TVP Historia Niedziela, 17.12.2023 06:30 BYŁ TAKI DZIEŃ - 17 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1903 - pierwszy lot braci Wright; 1946 - Ministerstwo Aprowizacji i Handlu wydało zakaz podawania potraw mięsnych w restauracjach i stołówkach w okresie świątecznym; 1975 - w Teatrze Współczesnym prapremiera "Emigrantów" Mrożka; 1970 - w Gdyni wojsko strzelało do stoczniowców idących do pracy po apelu Kociołka; 06:45 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 79 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Tomasz Matuszczak, Piotr Fiedziukiewicz, Łukasz Wiśniewski Scenariusz: Anna Krasuska, Maria Czudowska, Aleksandra Grażewicz-Ćwiklińska Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Milena Staszuk, Marcin Piętowski, Radosław Pazura, Dariusz Toczek, Dariusz Jakubowski, Jakub Wons, Jędrzej Jezierski, Karolina Porcari, Dariusz Wiktorowicz, Agnieszka Wagner, Jakub Szlachetka, Michał Chorosiński, Oliwer Witek, Maciej Raniszewski "Anioł przy łożu króla". Jesień 1410. Na rozkaz króla Jagiełły (Sebastian Skoczeń) wojska polskie wycofują się z oblężenia Malborka. Zyndram (Maciej Raniszewski) nie zgadza się z tym rozkazem. Mścisław (Karol Dziuba) donosi o tym królowi. W drodze do Krakowa Jagiełło niespodziewanie traci przytomność. Zostaje odwieziony do Płocka. Tam spotyka Elżbietę Granowską (Karolina Porcari). Mikołaj Trąba (Radosław Pazura) i Zbigniew z Brzezia (Marcin Piętowski) naradzają się z kanonikiem Pawłem Włodkowicem (Jakub Wons), jak bronić polskiej racji po atakach o niehonorową walkę w bitwie pod Grunwaldem. Wojska węgierskie najeżdżają na ziemię sądecką. Obroną Krakowa dowodzić będzie kasztelan lubelski Jan ze Szczekocin (Adam Plewiński). Katarzyna z Goraja (Aleksandra Sroka) jedzie do siostry, do majątku Tęczyńskich. Po drodze zostaje jednak porwana. 07:20 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 80 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Tomasz Matuszczak, Piotr Fiedziukiewicz, Łukasz Wiśniewski Scenariusz: Anna Krasuska, Monika Zięba-Rybowska, Jan Staszczyk Aktorzy: Milena Staszuk, Marcin Piętowski, Dariusz Toczek, Dariusz Jakubowski, Mikołaj Osiński, Oliwer Witek, Maciej Raniszewski, Krzysztof Brzazgoń, Aleksandra Sroka, Mariusz Jakus, Dominik Bąk, Sylwester Maciejewski, Hubert Jaśtak, Jakub Jankiewicz, Mieczysław Kadłubowski "Królewskie tęsknoty, ukryte skarby, panieńskie łzy". Zima 1410/1411. Trwają pertraktacje z zakonem. Król Władysław (Sebastian Skoczeń) tłumaczy Zbigniewowi z Brzezia (Marcin Piętowski), że wojsko jest wyczerpane, brakuje żywności. "Więcej zyskamy pokazując światu miłosierne oblicze, niż zapędzając się w gniewie... Każda wojna musi mieć swój kres". Goniec Tęczyńskich przywiózł złe wieści. Katarzyna (Aleksandra Sroka), córka Beaty z Bożego Daru (Karina Szafrańska) wraz ze służką (Zuzanna Kotara) nie dotarły do majątku siostry. Dobiesław z Oleśnicy (Ernest Nita) odnajduje miejsce, w którym doszło do porwania Gorajskiej. I tatarski sztylet. Przekazuje Jagielle, że to Karim jest odpowiedzialny za to porwanie. Żacy Maciek (Piotr Napierała), Paweł (Hubert Jaśtak) i Jasiek (Jakub Jankiewicz) prowadzą Lecha (Mariusz Jakus) do skarbu. Ale zamiast niego Lech z kolegą lądują w lochu. Na szczęście "za głupotę nie zamykają". 09:20 WIEDŹMIN - ODC. 2/13 NAUKA Serial fantastyczno - przygodowy, 49 min, 13 odc. , Polska 2002 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Michał Szczerbic Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Grzegorz Ciechowski Aktorzy: Michał Żebrowski, Jerzy Nowak, Agnieszka Sitek, Mirosław Zbrojewicz, Jarosław Nowikowski, Arkadiusz Janiczek, Lech Łotocki, Jacek Kadłubowski, Wojciech Duryasz, Rafał Walentynowicz, Edward Janaszek, Ireneusz Kołodzijak, Jarosław Kempa, Walery Jonin, Monika Brzeska, Stella Kuczyńska, Krzysztof Górski i inni Geralt jest już młodzieńcem. Wraz z innymi kandydatami na wiedźminów szkoli się w Kaer Morhen pod okiem surowych mistrzów, którzy jednak odnoszą się do niego z nieufnością. Jego filozofia walki rażąco odbiega od wiedźmińskiej tradycji. Geralt stosuje uniki, umiejętnie wykorzystuje słabości przeciwnika, rzadko idzie na otwartą wymianę ciosów. Nauczyciele go nie lubią i szykanują. Wystawiają na cięższe i trudniejsze próby niż innych. Geralt inteligentnie omija zastawiane nań pułapki, co jeszcze bardziej rozsierdza wiedźmińskich mistrzów. Wobec pogarszającego się stanu zdrowia kapłana Vesemira coraz silniejszą pozycję w Kaer Morhen zdobywa wiedźmin Sorel. Kiedy stosowane wobec Geralta kary i prześladowania nie pomagają, zaczyna knuć spisek na jego życie. Nieświadomy niczego Geralt zakochuje się w wiedźmince Adeli, tej samej, której uratował życie jako dziecko. Krótki, gorący romans szybko się jednak kończy. Adela, wiedząc, że wiedźminka nie może ulegać porywom uczuć, odjeżdża. Nadchodzi czas egzaminu, kończącego naukę w Kaer Morhen. W wyniku intrygi Sorela Geralt musi stanąć do nierównej walki ze sławnym mistrzem miecza Thornwaldem. 10:15 W KOTLE HISTORII - KTÓRĘDY DO SALONU? BANKIETY III CZ. "DZIADÓW" Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Bal u senatora opisywany w III części "Dziadów" Adama Mickiewicza to ostry, jaskrawy portret biorącego rosyjskie pieniądze "salonu" i prześladowanego obozu patriotycznego. Gdzie mieścił się, również znany z Dziadów "salon warszawski"? Czy rzeczywiście mówiono tam po francusku? A po jakiemu jadano? Kuchnia generała Wincentego Krasińskiego. 10:50 300 MILIONÓW LAT - WIELKA KOLIZJA - ODC. 1 (300 MILIONS YEARS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 300 milionów lat obejmuje okres dramatycznego kształtowania się europejskiego kontynentu: od karbonu do dzisiaj. Podczas tego długiego okresu Europa podróżowała pomiędzy różnymi strefami klimatycznymi, była przemieniana przez różne żywioły i kolizje z innymi kontynentami. Z perspektywy geologicznej ludzie żyją na Ziemi zaledwie od kilku chwil, jednak już podczas tego krótkiego okresu przemienili naszą planetę. Za pomocą grafiki komputerowej i wyjątkowych zdjęć film ukazuje geologiczną historię Europy - odc. 1: Wielka kolizja; odc. 2: Ziemia człowieka. 12:50 WALIA - DZIKA KRAINA S.I - ODC. 4 OZNAKI BURZY (WALES: LAND OF THE WILD EP. 4 THE GATHERING STORM) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 4 - "Oznaki burzy" Nastała jesień. Dni są jeszcze ciepłe, ale widać oznaki zmiany. Żółkną liście, gromadzą się burzowe chmury, zwierzęta rozpoczynają wędrówkę. Dla nich to ważny czas, czas przygotowania się na nadchodzące dni chude. Trzeba stoczyć walki i zdobyć miłość. Czasu jest niewiele - nadchodzi zima. Początek jesieni. Walijskie drzewa nie zgubiły jeszcze listowia i tworzą nieprzenikliwy baldachim. Połowa września. Choć dni są coraz krótsze, południowa Walia wciąż jest skąpana w słońcu. Długie, upalne lato pozostawiło po sobie obfitość strawy. W południowej Walii, o rzut kamieniem od Port Talbot, znajduje się park Margam. Jelenie szlachetne to największe ssaki lądowe na wyspach brytyjskich. O tej porze roku samce, czyli byki, kroczą dumnie. W listopadzie nie tylko zwierzęta przygotowują do zimy. Drzewa także. 13:50 ZAGINIONE? OCALONE? HISTORIE ZAWODÓW RÓŻNYCH - ZECER Magazyn, 20 min, Polska, 2023 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Andrzej Kaczmarczyk Prowadzący: Andrzej Kaczmarczyk W tym odcinku cyklu "Zaginione? Ocalone? Historie zawodów różnych" wizyta w warsztacie zecera. 14:40 ABC MIŁOŚCI Komedia, 76 min, Polska, 1935 Reżyseria: Michał Waszyński Scenariusz: Marian Hemar Zdjęcia: Albert Wywerka Muzyka: Henryk Wars Aktorzy: Adolf Dymsza, Maria Bogda, Kazimierz Krukowski, Konrad Tom, Ludwik Lawiński, Józef Orwid, Eugeniusz Koszutski, Basia Wywerkówna, Monika Carlo, Helena Zarembina, Ewa Erwicz, Aniela Rolandowa, Elżbieta Antoszówna, Józef Porębski, Zygmunt Regro - Regirer Atrakcją tej lekkiej komedii muzycznej są gwiazdy przedwojennego kina i kabaretu. Bohater filmu Wincenty Poziomka prowadzi szkołę rewiowo - filmową, która jednak nie przynosi większych dochodów. Aby dorobić do skromnej pensji, para się pisaniem kucharkom liścików miłosnych do narzeczonych. Niespodziewanie wszystko się zmienia w życiu Wincentego Poziomki. Wygląda na to, że zła passa może się w końcu odwrócić, bowiem otrzymuje on wiadomość o spadku. Jak się okazuje odziedziczył połowę sklepu spożywczego po stryju, dzieląc majątek ze swoją kuzynką, trzyletnią Basią. Darczyńca postawił mu jednak warunek, ma obowiązek się zaopiekować jego małą wnuczką. Tymczasem na drodze Wincentego pojawia się śliczna Helenka, która jest asystentką notariusza. Zakochuje się w niej, ale nie ma odwagi wyznać jej swego uczucia, wiedząc, że nie będzie mógł zapewnić jej godnej przyszłości. Postanawia więc najpierw rozwinąć swój sklep i zaczyna działać z iście artystyczną fantazją, co doprowadza go na skraj bankructwa. Jednocześnie Wincenty nie rezygnuje ze swych marzeń i usilnie zabiega o pracę w teatrze, którą w końcu dostaje dzięki protekcji swego sąsiada i idola, znanego artysty Krupkowskiego. Niestety, sceniczny debiut okazuje się całkowitą klapą. Na szczęście, dramatyczną sytuację ratuje mała Basia, która niespodziewanie robi karierę filmową. Wszystko dobrze się kończy. Helenka i Wincenty wyznają sobie miłość i odtąd mogą wspólnie prowadzić sklep i opiekować się Basieńką. 16:00 GIGANCI HISTORII - HISTORIA POLSKICH SKOKÓW NARCIARSKICH Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz Według zapisków holenderskiego kapitana Corneliusa de Jonga z końca XVIII wieku, norwescy żołnierze ćwiczyli swoją sprawność, skacząc na nartach z dachu ośnieżonego szałasu. Na rok 1808 datuje się pierwszy rekord w długości skoku wynoszący całe 9, 5 metra. Wykonał go norwesko - duński wojskowy Oskar Rye. W ten sposób kraina fiordów została ojczyzną sportu, który jako pierwszy wcielił marzenia ludzkości o oderwaniu się od ziemi i swobodnym szybowaniu. Być może to dzięki tym cechom dyscyplina znalazła nad Wisłą niezliczone rzesze wielbicieli. Pierwszy pokaz skoków mający miejsce w 1907 roku w Parku Kilińskiego we Lwowie przyciągnął tłumy widzów. W 1910 roku obok skoczni na terenie Galicji, powstał obiekt na zakopiańskich Kalatówkach. Trzy lata później student politechniki Jan Jarzyna, jako pierwszy Polak, odniósł zwycięstwo w międzynarodowym konkursie odbywającym się w Austrii. Po odzyskaniu przez nasz kraj niepodległości skoki na dobre podbiły serca polskiej publiczności. W Zakopanem wyrosła kolejna skocznia na Jaworzynce, a polscy sportowcy zaznaczali coraz silniej swą obecność na międzynarodowych imprezach, aż wreszcie przeszedł rok 1937 i upragniony medal dla Stanisława Marusarza. Nasze kolejne, powojenne sukcesy znaczyły wielkie nazwiska, między innymi Wojciecha Fortuny, Adama Małysza i Kamila Stocha. 18:00 STARA BAŚŃ. KIEDY SŁOŃCE BYŁO BOGIEM - ODC. 2/3 Serial historyczny, 45 min, 3 odc. , Polska 2004 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz na motywach powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego: Józef Hen, Jerzy Hoffman Zdjęcia: Paweł Lebieszew, Jerzy Gościk Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Michał Żebrowski, Marina Aleksandrowa, Bogdan Stupka, Daniel Olbrychski, Jerzy Trela, Ewa Wiśniewska, Anna Dymna, Małgorzata Foremniak, Maciej Kozłowski i inni Popiel dowiaduje się o planowanym wiecu kmieci. Wysyła swego przybocznego, Smerdę, z wojownikami, aby ukarał przywódcę buntowników, Wisza. Uprzedzeni o ataku kmiecie otaczają wojowników i zmuszają ich do odwrotu. Wycofując się z zagrody, Smerda zabija Wisza. Na uroczystościach pogrzebowych rodzina żegna zmarłego, paląc go, zgodnie z obrzędami, na stosie wraz z żoną Jagą. Po pogrzebie Ziemowit, który nie zdążył uzyskać zgody Wisza na poślubienie Dziwy, prosi o to jej braci. Niestety, dowiaduje się, że Dziwa w dniu urodzin została przeznaczona do służby w świątyni. Wkrótce po tym pod dębami odbywa się wiec zebranych rodów kmiecych. Wszyscy opowiadają się za wojną z Popielem, ale dopiero po żniwach. Gdy Popiel dowiaduje się, że kmiecie planują oblężenie grodu, za namową żony wzywa na pomoc wikingów. W noc Kupały Ziemowit porywa Dziwę. W trakcie ucieczki dziewczyna ciężko go rani. Przekonana, że go zabiła, udaje się do świątyni, aby dopełnić swego przeznaczenia i służyć bogom. Tymczasem ciężko rannego Ziemowita przywraca do zdrowia wiedźma Jarucha. Po żniwach kmiecie atakują gród Popiela. Po pierwszej nieudanej i okupionej ciężkimi stratami próbie rozbijają obóz wokół grodu. 20:00 TAJNE AKTA III RZESZY - ODC. 6/6 NAZISTOWSKI MESJASZ (ODC. 6/6) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Taplin, Paul Jenkins, Sid Bennett Odc. 6 Lato 1941 roku. Niemcy przygotowują się do "Operacji Barbarossa" - inwazji na ZSRR. Jeżeli zniszczą potęgę radziecką, Hitler uzyska dominację w Europie. Jak zaczęła się przemiana Adolfa Hitlera w nazistowskiego przywódcę, człowieka odpowiedzialnego za najbardziej wyniszczający konflikt w historii świata? Cofamy się do roku 1923, gdy przebywał w więzieniu. Wtedy napisał swój manifest "Mein Kampf" i rozmyślał o tym, jak przekonać cały kraj do swoich zbrodniczych planów. Pewny tego, że jest zbawcą i wybrańcem narodu. 21:00 JACK STRONG Dramat sensacyjny, biograficzny, 122 min, Polska, 2014 Reżyseria: Władysław Pasikowski Scenariusz: Władysław Pasikowski Zdjęcia: Magdalena Górka Aktorzy: Marcin Dorociński, Maja Ostaszewska, Patrick Wilson, Oleg Maslennikow, Ireneusz Czop, Mirosław Baka, Krzysztof Pieczyński Film o Ryszardzie Kuklińskim - człowieku, który będąc w samym środku systemu, podejmuje samotną batalię przeciw Sowietom. Dzięki swojej determinacji rozpoczyna wieloletnią współpracę z CIA. Odtąd życie jego i jego rodziny jest zagrożone, a jeden nieostrożny ruch może doprowadzić do tragedii. 00:25 NAJDŁUŻSZA SZYCHTA 29 min, Polska, 2008 Autor: Wojciech Wikarek Reportaż "Najdłuższa szychta" to opowieść o wydarzeniach które miały miejsce w kopalni Piast w Bieruniu po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 roku. Jest to historia najdłuższego strajku pod ziemią prawie dwóch tysięcy górników. W programie występują autentyczni uczestnicy tamtych wydarzeń. Ci którzy strajkowali, ci którzy pomagali jak również ci, którzy stanęli jako oskarżeni przed sądem wojskowym. Narratorem filmu jest Jan Peszek, a całość zrealizował filmowiec amator, autentyczny uczestnik tamtych wydarzeń pracownik kopalni Piast - Wojciech Wikarek. Opowiedziana w filmie historia zawsze była ze zrozumiałych względów w cieniu wydarzeń w kopalni Wujek. W Piaście nikt na szczęście nie zginął, ale dwutygodniowy bunt braci górniczej zasługuje na zapis w naszej współczesnej historii. 01:00 POMNIK CZYNU Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1991 Reżyseria: Dariusz Król Scenariusz: Dariusz Król, Piotr Biernat Film opowiada o czasem dość niezwykłych przemianach, jakie miały miejsce w naszym kraju po 1989 roku. W Sosnowcu stał od 1967 roku Pomnik Czynu Rewolucyjnego odsłaniany jeszcze przez Edwarda Gierka. Był to najwyższy pomnik w Polsce i liczył 68 metrów wysokości. W 1990 roku nowe władze Sosnowca postanowiły rozebrać pomnik jako symbol narzuconej władzy. Stało się to zaczynem licznych sporów i dyskusji w społeczności miasta. Sympatycy byłej władzy bali się wystąpić wprost. Z kolei mieszkańcy podzielili się na tych, którzy nienawidzą komuny, i na liberałów, którzy chcą szacunku dla wszystkich ludzi, także komunistów. Jednocześnie cały czas trwa rozbiórka pomnika, który ostatecznie zostaje zniwelowany. Upada symbol, ale ludzie pozostają przy swoim. I tak chyba jest zawsze. 01:25 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA NIELEGALNEGO HANDLARZA BURSZTYNÓW W KALININGRADZIE Reportaż, 24 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow Cykl reportaży Barbary Włodarczyk o codziennym życiu w krajach byłego Związku Radzieckiego. Program pokazuje zmiany jakie tam zaszły w ciągu ostatnich lat. Przybliża nowe zjawiska i problemy ludzi ze wszystkich grup i środowisk społecznych. W tym wydaniu reportaż o nielegalnych zbieraczach bursztynu w miejscowości Jantarnyj w Obwodzie Kaliningradzkim. Ta kilkutysięczna poniemiecka osada słynie z największych na świecie zasobów bursztynu. Miejscowy kombinat jest rekordzistą w wydobyciu i przetwórstwie bursztynu. Wokół państwowych kopalni żerują miejscowi i przyjezdni zbieracze, gotowi dla bursztynu zaryzykować życie. Dla bohatera reportażu, Aleksieja, handel bursztynem jest głównym źródłem utrzymania.