TVP Dokument Wtorek, 14.11.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. POKUMAĆ RZEKOTKĘ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Godowe skrzeczenie rzekotek, rechotanie żab czy kumkanie kumaków to głosy natury, których nie sposób nie usłyszeć. Przynajmniej tam, gdzie jeszcze w miarę licznie występują, bo jest ich w naszej przyrodzie coraz mniej. Ale trudniej pokumać, czyli zrozumieć życie rzekotek, żab, kumaków czy innych płazów, bo kryje ono przed nami jeszcze wiele tajemnic. Jak to na przykład jest, że aby otrzymać jedną pospolitą, zieloną żabę wodną, potrzeba żab dwóch innych gatunków. A z dwóch prawidłowych żab wodnych nie powstanie jedna prawidłowa. Wspólnie z przedstawicielami nielicznej u nas garstki badaczy płazów próbujemy zjeść tę poznawczą żabę. 06:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 43 KASZUBSKIE ŻYCIE Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski "Zrzeszonech naju nicht nie złomie", czyli "zrzeszonych nikt nie złamie" - tak mawiają o sobie Kaszubi, których odrębność kulturowa od wieków jest niesamowicie interesująca. Jak przez całe stulecia udało im się zachować własną tożsamość? Jakie są charakterystyczne cechy tej społeczności? Aby odpowiedzieć na te pytania, Radosław Kotarski rusza na wschodnie tereny Pomorza Zachodniego i Pomorza Gdańskiego. W czasie wędrówki poznaje kaszubskie zwyczaje kultywowane do dzisiaj. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 240 PARK KRAJOBRAZOWY DOLINA BOBRU Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Park Krajobrazowy Dolina Bobru obejmuje obszar, na którym w niedalekiej odległości położone są aż 3 jeziora zaporowe, a malowniczo meandrująca rzeka w dolinie, oddziela pasma górskie Sudetów Zachodnich. Niemal w całości, bo aż w 98%, jest położony w zlewni rzeki Bóbr. Utworzono go, aby chronić wartości historyczne, kulturowe ale przede wszystkim, by otaczać opieką jego najciekawszy przyrodniczo odcinek - Dolinę Bobru. Bóbr wypływając z Jeleniej Góry wcina się pomiędzy Wzgórze Krzywoustego Górę Siodło i Górę Gapy. Siła erozji sprawiła, że rzeka stworzyła tu niezwykle malowniczą dolinę, 4 - kilometrowy Borowy Jar, oddzielający pogórze Izerskie po lewej i Góry Kaczawskie po prawej. 07:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /72/ Reality show, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. 08:15 TAJEMNY ŚWIAT ZŁOTA (THE SECRET WORLD OF GOLD) Film dokumentalny, 42 min, Niderlandy (Holandia), 2013 Reżyseria: Brian McKenna Złoto od zarania dziejów jest kruszcem, którego posiadanie gwarantuje wpływy i bogactwo. Państwa mające go więcej, wygrywały wojny i były zasobniejsze gospodarczo. Pouczająca pod tym względem była II wojna światowa. Hitler rekwirował złoto w podbitych krajach. Przezorni ukrywali je wcześniej. Tak było z polskim złotem, które przez Francję wywieziono do Kanady. Francuzi też schowali swoje złoto w Kanadzie, podobnie Anglicy, którzy obawiali się, że Niemcy mogą wylądować w Wielkiej Brytanii. Brytyjczycy ze swojego złota ulokowanego w Kanadzie finansowali działania wojenne. Generał de Gaulle zadecydował, że francuskie złoto powinno być przeznaczone na powojenną odbudowę. W historii złota bardzo niekorzystnie wypada Szwajcaria, gdzie przetapiano na złote sztaby i legalizowano dostarczany przez Niemców kruszec, w tym biżuterię i złote zęby ofiar obozów koncentracyjnych. Złoto jest nadal bardzo ważne. Całe światowe zapasy można by pomieścić - tak przynajmniej twierdzą autorzy tego holenderskiego filmu dokumentalnego - w czterech zaledwie basenach olimpijskich. Kwitną za to transakcje giełdowe wirtualnym złotem, co oznacza, że kupując złoto na giełdzie, ma się w ręku papier, który niekoniecznie musi mieć pokrycie w złotych sztabach. 09:05 KRAINA LWÓW - NOCĄ I ZA DNIA - ODC. 1 MŁODE I BEZBRONNE (LION COUNTRY: NIGHT AND DAY 1. YOUNG AND VULNERABLE) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Beth Brooks, Nathan Pilcher Trzyczęściowa opowieść o świecie lwów. Lwy. Najbardziej imponujące koty na świecie. Grozi im zagłada. Ich naturalne środowisko w Afryce się kurczy i w ostatnich dwóch dekadach ich liczba spadła niemal o połowę. Więc każde lwiątko jest na wagę złota. Przetrwanie młodych lwów jest sprawą kluczową, bo od tego zależy przyszłość całego gatunku. Jednym z ostatnich lwich azylów jest rezerwat w zambijskiej dolinie Luangwy. Zespół filmowców przez pół roku obserwuje dwa stada lwów. Odc. 1 Młode i bezbronne. W maju w Zambii wreszcie kończy się półroczna pora deszczowa. Młody samiec Pip, nazwany tak przez miejscowych badaczy, jest z matką i resztą stada. Ta grupa rodzinna od pokoleń żyje w tym parku narodowym, Obecnie składa się z trzech matek i siedmiorga niesfornych młodych. Pip trzyma się blisko rodziny, bo ma tylko pięć miesięcy i daleko mu do samodzielności. Samice będą musiały go ustrzec przed zagrożeniami, jakie niesie ze sobą pora sucha. To stado żyje w jednym z najdzikszych miejsc w Afryce. Park Narodowy Południowa Luangwa ma dziewięć tysięcy kilometrów kwadratowych i jest ostoją wielu afrykańskich dzikich zwierząt. Prawdziwa siła lwów bierze się z więzów rodzinnych. Lwy są najbardziej społecznymi dużymi kotami. 10:10 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODCINEK 1. NORWEGIA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 1 - LAND OF FJORDS - NORWAY, BETWEEN FJORDS AND MOUNTAINS) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Seria geograficzno - podróżnicza o krajach na północy Europy. 4 kraje, 5 narodów i 5 części. Terytoria nordyckie są potężnym bodźcem dla wyobraźni, miejscami, które przywołują rozległe i nieskończone dzikie przestrzenie, bogatą i zachwycającą przyrodę, utrwalone mity i tradycje. Stanowią odę do potęgi Ziemi i żywiołów, które ludzie szanują i czczą przez całe życie, świadomi, że są tylko niewielką częścią tego świata. Odcinek 1 - "Norwegia - kraina fiordów i gór". Położona w północnej Europie Norwegia słynie z zachwycających krajobrazów. Głębokie przybrzeżne doliny były zanurzone w wodach morskich, gdy cofnęła się czapa polarna, mniej niż dziesięć tysięcy lat temu. Norwegia niemal w całości jest pokryta pasmem Alp Skandynawskich, a chropowate formy rzeczywiście zawdzięcza topografii i zlodowaceniom, które pojawiały się regularnie przez ponad dwa i pół miliona lat. Norweski krajobraz wciąż nosi ślady tej trudnej historii geologicznej, szczególnie na zachodzie: prehistoryczne lodowce, takie jak Folgefonna, niezliczone górskie jeziora z krystalicznie czystą wodą i alpejskie doliny wyrzeźbione w rynny oraz oszałamiające szczyty. 11:05 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCE WOGEZY - DZIKOŚĆ W ŚRODKU EUROPY (FASCINATING VOSGES - WILDERNESS IN THE HEART OF EUROPE) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Moritz Mayerle, Annette Scheurich W tym odcinku poznamy Wogezy - siedzibę licznych gatunków dzikich zwierząt. Są tam góry, doliny, rozległe lasy i pola. W południowych Wogezach krajobraz jest ukształtowany przez tradycyjną alpejską gospodarkę rolną. W Wogezach północnych z kolei lasy, bogate w gatunki często sięgają i po wyższe zbocza, poprzecinane tylko głęboko popękanymi wychodniami z piaskowca, górującymi nad drzewami. W rezerwacie przyrody w Wogezach północnych duże tereny są chronione przed wycinką i uprawami rolnymi. Kopulaste szczyty Wogezów południowych są w większości nieporośnięte. Zwane są balonami i tylko z rzadka można napotkać zahartowanego przez wiatr buka. W Wogezach północnych echo niesie pradawne odgłosy. Jesień zmienia las liściasty Wogezów w morze barw. Drzewa wkrótce potracą wszystkie liście. Las Wogezów musi czekać aż do wiosny, zanim znowu zbudzi się do życia. 11:20 RZECZ POLSKA S.I - HODOWLA ZWIERZĄTEK KAROLA BORSUKA Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości. W czwartym odcinku prezentujemy grę planszową Hodowla Zwierzątek, dziś znaną jako Superfarmer. Gra została stworzona przez Karola Borsuka w okupowanej Warszawie, a jej produkcja była jedyną możliwością pracy zarobkowej dla zwolnionego przez Niemców z uniwersytetu profesora matematyki. Jedyny zachowany w całości egzemplarz gry jest prezentowany w Muzeum Powstania Warszawskiego, pozostałe spłonęły w stolicy w sierpniu 1944 roku. 11:35 ZŁOTA KOLEKCJA - PIERWSZY POCIĄG Cykl reportaży, 16 min, Polska, 1985 Scenariusz: Ewa Kostańska Film dokumentalny o polskich kolejarzach, pionierach na Pomorzu Zachodnim w 1945 roku. Historia zaczyna się jeszcze przed zakończeniem działań wojennych. Posuwający się w kierunku Berlina front wymaga sprawnego transportu i zabezpieczenia szlaków. Wojsko potrzebuje odciążenia i wsparcia. Zapada decyzja o przejmowaniu kolei na wyzwalanych ziemiach przez Polaków. Po przejściu frontu w 1945 roku na Pomorze Zachodnie trafiają przybysze z Kresów Wschodnich, Małopolski, Lubelszczyzny i Wielkopolski. Przejmują zniszczone stacje, lokomotywownie, tworzą administrację, odbudowują szlaki. Pierwszą siedzibą Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych na Pomorzu Zachodnim zostaje mało zniszczony Szczecinek. Następnie funkcję tę będzie pełnił Szczecin. 40 rocznica odbudowy polskiego kolejnictwa na Ziemiach Odzyskanych. Specjalny pociąg, wtedy już Pomorskiej DOKP, wiezie kolejarzy - pionierów na okolicznościowe obchody do Szczecinka. Szlak wiedzie m.in. przez Stargard, Złocieniec, Szczecin Gumieńce. Wspomnienia czasów powojennej rzeczywistości: ciężkiej pracy, walki z szabrownikami, codziennego ryzyka utraty życia. 12:00 ZAPOMNIANY PRZYJACIEL RZECZ O HERBERCIE HOOVERZE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 1997 Scenariusz: Katarzyna Kwiatkowska, Maciej Gawęcki Herbert Clark Hoover był prezydentem Stanów Zjednoczonych w latach 1929 - 32. Miejsce w pamięci pokoleń zapewnił sobie dzięki temu, że w czasie całego życia był orędownikiem pokoju i człowiekiem czynu. Podejmowane przez niego działania miały na celu niesienie pomocy ludziom, którzy cierpieli w wyniku prowadzonych wojen. Kolejną istotną jego zasługą było założenie Hoover Instituion on War, Revolution and Peace, który łączy działaność na płaszczyźnie naukowo - badawczej z gromadzeniem zbiorów archiwalnych i bibliotecznych, dokumentujących dzieje świata w XX wieku. Polska jest krajem, który w szczególny sposób korzystał z pomocy samego Hoovera, a także założonej przez niego instytucji. Zaś gromadzone w archiwach Hoovera zbiory dotyczące współczesnej historii świata zawierają kolekcję dokumentów dotyczących współczesnej historii Polski. Filmowy dokument jest przypomnieniem zakresu i rozmiaru polskiej kolekcji zebranej w archiwach im. Herberta Hoovera. 13:00 CUDZE LISTY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Drygas Scenariusz: Maciej Drygas Służby bezpieczeństwa PRL - u kontrolowały rocznie kilkadziesiąt milionów listów. Wyspecjalizowane komórki zajmowały się codziennie odklejaniem kopert, czytaniem i analizą prywatnej korespondencji. Za sprawą tych zabiegów powstawały specjalne raporty o nastrojach społecznych. Cudze listy pisane przez okres całego PRL - u: intymne, pełne bólu i rozpaczy, ale i te z pogróżkami na władzę, jak również te bardziej pragmatyczne, żeby coś załatwić - stały się tkanką do zbudowania przejmującego portretu wewnętrznego Polaków w PRL - u. Na film składają się unikatowe materiały archiwalne. 14:00 KRAINA LWÓW - NOCĄ I ZA DNIA - ODC. 2 ZWAŚNIONE STADA (LION COUNTRY: NIGHT AND DAY 2. PRIDES IN CONFLICT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Beth Brooks, Nathan Pilcher Trzyczęściowa opowieść o świecie lwów. Lwy. Najbardziej imponujące koty na świecie. Grozi im zagłada. Ich naturalne środowisko w Afryce się kurczy i w ostatnich dwóch dekadach ich liczba spadła niemal o połowę. Więc każde lwiątko jest na wagę złota. Przetrwanie młodych lwów jest sprawą kluczową, bo od tego zależy przyszłość całego gatunku. Jednym z ostatnich lwich azylów jest rezerwat w zambijskiej dolinie Luangwy. Zespół filmowców przez pół roku obserwuje dwa stada lwów. Odc. 2 - "Zwaśnione stada". Dolina Luangwy to jedna z ostatnich ostoi lwów na świecie. W porze deszczowej stada mogą żyć w dużej odległości od siebie. Ale w porze suchej wszystkie dzikie zwierzęta gromadzą się nad rzeką. Terytoria lwów zaczynają się wtedy zazębiać. Ta bliskość oznacza, że to, co się dzieje w jednym stadzie, nieuchronnie wpływa na życie innego. Przyszłość stada to jego młode. Jedna z tych lwich rodzin, zwana tu Hollywoodami, ma poważny problem z potomstwem. Przez niemal dwa lata żadne z jej lwiątek nie przeżyło. Czyżby obecne pokolenie Hollywoodów miało być ostatnim, które przemierza tę dolinę? 15:00 DZIKA AUSTRALIA - DZIKA AUSTRALIA CZ. 2. JURAJSKI LAS DESZCZOWY (WILD AUSTRALIA) Serial dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Thoralf Grospitz, Jens Westphalen Dokument o Australii uważanej za kontynent licznych sprzeczności, niespodzianek i wyjątkowej przyrody. Drugi odcinek opowiada o australijskich lasach tropikalnych, które ciągną się jak pas rajskiej roślinności wyrastającej na najbardziej płaskim kontynencie świata. Ta kraina w niczym nie przypomina spieczonej słońcem południowej i środkowej części kraju. Las jest scenerią niezliczonych zdarzeń pełnych dramatyzmu, jakbyśmy cofnęli się w czasie do tajemniczego królestwa kazuara hełmiastego. Wielki jak człowiek, płochliwy jak mysz, kazuar hełmiasty jest rzadko widywany. Badacze wiedzą o nim niewiele. Mimo barwnej głowy i rzucającej się w oczy kostnej narośli w kształcie hełmu, ten ptak próbuje wtapiać się w otoczenie. Prowadzi samotniczy tryb życia, z wyjątkiem okresu, kiedy wychowuje pisklęta. Pozostali mieszkańcy lasu szanują jego potrzebę prywatności. Ponadto mają własne życie. W tej krainie niezwykłych przystosowań, wśród drzew znajduje schronienie zwierzę, które wygląda jak owoc miłości Kubusia Puchatka i Kangurzycy. Drzewiak jasnolicy - spośród około 60 gatunków z rodziny kangurowatych to jeden z dwóch, które żyją na drzewach. Figowiec wielkolistny, zwany dusicielem, prowadzi nieczystą grę. Kiełkuje na gałęziach innego drzewa. Owija się rosnącymi w powietrzu korzeniami wokół pnia drzewa - gospodarza i często je miażdży. Bujne lasy północnowschodniej Australii zawdzięczają swoje istnienie Wielkim Górom Wododziałowym. Ten łańcuch górski ciągnie się przez ponad trzy i pół tysiąca kilometrów wzdłuż wschodniego wybrzeża. Namorzyny filtrują wodę deszczową spływającą z gór do Pacyfiku. Zatrzymują szlam i toksyny. Wielka Rafa Koralowa to największa żywa struktura na Ziemi. Koralowce tworzą rusztowanie, które pozwala przetrwać różnorodnym formom życia. Z drugiej strony, nie brak tu śmiertelnych zagrożeń. Zobaczymy, jak sobie radzą krokodyle, drzewiaki, budniki i chutliwce. 16:00 TAJEMNICE PTASIEGO MÓZGU (BIRD BRAIN. NIEZWYKŁY MÓZG PTAKÓW) Film dokumentalny, 53 min, Austria, 2012 Reżyseria: John Capener, Steve Nicholas Autorzy dokumentu pokazują, że mózg ptaków jest tak dobrze rozwinięty, że ich spryt i inteligencja mogą przewyższać umiejętności małp. Ptaki potrafią korzystać z narzędzi i mają samoświadomość. Będziemy mogli obserwować zachowania ptaków w trakcie wielu testów, przygotowanych specjalnie dla nich. Śmieszne, zaskakujące i przyciągające uwagę eksperymenty dają bardzo ważne informacje na temat inteligencji ptaków. 17:05 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODCINEK 2. LAPONIA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 2 - LAND OF SNOWS - THE SAMI COUNTRY (FORMER LAPLAND)) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Laponia - kraina śniegu - kraj Sami. Zbadajmy najbardziej wysunięty na północ region Europy, poza kołem podbiegunowym: podzielony głównie między Norwegię, Szwecję i Finlandię. To ogromne terytorium, graniczące z krajami nordyckimi i obejmujące kilkaset tysięcy kilometrów kwadratowych. Na północnym zachodzie przechodzi w wybrzeża wzdłuż Norwegii, gdzie rozpada się na tysiące wysepek. Nieruchome fale krajobrazu komponują się z majestatycznymi obrazami, zwłaszcza na Lofotach słynących z dorsza i małych wiosek rybackich. Za naturalną barierą Alp Skandynawskich, kraj rozciąga swoje krajobrazy: wody, śniegi i lasy, sięgając daleko w głąb horyzontu. Pozornie nieskończony krajobraz polarny, który często jest zamarznięty; zima czasami trwa tutaj do ośmiu miesięcy. 18:05 WSPANIAŁY ŚWIAT WINNIC (EMPIRE OF THE VINEYARD / DIE WUNDERBARE WELT DES WEINGARTENS) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2019 Reżyseria: Franz Hafner Film o niezwykłym ekosystemie - winnicy. Dobrze utrzymana utrzymuje jakość wina przez pokolenia. Ale ten mikroświat to jednocześnie zwierzęce imperium, w którym toczy się zaciekła walka o przetrwanie setek mniejszych i większych mieszkańców. Latem i jesienią przyciągają je soczyste, słodkie winogrona. W tym wyjątkowym filmie, odwiedzimy najlepsze europejskie winnice we Francji, Niemczech i Austrii i poznamy ich niezwykły, sezonowy cykl. Intensywny zapach świeżych liści winorośli kusi jelenie. Biedronki europejskie i azjatyckie rodzą się wiosną w podziemnych koloniach i chronią winorośl przed mszycami, zjadając je w dużych ilościach. Małe lisy i króliki bawią się razem, aż pewnego dnia pościg zmienia się w polowanie. Myszołów przygląda się młodym królikom. Krótkowzroczne borsuki w drodze do ptasich gniazd, wpadają na kije winorośli. Maleńkie nadpobudliwe ryjówki walczą o terytorium, a potem uciekają w czasie zbiorów. Te i inne historie zaprezentują nam pola uprawy winorośli w innym świetle. Zaczęło się od dzikiej winorośli. Tysiące lat temu ludzie nauczyli się wykorzystywać winorośl i jej owoce do produkcji wina. Od tego czasu ludzie z miłością uprawiają ją na całym świecie. Zakładają winnice na najżyźniejszych glebach i w najbardziej nasłonecznionych miejscach Ziemi. Każdego roku na wiosnę ściągają do nich dzikie zwierzęta. Ten spektakularny cykl powtarza się co roku. Ludzie i natura łączą siły, by stworzyć magiczne królestwo. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - SYCYLIA. WULKANICZNA PIĘKNOŚĆ (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Sycylia to włoska wyspa wulkaniczna, położona na Morzu Śródziemnym, zaledwie 150 kilometrów od Tunezji. Spotykają się tu europejskie i afrykańskie wpływy. Sycylia wyróżnia się niezwykłym bogactwem kulturowym, przyrodniczym i kulinarnym. Ciekawa historia, serdeczni mieszkańcy i zmysłowe barwy. 20:15 SAN FRANCISCO - ŚWIATOWA STOLICA NOWYCH TECHNOLOGII (SAN FRANCISCO, WORLD CAPITAL 3.0 / SAN FRANCISCO, CAPITALE DU MONDE 3.0) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Antoine Dufeu Film dokumentalny o San Francisco, które jest miastem szacownych rodów zaangażowanych w życie kulturalne, przedsiębiorców z branży zaawansowanych technologii, prezesów korporacji i młodych twórców start - upów. Mieszka tu stu trzech miliarderów. Wśród dziesięciu najbogatszych, siedmiu jest z branży zaawansowanych technologii. Miasto znane jest z jogi, wegan, wyluzowanego trybu życia i łatwego dostępu do marihuany. Tu mają swoje siedziby Facebook, Google, Amazon, Pinterest, Twitter, Linkedin. To elementy naszego codziennego życia, one wiedzą o nas wszystko, ale ile my wiemy o nich? Osiedleni w Dolinie Krzemowej i San Francisco, walczą o zwycięstwo w wyścigu technologii i innowacji. Podobnie jak Twitch lub Front, przyciągają talenty z całego świata, aby szybko się rozwijać, a przepis na ich utrzymanie jest prosty: pokoje gier, bezpłatne kawiarnie, elastyczne godziny pracy, cyfrowy detoks prawie jak w domu. Ten pośpiech technologiczny ma swoją cenę, a przepaść społeczna nigdy nie była tak dotkliwa. Gwałtownie rosną wskaźniki ubóstwa, a ponad 10% populacji tego obszaru zatoki to bezdomni. San Francisco jest miastem o największych nierównościach społecznych, przed Nowym Jorkiem i Miami. Tymczasem produkt brutto regionu wynosi 720 miliardów dolarów i wśród potęg gospodarczych zajmuje dwunaste miejsce na świecie. 21:25 DEMONY NEAPOLU (CAMORRA, NAPLES' MAFIA / CAMORRA, HISTOIRE DE LA MAFIA NEAPOLITAINE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Anne Veron Film dokumentalny o historii mafii. Chaotyczna i brutalna Camorra fascynuje, rzuca wyzwanie i stawia pytania. Przedmieście Neapolu - Scampia. Budynki w kształcie żagli są znane na całym świecie z serialu Gomorra. Stały się symbolem Camorry - neapolitańskiej mafii. Stopniowo mafia przerobiła budynki na swoje potrzeby. Zamontowała pancerne drzwi, wydrążyła przejścia podziemne. Miała do dyspozycji armię fachowców, elektryków i spawaczy. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych Scampia stała się narkotykową fortecą. W owych czasach dzielnica była w Europie ważnym ośrodkiem handlu narkotykami. Na jego czele stał Paolo di Lauro, tajemnicza postać należąca do starej Camorry. Pod przykrywką handlarza ubraniami przemierzał całe Włochy. Przez dziesięć lat w dzielnicy spokojnie handlowano narkotykami i zarabiano krocie. Ale w 2004 - tym roku Scampię zalała fala przemocy. Historia Neapolu jest jak samo miasto: chaotyczna i fascynująca. Pociągająca i przerażająca. Obecnie Neapol rozkwita. Rozwijająca się turystyka nadała mu nowy impuls. Ale w wąskich uliczkach duch Camorry nie zniknął. Trudno powiedzieć, czy niepokorny Neapol uwolni się kiedyś od tego dziedzictwa. 22:30 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. BUNKRY SEWASTOPOLA 23 min, Polska, 2010 Autor: Barbara Włodarczyk Pasjonująca podróż po podziemiach Sewastopola. To słynne miasto na Krymie będące bazą Floty Czarnomorskiej (rosyjskiej i ukraińskiej) przez całe dziesięciolecia stanowiło jeden z najbardziej tajnych obiektów wojskowych w ZSRR. W podziemnych bunkrach mieściły się m. in. arsenały broni jądrowej, fabryki, porty łodzi podwodnych. Na rozkaz Stalina zaczęto też budować pod ziemią tzw. miasto bliźniacze. Miały tam być punkty dowodzenia, szkoły, szpitale. Niektóre z budynków mają po kilka pięter. Bohaterem reportażu jest były oficer Eduard Rogowski, który penetruje podziemny Sewastopol będący zwierciadłem tego, co jest na górze. 23:10 KRÓL KAROL III (MY KING CHARLES - NEW CORONATION SPECIAL) Film dokumentalny, 55 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Jim Nally Zdjęcia: Andrew Muggleton Film dokumentalny, który powstał z okazji koronacji króla Karola III. Wielka, oficjalna ceremonia ma miejsc w sobotę 6 maja 2023 roku. Wydarzenie budzi wielkie emocje wśród Brytyjczyków. Karol III będzie czterdziestym królem i namaści go arcybiskup Canterbury w londyńskim Opactwie Westminster. Kiedy 8 września zmarła królowa Elżbieta II, nowym następcą tronu automatycznie został książę Karol. Syn zmarłej w wieku 96 lat królowej musiał przejąć dziedzictwo matki i wszystkie jej obowiązki. Ogłosił też, iż od tej pory będzie nazywany Karolem III. Podczas gdy inni już dawno przeszli na emeryturę w wieku 73 lat, senior rozpoczął teraz najważniejszą pracę w swoim życiu. Koronacja w Wielkiej Brytanii ostatnio miała miejsce 70 lat temu. Obecna zostanie uczczona tradycyjnymi procesjami, koncertem w zamku Windsor, imprezami ulicznymi oraz pokazami świetlnymi. W tym filmie posłuchamy wypowiedzi przyjaciół z młodości, członków rodziny królewskiej, koleżanek i kolegów ze szkoły. Bardzo prywatne opowieści i zwierzenia, wspomnienia i anegdoty pozwolą lepiej poznać Karola jako człowieka, który czekał na to, by być królem ponad 70 lat. Zobaczymy również wiele archiwalnych materiałów filmowych. 00:15 W DOLINĘ SŁOŃCA - SZLAKIEM PODBOJU Reportaż, 15 min, Polska, 1973 Scenariusz: Andrzej Żurowski Pierwszy z cyklu reportaży podróżniczych, w którym ekipa telewizyjna podróżuje po państwie Inków, Peru. Inkowie pozostawili po sobie niezwykle bogatą i trwałą infrastrukturę, głównie drogi. Obecnie transport kolejowy w Peru jest słabo rozwinięty, za to transport kołowy jest głównym sposobem przemieszczania się ludności. Historia kraju i Wielkiego Podboju Francisco Pizzara, hiszpańskiego konkwistadora, który zdobył imperium Inków i założył miasto Lima. Obecnie miasto jest stolicą Peru. Pizarro wtargnął do Peru w 1531 roku. Przez kolejne dziesięć lat największe imperium Ameryki Południowej zostało zniszczone. W reportażu ukazano współczesny obraz kraju i jego mieszkańców. 00:40 NIEZWYKŁE DWUDZIESTOLECIE. HISTORIA GOSPODARCZA II RP - KOLEJE ODC. 1 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jacek Papis "Niezwykłe dwudziestolecie. Historia gospodarcza II RP" to sześcioodcinkowy serial o przemianach społecznych i ekonomicznych międzywojennej Polski. Mimo pozornie trudnego tematu, jakim jest gospodarka, serial w lekki i przystępny sposób przybliża zagadnienia związane z rozwojem przemysłowym naszego kraju. Przedstawia wspaniałe osiągnięcia tamtych lat, z których możemy być dumni do dziś, jak choćby budowa Gdyni czy utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego. Każdy z odcinków stanowi autonomiczną całość i poświęcony jest odrębnemu zagadnieniu. Serial ukazuje m.in. rozwój kolejnictwa na ziemiach polskich, powstanie przemysłu lotniczego, kształtowanie się rodzimej waluty czy budowę kolei linowej na Kasprowy Wierch. Dzięki dynamicznemu montażowi, dowcipnym animacjom oraz kreatywnemu użycia archiwaliów serial jest bardzo atrakcyjny wizualnie. Może stanowić doskonałe źródło wiedzy o tamtych czasach zarówno dla młodzieży jak i dla widzów dorosłych. To nowe spojrzenie na II Rzeczpospolitą z perspektywy stu lat od odzyskania niepodległości. Pierwszy odcinek ukazuje rozwój kolejnictwa na ziemiach polskich, po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Dlaczego w latach dwudziestych z Warszawy do Poznania trzeba było jeździć pociągiem przez Bydgoszcz? Jak doszło do powstania PKP? Jak prędko poruszała się legendarna lukstorpeda? Skąd wzięła się nazwa lokomotywy Piękna Helena? Jaki był przedwojenny status kolejarza? O tym wszystkim można dowiedzieć się z pierwszego odcinka serialu. 01:15 NIEZWYKŁE DWUDZIESTOLECIE. HISTORIA GOSPODARCZA II RP - LOTNICTWO ODC. 2 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jacek Papis "Niezwykłe dwudziestolecie. Historia gospodarcza II RP" to sześcioodcinkowy serial o przemianach społecznych i ekonomicznych międzywojennej Polski. Drugi odcinek opowiada o powstaniu rodzimego przemysłu lotniczego oraz kształtowaniu się komunikacji lotniczej w naszym kraju. Mówi o wyczynach polskich lotników (jak choćby zwycięstwo Żwirki i Wigury w międzynarodowych zawodach w 1932 roku), budowie lotniska na Okęciu, powstaniu linii lotniczych LOT (z nieśmiertelnym logo w postaci lecącego żurawia). Przedstawia najwybitniejsze polskie wynalazki i konstrukcje lotnicze (jak np. bombowiec PZL 37 Łoś). Dowodzi, że sukces słynnego Dywizjonu 303, który tak bardzo odznaczył się w Bitwie o Anglię, nie był przypadkiem, bowiem przed wojną mieliśmy doskonale wyszkolonych pilotów. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NAROL. TAJEMNICA PAŁACU ODC. 261 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 12 lutego 1945 roku w pałacu w Narolu NKWD osaczyło grupę partyzantów z oddziału WiN Kostka. Pojmanych zostało 7 żołnierzy wyklętych. Autorzy badają najbliższe otoczenie pałacu, by odpowiedzieć na pytanie, jakie rozmiary miała stoczona tu walka. Poszukiwania są tłem do opowieści o niezwykłym dowódcy, Karolu Kosteckim ps. Kostek. Kostek walczył z niemieckim okupantem we wrześniu 1939 r. , był kurierem ZWZ na obszar okupacji sowieckiej, żołnierzem AK i dowódcą kompanii Narol. Jego oddział współpracował z partyzantami sowieckimi i bronił polskiej ludności przed napadami UPA, rozgrywając regularną bitwę z Ukraińcami w obronie Narola. Podczas akcji "Burza" walczył ze swym oddziałem pod Bełżcem i Tomaszowem Lubelskim. Po wkroczeniu Rosjan, Kostecki pozostał w konspiracji, walczył z komunistami w Lubaczowie, a jego podkomendni zostali okrążeni i schwytani w pałacu w Narolu. Sam Kostek awansował na komendanta Rejonu I, a potem Rejonu V w strukturach WiN. Był dowódcą udanej akcji rozbicia aresztu UB w Tomaszowie Lubelskim i uwolnienia stamtąd więźniów. Zatrzymany przez komunistów został skazany na wielokrotną karę śmierci, zamienioną potem na 15 lat więzienia. 02:15 UCIECZKA Z OŚWIĘCIMIA Film dokumentalny, 27 min, Polska, 1998 Reżyseria: Marek Wortman Scenariusz: Marek Wortman Zdjęcia: Waldemar Bala Wykonawcy: Piotr Machalica Rotmistrz Witold Pilecki. Najdzielniejszy z dzielnych. W czasie okupacji hitlerowskiej dobrowolnie spędził 947 dni w Oświęcimiu, oczywiście za zgodą przełożonych z Armii Krajowej. Podczas pobytu w obozie utrzymywał kontakt organizacyjny, założył komórki AK w obozie. Był świadkiem śmierci świętego Maksymiliana Kolbe. Przekazał pełną dokumentację życia obozowego, wkrótce przekazaną aliantom. Odznaczony najwyższymi odznaczeniami bojowymi Wojska Polskiego, stracony po parodii procesu przez bezpiekę. 02:50 HENRYK SŁAWIK. POLSKI WALLENBERG Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2004 Reżyseria: Grzegorz Łubczyk, Marek Maldis Scenariusz: Marek Maldis, Grzegorz Łubczyk "Miał tu, na Śląsku, ulicę swego imienia - wspomina córka Sławika. Przez trzy dni. Potem miejscowe władze zorientowały się, że patron nie wywodzi się z kręgu socjalistów tych komunizujących, właściwych, i szybko zmieniły nazwę ulicy na Zbarską... Ocalił życie tysiącom ludzi. Za swą odwagę i poświęcenie zapłacił najwyższą cenę, taką samą, jak Raoul Wallenberg. Ale, w przeciwieństwie do znanej w świecie misji szwedzkiego przemysłowca i dyplomaty, dzieło Henryka Sławika pozostaje mało znane, nawet wśród jego rodaków. Twórcy dokumentalnego filmu TVP pragną widzom przybliżyć postać bohatera. Dziennikarz i wydawca, naczelny redaktor "Gazety Robotniczej", prezes Syndykatu Dziennikarzy Śląskich, poseł na Sejm Śląski. Wystarczyłoby tych tytułów i funkcji, by zapewnić sobie poczesne miejsce na listach osób poszukiwanych przez niemieckie ograny policyjne. Henryk Sławik był też śląskim powstańcem. Dlatego, ratując się przed niechybnym aresztowaniem, we wrześniu 1939 roku opuścił ojczyznę i przedostał się na Węgry. Było już tam wielu Polaków, zarówno żołnierzy, jak i cywilów. Sławik brał czynny udział w tworzeniu Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi - agendy Rządu RP. Dzięki staraniom Komitetu i przychylności węgierskich przyjaciół, od września roku 1939 do czerwca 1940 na Zachód wyjechało około pięćdziesięciu tysięcy internowanych polskich żołnierzy. Następnie Sławik wraz ze współpracownikami zajął się losem polskich Żydów przebywających na Węgrzech. Otrzymywali nowe, fałszywe dane personalne umieszczone w nowych, jak najbardziej legalnych papierach - i tym samym możliwość wyjazdu na Zachód. Ta akcja miała coraz więcej przeciwników w miejscowych, coraz bardziej zdominowanych przez Rzeszę kręgach centralnej administracji i armii. Dla polskich organizacji nadchodziły ciężkie czasy. A jednak jeszcze w 1943 roku około pięciu tysięcy uciekinierów z likwidowanych w okupowanej Polsce gett zyskało szansę ucieczki przed Zagładą. To był najwyższy czas. W marcu roku 1944 na Węgry wkroczyły niemieckie wojska okupacyjne. Kilka miesięcy później Henryk Sławik, prezes Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi na Węgrzech, został aresztowany przez gestapo. Zginął 25 lub 26 sierpnia roku 1944, rozstrzelany w obozie koncentracyjnym Mauthausen.