TVP Dokument Niedziela, 26.11.2023 06:00 DZIKA POLSKA - NIE PRZESPAĆ SUSŁA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Wymarłe gatunki zwierząt zaczynają wracać na swe dawne włości. Drugim po żubrze jest suseł moręgowany. Jego ostatni osobnik widziany był ćwierć wieku temu. Dziś susły wróciły na Śląsk w okolice Trzcinicy Wołowskiej i Kamienia Śląskiego. Nie o własnych siłach, ale dzięki zabiegom ochronnym i hodowlanym ekologów z Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody "Salamandra", którzy od lat czynią starania o ich odrodzenie w naszym kraju. Zwierzaki trzeba pozyskać z zagranicy, z bardzo starannie wytypowanych miejsc ich naturalnego występowania. Akcja wsiedlania susłów moręgowatych do zaczątków z góry przygotowanych norek, w których szybko znikają - to jedyne w swoim rodzaju widowisko. Zaś susły - to zwierzęta zmyślne i nadzwyczaj przedsiębiorcze. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 2 JAK ZOSTAĆ HUSARZEM? Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czy w ciągu zaledwie paru dni treningu ze zwykłego człowieka można zrobić husarza? Aby się o tym przekonać na własnej skórze prowadzący program, Radosław Kotarski, podróżuje do Zamku Gniew, gdzie spotyka jeźdźców kultywujących pamięć o husarii, piekielnie skutecznej formacji zbrojnej. Po zaznajomieniu się z teorią oraz po przeprowadzeniu treningu z kopią, koncerzem i szablą przystępuje do ostatecznego testu, w którym będzie musiał wykonać husarskie ewolucje. Poza tym rozprawia się z wieloma mitami na temat tej słynnej polskiej jazdy i razem z widzami odkrywa prawdę. 07:05 NOTACJE - JERZY KAWALEROWICZ. Cykl dokumentalny, 3 min, Polska, 2007 Autor: Krzysztof Tadej Jerzy Kawalerowicz, polski reżyser i scenarzysta ormiańskiego pochodzenia, urodził się 19 stycznia 1922 w Gwoźdźcu koło Kołomyi, zmarł 27 grudnia 2007 r. w Warszawie. W latach 1946 - 1949 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Instytucie Filmowym. Od 1955 kierował Studiem Filmowym Kadr. Był współzałożycielem i pierwszym prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich, współtwórcą polskiej szkoły filmowej. Od 1980 był wykładowcą PWSFTViT. W latach 1954 - 1990 był członkiem PZPR, w latach 1985 - 1989 sprawował mandat posła na Sejm IX kadencji. Został uhonorowany doktoratem honoris causa Uniwersytetu Sorbona II w 1998 i PWSFTViT w Łodzi w 2001. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 252 RADOMSKO Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Radomsko to miasto, w którym można usiąść na najdłuższej drewnianej ławce w Polsce. Liczy ona 94 metry długości. Jednocześnie może na niej siedzieć aż 190 osób. Składa się z 58 połączonych ze sobą odcinków, mierzących od 80 cm do ponad 2, 5 m każdy. Patronką Radomska jest Jadwiga Andegaweńska - jedna z dwóch kobiet na polskim tronie, którą wybrano na królową Polski - na zjeździe szlachty w Radomsku w 1384 roku. Jednym z najważniejszych zabytków miasta jest dawny ratusz miejski. Budynek został wzniesiony w 1859 w stylu eklektycznym z charakterystycznymi wieżami w narożnikach. Obecnie znajduje się w nim siedziba Muzeum Regionalnego imienia Stanisława Sankowskiego - historyka i badacza Radomska oraz okolic. W mieście można też odwiedzić muzeum na wolnym powietrzu. Pierwsze w Europie Otwarte Muzeum Żydowskie składa się z 50 wmurowanych w chodniki, kamiennych tablic, o wymiarach 50 na 60 centymetrów. Upamiętniają one ważne wydarzenia i miejsca związane z liczną społecznością żydowską zamieszkującą Radomsko przed II wojną światową. W jednej z dzielnic miasta, dawnej wsi Stobiecko Miejskie, znajduje się - jedyna w tej części Polski - zagroda tatarska. Wybudował ją w 1875 roku cieśla Adam Gałwa. Po II wojnie światowej została przebudowana. Radomsko jest rodzinnym miastem braci Różewicz. Pamięć o Januszu Różewiczu - poecie, Stanisławie Różewiczu - reżyserze i Tadeuszu Różewiczu - dramaturgu, pielęgnowana jest w Radomsku na każdym kroku. 07:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /84/ Reality show, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Spędziliśmy jeden rutynowy dzień pracy z inspektorami Ogólnopolskiego Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami "Animals". Zobaczcie, jak przeprowadzają interwencje i jak reagują właściciele zwierząt. W ciągu niecałych dwóch miesięcy Inspektorat w Warszawie przeprowadził takich interwencji aż 53. Poznajcie też wydrę Basię, a jej historia pokaże, jak trudno jest odchować dzikie zwierzę bez matki, którą zabił człowiek, tak aby mogło wrócić do natury. Mamy nadzieję, że będzie to też ostrzeżenie przed trzymaniem dzikich zwierząt w domu, bo to nieuchronnie prowadzi do ich cierpienia i śmierci. Posłuchajcie również o emocjach, jakie towarzyszą opiekunom zwierząt, kiedy przychodzi czas wypuszczenia ich z bezpiecznego schronienia, aby rozpoczęły samodzielne życie w swoim naturalnym środowisku. 08:10 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 5. BŁĘKITNA KULA (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 05 BLUE MARBLE) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 5 - "Błękitna kula". W tym odcinku przyjrzymy się najważniejszym odkryciom przybliżającym naszą błękitną kulę. Zanim ludzkość poleciała w kosmos, nasz obraz Ziemi był rozproszonym kolażem niepowiązanych krajobrazów. Naszą perspektywę odmieniło zdjęcie wykonane w roku 1972 przez załogę Apollo 17. "Błękitna kula" wykonana z odległości dwudziestu dziewięciu tysięcy kilometrów stała się pierwszą fotografią całej Ziemi i ukształtowała całkiem nowy punkt widzenia. Przez ostatnie 50 lat nauczyliśmy się tak wiele o wzajemnych powiązaniach naszego świata, od podmorskich kominów hydrotermalnych po najwyższe szczyty górskie. Nasza obecność jest odczuwalna niemal wszędzie. W całej historii ludzkości potrzeba zrozumienia Ziemi jeszcze nigdy nie była tak istotna. Tworzymy nową epokę. To my jesteśmy dominującą przyczyną zmian zachodzących na Ziemi. Przebieg Antropocenu będzie uzależniony od nas. 09:10 WALIA - DZIKA KRAINA S.I - ODC. 4 OZNAKI BURZY (WALES: LAND OF THE WILD EP. 4 THE GATHERING STORM) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 4 - "Oznaki burzy". Nastała jesień. Dni są jeszcze ciepłe, ale widać oznaki zmiany. Żółkną liście, gromadzą się burzowe chmury, zwierzęta rozpoczynają wędrówkę. Dla nich to ważny czas, czas przygotowania się na nadchodzące dni chude. Trzeba stoczyć walki i zdobyć miłość. Czasu jest niewiele - nadchodzi zima. Początek jesieni. Walijskie drzewa nie zgubiły jeszcze listowia i tworzą nieprzenikliwy baldachim. Połowa września. Choć dni są coraz krótsze, południowa Walia wciąż jest skąpana w słońcu. Długie, upalne lato pozostawiło po sobie obfitość strawy. W południowej Walii, o rzut kamieniem od Port Talbot, znajduje się park Margam. Jelenie szlachetne to największe ssaki lądowe na wyspach brytyjskich. O tej porze roku samce, czyli byki, kroczą dumnie. W listopadzie nie tylko zwierzęta przygotowują do zimy. Drzewa także. 10:10 PODRÓŻE DO UKRYTYCH ŚWIATÓW - ODC. 5 DHARAVI (THE HIDDEN WORLDS EP. 5 DHARAVI) Serial dokumentalny, 41 min, Turcja, 2020 Reżyseria: Orcun Behram Seria dokumentalna (5 odcinków) o kilku tajemniczych i bardzo ciekawych miejscach na świecie. Obecnie języki i kultury szybko zanikają, ponieważ globalizacja ma coraz większy wpływ na wszystko. Poznamy różne historie życia, poprzez poetycki tekst i strukturę wizualną. Narratorami odcinków będą ludzie, którzy są punktem wyjścia tych historii. W takim okresie społeczności, które potrafią zachować swoje dziedzictwo kulturowe lub stworzyć własną kulturę, zyskały na atrakcyjności. Będziemy mieli okazję zobaczyć bogatą paletę wizualną i niezwykłe miejsca: Makoko w Nigerii; La Rinconada w Peru; Manilę stolicę Filipin; dolinę rzeki Omo w Etiopii; Dharavi w Bombaju. Odc. 5 - "Dharavi". Pod wieżowcami hinduskiej metropolii, Bombaju, znajduje się drugi, ukryty świat. To Dharavi, rozpościerające się na trójkątnym pasie ziemi. W tym slumsie mieszka około miliona ludzi. To jedno z najsłynniejszych gett na świecie. Dharavi stało się symbolem cierpienia, ale to też żywa, kosmopolityczna okolica. Widać tu jak na dłoni wielowarstwowość kultury i społeczeństwa Indii. Rodziny mieszkają tu w 60 tysiącach chat, a warsztaty i proste fabryki stanowią podporę tutejszej gospodarki, wartej około miliarda dolarów rocznie. Wielu uważa to miejsce za symbol nierówności w kraju i nieudolności władz w kwestii migracji do miast. Mieszkańcy Dharavi widzą tu szansę na poprawę swojego losu. Tutejsi imigranci znani są z przedsiębiorczości. Lokalny przemysł tekstylny zatrudnia wielu z nich. Wszędzie słychać terkot maszyn do szycia, a prace nad ubraniami trwają od świtu do zmierzchu każdego dnia. 11:00 MISJA ZAMBIA - CHŁOPCY Z ULICY Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Zdjęcia: ks. Maciej Makuła, Piotr Kot, Robert Jażdżyk Muzyka: Wojciech Mularczyk Wykonawcy: Grzegorz Szponder Zambia. Tu, na ulicach Kabwe żyje bardzo wiele dzieci. Bieda, nałogi, rozpadające się rodziny - to główne przyczyny bezdomności dzieci. Jedynym wsparciem są misjonarze. Ośrodek dla chłopców ulicy w misji salezjańskiej Kabwe - Makululu istnieje niemal od początku misyjnej posługi ks. Michała Wziętka. Misjonarzowi udało się stworzyć dom dziecka, internat, stołówkę. Chłopcy, także dzięki programowi Adopcja na odległość realizowanemu przez Salezjański Ośrodek Misyjny w Warszawie, mają możliwość edukacji. 11:15 MISJA ZAMBIA - SPORT Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Zdjęcia: ks. Maciej Makuła, Piotr Kot, Robert Jażdżyk Muzyka: Wojciech Mularczyk Wykonawcy: Grzegorz Szponder To kolejny dzień, który spędzamy na placówce misyjnej salezjanów w Chingoli w Zambii. Jest to wprawdzie czas egzaminów, jednak placówka szkolna tętni życiem. Jak twierdzą sami zainteresowani, jest to ich drugi dom. Dlatego są tu niemal każdego dnia. Oprócz szkolnej rzeczywistości - zajęć edukacyjnych, lekcji warsztatowych i praktyk w pracowniach, młodzi ludzie mogą tu rozwijać różnorakie talenty: dla wielu podopiecznych bardzo ważny jest sport. 11:25 MISJA ZAMBIA - CHCĘ ZMIENIĆ SWOJE ŻYCIE Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Zdjęcia: ks. Maciej Makuła, Piotr Kot, Robert Jażdżyk Muzyka: Wojciech Mularczyk Wykonawcy: Grzegorz Szponder Jesteśmy w salezjańskiej placówce szkolno - dydaktycznej w Chingoli. To ostatnie dni zajęć szkolnych przed wakacjami. Zaczynają się remonty, realizowane są kolejne inwestycje. Do pracy zatrudniani są miejscowi mieszkańcy, w tym byli absolwenci szkoły, ponieważ szkoła ma także profil techniczny. 11:45 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - DEGAS. PERFEKCJONISTA (EXHIBITION ON SCREEN EP. 20 DEGAS. PASSION FOR PERFECTION) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie. M.in. Leonardo, Rembrandt, Cezanne, Monet, Picasso. Odcinek 20 - "Degas. Perfekcjonista". Degas w XXI w. wciąż fascynuje i jest nam bliski, ponieważ bardziej interesował go proces tworzenia niż efekt. U podstaw jego twórczości widać intelektualny namysł, zwłaszcza zainteresowanie sztuką wcześniejszych epok. Zabiegał o to, by nie być znanym. Nie lubił ludzi, którzy piszą o nim i jego dziełach. Większości prac nie zamierzał pokazywać. Znaleziono je po śmierci artysty w jego pracowni. Niezmordowanie eksperymentował w rozmaitych dziedzinach sztuki. Pisał poezję, rzeźbił, robił fantastyczne grafiki, malował pastele i obrazy olejne. Zobaczymy więc nie tylko obrazy olejne, pastele i rysunki, ale też grafiki, w tym monotypie, rzeźbę z brązu i trzy posążki z wosku. Podtytuł "Perfekcjonista" zaczerpnięto ze wspomnień Ambroise’a Vollarda. Opisał w ten sposób Degasa, broniąc go przed opiniami, że maluje raz po raz ten sam temat lub warianty jednej kompozycji, ponieważ brakuje mu wyobraźni. 12:45 Z WIESZAKA HISTORII - ODC. 8 MODA W ZAKONACH Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Migoń Scenariusz: Lucyna Rotter, Jarosław Migoń Prowadzący: Lucyna Rotter Lektor: Magdalena Zbylut - Wiśniewska Zdjęcia: Kacper Solan, Bartłomiej Gąsienica Muzyka: Marcin Gałażyn Program o tematyce dokumentalno - historycznej, który w kostiumowej formule odsłania ukryte znaczenia, symbole i dzieje ubioru. Ubiór, a raczej strój zakonny zawsze społecznie był obecny w ośrodkach kultu, miejscach opieki, uczelniach, przedszkolach. Kroje wyróżniające się prostotą, oszczędnością i precyzją formy były jasnym przekazem akceptowanym społecznie. W odcinku prof. Lucyna Rotter omawia dzieje ubioru zakonnego. Z o. Maciejem Majdakiem - przeorem Zakonu Cystersów w Mogile - rozmawia o symbolice habitu. 13:15 NATURA BEZ GRANIC - ODC. 8 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Marcin Krzyżański Scenariusz: Marcin Krzyżański Zdjęcia: Jan Mamoń, Krystian Matysek Nasze pogranicze to obszar fascynującej i niezwykle zróżnicowanej przyrody: od Bieszczad, Gór Słonych i Pogórza Przemyskiego przez Roztocze i Polesie po Dolinę Bugu. Na tych terenach można spotkać gatunki zwierząt i roślin, których na próżno już dziś szukać w innych częściach Europy. Pogranicze jest domem niedźwiedzi, rysi i wilków. Wielkie leśne przestrzenie przemierzają stada jeleni i żubrów. Przyroda nie zna granic. Wilcze rodziny z pogranicza mają swoje terytoria na terenie obu państw. Po jednej stronie polują, po drugiej mają bezpieczne ostoje, w których wychowują potomstwo. Stada roślinożerców, jeleni czy żubrów, w rocznym cyklu wędrówki w poszukiwaniu najlepszych żerowisk regularnie przekraczają graniczny San. Administracyjne linie podziałów nie są też znane ptakom. Bociany gnieżdżące się w przygranicznych wioskach regularnie latają na łowy na łąki po obu stronach granicy. Podobnie rzecz ma się z orłami przednimi i orlikami zamieszkującymi lasy Pogórza Przemyskiego. Razem odpowiadamy za ochronę tego dziedzictwa. Polscy i Ukraińscy przyrodnicy od lat podejmują wspólne działania na rzecz ochrony unikalnych środowisk i gatunków. Współczesne metody badawcze potwierdzają, że czasami obserwują te same osobniki po obu stronach granicy. 13:50 KAMERY WŚRÓD ZWIERZĄT, SERIA 1 - ODC. 2 (ANIMALS WITH CAMERAS) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Anne Sommerfield, Clare Dornan, Hannah Ward Seria dokumentalna o zwierzętach, którym zainstalowano małe kamerki do obserwacji. Dzięki temu możemy po raz pierwszy zobaczyć dziki świat z perspektywy jego mieszkańców. Bez względu na to, czy przebywają na drzewach, czy pod ziemią, będziemy świadkami życia, którego żaden człowiek nigdy nie widział. Nowo narodzone surykatki, pingwiny polujące na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego, a także rodzina szympansów z bardzo bliska. Zwierzęta z kamerami to kolejny genialny pomysł realizatorów filmów przyrodniczych BBC Worldwide. W tym odcinku dzięki naszym kamerom przyjrzymy się życiu trzech bardzo odmiennych zwierzęcych rodzin. Zobaczymy, jak w wodach u wybrzeży Australii uchatki uciekają przed rekinami białymi - jednymi z najgroźniejszych drapieżników oceanu. W Afryce Południowej narasta konflikt między rolnikami i pawianami. Czy kamery pomogą go rozwiązać? Podróż rozpoczynamy w Namibii, królestwie geparda - najbardziej zagrożonego wyginięciem gatunku wielkiego kota w Afryce. Te najszybsze ssaki świata osiągają prędkość sto kilometrów na godzinę w zaledwie 3 sekundy. Na otwartych obszarach trawiastych można je dostrzec bez trudu. W Namibii gepardy żyją w buszu. Tu są znacznie mniej widoczne. Mamy nadzieję, że dzięki naszym kamerom będziemy mogli przyjrzeć się bliżej trójce wyjątkowych gepardów. Działaczka na rzecz ochrony przyrody Marlice Van Vuuren zaopiekowała się trójką młodych gepardów, które zostały sierotami w pierwszym dniu życia. Marlice wciąż dostarcza im pożywienie. Chce jednak wiedzieć, czy jej podopieczni potrafią już samodzielnie zdobyć posiłek. Liczy na to, że zdołamy wyposażyć zwierzęta w odpowiednie kamery, pokazujące, jak młode gepardy radzą sobie w buszu. Specjalista od miniaturowych kamer, Chris Watts, podejmuje wyzwanie. 14:45 NIEZWYKŁE MIASTA - BEJRUT ODC. 2/3 (SECRET CITIES SERIA 2) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Prowadzący: Janina Ramirez, Alastair Sooke Eksperci sztuki Janina Ramirez i Alastair Sooke przybliżają tajemnice sztuki trzech pięknych miast - Baku, Bejrutu i Lizbony. Razem odkrywają fundamenty kultur, które ukształtowały te miasta w przeszłości. Robią to, dzięki spotkaniom z lokalnymi artystami i mieszkańcami, którzy pomagają im odnaleźć artystyczne atrakcje i mało znane skarby. W Lizbonie odkrywają starożytne nadmorskie miasto ukształtowane przez kultury: rzymską, arabską i krzyżowców. W Bejrucie zobaczą, jak Paryż Bliskiego Wschodu wznosi się z ruin wojny domowej. A w Baku w Azerbejdżanie podczas poszukiwania skarbów sztuki dostrzegają, że miasto znajduje się na skrzyżowaniu kultur. 15:45 TAJEMNICE LUDZKIEGO CIAŁA. NAUKA (SECRETS OF THE HUMAN BODY. LEARN) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Martin Johnson Zdjęcia: Patric Acum Film dokumentalny BBC Worldwide o sekretach ludzkiego ciała. Za pomocą pionierskiej grafiki i nowych naukowych odkryć poznamy lepiej wewnętrzną mechanikę ludzkiego organizmu, który należy do najbardziej wyrafinowanych na ziemi. Jest cudem naukowym, wciąż odkrywanym na nowo. Sposoby rozwoju, adaptacji i przetrwania naszego organizmu. Komunikacja mózgu z resztą ciała. Związek pragnienia tłustych potraw a konieczność nagłego wzrostu. Regeneracja komórek. W filmie poznamy organizmy ludzi z całego świata. Cudowne dziecko w Phoenix demonstruje zdolność mózgu do nadawania priorytetu rozwojowi umysłowemu nad wzrostem fizycznym. Schładzanie w lodowatym jeziorze pokazuje, jak drżenie może uratować nam życie. Niskie, eksperymentalne tortury w londyńskim laboratorium unaocznią sposób, w jaki nasze ciało blokuje ból. Zobaczymy fascynujące i precyzyjnie dostrojone systemy, które utrzymują motorykę ciała. 16:45 SIMON REEVE I JEGO ŚRÓDZIEMNOMORSKIE PRZYGODY ODC. 2 (MEDITERRANEAN WITH SIMON REEVE 2) Cykl dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Eric McFarland W drugiej części Simon udaje się z Cypru na Bliski Wschód - to region Morza Śródziemnego, gdzie także nie są obce konflikty i podziały. W Libanie Simon odkrywa kraj zapierających dech w piersiach krajobrazów, z niezwykłą linią brzegową, szybującymi górami i świętą doliną zwaną Qadisha, świętym miejscem dla libańskich chrześcijan. Nocując w opustoszałym klasztorze, wyrzeźbionym w skale, Simon dowiaduje się, że na muzułmańskim Bliskim Wschodzie chrześcijanie są prześladowani. Następnym przystankiem w podróży Simona na południe jest Izrael, kraj, którego przetrwanie jest bardzo zależne od Morza Śródziemnego. Izrael musi bowiem transportować większość swoich towarów drogą morską. Simon dołącza do izraelskiej marynarki wojennej, która patroluje wybrzeże i chroni krajowe rezerwy ropy, wykorzystując najnowszą broń i technologię wojskową, w tym bezzałogowe łodzie gotowe do walki. Z Izraela Simon przekracza jedną z najmocniej ufortyfikowanych granic świata, aby dotrzeć do Strefy Gazy. Palestyńczycy i Izraelczycy znosili niekończącą się przemoc, czego rezultatem były ogromne zniszczenia. Transport materiałów budowlanych w Strefie Fazy jest blokowany przez Izrael, ale Simon spotyka pomysłową młodą kobietę, która pomogła w odbudowie, wymyślając genialną metodę wytwarzania cegieł z popiołu. To rzadki promyk nadziei w jednym z najbardziej niespokojnych regionów Morza Śródziemnego. 18:00 PASJONACI S.II - SEZON 2 ODC. 13 PREMIERA Dokument fabularyzowany, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Artur Dziurman, Danuta Damek, Agnieszka Szygenda Zdjęcia: Jacek Fabrowicz Aktorzy: Aneta Skrzypek, Małgorzata Piskorz, Anna Sikora, Aurelia Mazur, Danuta Damek, Dariusz Krymski, Elżbieta Sielawa, Małgorzata Walkosz, Stanisław Turza, Danuta Turza, Helena Suchan, Jan Szuster, Janina Sitarz, Janusz Bąk, Kazimierz Balcer Jest piękny dzień. Goście pensjonatu idą w góry na piknik. Wszyscy cieszą się z chwili wytchnienia przed próbą generalną z udziałem publiczności. Po udanej próbie czas zacząć się pakować i wracać do Krakowa. Ale zanim to nastąpi, wszyscy spotykają się na pożegnalnym ognisku. To był wspaniały wyjazd, jednak równie wspaniale jest wrócić do swoich domów i bliskich. Nadchodzą zmiany. 18:30 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 9 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Trzeci sezon prowadzonego przez Stephana Thomsona cyklu dokumentalno - historycznego o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich i nie tylko, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłości oraz zabytki i świadectwa kultury związane z polskością, usytuowane poza naszymi obecnymi granicami (w znacznej mierze wschodnią). Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te o których już dawno zapomniano. Tym razem Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po Słowackiej Lubowli. Opowie historię ponad 700 - letniego zamku lubowelskiego - jednej z najważniejszych twierdz w historii Rzeczypospolitej, położonej na terenie ziemi spiskiej w Karpatach. Lubowla na przestrzeni setek lat była schronieniem dla wielu polskich rycerzy i władców. To właśnie tutaj ważyły się losy licznych wojen i rozejmów. A w trakcie potopu szwedzkiego, w murach tej potężnej, nigdy nie zdobytej przez Szwedów twierdzy, ukryto wielki skarb polskich królów. Z zamkiem tym wiążą się różne legendy, a jedna z nich opowiada o jego powstaniu i czyhającym niebezpieczeństwie, które wisiało nad nim już od samego jego początku. Wszystko to i wiele więcej w dziewiątym odcinku cyklu ''Polskie Dziedzictwo''. 19:05 LOKALSI - ODC. 8 PIOTR Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 19:40 ĆWICZENIA WARSZTATOWE Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1996 Reżyseria: Marcel Łoziński Scenariusz: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki Uliczna sonda na temat dzisiejszej młodzieży, pozwalająca ukazać możliwości filmowego preparowania podwójnych odpowiedzi. Każda wypowiedź może być poczytana albo za pozytywną, albo za negatywną. 19:50 DOTKNIĘCIE Reportaż, 12 min, Polska, 1978 Reżyseria: Marcel Łoziński Reportaż jednego dnia pobytu w Warszawie uzdrowiciela Clive'a Harrisa. 20:15 POD OPIEKĄ WIECZNEGO SŁOŃCA (V PAPRSCICH SLUNCE / UNDER THE SUN) Film dokumentalny, 105 min, Łotwa/Korea Północna/Czechy/Niemcy/Rosja, 2015 Reżyseria: Vitaly Mansky Scenariusz: Vitaly Mansky Muzyka: Karlis Auzans Dziewczynka z przeciętnej rodziny zostaje wybrana do koreańskiej "Spartakiady". 22:15 KISMET - TURECKA TELENOWELA ZMIENIA ŚWIAT (KISMET) Film dokumentalny, 57 min, Grecja, 2013 Reżyseria: Nina Maria Paschalidou Scenariusz: Nina Maria Paschalidou Zdjęcia: Michael Aristomenopoulos Muzyka: Spyros Moschoutis, Michalis Moschoutis Film dokumentalny o fenomenie telenowel tureckiej produkcji. W ostatnich latach tureckie seriale podbijają serca milionów widzów nie tylko w muzułmańskim świecie. To zjawisko analizują w filmie socjologowie i psychologowie. Głos zabierają również reżyserzy i scenarzyści oraz gwiazdy popularnych seriali. 23:25 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JAN JAKUB KOLSKI Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Reżyser Jan Jakub Kolski wspomina swoje dzieciństwo w domu w Popielawach, gdzie wychowywali go dziadkowie. 00:05 GOOGLE I ELEKTRONICZNY MÓZG ŚWIATA (GOOGLE AND THE WORLD BRAIN) Film dokumentalny, 88 min, Wielka Brytania/Niemcy/Hiszpania, 2013 Reżyseria: Ben Lewis Zdjęcia: Frank-Peter Lehmann Muzyka: Lucas Ariel Vallejos W 1937 roku Herbert George Wells, angielski pisarz, przepowiedział stworzenie biblioteki, która zawierałaby całą wiedzę świata i prowadziłaby do stworzenia sztucznej inteligencji. 70 lat później Google zaczęło skanować miliony książek do bazy Google Books. Pisarze z całego świata rozpoczęli kampanię by temu zapobiec. Film opowiada o zagrożeniach, jakie niesie ze sobą Internet. 01:45 CIĄG DALSZY NASTĄPIŁ... ORMO CZUWA Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2001 Reżyseria: Jerzy Morawski Scenariusz: Jerzy Morawski Zdjęcia: Jerzy Siwecki Film przedstawia historię powstania i działalność Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej ORMO. Była to organizacja paramilitarna. Została utworzona w 1946 roku po to, aby umacniać władzę ludową, a w rzeczywistości była bojówką PZPR. ORMO - wcy wyjaśniali pałką i pięścią, że władza ma zawsze rację. Należeli do nich nie tylko ci, którzy chcieli, ale także ci, których zmuszano. Byli to ci, u których znaleziono "coś" w życiorysie i ci, których szantażowano. 02:15 LEOPOLD KOZŁOWSKI - OSTATNI POLSKI KLEZMER Film dokumentalny, 43 min, Polska, 1999 Reżyseria: Piotr Łazarkiewicz Scenariusz: Jacek Cygan Wykonawcy: Leopold Kozłowski, Jacek Cygan, Katarzyna Zielińska, Katarzyna Jamróz, Marta Bizoń, Andrzej Róg Zdjęcia: Andrzej Jeziorek Film dokumentalny poświęcony życiu i twórczości Leopolda Kozłowskiego - świadka historii i nauczyciela. Pianisty, kompozytora i dyrygenta, nazywanego ostatnim klezmerem Galicji. Leopold Kozłowski wspomina rodzinę, opowiada o swoich losach, wykształceniu, pracy zawodowej. Mówi o rodzinnych tradycjach muzycznych i zamiłowaniu do muzyki klezmerskiej. Wspomina spotkania i rozmowy m.in. z Itzhakiem Perlmanem, Brunonem Miecugowem, Stevenem Spielbergiem. Pytany o swój życiorys, mówi: "urodziłem się, tak wyszło. Mając 6 lat zacząłem muzykować i grałem, grałem, grałem...". 03:10 ŻELAZNE KOMPANIE Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Nalazek W strukturze organizacyjnej ruchu ludowego Bataliony Chłopskie zajmowały szczególną pozycję. Powołane do określonych zadań wojskowych i polityczno - wychowawczych stały się jego głównym trzonem, a zarazem przednią strażą.