TVP Historia Piątek, 17.11.2023 06:30 BYŁ TAKI DZIEŃ - 17 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1558 - intronizacja Elżbiety I w Anglii; 1855 - Livingstone odkrył dla świata wodospady Wiktorii na Zambezi; 1962 - opowiadanie Sołżenicyna "Jeden dzień Iwana Denisowicza" w miesięczniku Nowyj Mir, pierwszy w oficjalnym obiegu tekst o gułagu; 1989 - w Pradze manifestacja przeciw komunistom, starcia z milicją, początek "aksamitnej rewolucji"; 06:35 PO PRL-U - NISZCZENIE AKT SB Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Prowadzący: Beata Michniewicz W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gościem, Jerzym Jachowiczem, znanym dziennikarzem śledczym, rozmawia o niszczeniu akt służb specjalnych PRL w III RP. Dokumenty te były niszczone od zmian politycznych na jesieni 1989 roku i w niektórych przypadkach proceder ten trwał nawet do końca pierwszej dekady XXI wieku. 07:10 CZAS HONORU - ODC. 6 PAWIAK Serial wojenny, 43 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski Karol żąda od Wandy kopii grypsów. Mówi, że próbuje wykryć niemieckich agentów. Mąż Wisi zaczyna być o nią zazdrosny. Janek spotyka się z Antkiem. Razem przeszukują opieczętowane mieszkanie. Wanda dostaje od Grażyny grypsy. Bronek wykonuje pierwszy wyrok na konfidencie - kobiecie. Zostaje lekko ranny. Po powrocie do domu znajduje ukojenie w ramionach Wisi. Major Halbe i standartenfuhrer Keller spędzają razem czas na polowaniu. Zapada decyzja o przeniesieniu Władka na Pawiak. Niemcy liczą, że dowiedzą się czegoś o jego kontaktach, bo teraz dzięki Karolowi mogą przechwytywać grypsy. Keller przewraca się i skręca sobie nogę. Trafia do szpitala, gdzie zajmuje się nim Maria. Sajkowski spotyka swojego doktoranta, Moslera. Ten obiecuje, że pomoże Sajkowskim wydostać się z getta. Maria dowiaduje się, że Władek jest więziony na Pawiaku. 08:35 HISTORIA POLSKI - DROGI DO NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 1988 Scenariusz: Jerzy Ziarnik Zdjęcia: Leszek Krzyżanowski, Andrzej Arwar, Jerzy Ciechomski Lektor: Andrzej Racławicki Pierwsza część filmu dokumentalnego o sytuacji społeczno - gospodarczej w Polsce od wybuchu I wojny światowej poprzez wydarzenia na frontach europejskich i udział formacji polskich w działaniach wojennych, do powstania Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego i tymczasowej Rady Stanu, którą marszałek przekazuje Polskiej Organizacji Wojskowej. Film oparty jest głównie na ikonografii i na fragmentach filmów archiwalnych. 09:55 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 4 (ENIGMA CZ. 4) Widowisko, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Mariusz Bonaszewski, Andrzej Precigs, Arkadiusz Janiczek, Zbigniew Suszyński, Jerzy Schejbal, Adam Cywka Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:40 GALERIA WIDMO - RELIKWIARZ WIKINGÓW I KAMIENIECKI SKARBIEC Serial dokumentalny, 7 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska GALERIA WIDMO prezentuje animowaną historię zaginionego pod koniec II wojny światowej RELIKWIARZA ŚW. KORDULI, arcydzieła sztuki wikińskiej z X wieku, ozdoby skarbca katedry w Kamieńcu Podolskim. 10:55 CZARNA WOŁGA - ODC. 4 PSYCHOPATA CIEMNOŚCI Cykl dokumentalny, 38 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Michał Bożek Wykonawcy: Przemysław Semczuk Latem 1973 roku do redakcji lokalnego tygodnika "Nowiny Jeleniogórskie" przesłano anonim. Jego autor informował, że wrzuci 1, 5 kg cyjanku potasu do miejscowego ujęcia wody. Opinia publiczna nie dowiedziała się o sprawie. Ale fakt wzbudził paniczną reakcję służb. Prowadzono na niespotykaną skalę śledztwo. Wydano na nie ponad dwa miliony złotych. Milicja zatrzymała chorego psychicznie młodzieńca, który list napisał w chwili wzburzenia i o nim zapomniał. 11:55 GIGANCI NAUKI - JERZY RUDLICKI Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2021 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Kto jest twórcą terminu witamina? Dlaczego każdy ma przy sobie monokryształ stworzony metodą Czochralskiego? Kto był nazywany Edisonem metalurgii? Wynalazek, którego z Gigantów nauki był umieszczony na wieży Eiffla? Do czego wykorzystywany był polon? Kto opracował oznaczenia grup krwi? Jak nazywał się twórca pierwszej skutecznej szczepionki na tyfus? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziemy w minicyklu "Giganci nauki". Są wśród nich polscy odkrywcy, wynalazcy, konstruktorzy i projektanci. Przedstawimy ich największe osiągnięcia, wyjaśniając równocześnie wagę poszczególnych innowacji oraz ich wykorzystanie. Zaproponowane postacie to przedstawiciele nauk medycznych, fizyki, chemii oraz matematyki. 12:15 ZIEMIA OBIECANA - ODC. 4/4 Serial obyczajowy, 49 min, Polska, 1975 Autor: Andrzej Wajda Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda Zdjęcia: Witold Sobociński, Edward Kłosiński, Wacław Dybowski Aktorzy: Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Seweryn, Bożena Dykiel, Piotr Fronczewski, Stanisław Igar, Kalina Jędrusik, Lidia Korsakówna, Kazimierz Opaliński, Franciszek Pieczka, Wojciech Siemion, Andrzej Szalawski, Danuta Wodyńska Podczas poświęcenia fabryki Borowieckiego odwiedza stary Zucker. Karol przysięga mu na Biblię, że nie romansuje z jego żoną. Wkrótce wyjeżdża z Lucy do Berlina. W pociągu odbiera telegram o pożarze fabryki. Wraca natychmiast, jednak jest już za późno. Fabryka spłonęła doszczętnie. Nie była ubezpieczona, więc trzej przyjaciele są zrujnowani. Jedynym wyjściem z tej paskudnej sytuacji, jakie przychodzi do głowy Borowieckiemu, jest zerwanie zaręczyn z Anką i bogaty ożenek z Madą Muller. Po paru latach Karol - jako zięć starego Mullera - należy do najzamożniejszych fabrykantów w Łodzi. Podczas robotniczych strajków i demonstracji to on podejmuje decyzję, by policja strzelała do tłumu. Leje się krew. 13:20 ARABSKA WYPRAWA LEVISONA WOODA - PRADAWNE DOLINY. ODC. 3/5 (ARABIA WITH LEVISON WOOD 1) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Neil Bonner Duszą i twarzą tej niezwykłej podróżniczej serii jest brytyjski podróżnik Levison Wood, który próbuje odpowiedzieć na pytanie, czym dzisiaj jest Arabia. Okazuje się krainą kontrastów, nie tylko krajobrazowych. Kraje pogrążone w chaosie sąsiadują z dobrze prosperującymi, enklawy nowoczesności ze średniowieczem. Bijące w oczy bogactwo z ludźmi, którzy stracili wszystko i żyją na śmietniskach. Film jest po trosze etnograficzny, bo naszego podróżnika interesuje wszystko. Zachwyca się naturą, ale nie arabskim stylem rządzenia. Zagaduje młodych, a nawet kobiety (po uzyskaniu zgody ich mężów lub ojców). Nie rezygnuje z pomocy miejscowych przewodników. W pierwszym odcinku Wood w dwa tygodnie przemierza Irak, a raczej to, co z niego zostało po amerykańskiej interwencji i serii wojen domowych - od północnej części, kontrolowanej przez Kurdów po rozlewiska Szatt al - Arab. Nie jest to bezpieczna podróż, na drogach są gęsto ustawione blokady i posterunki kontrolne, spać można tylko w militarnych bazach. Oprócz żołnierzy regularnych armii Anglik spotyka oddziały ochotników. Jest świadkiem strzelaniny i zdobywania wioski opanowanej przez ISIS. Często filmuje z ukrycia. Podczas przechadzki po ruinach starej części Mosulu znajduje nieużywaną kamizelkę terrorysty samobójcy, rozmawia ze snajperem, który ma na koncie 343 zabitych wrogów (tydzień później sam zostaje odstrzelony), zagląda do piwnicy, w której ukrywał się Saddam Husajn. Drugi odcinek ma zupełnie inny charakter. Przemknąwszy przez Kuwejt, Brytyjczyk objeżdża Półwysep Arabski. Zwiedza Oman, zwany klejnotem Arabii. Robi zakupy na targowiskach, przebiera się za Beduina, wspina się na najwyższą górę, częściowo na wielbłądzie, częściowo na własnych nogach przemierza 250 kilometrów przez pustynię. Granicę ogarniętego wojną domową Jemenu przekracza nieoficjalnie, jednak droga na zachód jest zamknięta. W trzecim odcinku Wood omija tereny kontrolowane przez zwaśnione plemiona, gangi kryminalistów i Al - Kaidę drogą morską, na zaszczurzonym statku z hinduską załogą, lękliwie wyglądającą piratów. Nieplanowany wcześniej tranzyt przez Róg Afryki - Somalię i Dżibuti kończy w Arabii Saudyjskiej - kolebce arabskiej cywilizacji. Rząd przydziela mu opiekuna, który czujnie przysłuchuje się jego rozmowom. Podróżnik zagląda do wiosek, gdzie nawet dzieci noszą sztylety - symbole prestiżu i niezależności. Gościnni gospodarze częstują go mlekiem wielbłąda, kultywują dawne obyczaje, równocześnie są aktywni na Instagramie. Wood spotyka młodych ludzi, zafascynowanych Zachodem i pielgrzymów, zmierzających do Mekki. Wizytuje opuszczone miasteczko, którego mieszkańcy przenieśli się do nowoczesnych wieżowców i stację kolejową, gdzie słynny Lawrence z Arabii, dokonał pierwszego sabotażu. W Jordanii przemierza malowniczą skalistą pustynię Wadi Rum. 14:15 LEGENDY EUROPY - PROWANSJA ODC. 12/12 (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 12. PROVENCE) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy do Prowansji. 15:15 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA - PISARZE: MARIAN FALSKI, JAN BRZECHWA. Cykl kulturalny, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski, Mateusz Wołoczko Muzyka: Filip Kuncewicz Prowadzący: Andrzej Dobosz Cykl poświęcony życiu kulturalnemu w czasach PRL. Przewodnikiem po tych czasach będzie Andrzej Dobosz, felietonista, krytyk literacki, autor książek. Każdy odcinek opowiada o innym bohaterze czy miejscu. Bohaterami tego odcinka są pisarze dziecięcy Marian Falski i Jan Brzechwa. 15:35 WOJOWNICY CZASU - OSTATNIA REDUTA, CZYLI KONFEDERACI W ZAGÓRZU Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Po śmierci zwycięzcy spod Wiednia, króla Jana III Sobieskiego na polskim tronie zasiadł wybrany w trybie wolnej elekcji elektor Saksonii z dynastii Wettynów. Wówczas to zaczyna się nieuchronny upadek Rzeczypospolitej, którego finałem są jej trzy rozbiory. Poprzedza je jednak desperacki zryw w obronie wiary i niepodległości - konfederacja barska. 16:10 WCIELENIA ZŁA - ODC. 7/10 SADDAM HUSAJN. (EVOLUTION OF EVIL) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Lektor: Maciej Gudowski Galeria najbardziej znanych despotów w najnowszej historii. Od Hitlera do Saddama Husajna, od Stalina do Kim Dzong Ila, od Mao do pułkownika Kaddafiego. Bezlitośni psychopaci, chciwi, okrutni, a czasem po prostu szaleni, przejęli kontrolę nad swoim krajem i terroryzują swoich poddanych, ale zawsze pozostaje pytanie. Czy urodzili się źli, czy też coś się stało, że tak się zachowują? W tym odcinku przyglądamy się drodze życiowej Saddama Husseina. 17:00 HISTORIA POLSKI - DROGI DO NIEPODLEGŁOŚCI - ODC. 2 Film dokumentalny, 52 min, Polska, 1988 Reżyseria: Jerzy Ziarnik Scenariusz: Jerzy Ziarnik Zdjęcia: Leszek Krzyżański, Andrzej Arwar Lektor: Andrzej Racławicki Film montażowy, oparty na bogatych materiałach ikonograficznych. Polityczna i społeczna sytuacja Polski w latach 1917 - 1918 przedstawiona w kontekście najważniejszych wydarzeń tego okresu w Europie podczas dwóch ostatnich lat pierwszej wojny światowej i ruchów rewolucyjnych wnoszących istotne zmiany na mapę Europy. 18:30 WALECZNE Z GÓR - ODC. 1 HELENA BŁAŻUSIAK Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2023 Reżyseria: Agata Puścikowska, Wojciech Kursa Scenariusz: Agata Puścikowska Zdjęcia: Wojciech Kursa Przed wojną młoda dziewczyna - Helenka Błażusiak. W czasie wojny wspierała ojca - członka ZWZ AK. Potem sama wstąpiła do AK. Po nieudanym powstaniu szczawnickim, na stałe działa w schronisku na Lubaniu - jest sanitariuszką. Aresztowana przez Niemców, trafia do Palace, katowni Podhala. Torturowana, nikogo nie wydaje. Wybitym zębem pisze wstrząsającą modlitwę na ścianie katowni. Wieziona do obozu zagłady, ucieka z transportu. Po wojnie mieszka w Wadowicach. Przyjmuje nazwisko męża, jest znana jako Wanda Pawlik. Wychowuje pięcioro dzieci. Dopiero przed śmiercią, spisuje krótkie wspomnienia. W latach 70. za namową kuriera Wincentego Galicy, kompozytor Mikołaj Górecki dopisuje do jej napisu - modlitwy, muzykę. Powstaje Trzecia Symfonia Pieśni Żałosnych. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 7 WIELKANOC 41 Serial wojenny, 43 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Agnieszka Więdłocha, Anna Romantowska, Krzysztof Globisz Złoto, zakopane przez dywersantów zaraz po przybyciu z Anglii, zniknęło. Dowództwo nakazuje przeprowadzić śledztwo i odnaleźć zgubę. Karol przekazuje majorowi Halbe grypsy od Wandy. Halbe oczekuje jednak od niego większych osiągnięć. Mosler obiecuje załatwić przyjazd komisji, która zwolni Sajkowskich z getta. Oczywiście, będzie to dużo kosztować. Maria przekazuje Czesławowi wiadomość, że Władek jest na Pawiaku. Oddział chce odbić Władka. Czesław prosi dowództwo o zgodę na przeprowadzenie akcji, ale nie otrzymuje jej. Janek nawiązuje kontakt z księdzem Adamem, będzie mógł przez niego przekazać list do getta. Nadchodzą święta wielkanocne, we wszystkich domach są one pełni troski i bólu, ale i nadziei. 22:00 POLSKIE 100 LAT - POLSKA I SPRAWA POLSKA W I WOJNIE ŚWIATOWEJ Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Piotr Weychert, Mirosław Chojecki Muzyka: Michał Lorenc Lektor: Tomasz Marzecki Wykonawcy: Kazimierz Kaczor W początkowym etapie I wojny światowej sojusznicy Rosji: Francja i Anglia, uznawali problem polski za wewnętrzną sprawę monarchii Romanowów i starannie unikali czegokolwiek, co mogłoby osłabić zaangażowanie Rosji w wojnę. Roman Dmowski, przywódca Narodowej Demokracji miał nadzieję, że ciężko doświadczana przez wojnę Rosja zrozumie potrzebę współdziałania z Polakami. Zawiódł się jednak. Diametralnie inną drogą podążył Józef Piłsudski, który głównego wroga Polski upatrywał w Rosji. Jego zdaniem wybuch wojny stworzył niepowtarzalną szansę wywołania, z poparciem Austrii i Niemiec, antyrosyjskiego powstania. Jednak ludność nie poparła Piłsudskiego, do kadrowych kompanii nie napłynęli oczekiwani ochotnicy. Piłsudski odmówił werbunku, bez jasnej deklaracji, niepodległości Polski. Austriacy usunęli więc Piłsudskiego z Legionów. Werbunek powierzyli Władysławowi Sikorskiemu, który gotów był tworzyć armię bez dodatkowych warunków. Doprowadziło to do ostrego konfliktu pomiędzy Piłsudskim i Sikorskim. Piłsudski i Sikorski pozostali na zawsze przeciwnikami. W tym czasie Roman Dmowski wyrósł na niekwestionowanego przywódcę polskiego na Zachodzie. Piłsudski został przez Niemców aresztowany i internowany w Magdeburgu. Z sojusznika Austrii i Niemiec stał się jednego dnia ich ofiarą. W słynnym programie pokojowym z 8 stycznia 1918 roku prezydent USA Woodrow Wilson zapisał w punkcie trzynastym, że winno odrodzić się niepodległe państwo polskie, mające wolny i bezpieczny dostęp do morza. Werdykt historii wskazał na doskonałe uzupełnienie się roli Piłsudskiego i Dmowskiego. Dzięki polityce Narodowej Demokracji sprawa polska związana została ze zwycięską w wojnie Ententą, która uznała Polaków za jeden z narodów sprzymierzonych. Ale nie poszedł na marne także trud Piłsudskiego. Jego czyn zbrojny i determinacja, aby służył on w pierwszej kolejności Polsce, dały krajowi przesiąknięte gorącym patriotyzmem kadry wojskowe, będące na wagę złota w momencie odradzania się Polski. Przytłaczająca większość Polaków walczyła i ginęła na wojnie w imię obcej sprawy. Szacuje się, że w latach 1914 - 1918 zaborcy zmobilizowali ponad 3 miliony Polaków, z których w armii austriackiej poległo 220 tysięcy, w niemieckiej 110 tysięcy. 22:30 KRONIKI HITLERA - ODC. 3. PRZYWÓDCA PARTII I TRYBUN LUDOWY. LATA 1926 - 1932 (HITLER CHRONICLES) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hermann Pölking Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera - od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana. 23:40 PIŁKARSKI POKER Komedia sensacyjna, 101 min, Polska, 1988 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Jan Purzycki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Piotr Figiel Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Janusz Gajos, Marian Opania, Mariusz Dmochowski, Jan Englert, Edward Lubaszenko, Mariusz Benoit, Adrianna Biedrzyńska, Bronisław Pawlik, Borys Marynowski, Henryk Bista, Andrzej Zaorski, Grzegorz Warchoł, Olaf Lubaszenko, Zdzisław Wardejn Laguna, niegdyś sławny piłkarz, którego karierę przerwała kontuzja, pogrąża się w alkoholizmie. Jego dawnym kolegom z boiska też nie wiedzie się najlepiej. Laguna - obecnie sędzia - jest bacznym obserwatorem tego, co się wokół niego dzieje. Zdaje sobie sprawę z istniejących w piłkarskim światku układów, przekupywania piłkarzy i sędziów, manipulowania ludźmi. Nie chce mieć z tym nic wspólnego. Postanawia w niezwykły sposób ukoronować swoją sędziowską karierę - zadrwić z traktujących go protekcjonalnie działaczy klubowych. Chce doprowadzić do tzw. niedzieli cudów, czyli "ustawić" ostatnią kolejkę rozgrywek ligowych tak, by w poszczególnych meczach padły ustalone przez niego wyniki. Różnymi sposobami przekupuje zawodników, a nawet innego sędziego. Gdy jednak dochodzi do decydującego meczu, nieoczekiwanie zmienia swój plan. Roboczy tytuł filmu brzmiał "Kocham piłkę", co ujawniało tęsknotę reżysera za romantyką sportu, której spragnieni są jego prawdziwi miłośnicy. Utrzymany w konwencji filmu sensacyjnego "Piłkarski poker" ujawnia kulisy krajowej piłki. "Polska piłka nożna toczy się po równi pochyłej. Wyniki i jakość gry są uzależnione od wartości pieniądza. Na trybunach siedzi kilka lub kilkanaście tysięcy naiwnych kibiców. Czekają na wynik, nie wiedząc, że ustaliło ten wynik wcześniej kilka osób" - mówił reżyser Janusz Zaorski. 01:30 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 4 (ENIGMA CZ. 4) Widowisko, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Mariusz Bonaszewski, Andrzej Precigs, Arkadiusz Janiczek, Zbigniew Suszyński, Jerzy Schejbal, Adam Cywka Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 02:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - S. O. S. DLA SCHRONÓW Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki 1/ S. O. S. dla schronów. Czasem podrywamy się do działania w trybie alarmowym. Dziś mamy do czynienia z taką właśnie sytuacją. Jedziemy na Śląsk. Poruszyła nas wiadomość, że w Rudzie Śląskiej mają zostać zniszczone polskie schrony bojowe, wybudowane przed II wojną światową. Władze miasta podjęły decyzję o sprzedaży tego terenu prywatnemu inwestorowi wraz z historycznymi obiektami. Na całym obszarze warownym Śląska takich obiektów jest około dwustu. Wybudowane gigantycznym, społecznym wysiłkiem, mają zostać zniszczone, a teren przeznaczony na budowę hali logistycznej. Ogłaszamy pospolite ruszenie w celu obrony tego cennego zabytku. 2/ Projekt Karaś. Następnie złożymy sprawozdanie z postępów projektu Karaś. To ciągle bardzo zasłużony polski samolot bojowy, którego nie można ani zobaczyć, ani dotknąć. Wojna pożarła wszystkie maszyny. Pozostaje więc rekonstrukcja. Spotykamy się w bazie projektu, w Wołominie. 03:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GENERAŁ MRÓZ Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony hitlerowskiej agresji na ZSRR. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.