TVP Historia Niedziela, 10.12.2023 06:30 BYŁ TAKI DZIEŃ - 10 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1896 - zmarł Alfred Nobel; 1912 - urodził się Jerzy Turowicz; 1919 - Keith i Ross Smith jako pierwsi przelecieli z Anglii do Australii; 1980 - pod skrzydłami Solidarności powstał Komitet Obrony Więzionych za Przekonania. 06:45 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 75 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Łukasz Wiśniewski, Krzysztof Łukaszewicz Scenariusz: Anna Krasuska, Krzysztof Łukaszewicz, Ewa Ratusińska, Dominik Wieczorkowski-Rettinger Aktorzy: Ernest Nita, Mariusz Drężek, Mariusz Gagatek, Mariusz Capiga, Agata Darnowska, Julia Michalska, Sebastian Skoczeń, Milena Staszuk, Marcin Piętowski, Radosław Pazura, Jacek Kopczyński, Dariusz Toczek, Dariusz Jakubowski, Wojciech Cygan, Michał Chorosiński "Gra pozorów". 09. - 13.07.1410 r. Mistrz Jaromir (Paweł Wolak) każe rozebrać most przez Wisłę pod Czerwińskiem i ukryć łodzie na wypadek konieczności szybkiego odwrotu. Krzyżacy nie mogą rozszyfrować strategii Jagiełły (Sebastian Skoczeń). Obie strony szukają odpowiedniego miejsca na wielką bitwę. Jurga (Kuba Kochanek) podsłuchuje krzyżackich knechtów i dowiaduje się o zasadzce. Zostaje ranny, ale dociera do polskiego obozu. Kowal Bogdan (Sylwester Maciejewski) postanawia wykuć mu napierśnik. Pietrek (Filip Smoliński) się odnajduje. Mówi Zyndramowi (Maciej Raniszewski), że Mścisław (Karol Dziuba) zamordował człowieka w Krakowie i że to on z kilkoma Tatarami spalił polską wieś. Zygmunt Luksemburski wypowiada Polsce wojnę. Królowa Anna Cylejska (Milena Staszuk) zachowuje spokój. Rozkazuje, aby Krakowa bronił Jan ze Szczekocin (Adam Plewiński). 07:20 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 76 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Matuszczak, Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz, Łukasz Wiśniewski Scenariusz: Anna Krasuska, Małgorzata Jurczak, Krzysztof Łukaszewicz Aktorzy: Radosław Pazura, Jacek Kopczyński, Jędrzej Jezierski, Kacper Młynarkiewicz, Żaneta Homa, Rafał Rosiak, Kuba Kochanek, Malwina Dubowska, Izabela Żaczek, Paweł Rosłon, Maciej Piwnicki, Sebastian Skoczeń, Milena Staszuk, Marcin Piętowski, Dariusz Toczek "Niech się zmęczą!" Grunwald, 14.07.1410 r. Ulryk von Jungingen (Szymon Nygard) ustawia wojsko na wzgórzach koło Stębarku i zapowiada, że zniszczy unię Korony i Litwy. Jagiełło (Sebastian Skoczeń) spokojnie uczestniczy we mszy odprawianej przez Mikołaja Trąbę (Radosław Pazura). Potem zaczyna wydawać rozkazy jak mają być ustawione chorągwie. Niech Krzyżacy czekają w upale. Tuż przed bitwą Jurga (Kuba Kochanek) zostaje rycerzem, a w Krakowie okazuje się, że Nieradka (Malwina Dubowska) jest w ciąży. Pietrek (Filip Smoliński) znowu wymyka się z obozu i wpada w ręce Krzyżaków. Posłowie krzyżaccy przywożą dwa miecze. Król przyjmuje miecze i wreszcie wydaje rozkaz. Wojsko rusza do boju. Na Wawelu choruje królewna Jadwiga (Nadia Homouda). Skaleczyła się w rączkę, która spuchła. Medyk królewski (Rafał Rosiak) nie wie, jak wyleczyć dziecko. Arcybiskup Mikołaj Kurowski (Dariusz Jakubowski) przykłada na skaleczoną rączkę chleb z pajęczyną. 09:00 ALTERNATYWY 4 - ODC. 9/9 - UPADEK Serial komediowy TVP, 77 min, Polska, 1983 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Janusz Płoński, Maciej Rybinski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Wojciech Pokora, Bronisław Pawlik, Kazimierz Kaczor, Bożena Dykiel, Bolesław Płotnicki, Jerzy Kryszak, Zdzisław Rychter, Ryszard Pietruski, Roman Wilhelmi, Gustaw Lutkiewicz Bawiący w mieszkaniu Winnickiego Anioł odbiera telefon i dzięki temu dowiaduje się, że wkrótce przyjedzie do Warszawy światowa delegacja burmistrzów dzielnic. Prominent ma wytypować blok, który goście odwiedzą. Korzystając z okazji, Stanisław Anioł bez wahania wskazuje "swój" blok przy Alternatywy 4. Dla lokatorów jest to jedyna szansa, aby zaszkodzić znienawidzonemu gospodarzowi domu. Delegacja zastaje ruderę, przygotowaną na wzór pijackiej meliny - lokatorzy udają żebraków, pijaków, degeneratów, nożowników. Goście uciekają w popłochu, Anioł zostaje zwolniony. Nowym dozorcą zostaje Cichocki, który dzięki temu otrzymuje wreszcie wymarzony przydział na mieszkanie. 10:25 W KOTLE HISTORII - POŻEGNANIE Z BRONIĄ. OSTATNIA BITWA I RP Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski 10 października 1794 roku miała miejsce ostatnia wielka bitwa Insurekcji Kościuszkowskiej. Maciejowice okazały się klęską - zarówno powstania, jak i I Rzeczpospolitej, za moment miał nastąpić III rozbiór. Dania mazowieckich kosynierów i ostatnie przepisy dla Stanisława Augusta. 11:00 KLEJNOTY ALP, WIELKIE JEZIORA WŁOCH - ODC. 5 GARDA (JEWELS OF THE ALPS - ITALY'S GREAT LAKES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Mi - Yong Brehm Pięcioodcinkowa seria dokumentalna, opowiadająca o najpiękniejszych alpejskich jeziorach zwanych Klejnotami Alp. W tej serii poznamy pięć największych z nich: jezioro Maggiore, jezioro Como, jezioro Iseo, jezioro Lugano i jezioro Garda. Odc. 5. Jezioro Garda jest najpiękniejszym i największym jeziorem we Włoszech, położonym w malowniczych i pełnych słońca górach. Woda w nim należy do najczystszych spośród wszystkich włoskich jezior, a jej kolor przypomina wodę Adriatyku. Wokół akwenu położonych jest kilkanaście typowo włoskich, romantycznych miasteczek z wąskimi uliczkami, tarasami widokowymi i prawdziwie włoskimi restauracjami. Jezioro Garda, największe i jedno z najbardziej fascynujących włoskich jezior ma niezliczoną ilość zalet, a główną z nich jest różnorodność. Dolinę obecnie wypełnioną wodami jeziora kształtowały od setek tysięcy lat procesy górotwórcze i zlodowacenia. Pierwotnie tereny dzisiejszej Gardy stanowiły dno ciepłego morza. Następnie owo dno wypiętrzyło się wraz z powstaniem Alp. Wysokie góry spowodowały rozwój lodowców, które tysiącami lat żłobiły dolinę. Szacuje się, że pierwotnie około 400 tysięcy lat temu Garda kończyła się w okolicach dzisiejszej miejscowości Sal, a obecny kształt przybrała dopiero po ostatnim zlodowaceniu, czyli około 12 tysięcy lat temu. Samo jezioro jest największym zbiornikiem słodkiej wody w Italii. 13:00 WALIA - DZIKA KRAINA - ODC. 3 NA GORĄCO (WALES: LAND OF THE WILD EP. 3 THE HEAT IS ON) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 3 - "Na gorąco". Nastał czerwiec. Temperatura stale rośnie. W Walii zaczyna się być może najgorętsze i najsuchsze lato w tym pokoleniu. Cały kraj praży się na słońcu. To powinien być czas szczodrobliwości przyrody, ale walijską faunę czeka ciężka przeprawa. W tym czasie skrajności mniejsze i mniej pospolite gatunki mają okazję zabłysnąć. Północna Walia. Na plaży Gronant, o rzut kamieniem od Prestatyn, szukają orzeźwienia wymęczeni skwarem urlopowicze. Są tu również goście, którzy przybyli z odleglejszych terenów. Rybitwy białoczelne. Przyleciały tu aż z zachodniej Afryki - na lęgi. Linia brzegowa Walii charakteryzuje się pięknem i zróżnicowaniem. To jedyny na świecie kraj, w którym nadmorska droga ciągnie się przez całą jego długość. I znaleźć tu można niezwykłe bogaty świat zwierząt. 14:00 ZAGINIONE? OCALONE? HISTORIE ZAWODÓW RÓŻNYCH - KALIGRAF Magazyn, 20 min, Polska, 2023 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Andrzej Kaczmarczyk Prowadzący: Andrzej Kaczmarczyk W tym odcinku cyklu "Zaginione? Ocalone? Historie zawodów różnych" odwiedzimy warsztat kaligrafa i iluminatora. 14:40 FREDEK USZCZĘŚLIWIA ŚWIAT Komedia, 83 min, Polska, 1936 Reżyseria: Zbigniew Ziembiński Scenariusz: Julian Kaufman Zdjęcia: Jakub Joniłowicz, Bernard Marwiński Muzyka: Wiktor Krupiński, Wanda Vorbond, Mieczysław Weinberg, Iwo Wesby Aktorzy: Karolina Łubieńska, Zbigniew Rakowiecki, Lena Żeliska, Jerzy Czapliński, Loda Halama, Wanda Jaroszewska, Józef Kondrat, Tadeusz Wesołowski, Antoni Fertner, Józef Orwid, Stanisław Łapiński, Karolina Lubieńska, Zbigniew Rakowiecki, Alina Żeliska, Jerzy Czaplicki Fredek, inżynier wynalazca, konstruuje telefonowizor. Niestety, to wydawałoby się rewelacyjne urządzenie przysparza mu samych kłopotów i wprowadza zamęt w spokojne życie stolicy. "Dzięki" telefonowizorowi Fredek ogląda swoją narzeczoną w czułej pozie z innym mężczyzną, żona fabrykanta odkrywa, że mąż ją zdradza, wynalazek zainstalowany w restauracji demaskuje same kłamstwa i niecne uczynki. Zabawne perypetie, intrygi ustępują jednak miejsca pożytecznemu wykorzystaniu osiągnięć techniki i młodości. Wynalazek zostaje upowszechniony, skłóceni podają sobie ręce, wyjaśniają się wszelkie nieporozumienia. 16:10 GIGANCI HISTORII - PEARL HARBOR I II WOJNA ŚWIATOWA NA PACYFIKU Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Maciej Kurzajewski Atak na Pearl Harbor był jednym z najważniejszych momentów zwrotnych, który z wojny toczącej się głównie na kontynencie europejskim, uczynił konflikt globalny. Był niedzielny poranek 7 grudnia 1941 roku. Dokonując ataku na bazę floty i lotnictwa w Pearl Harbor na Hawajach, Japonia bez wypowiedzenia wojny wciągnęła w światowy konflikt Stany Zjednoczone Z ośmiu pancerników cumujących w porcie, w wyniku japońskiego ognia, pięć zostało zatopionych. Zginęło blisko 2 i pół tysiąca żołnierzy i cywilów. Nazajutrz Kongres USA ogłosił stan wojny z Japonią. Trzy dni później Niemcy i Włochy wypowiedziały wojnę Ameryce. Teatr działań wojennych na Pacyfiku objął swoim zasięgiem przestrzeń od Birmy, Hongkongu i Malajów aż po Nową Gwinee, Wyspy Salomona i Morze Koralowe. Wojna w tych zakątkach globu trwała jeszcze, gdy III Rzesza podpisywała akt bezwarunkowej kapitulacji. Zakończyła się dopiero 2 września 1945 roku. Niespełna miesiąc wcześniej Amerykanie zrzucili bombę atomową na Hiroszimę i Nagasaki. 18:05 OGNIEM I MIECZEM - ODC. 4/4 Serial historyczny TVP, 51 min, Polska, 2000 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Hoffman Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Aktorzy: Izabella Scorupco, Michał Żebrowski, Aleksander Domogarow, Krzysztof Kowalewski, Bogdan Stupka, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Daniel Olbrychski, Andrzej Seweryn, Marek Kondrat, Rusłana Pysanka, Wojciech Malajkat, Ewa Wiśniewska, Gustaw Holoubek, Andrzej Kopiczyński, Maciej Kozłowski, Adam Ferency, Gustaw Lutkiewicz, Jerzy Bończak Rzędzian, Wołodyjowski i Zagłoba przybywają do Czarciego Jaru, gdzie po zabiciu Horpyny i Czeremisa uwalniają Helenę. W drodze powrotnej zostają jednak napadnięci przez Tatarów. Rzędzian ucieka z Heleną, a Wołodyjowski z Zagłobą starają się powstrzymać napastników. Na szczęście w porę przychodzi im z pomocą wojsko polskie, z którym docierają do Zbaraża. Wkrótce dochodzi do oblężenia twierdzy. Polacy pod wodzą księcia Jeremiego toczą zażarty bój z połączonymi siłami Chmielnickiego i chana. Podbipięta wypełnia wreszcie swój ślub, ścinając za jednym razem trzy pogańskie głowy. Wkrótce ginie. Skrzetuski przedziera się spod Zbaraża do króla Jana Kazimierza, który natychmiast wyrusza z odsieczą Wiśniowieckiemu. 19:10 HISTORIA BRONI - ŚMIERCIONOŚNE WYNALAZKI. ODC. 9/10 (HISTORY OF WEAPONS) 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. Historia broni to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 20:10 TAJNE AKTA III RZESZY - ODC. 5/6 NAZISTOWSKI DŻIHAD (ODC. 5/6) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Taplin, Paul Jenkins, Sid Bennett Odc. 5 Podczas II wojny światowej ogromna liczba niemieckich Żydów wyjechała na Bliski Wschód w poszukiwaniu bezpiecznego domu. Arabowie widzieli w nowych przybyszach zagrożenie dla własnej tradycji i ustalonego porządku. Rozpoczęły się masowe ataki i prześladowania. Ludność żydowska nie zdołała uciec przed zagładą, a jej los niewiele różnił się od tego, jaki spotkał ich krewnych pozostałych w Europie. 21:10 ROZMOWY KONTROLOWANE Komedia, 93 min, Polska, 1991 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Stanisław Tym Zdjęcia: Jerzy Stawicki Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Tym, Irena Kwiatkowska, Alina Janowska, Krzysztof Kowalewski, Marian Opania, Jerzy Turek, Jerzy Bończak, Zofia Merle, Bożena Dykiel, Artur Barciś, Maciej Damięcki, Leon Niemczyk Niemal dokładnie w dziesiątą rocznicę ogłoszenia stanu wojennego na ekrany kin weszła pierwsza polska komedia poświęcona temu dramatycznemu wydarzeniu. Po serii filmów "martyrologicznych" na ten temat, recenzenci pisali, że oto pojawił się "pierwszy film o stanie wojennym, który publiczność prawdopodobnie uzna za swój". Autorzy dość odważnie podeszli do zadania: postanowili rozśmieszyć widzów tym, co jeszcze do niedawna budziło grozę, zburzyli martyrologiczne stereotypy, spojrzeli satyrycznie nie tylko na sprawców stanu wojennego, ale i tych, których on dotknął. Dostało się zarówno władzy i "bezpiece", jak i opozycji. Sprawiedliwie wykpiono metody walki i zachowania obu stron. Jak pisał jeden z krytyków, "obie walczące strony łączyła bowiem jedna gra. W tym filmie stan wojenny wszystkich jakoś urządzał i podnosił. "Resort" potrzebował twardych przeciwników, żeby podkreślić swoją rolę, a ludzie chętnie wyolbrzymiali swoje zagrożenie, żeby na tym tle wypaść bardziej bohatersko". Nawiązując do wielu klasycznych już dzieł filmowej szkoły polskiej, do "Popiołu i diamentu" a jeszcze wyraźniej do "Zezowatego szczęścia", twórcy "Rozmów kontrolowanych" uświadamiają widowni, że film ten "nie jest spóźnioną satyrą na WRON - ę, ale wciąż aktualnym studium polskości rozumianej jako zbiór gestów". "Rozmowy kontrolowane", nagrodzone Złotymi Lwami Gdańskimi za scenariusz na FPFF w Gdyni w 1992 r. , to poniekąd kontynuacja "Misia", wcześniejszej o 10 lat komedii, którą z dziełem Sylwestra Chęcińskiego łączy osoba scenarzysty i odtwórcy głównej roli, Stanisława Tyma. W obu filmach gra on postać Ryszarda Ochódzkiego, prezesa klubu sportowego "Tęcza". W grudniu 1981 r. Ryszard Ochódzki zostaje przyłapany w intymnej sytuacji z żoną pułkownika SB - Molibdena. Ten w odwecie wymusza na bohaterze, aby kupił dla niego na swoje nazwisko gospodarstwo w Suwalskiem. Ponieważ w tamtym rejonie większość urzędów obsadzonych jest przez "solidarnościowców", Ochódzki musi wstąpić do związku i wymeldować się ze stolicy. W Suwałkach zastaje go stan wojenny. Po spowodowaniu wypadku samochodowego prezes porzuca swój pojazd i pożyczonym autem wraca do stolicy. Zatrzymuje go patrol. W bagażniku samochodu znajduje solidarnościowe ulotki. Bojąc się aresztowania, Ochódzki rzuca się do ucieczki. Przez przypadek unieszkodliwia ścigający go czołg i staje się bohaterem walczącego podziemia. SB ściga go teraz po całej Polsce listem gończym. Tymczasem jeden z kolegów pułkownika Molibdena oznajmia mu, że wie o jego wcześniejszych kontaktach z Ochódzkim. W trosce o własną karierę i bezpieczeństwo Molibden postanawia zabić prezesa klubu "Tęcza". Ochódzkiego może już tylko uratować ucieczka za granicę. W kobiecym przebraniu ma się udać do Szwecji... 23:55 MÓJ TITANIC (TITANIC AND ME) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Wyjątkowa opowieść o jednej z najsłynniejszych katastrof w historii przybliżająca losy tych, którzy budowali, pracowali i podróżowali na Titanicu. Zatonięcie statku w 1912 roku dotknęło tysiące rodzin od Belfastu po Glasgow, od Liverpoolu po Southampton, od Wielkiej Brytanii po Stany Zjednoczone przez Francję, Niemcy i Rosję. Historie ocalałych, ofiar czy ratujących rozbitków to opowieści o stracie, miłości, triumfie i tragedii. Zostały one w tym filmie przekazane przez potomków osób dotkniętych katastrofą. 00:55 OD LENINA DO LENINA Reportaż, 25 min, Polska, 2006 Autor: Stanisław Kalisz Z Jakucka do Magadanu prowadzi tzw. Trakt Kołymski - dwa tysiące kilometrów niebezpiecznej drogi. Do dziś w centralnym punkcie Jakucka stoi pomnik wodza Października. Sama postać wyraźnie wskazuje kierunek marszu, ręka wyprostowana, oczy groźnie i przenikliwie spoglądają na Wschód. Drugi Lenin nieco później stanął w Magadanie. Ten schował ręce w kieszeniach, nie pokazuje już dalszego kierunku marszu, wszak za nim już tylko ocean. Autorzy reportażu odbywają tę podróż, pokonują trasę, na którą dziś zapuszczają się tylko najwięksi śmiałkowie. Drogę znaczą mogiły, pomniki szoferów, którzy tu ponieśli śmierć, bo Trakt zbiera swe żniwo do dziś. W drodze poznają historię leżących wokół niej miasteczek, osad. Wszystkie związane są z funkcjonującymi tu jeszcze pół wieku temu obozami pracy przymusowej - łagrami. Podążają śladami pionierów, odkrywców Kołymy. W reportażu wykorzystują archiwalne zdjęcia prezentujące sukces sowieckiej władzy w ujarzmianiu dzikiej przyrody. Jak wiadomo, ów sukces kosztował na samej Kołymie życie co najmniej trzech milionów ludzi. 01:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA NAJBOGATSZEGO GRUZINA NA ŚWIECIE Reportaż, 25 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o nowym obliczu Moskwy i nowym stylu życia jej elit. Bohaterem jest Zurab Cereteli - główny rzeźbiarz rosyjski, autor kilku dyskusyjnych monumentów i jeden z najbogatszych ludzi w metropolii.