TVP Nauka Niedziela, 19.11.2023 06:00 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (92) MACHO Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2009 W tym odcinku widzowie dowiedzą się, jak różnie jest rozumiane pojęcie macho w Europie i Ameryce Południowej. Czy macho to górujący nad wszystkim i wszystkimi samiec typu alfa, czy też ciepła i opiekuńcza głowa rodziny? 06:30 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (93) Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2010 "Boso przez świat - archiwum" to kontynuacja cyklu "Wojciech Cejrowski - boso przez świat", ale tym razem autor nie wyjeżdża osobiście w miejsca odludne i dzikie, lecz sięga do archiwów filmowych i odnajduje w nich interesujące, egzotyczne, unikatowe materiały filmowe zrealizowane kilkadziesiąt lat temu. Pokazuje w ten sposób plemiona i kultury, których już nie ma, obrzędy i obyczaje, które zniknęły pod naporem cywilizacji. Jednocześnie przywraca w ten sposób szerokiej publiczności najlepsze podróżnicze filmy z dawnych lat i przypomina postaci wielkich polskich podróżników. Pierwsze odcinki poświęcone będą podróżom i filmom Tony'ego Halika, jednego z najsłynniejszych polskich podróżników. Ten dziennikarz i fotograf był autorem kilkunastu książek i kilkuset programów zrealizowanych razem z żoną, Elżbietą Dzikowską, dla TVP, takich jak "Pieprz i wanilia". O nieznanych kulisach wypraw Tony'ego Halika opowiada teraz widzom Wojciech Cejrowski. 07:00 RAPORT NAUKOWY - /59/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 07:30 POZNAJ SWOJĄ NATURĘ - ODC. 2 ŻUBRY Z POLIGONU Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marta Kądziela Scenariusz: Marta Kądziela, Radosław Niziołek Zdjęcia: Andrzej Olichwier Na poligonie w Drawsku Pomorskim odbywają się największe w Europie manewry wojskowe NATO, ćwiczenia wszystkich rodzajów sił zbrojnych. Jednak ten poligon ma także całkiem inne oblicze, to jednocześnie jedyna w swoim rodzaju ostoja przyrody. Olbrzymie dzikie tereny, na które nie mogą wchodzić ludzie, stały się domem dla tysięcy dzikich zwierząt. Dziesięć lat temu do okolicznych nadleśnictw sprowadzono żubry, z intencją utworzenia kolejnego już stada wolnościowego na terenie naszego kraju. Zwierzęta zdecydowały, że mimo huku wystrzałów i jeżdżących czołgów najlepiej im będzie właśnie na poligonie. Zwierzętami opiekują się przyrodnicy z Zachodniopomorskiego Towarzystwa Przyrodniczego. Założyciele tej organizacji - małżeństwo Magda i Maciej Traczowie - będą bohaterami odcinka. Nikt tak jak oni nie zna zachowań tych ogromnych zwierząt. Obserwują je od lat, pielęgnują, a jednocześnie dbają o to, by żyjące na wolności żubry nie wchodziły w konflikt z ludźmi, na przykład z okolicznymi rolnikami. Pod opieką Maćka i Magdy zbliżymy się do największych europejskich ssaków, poznamy ich zwyczaje, a przyrodnicy opowiedzą o swoich spostrzeżeniach z wieloletniego życia tuż obok żubrów. 08:00 PODWODNY RAJ BORNEO - PODWODNA JASKINIA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:35 CZY WIESZ, ŻE? - /140/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 09:10 NOBLE 2023 - NAGRODA NOBLA W DZIEDZINIE FIZYKI 90 min, Polska, 2023 Transmisja ze Sztokholmu, gdzie tradycyjnie na początku października ogłaszane są nominacje do Nagród Nobla. 3 października poznamy nagrodzonego w kategorii Fizyka. Tylko w TVP Nauka pełna transmisja z wydarzenia oraz komentarze ekspertów specjalizujących się w tej dziedzinie naukowej. Nagrody w dziedzinie fizyki przyznaje Królewska Szwedzka Akademia Nauk. Czym jest Nagroda Nobla? Czy wśród noblistów byli Polacy? Jakie znaczenie mają naukowe odkrycia dla naszej życiowej codzienności? O tym wszystkim w TVP Nauka. 10:50 GALERIA NOBLISTÓW - CAROLYN BERTOZZI 14 min, Polska, 2023 Cykl rozmów z laureatami Nagród Nobla. Carolyn Bertozzi (ur. 10 października 1966 w Bostonie) - amerykańska chemiczka, wykładowczyni Uniwersytetu Stanforda. W 2022 r. otrzymała Nagrodę Wolfa w dziedzinie chemii, wspólnie z Bonnie Bassler i Benjaminem Cravattem, oraz Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii, wspólnie z Mortenem Meldalem i Barrym Sharplessem - za rozwój chemii "click" i chemii bioortogonalnej. 11:10 LOT NA PROXIMĘ CENTAURI B (JOURNEY TO THE PALE RED DOT) Film dokumentalny, 45 min, USA, 2017 Poszukiwania planet poza Układem Słonecznym przyniosły historyczne odkrycie: planetę nieco większą od Ziemi, krążącą wokół gwiazdy zwanej Proxima Centauri. Znajdująca się ponad 40 bilionów kilometrów od Słońca Proxima Centauri jest naszym najbliższym gwiezdnym sąsiadem. Czy planeta ma klimat, a może nawet istnieje na niej życie? Co trzeba zrobić, aby przyjrzeć się jej bliżej i rozpocząć naszą pierwszą międzygwiezdną podróż na Pale Red Dot? 12:05 RAPORT NAUKOWY - /59/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 12:30 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (92) MACHO Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2009 W tym odcinku widzowie dowiedzą się, jak różnie jest rozumiane pojęcie macho w Europie i Ameryce Południowej. Czy macho to górujący nad wszystkim i wszystkimi samiec typu alfa, czy też ciepła i opiekuńcza głowa rodziny? 13:05 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (93) Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2010 "Boso przez świat - archiwum" to kontynuacja cyklu "Wojciech Cejrowski - boso przez świat", ale tym razem autor nie wyjeżdża osobiście w miejsca odludne i dzikie, lecz sięga do archiwów filmowych i odnajduje w nich interesujące, egzotyczne, unikatowe materiały filmowe zrealizowane kilkadziesiąt lat temu. Pokazuje w ten sposób plemiona i kultury, których już nie ma, obrzędy i obyczaje, które zniknęły pod naporem cywilizacji. Jednocześnie przywraca w ten sposób szerokiej publiczności najlepsze podróżnicze filmy z dawnych lat i przypomina postaci wielkich polskich podróżników. Pierwsze odcinki poświęcone będą podróżom i filmom Tony'ego Halika, jednego z najsłynniejszych polskich podróżników. Ten dziennikarz i fotograf był autorem kilkunastu książek i kilkuset programów zrealizowanych razem z żoną, Elżbietą Dzikowską, dla TVP, takich jak "Pieprz i wanilia". O nieznanych kulisach wypraw Tony'ego Halika opowiada teraz widzom Wojciech Cejrowski. 13:35 JAK TO DZIAŁA - EKOLOGIA - LOGISTYKA Magazyn, 20 min, Polska, 2022 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Radosław Brzózka Prowadzący: Radosław Brzózka W odcinku "Jak to działa? - Ekologia" - Logistyka Radek Brzózka przedstawia ogrom wyzwań, jakie stoją przed współczesną logistyką. Wyjściem do programu jest samo uświadomienie widzowi, jak bardzo ważną rolę we współczesnym świecie odgrywa logistyka i jak ważne jest aby ona również była jak najbardziej zielona i niskoemisyjna. W tym odcinku pokazujemy najnowsze, często zaskakujące i mało znane, rozwiązania jakie funkcjonują i wciąż rozwijają się w Polsce. Zaczynamy od samych hal produkcyjnych i magazynowych oraz technologii w nich użytych aby zmniejszyć ich negatywny wpływ na środowisko albo całkowicie go ograniczyć. Autor zabiera nas także na lądowisko dronów oraz do centrum kontroli lotów, gdzie możemy prześledzić proces transportu materiałów medycznych bezzałogowymi statkami powietrznymi. Radek Brzózka, pasjonat nauki i techniki, znany widzom TVP m.in. z programu "Jak to działa?". Specjalnie dla TVP Nauka przygotował serię "Jak to działa - Ekologia", w której przybliża widzom naukowe rozwiązania służące ochronie naszej planety, bezpieczeństwu i komfortowi naszego życia. 14:00 WIELKA RAFA KORALOWA - ODC. 2 (DAVID ATTENBOROUGH'S GREAT BARRIER REEF) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Mike Davis David Attenborough wyrusza w wyjątkową podróż ukazującą przeszłość, teraźniejszość i przyszłość australijskiej Wielkiej Rafy Koralowej. Wykorzystując najnowsze technologie (w tym zdjęcia satelitarne), grafikę komputerową oraz najnowsze odkrycia nauki, Sir David Attenborough prezentuje ostateczną wersję historii tego wyjątkowo pięknego zakątka naszej planety. Składająca się z 900 wysp rozciągających się na przestrzeni 2500 kilometrów rafa jest wyraźnie widoczna z kosmosu i stanowi największą żyjącą strukturę na Ziemi. Z bliska rafa pulsuje bogactwem życia. Ta wyjątkowa seria ukazuje, jak ten morski las deszczowy stworzył warunki dla powstania zdumiewającej różnorodności form organizmów żywych. Rafę zamieszkuje bowiem 1500 gatunków ryb, 30 gatunków waleni i delfinów, 6 gatunków żółwi morskich, 22 gatunki ptaków morskich i 32 gatunki ptaków przybrzeżnych. Podczas roku kalendarzowego rafa jest odwiedzana przez liczne gatunki (delfiny i walenie karłowate, motyle lub słonowodne krokodyle) wykorzystujące prądy morskie i powietrzne, aby skorzystać z wyjątkowych właściwości ekosystemu. 15:00 CZAS W LAS - /7/ Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Sławomir Czyrnek Scenariusz: Sławomir Czyrnek Prowadzący: Magdalena Turowska, Sławomir Makaruk Prowadzący: Magdalena Turowska - iławianka znad Jezioraka i Sławomir Makaruk - podróżnik, koordynator wypraw. W tym odcinku Magda i Sławek jadą w Bieszczady. Celem ich wyprawy jest Nadleśnictwo Baligród - 20 000 ha lasów, głównie bukowo-jodłowych, które jesienią wyglądają wyjątkowo malowniczo. Miejscową ciekawostką są górskie kryształy, tzw. diamenty marmaroskie oraz jodła "Lasumiła" - najgrubsza jodła w Polsce. Nadleśnictwo Baligród to miejsce idealne dla pasjonatów górskiej turystyki również rowerowej. Wszystkie trasy są tutaj świetnie przygotowane i oznakowane. Miejsce znane jest też z bogactwa świata zwierząt; żyją tu m.in. wilki, żubry, niedźwiedzie oraz jenoty obserwowane przez leśników dzięki fotopułapkom. Obecność tych zwierząt w nadleśnictwie potwierdzają także pozostawione ślady i tropy, które warto zobaczyć. 15:30 GIGANCI NAUKI - ALBERT EINSTEIN Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl "Jeżeli teoria względności okaże się prawdziwa, to Niemcy nazwą mnie wielkim Niemcem, Szwajcarzy Szwajcarem, a Francuzi wielkim uczonym. Jeżeli natomiast teoria względności okaże się błędna, wtedy Francuzi nazwą mnie Szwajcarem, Szwajcarzy Niemcem, a Niemcy Żydem". Albert Einstein uważał się za bezpaństwowca. Był pacyfistą i agnostykiem. Kochał naukę i muzykę. Życie, odkrycia, działalność naukowa i dziedzictwo wybitnego fizyka, Alberta Einsteina to temat tego odcinka teleturnieju. "Giganci nauki" to teleturniej oparty na oryginalnym formacie TVP, dedykowany wyłącznie wiedzy naukowej, znakomite połączenie emocji i zabawy z edukacją i misją popularyzacji nauki. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. Teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów pełna emocji przygoda z zagadkami i tajemnicami nauki. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta Nauki i nagroda 20 tys. PLN. Teleturniej składa się z 3 rund i finału wieńczącego dzieło. Zasady poszczególnych rund różnią się od siebie, punkty poszczególnych rund sumują się. 16:30 RAPORT NAUKOWY - /59/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 17:00 PODWODNY RAJ BORNEO - PODWODNA JASKINIA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 17:25 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 1 SHALI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Serial dokumentalny, który stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 18:00 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - ODC. 7 AMERYKA ŚRODKOWA (VOYAGE OF THE CONTINENTS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Podróżujemy po całym świecie, aby spotkać naukowców, którzy prowadzą najnowocześniejsze badania nad najbardziej charakterystycznymi miejscami dla wydarzeń geologicznych. Dzięki naukowcom oraz ich pracy odkrywamy miejsca w nowym świetle, krajobrazy, które często widzimy, ale rzadko przyglądamy się im z bliska. Ustalamy również kluczowe momenty dla życia w geologicznej skali czasu - pojawienie się życia, roślin, życia naziemnego, dinozaurów i człowieka. 18:55 POZNAJ SWOJĄ NATURĘ - ODC. 2 ŻUBRY Z POLIGONU Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marta Kądziela Scenariusz: Marta Kądziela, Radosław Niziołek Zdjęcia: Andrzej Olichwier Na poligonie w Drawsku Pomorskim odbywają się największe w Europie manewry wojskowe NATO, ćwiczenia wszystkich rodzajów sił zbrojnych. Jednak ten poligon ma także całkiem inne oblicze, to jednocześnie jedyna w swoim rodzaju ostoja przyrody. Olbrzymie dzikie tereny, na które nie mogą wchodzić ludzie, stały się domem dla tysięcy dzikich zwierząt. Dziesięć lat temu do okolicznych nadleśnictw sprowadzono żubry, z intencją utworzenia kolejnego już stada wolnościowego na terenie naszego kraju. Zwierzęta zdecydowały, że mimo huku wystrzałów i jeżdżących czołgów najlepiej im będzie właśnie na poligonie. Zwierzętami opiekują się przyrodnicy z Zachodniopomorskiego Towarzystwa Przyrodniczego. Założyciele tej organizacji - małżeństwo Magda i Maciej Traczowie - będą bohaterami odcinka. Nikt tak jak oni nie zna zachowań tych ogromnych zwierząt. Obserwują je od lat, pielęgnują, a jednocześnie dbają o to, by żyjące na wolności żubry nie wchodziły w konflikt z ludźmi, na przykład z okolicznymi rolnikami. Pod opieką Maćka i Magdy zbliżymy się do największych europejskich ssaków, poznamy ich zwyczaje, a przyrodnicy opowiedzą o swoich spostrzeżeniach z wieloletniego życia tuż obok żubrów. 19:25 CZY WIESZ, ŻE? - /142/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 20:00 WIELKA RAFA KORALOWA - ODC. 2 (DAVID ATTENBOROUGH'S GREAT BARRIER REEF) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Mike Davis David Attenborough wyrusza w wyjątkową podróż ukazującą przeszłość, teraźniejszość i przyszłość australijskiej Wielkiej Rafy Koralowej. Wykorzystując najnowsze technologie (w tym zdjęcia satelitarne), grafikę komputerową oraz najnowsze odkrycia nauki, Sir David Attenborough prezentuje ostateczną wersję historii tego wyjątkowo pięknego zakątka naszej planety. Składająca się z 900 wysp rozciągających się na przestrzeni 2500 kilometrów rafa jest wyraźnie widoczna z kosmosu i stanowi największą żyjącą strukturę na Ziemi. Z bliska rafa pulsuje bogactwem życia. Ta wyjątkowa seria ukazuje, jak ten morski las deszczowy stworzył warunki dla powstania zdumiewającej różnorodności form organizmów żywych. Rafę zamieszkuje bowiem 1500 gatunków ryb, 30 gatunków waleni i delfinów, 6 gatunków żółwi morskich, 22 gatunki ptaków morskich i 32 gatunki ptaków przybrzeżnych. Podczas roku kalendarzowego rafa jest odwiedzana przez liczne gatunki (delfiny i walenie karłowate, motyle lub słonowodne krokodyle) wykorzystujące prądy morskie i powietrzne, aby skorzystać z wyjątkowych właściwości ekosystemu. 21:00 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (92) MACHO Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2009 W tym odcinku widzowie dowiedzą się, jak różnie jest rozumiane pojęcie macho w Europie i Ameryce Południowej. Czy macho to górujący nad wszystkim i wszystkimi samiec typu alfa, czy też ciepła i opiekuńcza głowa rodziny? 21:35 NOBLE 2023 - NAGRODA NOBLA W DZIEDZINIE FIZYKI 90 min, Polska, 2023 Transmisja ze Sztokholmu, gdzie tradycyjnie na początku października ogłaszane są nominacje do Nagród Nobla. 3 października poznamy nagrodzonego w kategorii Fizyka. Tylko w TVP Nauka pełna transmisja z wydarzenia oraz komentarze ekspertów specjalizujących się w tej dziedzinie naukowej. Nagrody w dziedzinie fizyki przyznaje Królewska Szwedzka Akademia Nauk. Czym jest Nagroda Nobla? Czy wśród noblistów byli Polacy? Jakie znaczenie mają naukowe odkrycia dla naszej życiowej codzienności? O tym wszystkim w TVP Nauka. 23:15 RAPORT NAUKOWY - /59/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 23:50 ROBOLOVE Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2019 Reżyseria: Maria Arlamovsky Zdjęcia: Sebastian Arlamovsky Film dokumentalny o tworzeniu humanoidalnych robotów z systemem Android oraz strategiach ludzi zaangażowanych w ich kreowanie. Te roboty być może kiedyś powiększą ludzkie grono. Z ekscytującą różnorodnością perspektyw film pozwala zrozumieć ogromną złożoność tego tematu. Posłuchamy, co mówi japoński guru robotyki Hiroshi Ishiguro, transhumanistka Natasha Vita More i wielu innych. Podczas gdy różnica między ludźmi a androidami stopniowo się rozmywa, napięcie między technologią a odpowiedzialnością społeczną narasta w miarę, jak utopijne wizje się powiększają. Z tej mozaiki wyłania się napięta ambiwalencja, która kwestionuje te futurystyczne technologie i jest pełna miłości dla tych, którzy mają odwagę tworzyć takie nowe maszyny, które starają się upodabniać do człowieka. 00:55 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (93) Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2010 "Boso przez świat - archiwum" to kontynuacja cyklu "Wojciech Cejrowski - boso przez świat", ale tym razem autor nie wyjeżdża osobiście w miejsca odludne i dzikie, lecz sięga do archiwów filmowych i odnajduje w nich interesujące, egzotyczne, unikatowe materiały filmowe zrealizowane kilkadziesiąt lat temu. Pokazuje w ten sposób plemiona i kultury, których już nie ma, obrzędy i obyczaje, które zniknęły pod naporem cywilizacji. Jednocześnie przywraca w ten sposób szerokiej publiczności najlepsze podróżnicze filmy z dawnych lat i przypomina postaci wielkich polskich podróżników. Pierwsze odcinki poświęcone będą podróżom i filmom Tony'ego Halika, jednego z najsłynniejszych polskich podróżników. Ten dziennikarz i fotograf był autorem kilkunastu książek i kilkuset programów zrealizowanych razem z żoną, Elżbietą Dzikowską, dla TVP, takich jak "Pieprz i wanilia". O nieznanych kulisach wypraw Tony'ego Halika opowiada teraz widzom Wojciech Cejrowski. 01:35 CZY WIESZ, ŻE? - /143/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 02:20 CZY WIESZ, ŻE? - /144/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 03:00 PODWODNY RAJ BORNEO - PODWODNA JASKINIA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem.