TVP Dokument Środa, 22.11.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. ŻUBRY NIE PIJĄ ŻUBRÓWKI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Puszcza Białowieska zawiera w sobie ogromne zasoby wilgoci, ale zdobycie przez zwierzęta wody do picia i tak bywa nie lada dylematem. Niemniej korzystają z niej na różne sposoby. Woda krąży w puszczańskiej przyrodzie, a w jej obiegu biorą udział także organizmy zwierząt. Temu obiegowi przypatrujemy się na przykładzie króla puszczy - żubra, który potrzebuje szczególnie dużo wody, nawet kilkadziesiąt litrów na dobę. W jaki sposób żubry nawadniają swe potężne organizmy. Tropem tych zwierzat, ich wodopojów, karmowisk, miejsc kąpielowych prowadzi nas teriolog, czyli badacz ssaków, dr Rafał Kowalczyk, dyrektor Instytutu Biologii Ssaków w Białowieży. Przy okazji przekonujemy się, w jaki sposób duże zwierzęta, nie tylko żubr, wykorzystują wodę do celów higieny i obrony przed pasożytami, zakładając sobie w wilgotnych miejscach puszczy prawdziwe naturalne łaźnie, nieledwie wręcz zakłady kosmetyczne. Staramy się prześledzić na podstawie rozmieszczenia zwierząt mapę hydrologiczną puszczy, pokazującą, jak ich życie zależy tutaj od wody. Ale poziom i jakość wody zależy też coraz mocniej od naturalnych hydrologów bobrów. Tworzone przez nie poprzez spiętrzanie cieków stawy stają się siedliskami licznej i rozmaitej fauny. Ale zalewy bobrowe prowadzą też do zalewania systemów korzeniowych i w konsekwencji do usychania na pewnych obszarach drzew. Te jednak stanowią siedliska kolejnych organizmów, zwłaszcza owadów i ptaków. Wpływ wody na puszczę okazuje się zaskakująco wielostronny. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 51 Z ŻYCIA WYŻSZYCH SFER Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak wyglądało życie w miastach u ludzi sprzed stu laty? Jak wyglądały ich mieszkania? Czy różniły się mocno od tych współczesnych? Jak zamożni spędzali wolny czas i jak wyglądały ich codzienne problemy? Radosław Kotarski rusza tym tropem i stara się odnaleźć odpowiedzi. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 248 ŻYRARDÓW I OKOLICE Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Agata Sałapa Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejnym przystankiem w trakcie wędrówki szlakiem najpiękniejszych miejsc w Polsce będzie Żyrardów i jego okolice. Miasto jest młode - założono je w I połowie XIX wieku. W pierwszym etapie zbudowano zakłady przemysłowe, w drugim - ruszyła budowa osady fabrycznej. Była ona przykładem nowoczesnej urbanistyki, podzielonej na dzielnicę robotniczą oraz dzielnicę urzędniczą. Nie zapomniano o zieleni wypełniającej przestrzeń publiczną czy pomiędzy budynkami mieszkalnymi. Żyrardów w tamtym okresie był supernowoczesnym miastem. Odwiedzając je współcześnie, warto zwiedzić m.in. Muzeum Lniarstwa im. Filipa de Girarda, w którym prezentowany jest park maszynowy ostatniej w Polsce Fabryki Lnianych Tkanin Żakardowych. Nie lada atrakcją są też pobliskie Termy Mszczonów, Pałac w Radziejowicach oraz Winnica Dwórzno. Ta część Mazowsza ma wiele do zaoferowania i z pewnością warto tu przyjechać. 07:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /80/ Reality show, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. 08:10 OBCY WŚRÓD NAS (ALIENS INSIDE US) Film dokumentalny, 51 min, USA, 2013 Reżyseria: Chad Cohen Film dokumentalny o zagadkach naszego genomu. Od 10 lat naukowcy badają sekwencję 3000000000 liter, które tworzą kod ludzkiego genomu. Niewidzialne, obce światy kwitną w naszych ciałach. Zanim nowo narodzone dziecko opuści szpital, będzie miało w sobie 10 razy więcej komórek drobnoustrojów niż jego własne. I nie są one biernymi gośćmi. Mikrobiolog Maria Gloria Dominguez Bello wyjaśnia rolę, jaką mikroorganizmy odgrywają w naszym życiu i jak może je zmienić nasz nowoczesny, sterylny styl życia. Film wprowadza nas w cuda mikrobów - jak ewoluowaliśmy wraz z nimi i jak bez nich nie moglibyśmy przetrwać. Przyglądamy się, jak drobnoustroje w nas, na nas i wokół nas powodują choroby i im zapobiegają oraz jak ich zniknięcie może być odpowiedzialne za wszystko, od astmy i alergii po cukrzycę i otyłość. 09:10 ESSEQUIBO - UKRYTA RZEKA - CZ. 2 (ESSEQUIBO - RETURN TO THE LOST WORLDS) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Marion Pollmann, Rainer Bergomaz Kolejna część niezwykłej podróży do krainy Essequibo, rzeki ukrytej głęboko w amazońskiej dżungli, zakrytej grubymi chmurami i niewidocznej z góry. Jest to najdłuższa rzeka w Gujanie, jej źródła znajdują się na Wyżynie Gujańskiej i uchodzą do Oceanu Atlantyckiego. Pełno tu wąwozów i wodospadów, bagien, dziwnych roślin i zwierząt. Nawet sami mieszkańcy plemion Amazonii nie znają wszystkich zakamarków i całej tutejszej fauny i flory. W dolinie rzeki znajdują się miejscowe skarby - eksploatowane złoża złota i diamentów. 10:15 WIELKI MUR - CZĘŚĆ 1. (THE GREAT WALL / ERRICHTET FÜR DIE EWIGKEIT I) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2018 Reżyseria: Martin Betz, Klaus Feichtenberger Dwuczęściowy dokument, w który zobaczymy ciekawe rekonstrukcje śledzące przebieg powstania i historię Wielkiego Muru, który wije się przez chiński krajobraz przez tysiące kilometrów. Zapierający dech w piersiach zasięg budowli jest zarówno symboliczny, jak też odzwierciedla 3000 lat chińskiej historii. To struktura, która zmieniła świat. Wielki Mur odegrał znaczącą rolę zarówno w powstaniu, jak i upadku imperium i dynastii. Zdeterminował niestabilną historię Chin i całego świata. Jak rozwinął się Wielki Mur, by stać się cudem, którym jest dzisiaj? Ten film przedstawia kilka niesamowitych odkryć. 11:10 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCA SZWAJCARIA - DZIKI TESSYN (FASCINATING SWITZERLAND - WILD TICINO) Cykl dokumentalny, 18 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich W tym odcinku udamy się w okolice Ticino - inaczej Tessyn - najbardziej wysunięty na południe kanton szczyci się surowymi górami i niemal śródziemnomorskim klimatem. To region kontrastów i piękna. W górnych partiach Ticina niedaleko jeziora Maggiore krajobraz zdominował las. W XIX wieku bieda wygnała z regionu wielu mieszkańców. Matka Natura nie tęskniła za ludźmi, bo dzięki temu w górach rozrósł się nieposkromiony, dziewiczy las. Rozlega się tu charakterystyczny grzmot wodospadów. Niektóre pojawiają się jedynie wiosną, niosąc stopione ze śniegu wody. Inne można podziwiać przez cały rok - jak wodospad Foroglio w dolinie Bavona spadający z wysokości 100 metrów. Wioska o tej samej nazwie Foroglio zabudowana jest tradycyjnymi dla kantonu prostymi budynkami z kamienia. To jedna z 12 osad w Val Bavona, dolinie zamieszkanej tylko latem. 11:25 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCA AMERYKA POŁUDNIOWA Z PANTANALU DO IGUAZU (FASCINATING SOUTH AMERICA - FROM PANTANAL TO THE IGUACU) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Annette Scheurich, Steffen Sailer Pantanal w południowo - zachodniej Brazylii to największa równina bagienna na świecie zasilana przez liczne rzeki. Do tego fascynującego miejsca odwiedzających ściąga przede wszystkim niepowtarzalny świat zwierząt. Dostawa ryb na Pantanalu wydaje się niewyczerpana. Obfitość ryb ściąga nie tylko wydry. Kormorany są specjalistami od rybołówstwa. Nieustannie słychać krakanie, kląskanie, ćwierkanie i śpiewy... aż do zmierzchu, gdy chór cichnie. Rzeki i jeziora Pantanalu zasilane są rzeką Paragwaj. Należy do tego samego systemu rzecznego co rzeki Iguazu. Iguazu to największy wodospad na ziemi, który swoją siłę demonstruje na brazylijsko - argentyńskiej granicy. Ogromne masy wody spadają z wysokości 82 metrów. Grzmiący wodospad jest otoczony gęstym lasem deszczowym. Ryk wodospadu Iguazu jest wszechobecny. Tak jak bagna Pantanalu wodospad tworzy niezwykły habitat dla licznej flory i fauny tam, gdzie masy wód Iguazu łączą się w potężne kaskady, żłobiąc sobie drogę w skalnym krajobrazie. Niczym nieskrępowana przyroda pokazuje swoją siłę. 11:45 DOWÓDCA Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1971 Reżyseria: Wojciech Jankowski Zdjęcia: Wojciech Jankowski Historia i teraźniejszość dowódcy okrętu podwodnego Marynarki Wojennej. Marynarz wspomina dzieciństwo w Warszawie, okres II wojny światowej, którą widział oczami dziewięcioletniego dziecka. Już wtedy podjął decyzję, aby zostać marynarzem. Opowiada o początkach na morzu, pracy marynarza i dowódcy okrętu. Mówi o predyspozycjach dowódcy, czyli umiejętności zachowania zimnej krwi i podejmowania czasem trudnych decyzji. Podkreśla, że marynarz okrętu podwodnego myli się tylko raz, praca ta jest bardzo niebezpieczna. Czuje się bardzo spełniony w życiu zawodowym, jest z siebie dumny. W filmie pokazano ćwiczenia Marynarki Wojennej i wystrzały torpedowe. 12:10 PRZESTRZENIE BANACHA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2005 Reżyseria: Krzysztof Lang Scenariusz: Krzysztof Lang, Jerzy Janicki Aktorzy: Wojciech Dmochowski Jest rok 1926. Kawiarnia Szkocka we Lwowie (inscenizacja). Wśród kawiarnianych gości znajduje się grono matematyków - Banach, Mazur, Ulam, Stożek, Szuder. Trwa zażarta dyskusja. Ci młodzi matematycy to pracownicy uniwersytetu Jana Kazimierza. Świat usłyszy o nich niebawem. Najbłyskotliwszym z nich był Stefan Banach (1892 - 1945). Kim był ów genialny samouk? Skąd się znalazł we Lwowie? Mimo że należał do najwybitniejszych uczonych XX wieku, nie zachowało się zbyt wiele zdjęć portretujących jego ciekawe życie. Do dziś pozostaje postacią mało znaną w Polsce. Ze względu na ubogą dokumentację fotograficzną, jak też z powodu całkowitego braku archiwaliów filmowych dotyczących samego Banacha, zasadne w tym przypadku stało się wykorzystanie inscenizacji fabularnych, które przywołują istotne wydarzenia z życia uczonego i przybliżają jego postać. Twórcy filmowego portretu Stefana Banacha zadbali o odtworzenie atmosfery kawiarni Szkockiej we Lwowie, przypomnieli słynną próbę przekupienia i nakłonienia Banacha do wyjazdu do Stanów Zjednoczonych, obronę doktoratu na uniwersytecie we Lwowie, karmienie wszy w czasie okupacji w instytucie Weigla itp. Warstwa dokumentalna przeplata się z inscenizacjami. W filmie pojawiają się ludzie, którzy opowiadają o niezwykłości postaci geniusza matematycznego, jakim niewątpliwie był Stefan Banach. Przed kamerą wystąpił uczeń samego mistrza, wybitny uczony amerykański, człowiek, który stworzył podwaliny matematycznego modelu bomby wodorowej - Stanisław Ulam. Opowiada o szkole lwowskiej i jej znaczeniu w nauce polskiej i światowej. W filmie wystąpiła także wdowa po synu Banacha. 13:05 ŻYĆ NIE UMIERAĆ. DŁUGOWIECZNI NA KAUKAZIE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Celem filmu jest nie tylko odpowiedź na pytania, dlaczego akurat na Kaukazie jest tak dużo stulatków (wbrew ciężkim warunkom życia i trudnej historii), co decyduje o długim życiu, jaki jest jego sens i czy kaukaski eliksir długowieczności można przenieść do Europy. Film przedstawia też refleksje świadków historycznych wydarzeń, ich spojrzenie na teraźniejszość i współczesne problemy rosyjskich republik kaukaskich. O sile dokumentu zadecyduje również dotarcie do rzadko pokazywanych miejsc i ludzi oraz atrakcyjna forma. 14:05 RYSI SKOK (LEAP OF THE LYNX) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2014 Reżyseria: Klaus Feichtenberger Zdjęcia: Martin Biribauer Muzyka: Kurt Adametz Film dokumentalny, prezentujący rysia iberyjskiego. Atlantyckie wybrzeże Hiszpanii. Tuż za nim Park Narodowy Donana, delta rzeki Guadalquivir. W górę rzeki, w głębi lądu widać surowe piękno Sierra Moreny. Delta i Sierra to sanktuaria dzikiej zwierzyny. To schronienie jednego z najrzadszych dzikich kotów na świecie i ich równie rzadkiego pożywienia. Wyjątkowy widok: ryś iberyjski, kiedyś urodzony w dziczy, dziś żyjący w krainie zdominowanej przez człowieka. W tym swoistym europejskim Serengeti, na ściśle chronionym obszarze, ryś iberyjski wciąż może swobodnie wędrować, polować i wychowywać potomstwo. Ryś iberyjski jest znacznie mniejszy od swojego kuzyna z północy. Wprowadzono specjalny program rozmnażania rysia. Ryś iberyjski to bardzo wrażliwy gatunek, ponieważ jest rzadkim przypadkiem w przyrodzie gatunku zależnego od jednego źródła pożywienia - od królika europejskiego. Jeśli ich nie ma lub jest ich niewiele, ryś nie przetrwa. Dzika przyroda Półwyspu Iberyjskiego wymaga kuracji. Program, by przywrócić tu rysie, może być najlepszym lekarstwem. 15:05 ESSEQUIBO - UKRYTA RZEKA - CZ. 3 (ESSEQUIBO - RETURN TO THE LOST WORLDS) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Marion Pollmann, Rainer Bergomaz Dalszy ciąg niezwykłej podróży do krainy Essequibo, rzeki ukrytej głęboko w amazońskiej dżungli, zakrytej grubymi chmurami i niewidocznej z góry. Jest to najdłuższa rzeka w Gujanie, jej źródła znajdują się na Wyżynie Gujańskiej i uchodzą do Oceanu Atlantyckiego. Pełno tu wąwozów i wodospadów, bagien, dziwnych roślin i zwierząt. Nawet sami mieszkańcy z plemion Amazonii nie znają wszystkich zakamarków i całej tutejszej fauny i flory. W dolinie rzeki znajdują się miejscowe skarby - eksploatowane złoża złota i diamentów. 16:05 TECHNO SAPIENS: PRZYSZŁOŚĆ LUDZKOŚCI (TECHNO SAPIENS - THE FUTURE OF THE HUMAN SPECIES / TECHNO SAPIENS - DIE ZUKUNFT DER SPEZIES MENSCH) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2016 Reżyseria: Peppo Wagner Dokument o przełamywaniu i zacieraniu się granic między człowiekiem a maszyną, między technologią a naturą. Technologie informacyjne, inżynieria genetyczna i nanotechnologia nie tylko wkraczają na grunt społeczeństwa, ale także coraz bardziej bezpośrednio wpływają na ludzką naturę. Dzień, w którym Homo sapiens będzie mógł świadomie sam siebie projektować i radykalnie się zmieniać nie jest odległy. Daleko idąca optymalizacja rasy ludzkiej przy użyciu zarówno istniejącej, jak i przyszłej technologii wydaje się być kolejnym logicznym krokiem, jaki ludzkość podejmie, aby zbliżyć się do doskonałości. Koncentrowanie się na relacjach człowieka z maszyną jest oznaką myśli transhumanistycznej. W żadnej innej ideologii technologia nie jest tak ściśle powiązana z istotą ludzkości. Zgodnie z tą filozofią, celem człowieka jest dążenie, poprzez interwencje technologiczne, do przekraczenia własnych granic biologicznych i stworzenia zoptymalizowanej wersji samego siebie. Przemierzanie galaktyk, cieszenie się życiem wiecznym, wszczepianie sobie niewielkich urządzeń, optymalizacja genomu, maszyny przypominające ludzi, komputery przewyższające nas inteligencją Wciąż nie wiemy, które z tych przełomów się urzeczywistnią ani czym staną się ludzie odmienieni przez technologię. W pewnym momencie odpowiedzialnością zostaną obarczeni nie tylko naukowcy, ale także zwykli ludzie tworzący społeczeństwa demokratyczne, które zdecydują o losie tych postępów technologicznych. Musimy zadbać o to, by stworzyć odpowiedzialną przyszłość, która nie będzie zagrażała istocie ludzkości. 17:10 WIELKI MUR - CZĘŚĆ 2. (THE GREAT WALL 2) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2018 Dwuczęściowy dokument, w który zobaczymy ciekawe rekonstrukcje śledzące przebieg powstania i historię Wielkiego Muru, który wije się przez chiński krajobraz przez tysiące kilometrów. Zapierający dech w piersiach zasięg budowli jest zarówno symboliczny, jak też odzwierciedla 3000 lat chińskiej historii. To struktura, która zmieniła świat. Wielki Mur odegrał znaczącą rolę zarówno w powstaniu, jak i upadku imperium i dynastii. Zdeterminował niestabilną historię Chin i całego świata. Jak rozwinął się Wielki Mur, by stać się cudem, którym jest dzisiaj? Ten film przedstawia kilka niesamowitych odkryć. 18:05 KOBIETY KENNEDY'EGO (JFK’S WOMEN: THE SCANDALS REVEALED) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2006 Reżyseria: Harvey Lilley Zdjęcia: Steve Robinson Muzyka: Oliver Ledbury Film dokumentalny, który odsłania sekrety życia Johna F. Kennedy’ego prezydenta Stanów Zjednoczonych. Nowe dokumenty z FBI ujawniły wiele skandali z jego życia, które były związane głównie z licznymi romansami, aferami szpiegowskimi i układami politycznymi. Niektórzy twierdzą nawet, iż zabójstwo w 1963 roku uratowało Kennedy’emu reputację. John Fitzgerald Kennedy to najbardziej charyzmatyczny prezydent Stanów Zjednoczonych w dwudziestym wieku. Obiecywał nową erę w polityce, ale - uwielbiał kobiety. Co najmniej pięć kochanek stwarzało zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego. Prezydent to ignorował. Nowy Jork, dziewiętnasty maja 1962 roku. Piętnaście tysięcy ludzi patrzy, jak Marilyn Monroe występuje z okazji czterdziestych piątych urodzin Kennedyego. Jest najpotężniejszym człowiekiem na świecie, ale Monroe może go zniszczyć. W oczach ludzi Kennedy był bohaterem i osobą szlachetną. W życiu prywatnym łamał wszystkie zasady. Tuż przed śmiercią groziło mu, że zostanie zdemaskowany. Co by się stało, gdyby żył? 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KAZACHSTAN. SERCE AZJI ŚRODKOWEJ. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku serii podróż do Kazachstanu. Stepy i góry Kazachstanu tworzą ciekawy i zróżnicowany krajobraz. Jego bogata i długa historia sięga czasów wielkiego Jedwabnego Szlaku. Kraj między Ałtajem a brzegami Wołgi tworzą liczne i różnorodne narodowości. Mieszkańcy tego ogromnego kraju chętnie podejmują podróżnych, odrywając przed nimi jego sekrety. 20:15 LOKALSI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 20:55 ZAKŁADNICY SS - ZAKŁADNICY SS. PODRÓŻ W NIEZNANE (HOSTAGES OF THE SS. A JOURNEY INTO THE UNKNOWN / WIR GEISELN DER SS FAHRT INS UNGEWISSE) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Christian Frey Scenariusz: Carsten Gutschmidt Film dokumentalny opowiadający o losach zakładników jeńców SS pod koniec II wojny światowej, wiosną 1945 roku. Część pierwsza to historia ucieczki i tułaczki oparta na wspomnieniach ocalonych, która się rozpoczęła latem 1944 roku. W dramatycznych okolicznościach SS przetransportowało 139 więźniów w Alpy. Podczas podróży więźniowie zaplanowali ucieczkę i błądzili w górach przez sześć dni, tworzyli razem zgrany zespół i postępowali w bardzo sprytny sposób. Kiedy zimą 1944 roku Armia Czerwona rozpoczęła inwazję na Rzeszę Niemiecką, dla wielu oznaczało to deportacje z jednego więzienia do innego, z jednego obozu koncentracyjnego do drugiego. SS polowało na ludzi. Nieliczni uczestnicy ruchu oporu ukrywali się. Wiosną 1945 r. Brytyjczycy i Amerykanie posuwali się od zachodu coraz dalej w głąb Trzeciej Rzeszy, a wojna zbliżała się ku końcowi. W filmie poznamy historię tak zwanej Alpejskiej Twierdzy SS, do której również zamierzano przewieźć zakładników. W ostatnich dniach wojny sytuacja w południowym Tyrolu była złożona. Stacjonowało tam 10 tysięcy gotowych do walki żołnierzy niemieckich. Wiosną 1945 roku alianci rozpoczęli decydującą ofensywę w północnych Włoszech. 22:00 TAJEMNICE TRZECIEJ RZESZY POSZUKIWANIE BOMBY HITLERA (LAST SECRETS OF THE THIRD REICH: THE SEARCH FOR HITLER’S BOMB) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Andreas Sulzer, Stefan Brauburger, Christian Frey W ostatnich miesiącach II wojny światowej Amerykanie niezwykle intensywnie pracowali nad produkcją bomby atomowej, obawiając się, że Hitler uzyska możliwość jej zastosowania jako pierwszy. Jak pokazują dokumenty udostępniane ostatnio w ramach otwierania archiwów, już w marcu 1945 r. armia niemiecka przeprowadziła pierwsze testy z nowym rodzajem broni atomowej i zarówno Amerykanie, jak i Rosjanie mieli tego świadomość. Jednak jak daleko zaawansowane były naprawdę prace Hitlera nad bombą atomową? Oficjalnie Amerykanie utrzymywali, że prace Niemców były daleko w tyle, jednak zajmując kolejne połacie ziem III Rzeszy, odkrywali miejsca, plany i nazwiska osób nadzorujących program w niemieckiej armii. Były to sekretne projekty, prowadzone pod ścisłym nadzorem SS w najbardziej odległych zakątkach III Rzeszy, np. w pobliżu austriackiego Linz, w których wykorzystywano pracę więźniów obozów koncentracyjnych. Takich projektów było wiele, a wszystkie one były podporządkowane niemieckiemu programowi atomowemu. 23:05 WETERYNARZE Z SERCEM - /71/ Reality show, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Grupa studentów z Politechniki w Białymstoku od kilku miesięcy daje drugą szansę skrzywdzonym zwierzętom. Jesteśmy świadkami niezwykłej sytuacji - niepełnosprawne psiaki z odległych rejonów Polski przymierzają wózki, które sprawią, że zwierzęta będą znów na nogach! Cuda dzieją się nie tylko w Białymstoku. W Nysie drugą szansę dostają sowy z zaćmą, lis z wadami genetycznymi, bocian czekający na rekonstrukcję gałki ocznej czy uszatka, czekająca na przeszczep piór! Zapraszamy do naszego kącika behawiorystycznego, w którym pomożemy widzom odczytać sygnały, jakie wysyła pies. 23:40 ODLOT Film dokumentalny, 24 min, Polska, 1983 Scenariusz: Jerzy Boj Zdjęcia: Jerzy Augustyński Problem wyludniania się wsi na przykładzie małej miejscowości w Borach Tucholskich, z której wyjechała prawie cała młodzież. Starsza mieszkanka wsi wspomina dawne czasy. Obecnie trwają we wsi przygotowania do wesela. Wspomnienia dawnych zwyczajów przeplatają się z obrazem współczesnej wsi i przebiegiem uroczystości ślubnej oraz przyjęcia weselnego. Młodzi ludzie, uczestnicy uroczystości, mówią o trudach życia na wsi i powodach, dla których większość młodych wyjechała do pracy w mieście. Niewielu z nich tu zostanie. Wieś jest coraz bardziej wyludniona, młodzi nie widzą tu dla siebie przyszłości. 00:10 NOTACJE - MARIA FOŁTYN. ŻYŁAM SZTUKĄ, ŻYŁAM MIŁOŚCIĄ Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2010 Autor: Urszula Dubowska Maria Fołtyn (1924 - 2012), śpiewaczka, reżyser operowy, założycielka Towarzystwa Miłośników Muzyki Moniuszki. Organizatorka i dyrektor Międzynarodowego Konkursu Wokalnego im. Stanisława Moniuszki. 00:25 SPOSÓB NA KRYZYS Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2013 Reżyseria: Ivo Kardel Scenariusz: Ivo Kardel Zdjęcia: Maciej Domagalski Miejsce akcji filmu dolumentalnego to wieżowiec na Czerniakowie, w warszawskiej dzielnicy Mokotów. Czas akcji: współcześnie. Bohaterem tego ciekawego i miejscami zabawnego filmu jest p. Wojciech Kosiorek, dozorca z 26 - letnim stażem, mający pod swoją opieką łącznie trzy budynki. Dokument przedstawia codzienną pracę pana Wojtka, jego relacje i rozmowy z lokatorami, a także jego poglądy na życie, politykę oraz na światowy kryzys gospodarczy, który wybuchł jesienią 2008 r. Lokatorzy wieżowca swoimi troskami i radościami dzielą się z życzliwym i zawsze pogodnym panem Wojtkiem, który w przeciwieństwie do innych nigdy nie narzeka ani na kryzys, ani na swój los, choć ma trudną i niewdzięczną pracę. Mimo wielu obowiązków, które wykonuje już od wczesnych godzin rannych, zawsze znajduje czas na wysłuchanie problemów mieszkańców, zawsze służy im pomocą i radą. Blok 56 został zbudowany na początku lat 70. ubiegłego wieku, jest usytuowany u zbiegu ulic Czerniakowskiej i Bartyckiej. Z dachu piętnastopiętrowego budynku rozpościera się widok na Stadion Narodowy, kominy elektrociepłowni Siekierki oraz znajdujący sie tuż pod blokiem Kopiec Czerniakowski, który powstał z gruzów zburzonej Warszawy podczas II wojny światowej. Od 2004 roku nazwany Kopcem Powstania Warszawskiego. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KSIĘŻNEJ IZABELI ŚWIAT ZAGINIONY Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Księżnej Izabeli świat zaginiony" Po raz kolejny jesteśmy w Puławach, by zgłębić arcyciekawą historię kamieni księżnej Izabeli Czartoryskiej. A historia ta zaczyna się po roku 1784, kiedy księżna wraz z mężem Adamem Kazimierzem Czartoryskim przenoszą swą siedzibę do Puław. Poza urządzaniem samego pałacu, w pobliskiej Parchatce małżonkowie urządzili wówczas dodatkowy dom wypoczynkowy z ogrodem i jak wieść gminna niesie, w pobliżu tego domu znajdowała się tajemnicza biała grota. "Rodzinna tajemnica" Kolejna historia, którą zechcemy przedstawić, miała miejsce w styczniu 1945 roku, w czasie zimowej ofensywy sowieckiej armii. Tereny nad Pilicą stały się wówczas wielkim cmentarzyskiem sprzętu i ludzi. Dokumentujemy dziś miejscową opowieść o niemieckim oficerze, który na wieść o końcu wojny popełnił tu samobójstwo. 02:00 STANISŁAW LEM Film dokumentalny, 42 min, Polska, 1996 Scenariusz: Tomasz Kamiński Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Andrzej Jaskowski Wykonawcy: Stanisław Lem, Jerzy Turowicz, Czesław Miłosz, Jan Błoński, Jerzy Jarzębski Program z 1996 r. , w którym Stanisław Lem, zmarły 27 marca 2006 r. pisarz, eseista, filozof, futurolog i satyryk opowiada o swoim życiu: o dzieciństwie i młodości spędzonej we Lwowie, o okupacji sowieckiej i niemieckiej oraz trwającej przez całe życie fascynacji Lwowem. O bohaterze filmu mówią z kolei: Jerzy Turowicz - red. naczelny "Tygodnika Powszechnego", Czesław Miłosz, Jan Błoński - krytyk literacki oraz Jerzy Jarzębski - krytyk teatralny. W dokumencie wykorzystano też fragmenty filmów fabularnych nakręconych wg powieści Lema. 02:55 AMERYKANIN W PRL - U Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2008 Reżyseria: Piotr Morawski, Ryszard Kaczyński Scenariusz: Piotr Morawski, Ryszard Kaczyński Lektor: Adam Tkaczyk Zdjęcia: Andrzej Adamczak Muzyka: Przemysław Książek 27 czerwca 1964 r. do Polski przybył z pięciodniową wizytą Robert Kennedy, brat zamordowanego siedem miesięcy wcześniej prezydenta Johna Kennedy’ego, ówczesny prokurator generalny i minister sprawiedliwości w amerykańskim rządzie. Towarzyszyła mu żona oraz trójka dzieci, a wizyta miała charakter prywatny: Amerykanie chcieli tu odwiedzić swoich polskich krewnych z rodziny Radziwiłłów, z którymi się spowinowacili poprzez małżeństwo siostry Jacqueline Kennedy, Lee, z księciem Stanisławem Radziwiłłem. Trudno jednak było mówić o prywatności w sytuacji, gdy amerykańscy goście, gdziekolwiek się pojawili, wywoływali euforię Polaków witających ich entuzjastycznie, wiwatujących na ich cześć. Piękni, eleganccy, błyskający nieskazitelnie białymi zębami, swobodni w zachowaniu uosabiali marzenia naszych rodaków o lepszym życiu na Zachodzie. Rodzina Kennedych była mile zaskoczona takim przyjęciem, zwłaszcza że Polska była pierwszym krajem komunistycznym, jaki odwiedzali. Nie kryli podziwu dla Polaków żyjących w trudnych warunkach, dobrze się wśród nich czuli. Dlatego też chętnie wchodzili w tłum, rozdawali uśmiechy, uściski rąk, a nawet zdjęcia prezydenckiego brata, przyjmowali kwiaty i wręczane im karteczki lub listy. Ochrona Roberta Kennedy’ego starała się nie rzucać w oczy, aby nie zakłócać tych bezpośrednich relacji. Wizyta obfitowała też w nieoczekiwane sytuacje. W Warszawie Amerykanie odwiedzili m. in. restaurację "Krokodyl", gdzie akurat odbywało się wesele i stali się, oczywiście, jego główną atrakcją. Byli też w katedrze św. Jana, spotkali się z pracownikami ambasady USA i władzami Uniwersytetu Warszawskiego, złożyli kwiaty pod pomnikiem Bohaterów Getta, odwiedzili małych pacjentów jednego ze szpitali dziecięcych i bawili się w klubie studenckim Stodoła. Kolejne dni spędzili w Krakowie i na Jasnej Górze, gdzie spotkali się z kardynałem Stefanem Wyszyńskim, by na koniec znów powrócić do Warszawy. Każdy ich krok obserwowali etatowi pracownicy służby bezpieczeństwa i zmobilizowani specjalnie na tę okazję bardzo liczni, wmieszani w tłum tajni współpracownicy. Robili zdjęcia, sporządzali notatki i sprawozdania. Nikt, kto uścisnął rękę Robertowi Kennedy’emu, wręczył mu kwiaty czy, co gorsza, jakiś list, nie pozostał niezauważony. Szybko identyfikowano zuchwalca i niebawem odczuwał na własnej skórze przykre skutki swojego tylko z pozoru niewinnego gestu. Uścisk dłoni czy złożona na ręce znakomitego gościa prośba o pomoc finansową, możliwość wyjazdu do Ameryki czy zagraniczne leczenie, mogła kosztować utratę pracy, wyrzucenie z uczelni, odmowę wyjazdu na staż czy odrzucenie podania o mieszkanie. Stawała się też często pretekstem do szantażowania delikwenta, którego zmuszano np. do zostania tajnym współpracownikiem. Szczególnie surowo obchodzono się z osobami mundurowymi, które poważyły się na taki gest. W reportażu znalazły się wypowiedzi ludzi, którzy byli świadkami tamtej pamiętnej wizyty, chwilowymi bohaterami wydarzeń. Do dziś pamiętają tamte wydarzenia, mają zdjęcia z Robertem Kennedym, ale też doświadczyli z tego powodu zainteresowania służb specjalnych. Ich wypowiedzi są bogato ilustrowane archiwalnymi materiałami filmowymi, fragmentami szyfrogramów i notatek urzędników tajnych służb i T. W.