to najważniejszy czas w roku. U zachodniego brzegu Pembrokeshire leżą wyspy Skomer i Skokholm. Na Skokholmie wiosna okryła ziemię kobiercem różowych zawciągów i białych lepnic. W tej porze roku w wodach wokół Skokholmu roi się wprost od małych ryb. Górskie potoki Walii zasilają największe brytyjskie rzeki. 10:10 PODRÓŻE DO UKRYTYCH ŚWIATÓW - ODC. 3 LA RINCONADA (THE HIDDEN WORLDS EP. 3 LA RINCONADA) Serial dokumentalny, 45 min, Turcja, 2020 Reżyseria: Orcun Behram Seria dokumentalna (5 odcinków) o kilku tajemniczych i bardzo ciekawych miejscach na świecie. Obecnie języki i kultury szybko zanikają, ponieważ globalizacja ma coraz większy wpływ na wszystko. Poznamy różne historie życia, poprzez poetycki tekst i strukturę wizualną. Narratorami odcinków będą ludzie, którzy są punktem wyjścia tych historii. W takim okresie społeczności, które potrafią zachować swoje dziedzictwo kulturowe lub stworzyć własną kulturę, zyskały na atrakcyjności. Będziemy mieli okazję zobaczyć bogatą paletę wizualną i niezwykłe miejsca: Makoko w Nigerii; La Rinconada w Peru; Manilę stolicę Filipin; dolinę rzeki Omo w Etiopii; Dharavi w Bombaju. Odc. 3 - "La Rinconada". Ten slums jest położony wysoko w peruwiańskich Andach, gdzie temperatura jest niska, a powietrze rzadkie. Ta zbieranina chat z blachy i targowisk na stokach góry Anaena to najwyżej położona ludzka osada na świecie. Nad miastem góruje niesamowity lodowiec, zwany La Bella Durmiente, czyli Śpiącą Królewną. Miasto na szczycie świata opanowała gorączka złota. Górnicy przybywają tu z dalekich stron, nie zważając na chorobę wysokościową, biedę, przemoc i ciężką pracę. Liczą na zdobycie bogactw w tutejszych kopalniach. Tylko najtwardsi przetrwają wśród tutejszej rzadkiej atmosfery. Na wzgórzu nad La Rinconadą lokalny szaman, Segundino Coquena, przygotowuje dary dla bóstwa, które - jak sądzi - włada tym pasmem i ukrytym w nim złotem. Ci górnicy wierzą, że ofiara z pieniędzy i figurek dla bożka zwanego Awichita zapewni im powodzenie. La Rinconada to najwyżej położone miasto na świecie. Nie ma drugiego takiego miejsca. 11:05 MISJA ZAMBIA - KOŚCIÓŁ W RĘKACH ŚWIECKICH Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Lektor: Grzegorz Szponder Zdjęcia: Ks. Maciej Makuła, Piotr Kot, Robert Jażdżyk Muzyka: Wojciech Mularczyk Kabwe to czwarte co do wielkości miasto Zambii. Przez blisko trzystutysięczne miasto każdego dnia od rana do wieczora przejeżdżają setki, a może nawet tysiące ciężarówek przewożących miedź, ołów i kobalt. Eksploatacja złóż, rozwijający się przemysł wydobywczy i transport sprawiają, że Kabwe jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych miast świata. Miejscowa ludność znajduje pracę w przemyśle wydobywczym, ale przede wszystkim w drobnym handlu. Z centrum miasta wracamy do dzielnicy Kabwe - Makululu, gdzie ksiądz Michał Wziętek dogląda postępu prac przy budowie misyjnej kaplicy. Prace wykonują zatrudnieni pobliscy mieszkańcy. Ponieważ dzisiaj jest sobota, dlatego przy kościele spotykają się bardzo liczne wspólnoty świeckich. Wszystkie powstały oddolnie, założyli je sami świeccy. 11:20 MISJA ZAMBIA - WOLONTARIUSZKA MAŁGORZATA Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Lektor: Grzegorz Szponder Zdjęcia: Ks. Maciej Makuła, Piotr Kot, Robert Jażdżyk Muzyka: Wojciech Mularczyk Misja w Kabwe - Makululu to placówka, na którą od wielu lat przyjeżdżają wolontariusze z Polski. Dzisiaj towarzyszymy Małgosi Kuchcie, która przyjechała tutaj przygotowana przez Salezjański Ośrodek Misyjny w Warszawie. Dużo się dzieje, gdyż trafiliśmy w porze obiadowej. 11:30 MISJA ZAMBIA - PRZYCHODZĄ DO NAS, BY COŚ ZJEŚĆ Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Lektor: Grzegorz Szponder Zdjęcia: Robert Jażdżyk, Ks. Maciej Makuła, Piotr Kot Muzyka: Wojciech Mularczyk Slumsy Kabwe zajmują teren kilkudziesięciu kilometrów kwadratowych, gdzie żyją najubożsi mieszkańcy miasta. Głównym źródłem ich utrzymania jest drobny handel. Sprzedają trzcinę cukrową, warzywa, olej, węgiel drzewny służący za opał. Nie mają opieki zdrowotnej ani żadnego socjalnego wsparcia. Ich potrzeby rozeznają miejscowi pracownicy misji, tacy jak Gideon. Małgorzata Kuchta wyjechała na misje jako wolontariuszka z Salezjańskiego Ośrodka Misyjnego w Warszawie. Razem z Gideonem odwiedza podopiecznych placówki misyjnej zamieszkałych na terenie slumsów. 11:50 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - RAFAEL ODKRYTY NA NOWO (EXHIBITION ON SCREEN EP. 18 RAPHAEL REVEALED) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Odc. 18 - "Rafael odkryty na nowo" 6 kwietnia 1520 roku wielu mieszkańców Rzymu pogrążyło się w żałobie. Nie po śmierci papieża ani księcia. Choć nie był rzymianinem z urodzenia, Rafael Santi z Urbino wybrał Rzym na swój dom. Badał starożytne ruiny miasta i pragnął wskrzesić jego cesarską świetność, wspierany mecenatem kolejnych papieży. Stworzył dla nich wiele spośród najznakomitszych dzieł sztuki renesansowej. Po śmierci artysty nad jego łożem śmierci wisiał ostatni obraz, który malował. W kolejnych wiekach pracę tę uznawano nie tylko za największe osiągnięcie artysty, lecz najwspanialsze dzieło w historii malarstwa. Przewyższające wszystko, co zrobili współcześni Rafaelowi Michał Anioł i Leonardo. Uważany był za największego artystę w dziejach świata. Wywarł głęboki wpływ na sztukę. 12:50 Z WIESZAKA HISTORII - ODC. 6 KARIERA BIUSTONOSZA Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Migoń Scenariusz: Jarosław Migoń, Lucyna Rotter Zdjęcia: Kacper Solan, Bartłomiej Gąsienica Muzyka: Marcin Gałażyn Prowadzący: Lucyna Rotter Wykonawcy: Magdalena Zbylut - Wiśniewska Co przez wieki kształtowało sylwetkę i nadawało jej kształt oczekiwany przez stylistykę danej epoki? To bielizna. W odcinku zapoznajemy się ze znaczeniem elementów odzieży intymnej. Profesor Lucyna Rotter przedstawia fakty i wyjaśnia genezę rozwiązań bieliźniarskich. Z ortopedą lek. med. Robertem Środkiem rozmawia na temat tego, jak gorset wpływał i wpływa na zdrowie kobiet i mężczyzn. 13:15 NATURA BEZ GRANIC - ODC. 6 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Marcin Krzyżański Scenariusz: Marcin Krzyżański Zdjęcia: Jan Mamoń, Krystian Matysek Historia XX wieku i obecna wojna zdominowały myślenie o Ukrainie. Tymczasem nasze pogranicze to również obszar fascynującej i niezwykle zróżnicowanej przyrody: od Bieszczad, Gór Słonych i Pogórza Przemyskiego przez Roztocze i Polesie po Dolinę Bugu. Na tych terenach można spotkać gatunki zwierząt i roślin, których na próżno już dziś szukać w innych częściach Europy. Pogranicze jest domem niedźwiedzi, rysi i wilków. Wielkie leśne przestrzenie przemierzają stada jeleni i żubrów. Przyroda nie zna granic. Wilcze rodziny z pogranicza mają swoje terytoria na terenie obu państw. Po jednej stronie polują, po drugiej mają bezpieczne ostoje, w których wychowują potomstwo. Stada roślinożerców, jeleni czy żubrów, w rocznym cyklu wędrówki w poszukiwaniu najlepszych żerowisk regularnie przekraczają graniczny San. Administracyjne linie podziałów nie są też znane ptakom. Bociany gnieżdżące się w przygranicznych wioskach regularnie latają na łowy na łąki po obu stronach granicy. Podobnie rzecz ma się z orłami przednimi i orlikami zamieszkującymi lasy Pogórza Przemyskiego. Razem odpowiadamy za ochronę tego dziedzictwa. Polscy i ukraińscy przyrodnicy od lat podejmują wspólne działania na rzecz ochrony unikalnych środowisk i gatunków. Współczesne metody badawcze potwierdzają, że czasami obserwują te same osobniki po obu stronach granicy. 13:50 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT S.I - ODC. 4. ZŁE ZACHOWANIE (SPY IN THE WILD) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Zwierzęta kochają, smucą się, oszukują i wymyślają sposoby na osiągnięcie celu zupełnie tak jak my ludzie. Nowa generacja kamer szpiegowskich ujawni, jak bardzo zwierzęta przypominają nasze zachowania. Zwierzęta są mistrzami wrednych zachowań, ale co sprawia, że łamią zasady? Gdy trzeba zrobić wielką zadymę, małpy są wyjątkowymi mistrzami. Uczenie odpowiedniego zachowania jest jeszcze istotniejsze w ekstremalnych warunkach... Na arktycznych terenach Kanady to sprawa przeżycia. Gdy zwierzęta żyjące wspólnie muszą nauczyć się zasad, inne myślą tylko o sobie. Gdziekolwiek "tajni agenci" się udali, ukazywali nam intymny świat zwierząt. Być może tak naprawdę odkryli, że zwierzęta są bardziej do nas podobne niż myśleliśmy. 14:50 NIEZWYKŁE MIASTA - AMSTERDAM. ODC. 1/3 (SECRET CITIES SERIA 1) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Prowadzący: Janina Ramirez, Alastair Sooke Fascynujące historie zabytków sztuki, które ukształtowały trzy olśniewająco piękne miasta. Amsterdam, Sankt Petersburg i Barcelona są odwiedzane przez turystów, którzy spacerują po wydeptanych ścieżkach wokół wielkich galerii, pałaców i placów. Ale w tej serii historyk sztuki Janina Ramirez i krytyk sztuki Alastair Sooke odkrywają istotę każdego miasta w świeży i fascynujący sposób, schodząc z utartych szlaków, odwiedzając wybrane przez siebie zabytki, które ich zdaniem trzeba zobaczyć. W Amsterdamie badają kontrasty w sercu miasta, które podsycały mistrzów takich jak Rembrandt i Vermeer. W Petersburgu odkrywają, w jaki sposób sztuka została wykorzystana do zwiększenia władzy przywódców. W Barcelonie pokazują miasto naznaczone katalońską walką o pełną niezależność. 15:50 TAJEMNICE LUDZKIEGO CIAŁA. WZROST (SECRETS OF THE HUMAN BODY. GROW) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Martin Johnson Zdjęcia: Patric Acum Trzyczęściowy film dokumentalny BBC Worldwide o sekretach ludzkiego ciała. Za pomocą pionierskiej grafiki i nowych naukowych odkryć poznamy lepiej wewnętrzną mechanikę naszego organizmu. Należy on do najbardziej wyrafinowanych na ziemi. Jest cudem naukowym, wciąż odkrywanym na nowo. Sposoby rozwoju, adaptacji i przetrwania naszego organizmu. Komunikacja mózgu z resztą ciała. Związek pragnienia tłustych potraw a konieczność nagłego wzrostu. Regeneracja komórek. W filmie poznamy organizmy ludzi z całego świata. Cudowne dziecko w Phoenix demonstruje zdolność mózgu do nadawania priorytetu rozwojowi umysłowemu nad wzrostem fizycznym. Schładzanie w lodowatym jeziorze pokazuje, jak drżenie może uratować nam życie. Niskie, eksperymentalne tortury w londyńskim laboratorium unaocznią sposób, w jaki nasze ciało blokuje ból. Zobaczymy fascynujące i precyzyjnie dostrojone systemy, które utrzymują motorykę ciała. Oraz wiele innych ciekawych, naukowych prezentacji. 16:50 AFRYKA Z ADE ADEPITANEM - CZĘŚĆ 4. AFRYKA POŁUDNIOWA (AFRICA WITH ADE ADEPITAN) Serial dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Olly Bootle Czteroodcinkowa seria geograficzno - podróżnicza BBC Studios. Afryka jest najbardziej żywym i zróżnicowanym kontynentem na Ziemi, z ponad 50 krajami i setkami różnych kultur. Ade Adepitan podróżuje po Afryce, aby odkryć, jak zmienia się kontynent. Od dynamicznie rozwijającej się technologii Lagos po wspaniałe plaże Mozambiku i od zagrożonych goryli w DRK po rozdarte wojną ulice Somalii, Ade widzi w Afryce najlepsze i najgorsze. Dzięki jego bardzo osobistemu spojrzeniu na kontynent i niezwykłym spotkaniom, seria ta zadaje pytanie: tak jak ostatnie 30 lat zmieniło Azję, czy przyszłość należy do Afryki? Część 4 - "Afryka Południowa". Ostatnia część podróży to Afryka Południowa. Najpierw plaże Mozambiku, a przygodę Ade zakończy w Zimbabwe. Ostatni etap przygody zaczyna na cudownym wybrzeżu Mozambiku. Dwa i pół tysiąca kilometrów dziewiczych złotych plaż. Park Narodowy Archipelagu Bazaruto to grupa wysp u wybrzeża Mozambiku. W Afryce jest wiele dzikich i pięknych terenów. W Mozambiku Chińczycy są wszędzie, są właściwie w całej Afryce, i wiele osób doszukuje się ukrytych motywów. Martwią się, że chcą wykorzystać Mozambik. To biedny kraj i potrzebuje inwestycji, a te pieniądze muszą skądś przyjść. Chiny inwestują w Afryce miliardy dolarów, ale nie wszystkim się to podoba. Republika Południowej Afryki - to kolejny ważny przyrodniczo obszar Afryki, z ogromnymi rezerwatami. Ade opuszcza Afrykę z mieszanymi uczuciami, przekonał się, że największy skarb Afryki to nie zasoby naturalne, takie jak złoto czy ropa, lecz jej mieszkańcy. Okazuje się jednak, że kolejny raz zawiedli ich przywódcy. Najlepiej by było, aby zwykli Afrykanie przejęli kontrolę nad swoją przyszłością i pomogli zmieniać ten kontynent tak, jak na to zasługuje. 18:00 PASJONACI S.II - SEZON 2 ODC. 11 PENSJONAT Dokument fabularyzowany, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Danuta Damek, Artur Dziurman, Agnieszka Szygenda, Artur Dziurman, Ewa Zuberek, Aneta Wróbel Aktorzy: Adam Łysek, Aneta Skrzypek, Anna Sikora, Artur Dziurman, Aurelia Mazur, Danuta Damek, Dorota Ziental, Oskar Drukała, Jan Szuster, Bruno Vince, Maria Siedlecka, Mateusz Olszak, Małgorzata Wiecha, Mieczysław Baczyński, Monika Inglot Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Artur Michalik Muzyka: Robert Bylica Odc. 11 - "Pensjonat". Aktorzy przyjeżdżają do pensjonatu w Bukowinie. Matka Krzyśka spotyka się z Moniką i prosi o drugą szansę. Namawia również Monikę na wyjazd do Bukowiny. Staszek próbuje umówić się z Gabrysią i Marysią. Dziewczyny idą do Adama i proszą, żeby zamienił się z nimi na pokój. Dorota, w swoim pokoju, znajduje bukiet kwiatów od Janka. Okazuje się, że Janek postanowił zrobić ukochanej niespodziankę i przyjechał do Bukowiny wcześniej, żeby zainstalować w pensjonacie system TUJESTEM. W pokojach kwitnie życie towarzyskie. Tymczasem Danka, która została w Krakowie, wybiera się na spacer. Na kładce wspomina Piotra, swojego ukochanego. Nieoczekiwane spotkanie z Matyldą skutkuje tym, że kobiety umawiają się na wspomnieniowe spotkanie w kawiarni. W pensjonacie zaczyna się uroczysta kolacja z udziałem sponsora i jego żony, wzbogacona muzyką kapeli góralskiej i tańcami. Zabawa trwa w najlepsze. 18:30 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 7 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Stefan Tompson w kolejnym odcinku cyklu "Polskie Dziedzictwo", zabierze widzów w niezwykłą, historyczną podróż śladami polskiej spuścizny w litewskich miejscowościach takich jak Łączynów i Opitołoki. Leżą one niemal pośrodku Litwy, nieopodal miasta Kiejdany. Odwiedzając Łączynów prowadzący opowie historię samej miejscowości jak i właściciela tamtejszych ziem, noszącego nietypowo brzmiące nazwisko - Kognowicki, wywodzące się z włoskiego Cognocce. Pojawienie się pierwszego właściciela Łączynowa na tych ziemiach związane jest bezpośrednio z wyprawą królowej Bony Sforzy. Widzowie dowiedzą się również co łączy tamtejszy Pałac z Pałacem w warszawskich Łazienkach. W drodze do liczącej mniej niż 100 mieszkańców miejscowości Opitołowki znajduje się kościół z XVII wieku, w którym ślub wzięli rodzice Czesława Miłosza, a sam noblista rzekomo został tam ochrzczony. Autorzy odwiedzą też Kiejdany i pokażą muzealne zbiory dość nietypowych mebli z pałacu Szuksztów w Opitołokach. 19:05 LOKALSI - ODC. 6 MARCIN Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 19:40 TYPY NA DZIŚ Reportaż, 10 min, Polska, 1959 Zdjęcia: Stanisław Niedbalski Reportaż z wyścigów konnych w Warszawie. 19:50 DZIECI OSKARŻAJĄ Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1956 Reżyseria: Edward Skórzewski, Jerzy Hoffman Scenariusz: Edward Skórzewski, Jerzy Hoffman Zdjęcia: Antoni Staśkiewicz Lektor: Andrzej Łapicki Jeden z najważniejszych filmów dokumentalnych z nurtu czarnej serii. Film pokazujący tragedię dzieci alkoholików w latach 50. XX wieku. 20:15 MOSSAD OD ŚRODKA (INSIDE THE MOSSAD (THE MOVIE)) Film dokumentalny, 89 min, Izrael, 2018 Reżyseria: Duki Dror Scenariusz: Chen Shelach, Yossi Melman Film dokumentalny o Mosadzie, czyli Instytucie do spraw Wywiadu i Zadań Specjalnych - izraelskiej agencji wywiadowczej odpowiedzialnej m.in. za gromadzenie politycznych, technicznych, gospodarczych danych wywiadowczych poza granicami kraju. Formalnie utworzona 1 kwietnia 1951 jako Instytut Koordynacji. Obecną nazwę nadano w 1963. Wszyscy szpiedzy Mosadu to nienazwani bohaterowie i to właśnie przyciąga zainteresowanie. To pierwszy film - portret psychologiczny agentów. Reżyser zachęcił ponad dwudziestu agentów Mosadu, którzy żyją w cieniu, do rozmowy przed kamerą. Z materiału, który nakręcono, powstał film 90' oraz czteroodcinkową serię. 21:55 WOJNA ŚWIATÓW Film dokumentalny, 78 min, Polska, 2020 Reżyseria: Krzysztof Talczewski, Mirosław Bork Scenariusz: Mirosław Bork Lektor: Piotr Borowiec Muzyka: Krzesimir Dębski Film dokumentalny oparty na zrekonstruowanych filmach archiwalnych z wojny polsko - sowieckiej 1920 roku, zakończonej jednym z największych sukcesów militarnych narodu polskiego. W "Wojnie światów" wykorzystane zostały również nagrania radiowe, relacje uczestników i świadków wydarzeń, a także archiwalne świadectwa materialne, które przetrwały do naszych czasów: fotografie, rozkazy oraz zapisy tajnych raportów. Telewizja Polska przeprowadziła cyfrową rekonstrukcję stuletnich, niepublikowanych dotąd archiwalnych filmów, m. in. z Rosji, Francji, Wielkiej Brytanii, Czech, Węgier i USA. W sierpniu 1920 roku stoczona została jedna z ważniejszych dla Polski bitew - Bitwa Warszawska, zwana "Cudem nad Wisłą". Wojna polsko - sowiecka zaczęła się jednak dużo wcześniej, skończyła dużo później i nie ograniczała się do obrony Warszawy; przeciwnie toczyła się na terenie od Smoleńska do Warszawy, od Płocka do Lwowa. Nie była cudem, tylko efektem znakomitej synchronizacji dowodzenia, wywiadu i waleczności żołnierzy. Jak dramatyczna była sytuacja, świadczą decyzje władz z lipca roku 1920 o ewakuacji placówek dyplomatycznych i archiwów oraz pośpieszna ucieczka części przedsiębiorców. Nie wszyscy jednak wyjechali. Warszawiacy szykowali się do obrony miasta. Wzorem pospolitego ruszenia sprzed wieków, odbywał się stutysięczny ochotniczy zaciąg. Na froncie miało zmierzyć się ze sobą ok. 450 tysięcy żołnierzy polskich z blisko milionową armią sowiecką. Sir Edgar Vincent d’Abernon, ambasador Imperium Brytyjskiego w Berlinie, w roku 1920 przewodniczący Misji Ententy w Polsce, zaliczał Bitwę Warszawską do przełomowych wydarzeń w historii świata. Postrzegał wojnę polsko - bolszewicką nie tylko w wymiarze politycznym, czyli walkę o dominację w regionie. Był to również konflikt w wymiarze ideologicznym - starcie młodego państwa budującego demokratyczne fundamenty z totalitarnym bolszewizmem, systemem zmierzającym do zburzenia starego świata. 23:30 TAMTE LATA, TAMTE DNI - ANDRZEJ I JACEK ZIELIŃSCY Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem w podróż do krainy najmłodszych lata zabierają nas bracia Andrzej i Jacek Zielińscy, popularni muzycy, znani jako "Skaldowie". 00:10 RZECZPOSPOLITA REAKTYWACJA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Ferens Scenariusz: Anna Ferens Zdjęcia: Michał Ślusarczyk, Marcin Peresada Film w atrakcyjny i nowoczesny sposób opowiada o odbudowie Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Pokazuje tę niezwykłą energię, która wyzwoliła się w Polsce po odzyskaniu niepodległości zarówno wśród intelektualnych elit, jak i zwykłych ludzi. Bohaterami są wynalazcy, naukowcy, ekonomiści, których myśli i osiągnięcia przyczyniły się do rozkwitu Polski w okresie międzywojennym. Wiele z tych wynalazków zostało wykorzystanych na całym świecie i przyczyniło się do rozwoju ważnych dziedzin nauki. W filmie występują potomkowie, często nieznanych bohaterów 20 - lecia oraz historycy z Polski, USA i Francji, m.in.: prof. Wacław Szybalski z Madison, prof. Donald Pienkos z Milwaukee, prof. Dominic Pacyga z Chicago, dr Christophe Laforest z Paryża. Film nagrodzony na Polish Film Festival in America w Chicago w 2018 r. - nagroda za najlepszą reżyserię. 01:20 EGIPT SŁOWACKIEGO Film dokumentalny, 21 min, Polska, 1997 Lektor: Krzysztof Wakuliński Zdjęcia: Piotr Parandowski Imaginacyjna podróż ze Słowackim, który jesienią 1836 roku odbył na wschód na trasie Neapol - Aleksandria - Kair - Luksor - Asuan - Kair - Jerozolima. Komentarz w dużej części uzupełniony wierszami Juliusza Słowackiego o Egipcie. 01:45 DZIEWCZYNA Z EKRANU Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2017 Reżyseria: Andrzej Ciecierski Scenariusz: Andrzej Ciecierski Zdjęcia: Andrzej Ciecierski Film poświęcony Teresie Tuszyńskiej, jednej z najpiękniejszych polskich aktorek, a zarazem najbardziej zapomnianych. Wielu znawców kina twierdziło, że tak pięknej twarzy nie było o polskim filmie. Urodziła się w Warszawie w 1942 roku w rodzinie robotniczej. Już od młodych lat ciągnęło ją do środowiska aktorsko - muzycznego. W 1958 roku wygrała konkurs tygodnika "Przekrój" pod hasłem "Film szuka młodych aktorek" i dostała swoją pierwszą rolę w filmie "Ostatni strzał". Z planu filmu jednak uciekła bez podania przyczyny. W 1959 roku grała w filmach: "Biały niedźwiedź" i "Do widzenia do jutra". W następnych latach występy na ekranie łączyła z pracą modelki w Modzie Polskiej i częstymi wyjazdami za granicę. Grała w takich filmach jak: "Drugi człowiek", "Tarpany", "Rozwodów nie będzie", "Cała naprzód", "Poczmistrz", "Vreckari" czy "Praskie noce". Była jedyną polską aktorką, której twarz pojawiła się na łamach amerykańskiego miesięcznika "Show". Stała się prawdziwą gwiazdą. Swój ostatni film nakręciła w 1970 roku, zaledwie 12 lat po debiucie. Po premierze w 1971 roku Tuszyńska zniknęła. Nie ma żadnych jej zdjęć po 1971 roku. Mówiło się, że zupełnie zatraciła się w nałogu alkoholowym. Żyła swoim życiem w ukryciu, skromnie, wręcz w biedzie. Wstydziła się swojego wyglądu, przytyła i prawie nie wychodziła z domu. Zmarła zapomniana w samotności 19 marca 1997 roku z niewyjaśnionej do końca przyczyny. 02:40 CUDZE LISTY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Drygas Scenariusz: Maciej Drygas Służby bezpieczeństwa PRL - u kontrolowały rocznie kilkadziesiąt milionów listów. Wyspecjalizowane komórki zajmowały się codziennie odklejaniem kopert, czytaniem i analizą prywatnej korespondencji. Za sprawą tych zabiegów powstawały specjalne raporty o nastrojach społecznych. Cudze listy pisane przez okres całego PRL - u: intymne, pełne bólu i rozpaczy, ale i te z pogróżkami na władzę, jak również te bardziej pragmatyczne, żeby coś załatwić - stały się tkanką do zbudowania przejmującego portretu wewnętrznego Polaków w PRL - u. Na film składają się unikatowe materiały archiwalne.