TVP Kultura Czwartek, 09.11.2023 07:55 KSIĘGA PRZESTRZENI S.I - ODC. 10 DRUGIE WCIELENIA Program edukacyjny, 26 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Prowadzący: Bogna Swiątkowska Wykonawcy: Antoni Domicz W odcinku: Drugie wcielenia, zaprezentowano realizacje wykorzystujące dziedzictwo architektury przemysłowej i militarnej XIX i XX wieku, pomysły na drugie życie fabryk, elektrowni, spichlerzy, koszar; bezcenną wartość oryginalnych cegieł i niepowtarzalnego genius loci; specyfikę pracy architekta w obiekcie rewitalizowanym; narodziny polskiego loftu. Obiekty pokazywane w odcinku: Centrum Manufaktura i Hotel andel`s w Łodzi, zespół apartamentowo - handlowy City Park w Poznaniu, Filharmonia Bałtycka w Gdańsku, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MOCAK w Krakowie, Dworzec PKP we Wrocławiu. 08:30 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - HAN Magazyn, 5 min, Polska, 2023 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Zdjęcia: Nicolas Villegas, Krzysztof Iglikowski Muzyka: Bartosz Kruczyński Obraz gdańskiego malarza, Hermana Hana, "Alegoria pychy" jest znakomitym przykładem typowej dla XVII wieku alegorii obrazowej. W myśl ówczesnego rozumienia sztuki i tego, jak patrzono na obrazy, miały one jednocześnie bawić, ale też uczyć. Widz, odbiorca takiego obrazu miał odkrywać w nim znaczenie, przyglądać się i odczytywać zapisane zarówno poprzez ikonografię, jak poprzez inskrypcje, treści. W przypadku tego obrazu treści są bardzo szczególne, gdyż służą pouczeniu, a nawet przestrodze. Pokazując alegorię pychy, która była traktowana jako jeden z najcięższych grzechów, artystka tworzy obraz wykroczenia zarówno w odniesieniu do życia doczesnego, jak i do życia wiecznego. Panorama Gdańska wskazuje, że pouczenie zawarte w obrazie nie jest skierowane do kogokolwiek, ale właśnie do mieszkańców Gdańska. O tajemnicach tkwiących w obrazie z kolekcji Muzeum Narodowego w Gdańsku opowie wicedyrektor Franciszek Skibiński. 09:15 HANIA Film obyczajowy TVP, 87 min, Polska, 1984 Reżyseria: Stanisław Wohl, Krzysztof Wierzbiański Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Kazimierz Konrad Muzyka: Waldemar Parzyński Aktorzy: Małgorzata Wachecka, Janina Nowicka, Jadiwga Kuryluk-Cebrzyńska, Maciej Orłoś, Marek Sokół, Mieczysław Voit, Jan Englert, Tadeusz Bartosik W sierpniu 1939 roku na Mazowszu, tuż przy granicy z Prusami, zaczęły się zdjęcia do ekranizacji noweli Henryka Sienkiewicza "Hania". Reżyserował Józef Lejtes, a Stanisław Wohl robił zdjęcia. W głównych rolach obsadzeni zostali niedawni absolwenci szkoły aktorskiej - Jadwiga Kuryluk i Jerzy Duszyński. 26 sierpnia, gdy ogłoszono powszechną mobilizację, pracę nad filmem przerwano. Po 44 latach Stanisław Wohl powrócił do filmu, tym razem jako reżyser i zadedykował go Józefowi Lejtesowi. Scenariusz przygotował Józef Hen, który połączył w całość dwie nowele - "Stary sługa" i "Hania". Filmowa "Hania" to historia romantycznej miłości. Młody panicz Henryk i jego rówieśnik, syn bogatego ziemianiana tatarskiego Selim Mirza, zakochują się w tej samej dziewczynie. Hania jest sierotą, córką wiernego sługi ojca Henryka. Między młodzieńcami dochodzi do ostrej rywalizacji o względy dziewczyny, obaj zostają ranni w pojedynku. Po powrocie do zdrowia Henryk dowiaduje się, że Hania przeszła ospę i została oszpecona. Dziewczyna odrzuca oświadczyny Selima i wstępuje do klasztoru. 11:00 CHŁOPI - ODC. 8/13 - GOSPODYNIE Serial obyczajowy, 50 min, Polska, 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Ignacy Gogolewski, Emilia Krakowska, Krystyna Królówna, Bronisław Pawlik, Zofia Merle, Jadwiga Chojnacka, Stanisław Milski, Stanisław Niwiński, Tadeusz Fijewski, Tadeusz Janczar, Kazimierz Wichniarz, Franciszek Pieczka, Irena Karel, Lech Ordon, Halina Kossobudzka, August Kowalczyk, Wanda Łuczycka Zbliżają się święta wielkanocne, ale w Lipcach panuje smutek. Uczestników bójki o las zamknięto w kryminale, szczególnie surowo traktując Antka. We wsi zostali wójt, kowal, para parobków i ciężko chory, niewstający z łóżka po pobiciu, Maciej Boryna. Przeczuwając jego rychłą śmierć, kowal czuwa przy łożu teścia w nadziei, że Boryna zdradzi, gdzie ukrył pieniądze. Maciej mówi o tym tylko Hance, a synowa znajduje mieszek ukryty w zbożu. Jagna bagatelizuje sytuację, mimo napomnień matki i rzadko pojawia się przy łożu męża. Im bliżej Wielkanocy, tym intensywniejsze stają się przygotowania do świąt. Odbywa się świniobicie, gospodynie pieką ciasta. 12:05 JAMES TISSOT, PORTRECISTA NEOKLASYCYZMU (JAMES TISSOT THE AMBIGUOUS FIGURE OF MODERNITY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Pascale Bouhnic James Tissot to francuski przedstawiciel neoklasycyzmu drugiej połowy XIX wieku. W przeciwieństwie do innych malarzy tego okresu nigdy nie miał problemów ze sprzedażą swoich prac, a swoją pozycję budował poprzez bliskie kontakty z możnymi Francji i Wielkiej Brytanii. Na początku kariery malował obrazy o tematyce średniowiecznej, później realistyczne kobiece portrety i sceny rodzajowe. Portretował europejskie elity, burżuazję oraz osoby z nizin społecznych, także ofiary wojny francusko - pruskiej. 13:10 SCENA MUZYCZNA - DANCE OF FIRE QUARTET Koncert, 50 min, Polska, 2022 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Waldemar Żarów, Piotr Wybraniec, Tomasz Żymła, Grzegorz Tobis DANCE OF FIRE to pierwszy w Polsce kwartet klarnetowy specjalizujący się w muzyce folkowej. Źródłem ich inspiracji jest muzyka bałkańska, klezmerska oraz polska. Do dźwięku klarnetów dodają perkusję oraz etniczne instrumenty dęte, co tworzy unikatowe brzmienie zespołu. 14:40 KAMIZELKA Film obyczajowy, 43 min, Polska, 1971 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz na podstawie noweli Bolesława Prusa i reżyseria: Stanisław Jędryka Zdjęcia: Jacek Korcelli Aktorzy: Jerzy Zelnik, Tadeusz Fijewski, Ligia Branice, Tadeusz Kondrat, Hanna Skarżanka Adaptacja noweli Bolesława Prusa. Akcja filmu, podobnie jak i literackiego pierwowzoru, rozgrywa się w XIX - wiecznej Warszawie. W oficynie pewnej kamienicy mieszka młode, ubogie małżeństwo: Anna i Filip. On jest buchalterem, ona dorabia do skromnej pensji męża szyciem i prywatnymi lekcjami. Jedyną ozdobą ich małego mieszkanka jest wiszący nad łóżkiem obraz przedstawiający sielski, wiejski krajobraz. Oboje lubią sobie wyobrażać, że pewnego dnia, gdy ich sytuacja materialna się poprawi, pojadą w takie urocze miejsce na wakacje. Chociaż żyją biednie, bardzo się kochają. Mieszkający naprzeciwko stary doktor często widzi ich w oknie tulących się do siebie i śmiejących. Pewnego dnia Anna wręcza mężowi prezent: uszytą własnoręcznie kamizelkę. Filip, który zarywał noce, ślęcząc nad księgami rachunkowymi, nieoczekiwanie dostaje wymarzony awans - zostaje głównym buchalterem w cukrowni. Wierzy, że ich trudny los wreszcie się odmieni. Ale właśnie wtedy na małżonków spada wielki cios: Filip zapada na zdrowiu, ujawnia się gruźlica, która od dawna go nękała. Anna wzywa doktora, nie chce jednak pogodzić się ze straszną prawdą. Próbuje udawać przed sobą i mężem, że ten wyzdrowieje. Tymczasem stan Filipa się pogarsza, coraz bardziej opada z sił i chudnie. Otrzymana od żony kamizelka coraz luźniej na nim zwisa. Chory ma świadomość, że utrata wagi to jeden z symptomów choroby. Gdyby znów nabrał ciała, może by wyzdrowiał? By nie martwić ukochanej Anny, ucieka się do drobnego oszustwa. Nie wie, że i ona, nie chcąc mu odbierać ostatniej nadziei, stosuje ten sam wybieg. 15:35 KATARYNKA Film obyczajowy, 27 min, Polska, 1967 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz: Zdzisław Skowroński Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Lucjan Kaszycki Aktorzy: Tadeusz Fijewski, Aleksander Fogiel, Janusz Kłosiński, Zdzisław Maklakiewicz, Bronisław Pawlik, Iza Nowocin, Barbara Horawianka, Józef Łodyński, Helena Makowska, Czesław Piaskowski, Włodzimierz Skoczylas, Henryk Staszewski, Alicja Zommer Adaptacja noweli Bolesława Prusa. Bohaterką filmu jest niewidoma dziewczynka i mieszkający naprzeciwko sąsiad, który pod wpływem jej nieszczęścia zmienia swój stosunek do świata. Pełna ciepła historia o ludzkich cierpieniach i radościach. 16:15 PARĘ OSÓB, MAŁY CZAS Dramat psychologiczno - obyczajowy, 105 min, Polska 2005 Scenariusz na podstawie książki Jadwigi Stańczakowej "Dziennik we dwoje" i reżyseria: Andrzej Barański Zdjęcia: Dariusz Kuc Aktorzy: Krystyna Janda, Andrzej Hudziak, Igor Przegrodzki, Monika Obara, Arkadiusz Detmer, Krystyna Tkacz, Elżbieta Kępińska, Witold Skaruch, Zdzisław Wardejn Andrzej Barański już w połowie lat 80. myślał o przeniesieniu na ekran "Zawału" Mirona Białoszewskiego, ale na przeszkodzie stawały mu kłopoty z pozyskaniem praw autorskich i zdobyciem funduszy na produkcję. Pod koniec lat 90. miał już gotowy scenariusz o jego serdecznej przyjaciółce i sekretarce, niewidomej Jadwidze Stańczakowej, ale znów musiało minąć kilka lat, nim wreszcie projekt doczekał się realizacji. Za kanwę scenariusza posłużyła książka Jadwigi Stańczakowej "Dziennik we dwoje", na podstawie której powstała kameralna i subtelna, niezwykle ciepła, ale przenikliwa opowieść o przyjaźni dwojga artystów pióra, uhonorowana m. in. na FPFFw Gdyni w 2005 r. nagrodą za wybitną kreację Krystyny Jandy i nagrodą dziennikarzy, oraz nagrodą na festiwalu w Karlovych Varach za główną rolę męską dla równie znakomitego Andrzeja Hudziaka. Akcja filmu obejmuje lata 1975 - 1982 i ukazuje złożone relacje Mirona Białoszewskiego i Jadwigi Stańczakowej z punktu widzenia tej ostatniej. Trudno jednak powiedzieć, że jest to wyłącznie jej relacja: niewidoma kobieta oglądała bowiem i poznawała świat oczyma Mirona, czy to podczas przejażdżek z nim po mieście (co prawda, często w środku nocy, bo pisarza drażnili ludzie i światło słoneczne), czy to poprzez jego teksty opisujące rzeczywistość. Potrzebowali siebie nawzajem, mimo że nie umieli nazwać tego, co ich łączyło: przyjaźń, bliskość duchowa, platoniczne uczucie? On - nadwrażliwy egoista, kapryśny introwertyk, odsuwał od siebie wszystko, co stanowiło prozę codziennej egzystencji. Potrzebował kogoś, kto by się nim opiekował i pilnował bieżących spraw: od kupowania ubrań, sprzątania i prania, poprzez załatwianie spraw urzędowych, po przepisywanie jego tekstów, umawianie spotkań z wydawcami i czytelnikami. Ona pragnęła za wszelką cenę żyć jak ludzie widzący, być aktywna i samodzielna, czuć się potrzebna. Po rozstaniu z wieloletnim przyjacielem, nazwanym w filmie Jackiem, Białoszewski stał się jeszcze bardziej zależny od niej i grona znajomych, sąsiadów, przyjaciół, którzy dbali o niego i jego sprawy pod dyskretne dyktando Jadwigi. On nie bardzo umiał okazywać wdzięczność, bywał wobec niej opryskliwy, ale też potrafił jak nikt inny pocieszyć ją w samotności i depresji, na którą cierpiała. Gdy Jadwiga też zapragnęła pisać, bezceremonialnie krytykował jej wiersze, powodowany doświadczeniem, ale i zawodową zazdrością. Nie chciał mieć przy sobie konkurentki, która początkowo podejmowała te same tematy, opisywała te same miejsca i osoby co on, lecz jednocześnie udzielał jej cennych wskazówek pisarskich. Gdy zdołał ją przekonać, że powinna się skupić na swych odczuciach i przeżyciach osoby niewidomej, przyniosło to korzyść im obojgu: jej wiersze zyskały na autentyzmie i oryginalności, on przestał się obawiać rywalizacji i porównań. Nie ma w tym filmie wyraźnie zarysowanej akcji, linearnej fabuły, są za to drobne obrazki z PRL - owskiej codzienności, w której oboje żyli (kłopoty z zaopatrzeniem, problemy ze zdobyciem telefonu, biurokracja, nie najłatwiejsze warunki mieszkaniowe itp.), ale także z cowtorkowych spotkań literackich w mieszkaniu pisarza, z jego wieczorów autorskich, spacerów z Jadwigą po mieście. Film Andrzeja Barańskiego opowiada również o tym, jak ta zgrzebna rzeczywistość przekształca się w sztukę, staje się tworzywem literackim, dając dzieła najwyższej próby. 18:55 KABARET STARSZYCH PANÓW - WIECZÓR PIERWSZY WSPOMNIEŃ. HERBATKA Program artystyczny, 49 min, Polska, 1978 Reżyseria: Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski Scenariusz: Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski Aktorzy: Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski, Wiesław Gołas, Wiesław Michnikowski, Ewa Tchórznicka, Emilian Karewicz, Ewa Kuklińska, Marek Konrad, Mieczysław Czechowicz, Bohdan Łazuka Jerzy Wasowski i Jeremi Przybora witają telewidzów po kilkunastoletniej nieobecności "Kabaretu Starszych Panów" na antenie Telewizji Polskiej. Dokładnie 16 października 1958 roku odbyła się premiera pierwszego "wieczoru" tego kabaretu. Autorzy przypominają historię programu, który istniał od 1958 do 1966 roku. W tym czasie odbyło się 16 premier "Kabaretu Starszych Panów". Połowa tego dorobku jest zarejestrowana w zapisie audiowizualnym natomiast pierwsze kabarety zaginęły bądź nie były rejestrowane. Chcąc ocalić od zapomnienia wybitne kreacje aktorskie, Jerzy Wasowski i Jeremi Przybora postanowili ponownie nagrać (w wersji kolorowej) cykl pod nazwą "Kabaret Jeszcze Starszych Panów". 20:00 WSTĘP DO FILMU - JACKIE Felieton, 4 min, Polska, 2023 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie pt. "Jackie", reż. Pablo Larrain. 20:05 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - JACKIE (JACKIE) Dramat, film biograficzny, 95 min, Francja/Hongkong/USA/Chile 2016 Reżyseria: Pablo Larrain Scenariusz: Noah Oppenheim Aktorzy: Natalie Portman, Peter Sarsgaard, Greta Gerwing, Billy Crudup, John Hurt Film otrzymał trzy nominacje do nagrody Oscara: za najlepszą rolę pierwszoplanową dla Natalie Portman oraz za muzykę i kostiumy. Fabuła koncentruje się wokół przeżyć Jacqueline Bouvier Kennedy bezpośrednio po zamachu w 1963 roku na jej męża, Johna F. Kennedy'ego, 35. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Kiedy mąż Jackie zostaje wybrany na prezydenta, ona ma 34 lata. Zachwyca urodą, elegancją i wspaniałym stylem. Szybko staje się jedną z najbardziej znanych kobiet na świecie. Bajkowe życie rozpada się jednak jak domek z kart 22 listopada 1963 roku. Podczas wyborczej podróży do Dallas, John F. Kennedy ginie od kul zamachowca. Próby ratowania postrzelonego prezydenta nie przyniosły rezultatu. Umiera w szpitalu na stole operacyjnym. Pogrążona w żałobie Jacqueline, na pokładzie Air Force One, powraca do Waszyngtonu. Mierząc się z tragedią, postanawia kontynuować dzieło męża. O przeżyciach i cierpieniu Jackie widz dowiaduje się z wywiadu przeprowadzonego z wdową. Rozmowa toczy się nie tylko na temat historycznej spuścizny jej męża. W filmie została również pokazana rola szwagra Jackie, Roberta F. Kennedy'ego, który po zamachu mocno ją wspiera, dzieli z nią ból i żal po stracie męża. Pomaga w długich przygotowaniach do państwowego pogrzebu, opiekuje się rodziną, próbuje ulżyć dzieciom pogrążonym w smutku po stracie ojca. W tym trudnym czasie Jackie cierpi na bezsenność, jest pod wpływem środków uspokajających. Targają nią wyrzuty sumienia, że nie zrobiła nic, by ochronić męża. Miała nawet myśli samobójcze. 22:20 GLINA - ODC. 23/25 Serial kryminalny TVP, 45 min, Polska, 2008 Reżyseria: Władysław Pasikowski Scenariusz: Maciej Maciejewski Zdjęcia: Magdalena Górka Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Jerzy Radziwiłowicz, Maciej Stuhr, Jacek Braciak, Anna Cieślak, Agnieszka Pilaszewska, Maciej Ferlak, Sławomir Orzechowski, Agnieszka Przepiórska, Aneta Todorczuk-Perchuć, Joanna Kwiatkowska-Zdun, Alicja Dąbrowska, Lech Mackiewicz, Szymon Rząca Nową ofiarę seryjny morderca poznał w internecie. Z niejaką satysfakcją świadomie pozostawia za sobą ślady, ale skutecznie wymyka się policji. Nad związkiem Banasia i Julii wisi cień Gajewskiego, który nawet sobie nie wyobraża, aby jego córce przypadł w udziale taki kiepski życiowy partner, jakim jest prawdziwy gliniarz. Do miasta wraca Tosiek, kontrolujący niegdyś całe podziemie. Za sprawą Gajewskiego został jednak zmuszony do zniknięcia. Teraz zamierza upomnieć się o swoje prawa. 23:20 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - ÁGA (ÁGA) Dramat, 92 min, Bułgaria/Niemcy/Francja 2018 Reżyseria: Milko Lazarow Scenariusz: Milko Lazarow, Simeon Wentisławow Aktorzy: Michaił Aprosimow, Feodosia Iwanowa, Galina Tichonowa, Siergiej Egorow Dramat "Ága" został okrzyknięty jednym z najbardziej niezwykłych filmów Berlinale 2018. Zdobył też nagrody na festiwalach w Valladolid, Lublanie, Sarajewie, Kairze. Pokazuje świat, który już zanika. Świat, w którym żyją bohaterowie filmu Nanuk i Sedna. Starzejąca się para wiedzie zupełnie inne, samotne życie w lodowej krainie, daleko na północy Jakucji. Okna ich chatki wychodzą na skutą lodem pustynię. Ich egzystencja zamyka się w kilku stałych czynnościach, które wykonują niezmiennie od lat: polowanie, później oprawianie, następnie oporządzanie izby, posiłek. Najistotniejszą częścią życia Nanuka i Sedny są jednak opowieści o tradycjach, które wciąż kultywują oraz bolesne wspomnienia związane z ich córką, tytułową Ágą. Dziewczyna przed laty opuściła rodzinny dom i poszła szukać szczęścia w mieście. Nie wiadomo dokładnie, co zaszło w domu, dlaczego zostawiła rodziców zupełnie samych. Wyjechała do Mirnyju, "diamentowej" stolicy Rosji, by pracować w kopalni. Oglądając kolejne sceny filmu widz poznaje bliżej bohaterów, Nanuka i Sednę, jest świadkiem ich rozterek i tęsknot. Jest im smutno i ciężko na sercu. Pozostali przecież w tej niegościnnej krainie całkiem sami. 02:55 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - KARAMAN KUTATELADZE Rozmowa, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska, Jolanta Rzegocka Program "Res Poloniae - o Polsce z oddali" to cykl wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką w różnych krajach. Tym razem dziennikarka odwiedza Gruzję, gdzie rozmawia z przedstawicielami kulturalnych elit. Misją programu jest wzajemne poznanie się Polaków i Gruzinów, odnalezienie w Gruzji polskich śladów, a także uświadomienie sobie wszystkiego, co może łączyć obydwa narody. Gościem odcinka jest gruziński malarz, profesor Karaman Kutateladze