TVP Kultura Sobota, 11.11.2023 07:35 ACH ŚPIJ KOCHANIE - PRZEBOJE MIĘDZYWOJENNEGO DWUDZIESTOLECIA Widowisko muzyczne, 23 min, Polska, 1996 Autor: Ryszard Wolański Wykonawcy: Aleksander Żabczyński, Eugeniusz Bodo, Hanka Ordonówna, grupa Vox, Andrzej Zaucha, Irena Santor, Kalina Jędrusik, Bohdan Łazuka, Grzegorz Turnau Program przypomina najpopularniejsze przeboje lat trzydziestych w wersjach oryginalnych i interpretacjach powojennych gwiazd polskiej piosenki. 08:10 TAMTE LATA, TAMTE DNI - MACIEJ WOJTYSZKO Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Joanna Makowska, Marta Perchuć - Burzyńska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem bohaterem programu jest Maciej Wojtyszko - reżyser, scenarzysta, autor komiksów i filmów animowanych, w tym cyklu dla dzieci "Bromba i inni". 09:15 OPERA NOVA W BYDGOSZCZY - MANRU Opera, 124 min, Polska, 2012 Reżyseria: Laco Adamik Wykonawcy: Janusz Ratajczak, Wioletta Chodowicz, Barbara Krahel, Leszek Skrla, Monika Ledzion, Jacek Greszta, Łukasz Goliński, Chór Opery Nova w Bydgoszczy, Balet Opery Nova w Bydgoszczy, Orkiestra Opery Nova w Bydgoszczy Rejestracja jedynej opery Ignacego Jana Paderewskiego z bydgoskiej Opera Nova w reżyserii Laco Adamika. Kierownictwo muzyczne Orkiestry i Chóru Opera Nova objął Maciej Figas. W rolach głównych zobaczymy m.in. Janusza Ratajczaka, Wiolettę Chodowicz, Barbarę Krahel, Leszka Skrlę, Monikę Lendzion, Jacka Gresztę oraz Łukasza Golińskiego. 11:30 JAN WEDŁUG HIMILSBACHA Film dokumentalny, 20 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Wąsik Scenariusz: Miłka Skalska Zdjęcia: Krzysztof Andrzejewski Dokument powstał na kanwie radiowego reportażu "Jan bez ziemi" zrealizowanego w latach 80. przez Irenę Linkiewicz z Polskiego Radia w Zielonej Górze. To prawdopodobnie jedyny zarejestrowany wywiad rzeka z Janem Himilsbachem. "Kamieniarz z zawodu, pisarz z talentu, aktor z przypadku". Tadeusz Konwicki nazwał Himilsbacha Marcelem Proustem spod budki z piwem. A on nie porzucił swojego fachu, tłumacząc, że "dziełem granitowym nikt sobie d... nie podetrze". Świadectwem jego samorodnego talentu jest przeszło 70 ról filmowych i nimb aktora kultowego. Wydał trzy tomy opowiadań, kilka zostało zekranizowanych przez Antoniego Krauzego, Jerzego Gruzę czy Andrzeja Kondratiuka. Himilsbach urodził się w Mińsku Mazowieckim, w jego metryce wpisano 31 listopada 1931 roku. Ale nie tylko data jest niepewna. Całe jego życie pełne było nieprawdopodobnych sytuacji, o których za każdym razem opowiadał inaczej, aby - jak mawiał - nie zanudzić słuchacza. Jest bohaterem setek legend i anegdot. W filmie opowieść bohatera ilustruje artystyczny montaż fragmentów filmów, materiałów archiwalnych i scen nakręconych specjalnie do tej produkcji. W sekwencjach fabularyzowanych wystąpili dawni znajomi, biesiadnicy SPATiFu: Jerzy Celiński, Andrzej Wałek, Janusz Zaparta, Andrzej Bohdanowicz. Całości dopełnia oryginalna grafika i animacja. Dzięki temu możemy zobaczyć świat takim, jakim go widział pisarz - kamieniarz. Powstaje unikatowy przekaz, zawieszony w czasie między współczesnością a ówczesnością. To zaskakująca pochwała urody życia. Bohater opowiada o swoich najlepszych latach. Przelicza dniówkę robotnika budowlanego na pęta kiełbasy, flaszki wódki. To także okres erupcji talentów pisarskich, aktorskich, czasy brylowania, przyjaźni z osobistościami świata kultury i sztuki. Himilsbach streszcza swoją filozofię, mnoży anegdoty. Widz nigdy do końca się nie dowie, ile w nich prawdy, a ile bujdy. 12:30 SERIALOWA NOSTALGIA - PRZYGODY PSA CYWILA - ODC. 2/7 EKSTERNISTA Serial przygodowy, kryminalny dla młodych widzów, 32 min, Polska, 1970 Reżyseria: Krzysztof Szmagier Scenariusz: Krzysztof Szmagier Zdjęcia: Stefan Matyjaszkiewicz, Andrzej Ramlau Aktorzy: Krzysztof Litwin, Wojciech Pokora, Henryk Bąk, Elżbieta Borkowska, Józef Bieracki, Wojciech Pokora, Henryk Bąk, Józef Pieracki, Krzysztof Litwin, Marian Łącz, Aniela Świderska, Alina Szpak, Elżbieta Borkowska, Czesław Mroczek, Zofia Czerwińska Sierżant Walczak podejmuje mozolne i pełne zabawnych nieraz perypetii szkolenie Cywila. Wspólna praca bardzo zbliża psa i jego opiekuna. W rezultacie obopólnych wysiłków Cywil zdaje egzaminy jako eksternista w Zakładzie Tresury Psów i otrzymuje dyplom. Odtąd może już brać udział w akcjach policyjnych. 13:20 PRZYGODY PSA CYWILA - ODC. 3/7 W PUSZCZY Serial przygodowy, kryminalny dla młodych widzów, 25 min, Polska, 1968 Reżyseria: Krzysztof Szmagier Scenariusz: Krzysztof Szmagier Zdjęcia: Stefan Matyjaszkiewicz, Andrzej Ramlau Aktorzy: Krzysztof Litwin, Wojciech Pokora, Henryk Bąk, Elżbieta Borkowska, Józef Pieracki, Zbigniew Józefowicz, Zygmunt Apostoł, Ryszard Pracz, Zdzisław Kielecki, Joanna Goszczyńska, Piotr Kąkolewski Przed Cywilem pierwszy poważny sprawdzian umiejętności nabytych podczas miesięcy szkoleń. Pies dostaje zadanie odnalezienia Gosi i Jacka - dwójki dzieci zaginionych w Puszczy Białowieskiej. Choć las nie jest wdzięcznym terenem do poszukiwań i Cywil napotyka coraz nowe przeszkody, udaje mu się wreszcie odnaleźć zabłąkane dzieci. 13:55 DOKUMENT TYGODNIA - WALKA O GŁOS Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: Robert Pustak Scenariusz: Robert Pustak Zdjęcia: Mariusz Nowakowski, Paweł Flis, Muzyka: Krzysztof Aleksander Janczak "Walka o głos" - telewizyjny film dokumentalny opowiadający fascynującą historię walki polskich kobiet o uzyskanie praw wyborczych. Walki rozumianej nie tylko wprost, jako działania niepodległościowe, ale także, a może przede wszystkim jako pionierskie działania społeczne, edukacyjne i legislacyjne. Autorzy filmu opowiadają tę historię poprzez pryzmat losów niezwykłych kobiet, takich jak Emilia Plater, Helena Modrzejewska czy Maria Rodziewiczówna, a także tych mniej znanych, jak Henryka Pustowójtówna, Eugenia Kierbedź czy Paulina Kuczalska - Reinschmit. Atutem filmu są unikatowe materiały archiwalne, które w połączeniu ze zdjęciami realizowanymi m.in. w USA, Francji i Włoszech oraz nowoczesną grafiką i animacjami stanowią o atrakcyjności wizualnej tej produkcji. 15:00 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - KS. PROF. BIDZINA GUNIA Rozmowa, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska, Jolanta Rzegocka Program "Res Poloniae - o Polsce z oddali" to cykl wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką w różnych krajach. Tym razem dziennikarka odwiedza Gruzję, gdzie rozmawia z przedstawicielami kulturalnych elit. Misją programu jest wzajemne poznanie się Polaków i Gruzinów, odnalezienie w Gruzji polskich śladów, a także uświadomienie sobie wszystkiego, co może łączyć obydwa narody. Bohaterem odcinka jest ks. prof. Bidzina Gunia. 15:40 POPIOŁY CZ. I Dramat historyczny, 100 min, 2 części, Polska 1965 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Aleksander Ścibor - Rylski Zdjęcia: Jerzy Lipman Muzyka: Andrzej Markowski Aktorzy: Daniel Olbrychski, Bogusław Kierc, Piotr Wysocki, Beata Tyszkiewicz, Pola Raksa, Jan Koecher, Władysław Hańcza, Jadwiga Andrzejewska, Barbara Wrzesińska, Zbigniew Sawan, Józef Duriasz, Zbigniew Józefowicz, Janusz Zakrzeński, Stanisław Zaczyk, Jan Świderski, Jan Nowicki i inni "Nie wybieram do ekranizacji Sienkiewicza, tylko Żeromskiego, bo nie interesuje mnie literatura zgody narodowej, literatura pogodzenia wszystkich ze wszystkimi" - mówił w wywiadzie Andrzej Wajda. I dodawał: "... naszymi bohaterami są ludzie młodzi, niedojrzali, ludzie takiego"niedojrzałego"kraju, jaki odziedziczyliśmy i po pierwszej wojnie, i po pierwszej niepodległości. Ten młodzieniec jest bohaterem i"Ferdydurke", i powstania warszawskiego. On jeszcze ciągle za nami idzie". Interpretować "Popioły" przez pryzmat "Ferdydurke"? Zamiar zaskakujący, lecz zarazem ciekawy. O ile jednak Gombrowiczowi młodość i niedojrzałość kojarzyły się głównie z duchową wolnością jednostki i negacją skostniałych form kultury, o tyle dla Wajdy oznaczały polityczną naiwność oraz heroiczną, lecz niemal bezrefleksyjną pogoń za marzeniem. W "Popiołach" jest nim narodowa niepodległość. Przenosząc epopeję Żeromskiego na ekran, reżyser nie krył, że interesują go zwłaszcza sceny "absurdalne, a zarazem bohaterskie, jak wiele momentów w naszej historii". Taka optyka przywodzi na myśl wcześniejsze dokonania autora "Polowania na muchy", zwłaszcza "Kanał", "Popiół i diament" oraz "Lotną". Tam też byli bohaterowie płacący młodym życiem za służbę sprawie przegranej. Tam również romantyczna legenda stykała się z brutalnym cynizmem rzeczywistości. Tam wreszcie padały natarczywe pytania o granice bohaterstwa, o skutki konfrontacji mitu z historią. "Popiołami" dopisał więc Wajda kolejny (i jeden z ostatnich) rozdział do księgi dokonań szkoły polskiej, której był współtwórcą. Jeszcze raz podjął temat dramatu Polaka i Polski, niepotrafiących poradzić sobie z własnymi dziejami. Cofając się do czasów napoleońskich, subiektywnie wskazał na genezę postawy nazwanej później bohaterszczyzną. To bowiem właśnie wówczas Polacy, uwiedzeni marzeniem o niepodległości, po raz pierwszy porwali się z motyką na słońce. Dopiero potem przyszły następne rozczarowania - w 1830, 1863, 1939, 1944... Podobnie jak w wielu innych filmach Wajdy, także w "Popiołach" wizjonerska, malarska wyobraźnia artysty styka się z bliskim turpizmowi naturalizmem. "Otrzymaliśmy szerokoekranowy spektakl w wykonaniu estetyzującego "masochisty", który nawet konających żołnierzy umieszcza malowniczo nad brzegiem kanału, by cieszyć oko ich odbiciami w wodzie" - pisał jeden z krytyków. W "Popiołach" sporo jest przepięknie filmowanych, arcypolskich pejzaży oraz znakomitych sekwencji batalistycznych (np. bitwy pod Raszynem i Somosierrą). Mimo że zrealizowana na taśmie czarno - białej, epopeja Wajdy do dziś może imponować misternie wystudiowanymi scenami, raz poruszającymi symboliczną wymową (tabun galopujących, pozbawionych jeźdźców koni po somosierrskiej szarży), raz porażającymi okrucieństwem (dramat rumaka spadającego w przepaść). Głównymi bohaterami "Popiołów" mieli być "ludzie młodzi", zatem reżyser dał szansę debiutantom. Rafała Olbromskiego zagrał Daniel Olbrychski, a Krzysztofa Cedrę - Bogusław Kierc. Obaj byli wówczas studentami szkoły teatralnej. Księciem Gintułtem został niewiele starszy Piotr Wysocki, a Heleną Pola Raksa, licząca wówczas dwadzieścia cztery lata. Szczególnie trudna wydawała się rola Rafała, o którym znawcy twórczości Żeromskiego mawiają, że jest jedną z pomyłek psychologicznych mistrza. Olbromski bowiem stanowi zdumiewające połączenie pospolitego rębajły i wrażliwca, skłonnego do wielkich, nie tylko miłosnych, uniesień. Wbrew obawom sceptyków, młodziutki Daniel Olbrychski zebrał pochlebne recenzje, podobnie zresztą jak jego koledzy. Akcja filmu rozpoczyna się latem 1798 roku, w chwili, gdy podróżujący po Włoszech Książę Gintułt spotyka obdartych polskich żołnierzy śpiewających Mazurka Dąbrowskiego. Niebawem arystokrata wraca do ojczyzny. Los styka go tu z młodym szlachcicem Rafałem Olbromskim, który zostaje jego sekretarzem. Podróżując wraz z Gintułtem po kraju, Rafał wchodzi w kręgi masonerii, nawiązuje tragiczny romans z żoną dostojnika loży, by wreszcie wspólnie z poznanym Krzysztofem Cedrą wstąpić do armii Napoleona. 17:40 POPIOŁY CZ. II Dramat historyczny, 100 min, 2 odc. , Polska 1965 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Aleksander Ścibor - Rylski Zdjęcia: Jerzy Lipman Muzyka: Andrzej Markowski Aktorzy: Daniel Olbrychski, Bogusław Kierc, Piotr Wysocki, Beata Tyszkiewicz, Pola Raksa, Jan Koecher, Władysław Hańcza, Jadwiga Andrzejewska, Barbara Wrzesińska, Zbigniew Sawan, Józef Duriasz, Zbigniew Józefowicz, Janusz Zakrzeński, Stanisław Zaczyk, Jan Świderski, Ryszard Barycz, Józef Nalberczak, Zofia Saretok, Jan Nowicki i inni Druga część ekranizacji powieści Stefana Żeromskiego. Jej młodzi bohaterowie Rafał Olbromski i Krzysztof Cedro, wciąż znajdują się w zasięgu oddziaływania "wichrów wojny" - Rafał bierze udzial w bitwie pod Raszynem, Krzysztof walczy pod Saragossą. Pod Sandomierzem młody Olbromski spotyka księcia Gintułta. Ratuje mu życie, ale książę wkrótce ginie w pożarze dworu Olbromskich. Rafał zdejmuje mundur, poświęca się odbudowie rodowej posiadłości. Nadchodzi rok 1812. Krzysztof Cedro, wierny żołnierz Napoleona, uczestniczy w wyprawie na Rosję. Odzwiedza Rafała i namawia go, by zaciągnął się w szeregi wojsk napoleońskich. Podczas zimowego odwrotu wielkiej armii spod Moskwy Cedro towarzyszy cesarzowi. Przy drodze, w śniegu, tkwi niewidomy Rafał Olbromski. 20:00 BILET DO KINA - ZIEMIA OBIECANA Dramat, 162 min, Polska, 1974 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda Zdjęcia: Witold Sobociński, Edward Kłosiński, Wacław Dybowski Aktorzy: Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Seweryn, Bożena Dykiel, Piotr Fronczewski, Stanisław Igar, Kalina Jędrusik, Lidia Korsakówna, Kazimierz Opaliński, Franciszek Pieczka, Wojciech Siemion, Andrzej Szalawski, Danuta Wodyńska, Zbigniew Zapasiewicz, Jerzy Zelnik Adaptacja powieści Władysława Reymonta była ogromnym przedsięwzięciem produkcyjnym i została zrealizowana w rekordowym tempie 77 dni zdjęciowych. Zdjęcia kręcono w kilkudziesięciu miejscach w Łodzi, pobliskich miasteczkach i na Śląsku, gdzie zachowały się fragmenty XIX-wiecznej zabudowy. Pod koniec XVIII wieku Łódź była małą wioską liczącą niespełna dwustu mieszkańców. W połowie następnego stulecia było ich już 20 tysięcy, pod koniec XIX wieku zaś aż trzysta tysięcy. Tak gwałtowny rozwój miasta jest trudny do wyobrażenia nawet dziś. Z całego kraju - z miasteczek, wiosek, ciągnęły do Łodzi tysiące ludzi w poszukiwaniu pracy, zarobku i lepszego życia. Na tej "ziemi obiecanej" nieliczni, na nadludzkiej pracy tłumów, zbijali majątki. Takie były początki kapitalistycznych przemian na ziemiach polskich, które doprowadziły do powstania przemysłu i robotniczych społeczności miejskich. Powieść Władysława Reymonta niezwykle obrazowo i barwnie oddaje dynamiczne i burzliwe przemiany społeczne towarzyszące gwałtownemu rozwojowi Łodzi. "Ziemia obiecana" to historia kariery trzech zaprzyjaźnionych przemysłowców. Karol Borowiecki - Polak, syn ziemianina, Moryc Welt - Żyd i Niemiec Maks Baum decydują się założyć w Łodzi fabrykę włókienniczą. Walczą o jej budowę i egzystencję, pokonują piętrzące się trudności. Karol musi sprzedać rodzinny majątek. Nieubezpieczona fabryka zostaje spalona na polecenie innego przemysłowca, którego żona miała romans z Borowieckim. Po tym Karol decyduje się zerwać z narzeczoną Anką i wziąć ślub z córką niemieckiego fabrykanta, milionera. Za cenę rezygnacji ze swych ideałów i miłości zostaje wielkim łódzkim kapitalistą. "Ziemia obiecana" obsypana została nagrodami na festiwalach filmowych w Gdańsku, Chicago, Moskwie, Valladolid, Kartagenie i Łagowie, w roku 1975 otrzymała nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia, w roku 1976 - nominację do Oscara. 22:55 KFPP OPOLE - OPOLE 2019 - SCENA ALTERNATYWNA - BIG BEAT Koncert, 57 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Sadurski Scenariusz: Michał Warchoł Pierwsza część koncertu TVP Kultura Scena Alternatywna na 56. Krajowym Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu. Motywem przewodnim koncertu jest 60 lat polskiego big bitu (1959 - powstanie zespołu Rhythm & Blues w Gdańsku). Artyści szeroko rozumianej sceny alternatywnej młodszego pokolenia grają ikoniczne utwory polskiego big bitu, m.in. piosenki Czerwonych Gitar, Breakoutu, Grupy ABC, Klanu czy Dzikusów. Występują: The Dumplings, Rebeka, Basia Wrońska, Otsochodzi, Miuosh, Lao Che. 00:10 WIECZÓR KINOMANA - CZŁOWIEK, KTÓRY GAPIŁ SIĘ NA KOZY (THE MEN WHO STARE AT GOATS) Komedia, 89 min, USA/Wielka Brytania, 2009 Autor: Jon Ronson Reżyseria: Grant Heslov Scenariusz: Peter Straughan Aktorzy: George Clooney, Ewan Mcgregor, Jeff Bridges, Kevin Spacey, Nick Offerman Reporter po przejściach, Bob Wilton podczas wojny w Iraku szuka tematu swojego życia. Niespodziewanie mężczyzna dostaje więcej, niż mógłby się spodziewać, kiedy podsłuchując korespondentów wojennych, poznaje agenta służb specjalnych Lyna Cassady'ego. Dziennikarz wpada na trop eksperymentalnego oddziału wojskowego złożonego z żołnierzy, posiadających rzekomo zdolności paranormalne. 01:55 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - RENOIR, WIELBIONY I ODTRĄCONY (EXPOSITION ON SCREEN. RENOIR REVERED AND REVILED) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie. M.in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso. Odc. 9. Renoir. Od 13. do 18. roku życia Renoir pracował przy wyrobie porcelany. Początkowo zdobił talerze bordiurą, z czasem zaczął malować na nich historyczne portrety. Renoir miał do siebie wielki dystans. Był człowiekiem oczytanym, kulturalnym, bystrym i skromnym, czasami ironicznym. Nie trawił głupców, a z radością otaczał się ludźmi pięknymi i mądrymi. Późne prace są monumentalną częścią dorobku Renoira, równie ważną i ciekawą, jak twórczość z każdej innej dekady. Przed obrazami Renoira z różnych okresów jego życia widzę tłumy uśmiechniętych ludzi. Zachwycają ich piękne, świetnie namalowane, radosne dzieła. Według twórców filmu to największe osiągnięcie Renoira i jego największy dla nas dar. 03:00 KINO NOCNE - ZIELONE KŁAMSTWA (THE GREEN LIE) Film dokumentalny, 92 min, Austria, 2017 Reżyseria: Werner Boote Przyjazne dla środowiska samochody elektryczne, produkty spożywcze wyprodukowane według zasad zrównoważonego handlu, uczciwe procesy produkcyjne. Jeśli wszystko, co wmawiają nam korporacje, jest prawdą, to rzeczywistość wokół wyglądałaby inaczej. Czy możemy zaufać koncernom, które twierdzą, że kupując odpowiednie towary, możemy uratować świat? Czy zielone produkty w branży to nic innego jak popularne i niebezpieczne kłamstwo lub czysta reklamowa strategia sprzedaży? 05:20 TAMTE LATA, TAMTE DNI - MACIEJ WOJTYSZKO Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Joanna Makowska, Marta Perchuć - Burzyńska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem bohaterem programu jest Maciej Wojtyszko - reżyser, scenarzysta, autor komiksów i filmów animowanych, w tym cyklu dla dzieci "Bromba i inni".