TVP Kultura Piątek, 17.11.2023 07:30 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - KS. PROF. BIDZINA GUNIA Rozmowa, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska, Jolanta Rzegocka Program "Res Poloniae - o Polsce z oddali" to cykl wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką w różnych krajach. Tym razem dziennikarka odwiedza Gruzję, gdzie rozmawia z przedstawicielami kulturalnych elit. Misją programu jest wzajemne poznanie się Polaków i Gruzinów, odnalezienie w Gruzji polskich śladów, a także uświadomienie sobie wszystkiego, co może łączyć obydwa narody. Bohaterem odcinka jest ks. prof. Bidzina Gunia. 09:05 GRAJĄCY Z TALERZA Film obyczajowy fantasy, 103 min, Polska/Francja 1995 Reżyseria: Jan Jakub Kolski Scenariusz: Jan Jakub Kolski Zdjęcia: Piotr Lenar Występują: Franciszek Pieczka, Mariusz Saniternik, Dojnica Paładiuk, Agnieszka Michalska, Grażyna Błęcka - Kolska, Krzysztof Pieczyński, Krystyna Monczka, Lech Gwit, Henryk Niebudek i inni "Pomysł podsunął mi znajomy filmowiec Adam Warchoł, z którym kiedyś pracowałem. Opowiedział mi o grajku Józefie Lundzie, który chadza po Podhalu i gra na skrzypcach ze szlaczków na talerzu, ornament traktuje jak nuty. Uczyniłem Lundę postacią tytułową filmu, nawet tak samo się u mnie nazywa. Prawdziwego Lundy nie odszukałem, bo nie chciałem mojego wyobrażenia mierzyć z rzeczywistością" - mówił w jednym z wywiadów Jan Jakub Kolski. Wątek wędrownego muzykanta nie jest jednak w "Grającym z talerza" najistotniejszy. Film autora "Pograbka" to bowiem przede wszystkim opowieść o miłości. Miłości nadzwyczajnej: liliputki (metr dziesięć wzrostu)Janki i Morki - potwora o dwóch twarzach, który ze wstydu mieszka w studni. Wzruszającą historię o uczuciu, cierpieniu i przemijaniu opowiada Kolski w swej ulubionej poetyce, w której surowy realizm sąsiaduje z poezją i baśniowością. Kluczowe role reżyser powierzył aktorom, z którymi współpracował już wcześniej. Znaleźli się wśród nich Franciszek Pieczka, Mariusz Saniternik, Grażyna Błęcka - Kolska. Jednak "głównym medium filmu" jest Mołdawianka Dorina Paładiuk - cyrkowa treserka psów i akrobatka, mierząca zaledwie metr i dwadzieścia centymetrów wzrostu. To zwłaszcza dzięki niej "Grający z talerza" jest jednym z najbardziej wzruszających filmów w dotychczasowym dorobku Kolskiego. Jego wartość doceniono na VIII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Tokio, gdzie otrzymał nagrodę specjalną jury. Akcja "Grającego z talerza" toczy się na wsi. Chłop Marczyk opiekuje się Morką - człowiekiem o dwu twarzach, ze wstydu mieszkającym w studni. Pewnego dnia Marczyk przywozi do swego gospodarstwa liliputkę Jankę. Kiedy stary chłop umiera, Janka odkrywa istnienie Morki. Rodzi się obustronne uczucie. Pod wpływem miłości dziewczyna zaczyna gwałtownie rosnąć. 11:00 CHŁOPI - ODC. 13/13 - ZEMSTA Serial obyczajowy, 51 min, Polska, 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, Tadeusz Fijewski, August Kowalczyk, Magda Wołłejko, Jadwiga Chojnacka, Kazimierz Wichniarz, Mieczysław Czechowicz, Bronisław Pawlik, Irena Karel, Barbara Ludwiżanka, Wanda Łuczycka Żandarmi poszukują Rocha. Znajdują w obejściu Boryny ulotki, ale nikogo nie aresztują. Roch opuszcza Lipce. Jagna otwarcie uwodzi kleryka. We wsi narasta nienawiść wobec wszetecznicy. Jednak młody mężczyzna nie umie opanować fizycznego pociągu do pięknej kobiety i zaczyna się z nią spotykać. Jego matka podburza wieśniaczki przeciw niej. Żony buntują mężów. Na ogólnym spotkaniu mieszkańców wsi zapada decyzja o wygnaniu Jagny. Broni jej tylko Mateusz. Jagna zostaje wywieziona poza wieś i porzucona na drodze. 12:10 KLUCZ DO SALVADORA DALEGO (LA LLAVE DALI / THE KEY TO DALI) Film dokumentalny, 53 min, Hiszpania, 2016 Reżyseria: David Fernandez Scenariusz: Pau Cavaller, David Fernandez, Simo Mateu Zdjęcia: Bosco Llona Girona to popularne wśród turystów hiszpańskie miasteczko. W 1989 roku w jednym z lokalnych sklepów z antykami niejaki Tomeu I’ Amo trafia na obraz, który wydaje mu się być oryginalnym dziełem Salvadora Dalego. Niestety, jedyna osoba mogąca potwierdzić autorstwo, czyli sam autor dzieła, umiera w tym samym roku. I’ Amo nie zniechęca się jednak i postanawia za wszelką cenę udowodnić wagę swojego znaleziska. Tak rozpoczyna się 25 - letnia przygoda, podczas której ten ekscentryczny naukowiec z Majorki pozna ekspertów z całego świata, a także odkryje specjalny kod - jego zdaniem - stosowany przez Salvadora Dalego, co rzuci nowe światło na twórczość hiszpańskiego mistrza. W przeciwieństwie do bajek, odnalezienie skarbu to dopiero początek historii, a w rzeczywistości trzeba jeszcze jego wartość udowodnić. Tomeus i'Amo przypomina swoją pewnością i naiwnością Don Kichota, który współcześnie walczy z wiatrakami świata sztuki. Niezależnie od wyniku tego pojedynku, l’ Amo i jego dzieje łączą w sobie narodowe cechy Hiszpanów: fantazję, aktywność, śmiałość. 13:20 GWIAZDY TAMTYCH LAT - HANKA BIELICKA Film dokumentalny, 27 min, Polska, 1994 Reżyseria: Janusz Horodniczy, Krzysztof Wojciechowski Scenariusz: Janusz Horodniczy, Krzysztof Wojciechowski Zdjęcia: Jerzy Fronk Wykonawcy: Hanka Bielicka, Zbigniew Korpolewski, Zygmunt Broniarek, Andrzej Bekanowski W cyklicznej audycji "Gwiazdy tamtych lat" prezentowane są wybitne osobowości estrady, teatru i kina okresu powojennego. Każda audycja jest filmowo zarejestrowanym portretem gwiazdy, ale jest też opowieścią o człowieku, o jego pasjach, problemach, nawet nieszczęściach, jakie mu się przytrafiły. Artystów tamtych lat spotykmy najczęściej we własnym domu, w rodzinnym gronie, wśród przyjaciół, przy ulubionych zajęciach. Autorzy audycji starają się odpowiedzieć na pytanie: jacy są teraz ci, niegdyś wielcy i jak sobie radzą w zupełnie zwyczajnym życiu. Często okazuje się, że są oni nadal niezwykli nawet w swej codzienności. Ta edycja audycji poświęcona nieżyjącej już Hance Bielickiej. Autorzy towarzyszyli aktorce w ciągu jednego dnia pracy: od porannych czynności po występ wieczorny w teatrze Syrena. Dokonania artystki są bogato ilustrowane fragmentami jej ról filmowych i estradowych. 14:00 GWIAZDY TAMTYCH LAT - KAZIMIERZ GRZEŚKOWIAK Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1994 Reżyseria: Janusz Horodniczy, Krzysztof Wojciechowski Scenariusz: Janusz Horodniczy, Krzysztof Wojciechowski Zdjęcia: Jerzy Fronk Wykonawcy: Kazimierz Grześkowiak, Henryk Alber, Kazimierz Łojan, Stanisław Grochowiak, Zbigniew Jeżyna, Janusz Korwin Mikke, Lech Cwalina Ta edycja audycji z 1994 r. jest poświęcona nieżyjącemu już dziś artyście, Kazimierzowi Grześkowiakowi, który śpiewa w niej swoje stare i nowe piosenki, przedstawia życiowe credo i opowiada o książce, którą pisze. 15:15 NA KREDYT Film obyczajowy, 29 min, Polska, 2008 Reżyseria: Przemysław Nowakowski Scenariusz: Przemysła Nowakowski Zdjęcia: Romuald Lewandowski Muzyka: Jan Komar Aktorzy: Łukasz Garlicki, Magdalena Popławska, Magdalena Górska, Karolina Gorczyca, Sławomir Grzywkowski Współczesna wersja średniowiecznej legendy o parze kochanków, którzy nie mogli się spotykać, ponieważ ciążyła nad nimi klątwa. Agnieszka i Lucek nie spotykają się. Jednak nie z powodu klątwy, lecz kredytu. Agnieszka pracuje w ciągu dnia jako lekarka w szpitalu, a Lucek nocą jako Dj w klubie. Postanowili, że zainwestują we wspólną przyszłość. Wzięli kredyt i kupili mieszkanie. Spłata rat wymaga, żeby pracowali coraz więcej. Ich godziny pracy rozmijają się. Pewnego dnia znajdują wyjście: będą nagrywać nawzajem swoje życie i przesyłać sobie video - listy. Zaczynają od prostej rejestracji życia codziennego. Potem jednak Lucek zaczyna niebezpiecznie zagłębiać się w wykreowany świat. Z czasem traci kontakt z Agnieszką - a tym samym - z rzeczywistością. I wtedy poznaje Werę. (www. studiomunka. pl) 16:00 PORA UMIERAĆ Film obyczajowy, 104 min, Polska 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Kędzierzawska Zdjęcia: Artur Reinhart Muzyka: Włodzimierz Pawlik Aktorzy: Danuta Szaflarska, Krzysztof Globisz, Patrycja Szewczyk, Kamil Bitau, Robert Tomaszewski, Małgorzata Rożniatowska, Witold Kaczanowski, Weronika Karwowska, Kai Schoenhals i inni Tak jak dla 88 - letniej Krystyny Feldman rolą życia okazała się zagrana w wieku 88 lat postać Nikifora, tak starsza od niej o rok Danuta Szaflarska (rocznik 1915) dała brawurowy popis swoich umiejętności aktorskich w filmie "Pora umierać", gdzie wystąpiła już jako dama 92 - letnia, ale wspaniałej formy mógłby jej pozazdrościć niejeden 60 - latek. Jej występ doceniło jury FPFF w Gdyni w 2007 r. , gdzie aktorka zdobyła nagrodę za główną rolę kobiecą (za rolę Anieli otrzymała również Orła - Polską Nagrodę Filmową). Ponadto dziełu Doroty Kędzierzawskiej przyznano też nagrodę za dźwięk, nagrodę dziennikarzy i Złotego Klakiera dla najdłużej oklaskiwanego filmu. Obraz ten doceniono również na festiwalach w Trieście, San Francisco, Leeds i Malmoe oraz na krajowych festiwalach i przeglądach. "Pora umierać" to utrzymana w nostalgicznej, poetyckiej tonacji (jak zresztą wszystkie filmy Doroty Kędzierzawskiej) opowieść o starości, przemijaniu i samotności, o pragnieniu bycia potrzebnym aż do końca, o wierności zasadom i wartościom, które nie powinny ustępować przed naporem nowego tylko dlatego, że to nowe jest silniejsze, bardziej przebojowe, zachłanne. W filmie niewiele się dzieje, ale od wydarzeń i wartkich dialogów ważniejsze są tu nastroje, spojrzenia, gesty. Bohaterka filmu, sędziwa pani Aniela, mieszka z ukochaną suczką Filą w przedwojennej, mocno już nadgryzionej zębem czasu drewnianej willi pod Warszawą, utrzymanej w stylu falenicko - otwockim. Po latach dzielenia obszernego lokum z licznymi, dokwaterowanymi jej lokatorami, wreszcie pozbywa się ostatniego z nich. Znów może się poczuć naprawdę u siebie. Z satysfakcją i dumą właścicielki przechadza się po opustoszałych pomieszczeniach, wierzy, że teraz zacznie nowy etap w życiu. Ale syn Witek, który odwiedza ją od czasu do czasu z wnuczką, otyłą 8 - latką w okularach, nie zamierza spełniać matczynych marzeń o zamieszkaniu z nią z powrotem w rodzinnym domu. Nie ma na to również ochoty ani jego żona Marzenka, która nigdy nie była z teściową w najlepszych stosunkach, ani wnuczka, bardziej zainteresowana otrzymaniem w prezencie babcinego pierścionka niż mieszkaniem w nieciekawym dla niej miejscu. Na domiar złego, staruszkę nachodzą wysłannicy jej nowobogackiego sąsiada, który chętnie odkupiłby atrakcyjną działkę, a drewnianą ruderę po prostu rozebrał, żeby nie zasłaniała mu widoku. Dla Anieli jednak ten dom ma przede wszystkim wartość sentymentalną i nie wyobraża sobie jego sprzedaży: to przecież jej młodość, życie rodzinne, rozliczne pamiątki i wspomnienia. Każdy kąt, każdy sprzęt ma tutaj swoją historię, która jest także jej historią. Staruszka liczy więc, że syn przynajmniej wyperswaduje sąsiadowi próby wywierania na nią nacisków. Zamiast tego odkrywa jednak, że Witek potajemnie, późnym wieczorem, odwiedził wraz z żoną sąsiada, i że to właśnie on, a nie synowa, usiłuje dogadać się z "wrogiem" za plecami matki. Wzburzona nielojalnością i zdradą syna Aniela dochodzi do wniosku, że w takiej sytuacji pora umierać. Odwołuje telefonicznie dalsze wizyty syna, zakrywa kirem lustra, zatrzymuje stary zegar, wkłada czarną suknię, zapala świecę i z różańcem w rękach układa się na łóżku, by czekać na śmierć. Szybko jednak zmienia zdanie. Postanawia działać, biorąc sprawy w swoje ręce. 19:40 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - DE HOOCH Magazyn, 5 min, Polska, 2023 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Zdjęcia: Krzysztof Iglikowski, Nicolas Villegas Muzyka: Bartosz Kruczyński Tym razem w programie przenosimy się do XVII - wiecznej Holandii. Urodzony w 1629 roku Pieter de Hooch pochodził z Rotterdamu, ale jako młody człowiek przeprowadził się do Delf. To w tym mieście miało miejsce wzajemne oddziaływanie między jego twórczością a malarstwem Jana Vermeera. Współczesny widz w płótnach obu tych malarzy dojrzy wiele wspólnych elementów. De Hooch jest jednym z najważniejszych przedstawicieli nurtu rodzajowego w malarstwie holenderskim tamtych czasów. Malował mieszczańskie wnętrza, wypełnione subtelnym światłem i portretował bohaterów skoncentrowanych na codziennych czynnościach. Znakomitym przykładem jego twórczości jest obraz z kolekcji Muzeum Narodowego w Gdańsku "Kobieta skubiąca kaczkę". O dziele i twórczości de Hoocha opowie dyrektor muzeum Jacek Friedrich. 20:00 WIECZÓR KINOMANA - WSTĘP DO FILMU - HAPPY TOGETHER Felieton, 4 min, Polska, 2023 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie pt. "Happy together", reż. Wong Kar Wai. 20:05 WIECZÓR KINOMANA - HAPPY TOGETHER (CHUN GWONG CHA SIT) Melodramat, 92 min, Hongkong, 1997 Reżyseria: Wong Kar Wai Scenariusz: Wong Kar Wai Zdjęcia: Christopher Doyle Muzyka: Danny Chung Aktorzy: Chen Chang, Tony Leung, Leslie Cheung Mistrzowski melodramat z największymi gwiazdami hongkońskiego kina - Leslie Cheungiem i Tonym Leungiem. Ho i Lai w poszukiwaniu lepszego życia wyjeżdżają z Hongkongu do Argentyny. Wkrótce dochodzi między nimi do sprzeczki, w wyniku której rozstają się. Lai zatrudnia się jako portier w tango barze w Buenos Aires, gdzie odkłada pieniądze na samolot do domu. Pewnego dnia do jego mieszkania przychodzi pobity Ho. 22:20 MIĘDZYNARODOWY KONKURS DYRYGENTÓW IM. GRZEGORZA FITELBERGA - HISTORIA Reportaż, 20 min, Polska, 2023 Reportaż o historii Międzynarodowego Konkursu Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga, jednego z najważniejszych polskich konkursów muzycznych. Jego renoma i prestiż, wiążący się z zajęciem miejsca na podium, otwiera przed młodymi dyrygentami drogę do światowej kariery. Od momentu powołania organizatorem Konkursu jest Filharmonia Śląska, która od pierwszych lat istnienia była silnie związana z postacią Patrona Konkursu. Regularnie gościł on na estradzie tej instytucji, na której występował wraz z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia. Jego idee realizowane były w katowickiej Filharmonii ze szczególną dbałością poprzez postać jej wieloletniego dyrektora, Karola Stryji, ucznia i jedynego dyplomanta Grzegorza Fitelberga. 22:55 PITBULL - ODC. 24 Serial policyjny TVP, 46 min, Polska, 2008 Reżyseria: Kasia Adamik, Patryk Vega Scenariusz: Patryk Vega, Marek Kreutz Aktorzy: Andrzej Grabowski, Marcin Dorociński, Weronika Rosati, Michał Żurawski, Paweł Królikowski, Michał Kula, Hanna Konarowska, Redbad Klynstra, Persin Dymitry Na hurtownię odzieży pod Warszawą ktoś dokonuje napadu, podczas którego ginie właścicielka zakładu oraz dwóch konwojentów przybyłych po utarg. Napastnicy zabierają teczkę z pieniędzmi. Na miejscu zostaje jednak świadek przestępstwa. Gebels czuje w mieszkaniu dziwny zapach. Gala informuje go, że podobny zapach od dwóch dni roznosi się po klatce schodowej. Gebels idzie do sąsiada, który mieszka piętro wyżej. Drzwi uchyla mu zaniedbany chłopak, policjant zdecydowanie wkracza do mieszkania. Obydwaj wchodzą do kuchni. 24:00 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - MŁODOŚĆ ASTRID (BECOMING ASTRID / UNGA ASTRID) Стаючыся Астрыд Film biograficzny, 118 min, Szwecja/Dania, 2018 Reżyseria: Pernille Fischer Christensen Scenariusz: Kim Fupz Aakeson, Pernille Fischer Christensen Aktorzy: Alba August Znamy ją jako starszą panią, która napisała fenomenalne (choćby "Dzieci z Bullerbyn" czy "Pippi Pończoszanka") książki dla dzieci. Taką też Astrid poznajemy w pierwszych scenach filmu Christensen, gdy odbiera życzenia urodzinowe, przesłane przez dzieci z całego kraju. Pisarka cofa się pamięcią do lat młodości - wspomina, jak za zgodą rodziców zaczęła pracować w lokalnej gazecie, a przy okazji uwikłała się w romans z wiele od niej starszym przełożonym. "Młodość Astrid" to jednak nie tylko biografia popularnej pisarki, to przede wszystkim opowieść o losie niezależnej kobiety, która chce żyć na własnych warunkach i mieć możliwość rozwijania swojego niebywałego talentu literackiego. 02:10 NOC KRÓTKICH FILMÓW - LITERA Film animowany, 8 min, Polska, 1962 Reżyseria: Daniel Szczechura Scenariusz: Daniel Szczechura Zdjęcia: Stanisław Śliskowski Muzyka: Włodzimierz Kotański Film rysunkowy przedstawiający perypetie człowieka zagubionego w abstrakcyjnym świecie liter. Nagrodzony Brązowym Smokiem Wawelskim - Kraków 1963. 02:20 NOC KRÓTKICH FILMÓW - GRAND BASSIN (GRAND BASSIN) Film animowany, 6 min, Francja, 2018 Reżyseria: Chloe Plat, Heloise Courtois Krótki film animowany. Jeden dzień na publicznym basenie. 02:45 KINO NOCNE - ŚLIMAKI Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2015 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Daniel Wawrzyniak, Marek Kozakiewicz Muzyka: Mikołaj Majkusiak Andrzej wraz z kolegą postanawia założyć park hodowlany dla ślimaków. Mimo braku doświadczenia wierzy w sukces przedsięwzięcia. Z pomocą przychodzi mu Grzegorz Skalmowski z Pasłęka, polski guru tej dziedziny, zwany Ślimaczanym Królem, który udziela cennych porad. Trwają przygotowania do rozpoczęcia hodowli. W przerwach w pracy mężczyźni prowadzą rozmowy o życiu i śmierci, miłości i przyjaźni, które stają się kwintesencją filmu, ślimak zaś urasta do roli symbolu odradzania się i życia wiecznego.