TVP Nauka Czwartek, 23.11.2023 06:00 NOBLE 2023 - NAGRODA NOBLA W DZIEDZINIE CHEMII 90 min, Polska, 2023 Transmisja ze Sztokholmu, gdzie tradycyjnie na początku października ogłaszane są nominacje do Nagród Nobla. 4 października poznamy nagrodzonego w kategorii Chemia. Tylko w TVP Nauka pełna transmisja z wydarzenia oraz komentarze ekspertów specjalizujących się w tej dziedzinie naukowej. Nagrody w dziedzinie chemii przyznaje Królewska Szwedzka Akademia Nauk. Czym jest Nagroda Nobla? Czy wśród noblistów byli Polacy? Jakie znaczenie mają naukowe odkrycia dla naszej życiowej codzienności? O tym wszystkim w TVP Nauka. 07:35 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (97) - ARCHIWUM - PLEMIONA Z PRZESZŁOŚCI Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2010 Plemię Kofanów znane było z wyrobu niezwykłych koron z piór. Niestety, ich sława była jedną z przyczyn, dla których dzisiaj już nie istnieją. 08:05 DORWAĆ WIRUSA - POLSKIE BADANIA NAD WIRUSAMI Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski W tym odcinku programu przedstawimy najciekawsze prace polskich wirusologów, m.in. naukowców z Wrocławia badających bakteriofagi, czyli wirusy atakujące bakterie. Dzięki nim możliwe jest leczenie zakażeń bakteryjnych nieuleczalnych klasycznymi metodami. W tym przypadku nie tylko udało się dorwać wirusa, ale też sprawić, by służył, a nie szkodził ludziom. "Dorwać wirusa" - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa, w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 08:35 RAPORT NAUKOWY - /59/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 09:10 Z PLAZMĄ W KOSMOS! (ULTIMATE AURORA) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2013 Twórcy Ultimate Aurora podążają za doktorem Benem Longmierem i jego zespołem po dzikich pustkowiach Alaski w ramach ich misji skonstruowania nowego typu silnika rakietowego. Celem misji jest przetestowanie wrażliwych komponentów poprzez wystrzelenie ich do wypełnionego promieniowaniem środowiska kosmicznego na pokładzie balonów wypełnionych helem. Zespół chce w przyszłości zrewolucjonizować podróże i eksplorację kosmosu, wykorzystując energię zawartą w dynamicznym czwartym stanie materii: plazmie. Ten pełen akcji, jedyny w swoim rodzaju film opowiada o wielkim marzeniu w momencie jego narodzin od dramatycznych startów balonów na górskich lodowcach, po spektakularne obrazy wewnątrz Słońca i loty przez kolorowe burze geomagnetyczne. Ekscytujący film o osobach, które rzucają wyzwanie przeciwnościom losu i przekraczają nowe granice, o ich śmiałym planie przejęcia historycznej inicjatywy poprzez otwarcie zupełnie nowych dróg eksploracji kosmosu. 10:10 PODWODNY RAJ BORNEO - PODWODNA JASKINIA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 10:40 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 1 SHALI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Serial dokumentalny, który stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 11:10 POZNAJ SWOJĄ NATURĘ - ODC. 3 BIESZCZADZKIE TROPY Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marta Kądziela Scenariusz: Marta Kądziela, Radosław Niziołek Zdjęcia: Andrzej Olichwier Bieszczady to unikalna w skali Europy ostoja dzikiej przyrody. Można tu spotkać wszystkie 4 duże drapieżniki żyjące w naszym kraju: wilka, rysia, żbika i niedźwiedzia brunatnego. Ich życie na co dzień bada Bartosz Pirga, młody pracownik Bieszczadzkiego Parku Narodowego, który przemierza z plecakiem dzikie Bieszczady w poszukiwaniu śladów bytowania zwierząt. Razem z Bartkiem odnajdziemy legowisko, gdzie wygrzewają się na słońcu młode wilki. Będziemy tropić rysia samotnika. Wejdziemy do gawry niedźwiedzia. Zobaczymy, jak bada się życie drapieżników. Dowiemy się także, na jakie niebezpieczeństwa narażone są ginące populacje tych zwierząt. Bohater odcinka opowie o tym, jakich informacji mogą dostarczyć wilcze odchody oraz pozostawiona przez zwierzęta sierść. Wyjaśni, jak czytać tropy rysia i dlaczego niedźwiedzie z lenistwa potrafią podchodzić do turystów. Bartek od lat fascynuje się światem dzikich zwierząt. To właśnie ta pasja zawiodła go z wielkiego miasta do maleńkiej wioski w Bieszczadach. 11:40 RAPORT NAUKOWY - /59/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 12:10 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (97) - ARCHIWUM - PLEMIONA Z PRZESZŁOŚCI Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2010 Plemię Kofanów znane było z wyrobu niezwykłych koron z piór. Niestety, ich sława była jedną z przyczyn, dla których dzisiaj już nie istnieją. 12:45 CZY WIESZ, ŻE? - /221/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:20 DORWAĆ WIRUSA - POLSKIE BADANIA NAD WIRUSAMI Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski W tym odcinku programu przedstawimy najciekawsze prace polskich wirusologów, m.in. naukowców z Wrocławia badających bakteriofagi, czyli wirusy atakujące bakterie. Dzięki nim możliwe jest leczenie zakażeń bakteryjnych nieuleczalnych klasycznymi metodami. W tym przypadku nie tylko udało się dorwać wirusa, ale też sprawić, by służył, a nie szkodził ludziom. "Dorwać wirusa" - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa, w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 14:00 Z PLAZMĄ W KOSMOS! (ULTIMATE AURORA) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2013 Twórcy Ultimate Aurora podążają za doktorem Benem Longmierem i jego zespołem po dzikich pustkowiach Alaski w ramach ich misji skonstruowania nowego typu silnika rakietowego. Celem misji jest przetestowanie wrażliwych komponentów poprzez wystrzelenie ich do wypełnionego promieniowaniem środowiska kosmicznego na pokładzie balonów wypełnionych helem. Zespół chce w przyszłości zrewolucjonizować podróże i eksplorację kosmosu, wykorzystując energię zawartą w dynamicznym czwartym stanie materii: plazmie. Ten pełen akcji, jedyny w swoim rodzaju film opowiada o wielkim marzeniu w momencie jego narodzin od dramatycznych startów balonów na górskich lodowcach, po spektakularne obrazy wewnątrz Słońca i loty przez kolorowe burze geomagnetyczne. Ekscytujący film o osobach, które rzucają wyzwanie przeciwnościom losu i przekraczają nowe granice, o ich śmiałym planie przejęcia historycznej inicjatywy poprzez otwarcie zupełnie nowych dróg eksploracji kosmosu. 15:00 WIELKIE WYNALAZKI - /15/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 16:00 PODWODNY RAJ BORNEO - PODWODNA JASKINIA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 16:30 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 1 SHALI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Serial dokumentalny, który stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 17:00 CZAS W LAS - /7/ Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Sławomir Czyrnek Scenariusz: Sławomir Czyrnek Prowadzący: Magdalena Turowska, Sławomir Makaruk Prowadzący: Magdalena Turowska - iławianka znad Jezioraka i Sławomir Makaruk - podróżnik, koordynator wypraw. W tym odcinku Magda i Sławek jadą w Bieszczady. Celem ich wyprawy jest Nadleśnictwo Baligród - 20 000 ha lasów, głównie bukowo-jodłowych, które jesienią wyglądają wyjątkowo malowniczo. Miejscową ciekawostką są górskie kryształy, tzw. diamenty marmaroskie oraz jodła "Lasumiła" - najgrubsza jodła w Polsce. Nadleśnictwo Baligród to miejsce idealne dla pasjonatów górskiej turystyki również rowerowej. Wszystkie trasy są tutaj świetnie przygotowane i oznakowane. Miejsce znane jest też z bogactwa świata zwierząt; żyją tu m.in. wilki, żubry, niedźwiedzie oraz jenoty obserwowane przez leśników dzięki fotopułapkom. Obecność tych zwierząt w nadleśnictwie potwierdzają także pozostawione ślady i tropy, które warto zobaczyć. 17:30 WETERYNARZE Z SERCEM - /104/ Reality show, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Zapraszamy na spotkanie z żyrafami. Te piękne, egzotyczne zwierzęta pokażemy w naszym programie po raz pierwszy. W gdańskim ogrodzie zoologicznym obserwowaliśmy ich trening medyczny. Dowiecie się też, ile kręgów szyjnych ma żyrafa i co oznacza układ kolorowych plamek na jej szyi. "Okno Życia" dla małych zwierząt? Tak! To inicjatywa Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Na stronie internetowej "Okna Życia" czytamy motto: "Nie wyrzucaj, oddaj do nas. Przyjedziemy, zabierzemy, bez pytań". Na Oddziale Drobnych Ssaków lubelskiego UP czeka ich nowe, lepsze życie. Jeśli lubicie gryzonie i chcielibyście hodować np. chomika lub szynszylę, posłuchajcie cennych porad. Jakich warunków do życia potrzebują? Jakie klatki i ich wyposażenie, jaka karma? Okazuje się, że nie są to zwierzęta, które łatwo zadowolić. 18:05 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (98) - ARCHIWUM - INDIAŃSKIE AMORY Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2010 "Halik i indiańskie amory" Jak wyglądały obrzędy ślubne u Indian amazońskich? Co należało do obowiązków żony, a czym zajmował się mąż? Na te pytania szukał odpowiedzi Tony Halik. W programie przypomnimy jego filmy. 18:35 CZY WIESZ, ŻE? - /222/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:05 OPERACJA ZDROWIE - ENDOMETRIOZA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Piotr Poraj - Poleski W dzisiejszym odcinku: endometrioza, choroba cierpienia. Po pierwsze to wielki, przykuwający do łóżka ból, pod drugie - często niepłodność. Cierpi na nią około 10 % kobiet. Niestety, dotychczas nie znaleziono na nią lekarstwa. Jest niezwykle podstępna ponieważ jej objawy są nieswoiste, mylące. Jeżeli masz bóle podbrzusza występujące w różnych miejscach, a lekarz nie może dokładnie zdiagnozować przyczyny, pora udać się do ginekologa. 19:35 ASTRONARIUM - 17/22 (148) - MISJA DART Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Pierwszy, udany test systemu obrony planetarnej. Sonda DART została wysłana w przestrzeń kosmiczną, aby zderzyć się z planetoidą i zmienić jej tor lotu. W ten sposób ludzkość zyskała narzędzie, które mogłoby nam pozwolić uniknąć zagłady. W tym programie pokażemy, co oznacza sukces misji DART. 20:00 ZAGADKA JOWISZA (THE JUPITER ENIGMA) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2018 Co tajemnice Jowisza mogą ujawnić na temat stanu wszechświata sprzed czterech miliardów lat? Opierając się na nowych odkryciach misji NASA Juno, naukowcy zaglądają do burzliwego serca Jowisza, aby odkryć pochodzenie naszego Układu Słonecznego; kiedy planety zostały po raz pierwszy wyrzucone w kosmos, los Ziemi wisiał na włosku, a Jowisz zniszczył wszystko, co miał na swojej drodze. 21:05 WIELKIE WYNALAZKI - /16/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 22:05 PODWODNY RAJ BORNEO - PODWODNA JASKINIA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 22:35 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 1 SHALI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Serial dokumentalny, który stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 23:05 CZAS W LAS - /7/ Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Sławomir Czyrnek Scenariusz: Sławomir Czyrnek Prowadzący: Magdalena Turowska, Sławomir Makaruk Prowadzący: Magdalena Turowska - iławianka znad Jezioraka i Sławomir Makaruk - podróżnik, koordynator wypraw. W tym odcinku Magda i Sławek jadą w Bieszczady. Celem ich wyprawy jest Nadleśnictwo Baligród - 20 000 ha lasów, głównie bukowo-jodłowych, które jesienią wyglądają wyjątkowo malowniczo. Miejscową ciekawostką są górskie kryształy, tzw. diamenty marmaroskie oraz jodła "Lasumiła" - najgrubsza jodła w Polsce. Nadleśnictwo Baligród to miejsce idealne dla pasjonatów górskiej turystyki również rowerowej. Wszystkie trasy są tutaj świetnie przygotowane i oznakowane. Miejsce znane jest też z bogactwa świata zwierząt; żyją tu m.in. wilki, żubry, niedźwiedzie oraz jenoty obserwowane przez leśników dzięki fotopułapkom. Obecność tych zwierząt w nadleśnictwie potwierdzają także pozostawione ślady i tropy, które warto zobaczyć. 23:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /104/ Reality show, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Zapraszamy na spotkanie z żyrafami. Te piękne, egzotyczne zwierzęta pokażemy w naszym programie po raz pierwszy. W gdańskim ogrodzie zoologicznym obserwowaliśmy ich trening medyczny. Dowiecie się też, ile kręgów szyjnych ma żyrafa i co oznacza układ kolorowych plamek na jej szyi. "Okno Życia" dla małych zwierząt? Tak! To inicjatywa Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Na stronie internetowej "Okna Życia" czytamy motto: "Nie wyrzucaj, oddaj do nas. Przyjedziemy, zabierzemy, bez pytań". Na Oddziale Drobnych Ssaków lubelskiego UP czeka ich nowe, lepsze życie. Jeśli lubicie gryzonie i chcielibyście hodować np. chomika lub szynszylę, posłuchajcie cennych porad. Jakich warunków do życia potrzebują? Jakie klatki i ich wyposażenie, jaka karma? Okazuje się, że nie są to zwierzęta, które łatwo zadowolić. 00:20 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (98) - ARCHIWUM - INDIAŃSKIE AMORY Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2010 "Halik i indiańskie amory" Jak wyglądały obrzędy ślubne u Indian amazońskich? Co należało do obowiązków żony, a czym zajmował się mąż? Na te pytania szukał odpowiedzi Tony Halik. W programie przypomnimy jego filmy. 00:55 CZY WIESZ, ŻE? - /222/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:30 OPERACJA ZDROWIE - ENDOMETRIOZA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Piotr Poraj - Poleski W dzisiejszym odcinku: endometrioza, choroba cierpienia. Po pierwsze to wielki, przykuwający do łóżka ból, pod drugie - często niepłodność. Cierpi na nią około 10 % kobiet. Niestety, dotychczas nie znaleziono na nią lekarstwa. Jest niezwykle podstępna ponieważ jej objawy są nieswoiste, mylące. Jeżeli masz bóle podbrzusza występujące w różnych miejscach, a lekarz nie może dokładnie zdiagnozować przyczyny, pora udać się do ginekologa. 02:15 ASTRONARIUM - 17/22 (148) - MISJA DART Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Pierwszy, udany test systemu obrony planetarnej. Sonda DART została wysłana w przestrzeń kosmiczną, aby zderzyć się z planetoidą i zmienić jej tor lotu. W ten sposób ludzkość zyskała narzędzie, które mogłoby nam pozwolić uniknąć zagłady. W tym programie pokażemy, co oznacza sukces misji DART. 02:50 ZAGADKA JOWISZA (THE JUPITER ENIGMA) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2018 Co tajemnice Jowisza mogą ujawnić na temat stanu wszechświata sprzed czterech miliardów lat? Opierając się na nowych odkryciach misji NASA Juno, naukowcy zaglądają do burzliwego serca Jowisza, aby odkryć pochodzenie naszego Układu Słonecznego; kiedy planety zostały po raz pierwszy wyrzucone w kosmos, los Ziemi wisiał na włosku, a Jowisz zniszczył wszystko, co miał na swojej drodze.