TVP Dokument Sobota, 23.12.2023 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - ODKRYWANIE NIEDŹWIEDZIA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Młoda kobieta z doktoratem biologii w kieszeni porzuca ciepłą Hiszpanię, by na chłodnych i grząskich szlakach Bieszczadów tropić zwierzę - widmo: niedźwiedzia. Widziała go tutaj na żywo może dwa, trzy razy. Ale i tak ma tutejsze miśki na oku. Zwabia je na nęciska tuszami padłych zwierząt i filmuje ukrytą kamerą na podczerwień. Odnajduje miejsca, gdzie zwierz się czochra, zostawiając bezcenne dla badacza włosy. One mówią wszystko o niedźwiedziu - nie tylko o tym, co je, ale też np. o jego stresach. Nuria Selva Fernandez ukazuje nam współczesne sposoby poznawania dzikich, rzadkich i w związku z tym zwykle ginących zwierząt. To rodzaj współczesnej, badawczej traperki. Wymagającej jednak nie mniejszej determinacji, niż poczynania tradycyjnych tropicieli. Z badań Nurii i jej zespołu wyłania się coraz bardziej wyrazisty obraz największego i zarazem najbardziej owianego mitami drapieżcy naszych puszcz. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 29 NAJDALSZE ZAKĄTKI DAWNEJ POLSKI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Gdzie sięgały wschodnie granice dawnej Rzeczpospolitej? Czy zostały jakieś ślady po wielkich wojnach z Turcją, Tatarami i Kozakami? Radek Kotarski rusza śladami miejsc znanych z Trylogii Henryka Sienkiewicza. Weryfikuje książkowe podania z faktycznymi wydarzeniami. Odwiedza także nieco mniej popularne miasta na dzisiejszej Ukrainie, w których jednak jak na dłoni widać fascynujące ślady polskiej historii. 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 279 ŚWIDWIN Magazyn, 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /111/ Reality show, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Puchaty Patrol - tak nazywa się miejsce, w którym szynszyle są najważniejsze. Jest otwarte dla każdego, kto się nimi interesuje. Czy wiecie, że szynszyle, które nie jedzą przez dwa dni, mogą po prostu nie przeżyć? Te wdzięczne puchate kuleczki wymagają codziennych, niemal rutynowych zabiegów, aby cieszyć swoich właścicieli. Odwiedziliśmy też schronisko "Tara" w Piskorzynie. To pierwsze tego typu miejsce w Polsce, założone 26 lat temu. Rezyduje tu kilkaset zwierząt, a przede wszystkim koni. Tutaj, uratowane najczęściej przed rzeźnią, zaopiekowane z ogromną miłością założycielki "Tary" - Scarlett Szyłogalis - dożywają swych dni. 08:05 EVEREST - NASZE WYZWANIE (OUR EVEREST CHALLENGE: WITH BEN FOGLE & VICTORIA PENDLETON) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Neil Curry Film dokumentalny o wyprawie na najwyższą górę świata - Mount Everest, 8848 m. n p m. Uczestnikami ekspedycji są prezenter telewizyjny i globtroter Ben Fogle i była kolarka olimpijska Victoria Pendleton. Śledzimy każdy etap ich wyczerpującej przygody. To bardzo osobista opowieść o tym, co trzeba zrobić, by wspiąć się na Everest w czasach nowożytnych. A niebezpieczeństwa są bardzo realne: choroba wysokościowa, wyczerpanie, hipotermia, szczeliny lodowe i lawiny. Film pokazuje wiele aspektów życia w Base Camp podczas sezonu wspinaczkowego, gdy nepalskie Himalaje zachęcają najtwardszych śmiałków do zdobycia najwyższego szczytu świata. Ta wyprawa rozgrywa się 65 lat po tym, jak Sir Edmond Hillary dokonał pierwszego wejścia. Od tego czasu prawie 300 osób zginęło, próbując pójść w jego ślady. Wyprawa zaczyna się w Stolicy Nepalu, Katmandu, zwanej bramą do Himalajów. Wyprawy z południa często ruszają z miasta Lukla. Stąd 60 km. do bazy wypadowej, która jest jak wioska olimpijska chwilę przed zawodami. Wszyscy są podekscytowani i poddenerwowani tym, co wkrótce zamierzają zrobić. 09:05 MAGIA ALP (MAGIC OF THE MOUNTAINS / VOM ZAUBER DER BERGE) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Gernot Stadler Film dokumentalny o górach w Karyntii, którą dzieli z Tyrolem szczyt Grossglockner, najwyższa góra Austrii (3798 m). Oprócz niej Karyntia ma wiele do zaoferowania: Karawanken, Nockberge czy Dolomity Lienzkie to tylko trzy imponujące łańcuchy górskie, które można odkryć w tym regionie. Mamy tu do dyspozycji około 1900 alpejskich pastwisk, które zapraszają wędrowców i wspinaczy na imponujące wysokości. To kraina kształtowana przez siły natury - poza kontrolą człowieka. Tyrol zrodził się z kolizji kontynentów - kataklizmu, który popchnął i wypiętrzył lądy kiedyś od siebie oddalone. W rezultacie powstał - na stosunkowo niewielkim obszarze - wznoszący się, stromy świat o wielkiej różnorodności. To ląd o trzech wymiarach: głębi dolin, wysokości grani, geograficznej pozycji w centrum lub na krańcach Alp. Jego otwarcie ku słońcu decyduje, czy Tyrol jest surowy, czy łagodny, nagi czy zielony, suchy czy zalany wodą. Od tysiącleci ludzie zamieszkiwali te surowe góry i doliny. Dlaczego tu przybyli, co ich przyciągnęło do magicznych gór i na czym polega ich magia? Film pokazuje najpiękniejsze cuda natury, zwierzęta i rośliny zamieszkujące góry Karyntii, szlaki turystyczne i alpejskie chaty, które ludzie stworzyli, aby udostępnić to wyjątkowe miejsce światu. 10:00 CAŁA PRAWDA O ŚWIĘTYM MIKOŁAJU (THE REAL STORY OF SANTA / QUI VEUT BRÛLER LE PÈRE NOËL?) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Julien Boustani, Axel Clevenot Film dokumentalny - prawdziwa historia Świętego Mikołaja. Wszyscy mamy na myśli obraz sympatycznego Świętego Mikołaja z dużą brodą, brzuszkiem, w czerwonym płaszczu i w charakterystycznej czapie obszytej białym futrem, który wślizguje się do domów przez komin, aby zostawić prezenty pod choinką. Skąd wzięła się ta historia, postać i jaką symbolikę niesie? Wreszcie, w jaki sposób ta groteskowa postać, tak lubiana, zwłaszcza przez dzieci zdołała znaleźć się jako bohater chrześcijańskiej celebracji w naszym konsumpcyjnym społeczeństwie. 11:00 JULIE ANDREWS, NIEZAPOMNIANA MARY POPPINS. (JULIE ANDREWS FOREVER) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yves Riou Julie Andrews pierwsze swoje słynne role zagrała w wielkich hollywoodzkich produkcjach - magicznych musicalach z lat 60. XX wieku, zdobywając Oscara za rolę Mary Poppins, oraz nominację do tej nagrody za "Dźwięki muzyki". Kolejną nominację otrzymała za rolę śpiewaczki - transwestyty w komedii muzycznej swego męża Blake ’ a Edwardsa "Victor/Victoria". Występowała też w broadwayowskich musicalach: m. in. jako niezapomniana Eliza w "My Fair Lady". 11:55 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - ROBERT KACZMAREK. Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Robert Kaczmarek. 12:30 NA TROPACH MADONNY W GROCIE (THE SEARCH FOR THE VIRGIN OF THE ROCKS) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2020 Reżyseria: Jean - Pierre Isbouts Scenariusz: Jean - Pierre Isbouts Jakie znaczenie ma najbardziej enigmatyczny obraz Leonarda da Vinci: "Madonna w grocie"? Dlaczego artysta namalował nie jedną, a dwie wersje obrazu i dlaczego umieścił Madonnę w jaskini? Jaka tajemnicza symbolika zainspirowała tę niezwykłą scenerię, której nie ma w żadnej Ewangelii? Na te i inne pytania odpowiedzi można znaleźć w filmie. 13:25 KARMIK JANKOWY Film dokumentalny, 14 min, Polska, 1952 Reżyseria: Wojciech Jerzy Has Scenariusz: Aleksandra Majewska Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Film o wymowie moralizatorskiej. Janek podbiera szpacze pisklęta i zabiera do siebie do domu. Upomniany przez nauczycielkę stopniowo jednak uczy się obywatelskiej postawy i oddaje szpaki do użytku społecznego. 13:40 TATRY W ZIMIE Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1948 Reżyseria: Jerzy Salapski Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych. Krótki film dokumentalny, o walorach turystyczno - krajoznawczych, na temat jednej z najpiękniejszych krain górskich i obszarów natury w Polsce. Tatry to łańcuch górski stanowiący od wieków część naszej południowej granicy. Realizatorzy ukazują masywy górskie, poczynając od ich iglastych powierzchni w dolnej części, zwanych reglami. Widzimy żyjące pośród świerków (smreków) zwierzęta leśne i ludzi występujących tu jako opiekunowie zwierzyny. Obserwujemy prace nad czyszczeniem wiatrołomów, ściągania po śniegu olbrzymich pni w doliny. W dalszej części filmu twórcy skupiają się na ukazaniu zimowych atrakcji Tatr, a więc nowo wybudowanej kolejki linowej, pozwalającej turystom na szybkie dotarcie na szczyt, pięknych widoków z góry i sportów zimowych. Widzimy między innymi skocznię na Krokwi i zawody skoczków narciarskich, Kalatówki oraz zdjęcia lawin górskich. 14:00 DZIKI DOM ŚWIĘTEGO MIKOŁAJA (SANTA'S WILD HOME) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2019 Reżyseria: Matt Hamilton Film dokumentalny o Laponii i dalekiej północy. Śnieżne kapy na drzewach i zielone światła tańczą na wypełnionym gwiazdami niebie. Daleko na północy leży zimowa kraina czarów - słynna na cały świat. Miejsce pradawnych mitów i legend. Tam na tle rozgwieżdżonego nieba tańczą światła, słońce świeci o północy. A przedziwne figury tkwią zamrożone w czasie. Kraina ciągle się zmienia, każdego dnia rozgrywają się dramaty i dzieją się cuda. Laponia jest pełna magii i uważa się ją nawet za dom Świętego Mikołaja. Z dala od świątecznych świateł - życie jest jeszcze magiczniejsze. To nieustannie zmieniający się dziki świat, pełen niezwykłych stworzeń. Podczas długiej, ciemnej zimy wół piżmowy stoi na straży na przenikliwym wietrze, orły przednie walczą o zdobycz, a wielkie szare sowy przemierzają ogromne odległości przez zamarznięty las. Kiedy nadchodzi lato, słońce nigdy nie zachodzi, renifery migrują na północ, sowy ścigają się, by się rozmnażać, a niedźwiedzie i wilki walczą o jedzenie. Ten piękny, liryczny portret dzikiego regionu idealnie nadaje się do świątecznego oglądania i sprawi, że będziemy się zastanawiać, czy miejsce tak magiczne naprawdę istnieje. 15:00 PIERWSZE ŚWIĘTA MAŁEGO RENIFERA (A BABY REINDEERS FIRST CHRISTMAS) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Justin Purefoy Opowieść o młodym reniferze, który przychodzi na świat, aby wraz z grupą młodzieży przygotować się do pierwszych Świąt Bożego Narodzenia. Poznamy mnóstwo atrakcyjnych bohaterów, od osieroconego renifera, po młode osobniki uczące się ciągnąć sanie. Dodatkowych atutem opowieści są oszałamiające, szkockie Highlands. Spotkamy również przedstawicieli społeczności pasterzy, bardzo oddanych zwierzętom i tradycji, którzy opiekują się reniferami. Góry Cairngorm obejmują obszar 4.000 km2 i leżą w największym brytyjskim parku narodowym. Te surowe, górzyste tereny okazały się idealnym środowiskiem dla reniferów, które w 1952 sprowadzono tu ze Szwecji. Renifery zostały udomowione ponad tysiąc lat temu przez lapońskich Saamów oraz inne ludy półkuli północnej. Używano ich co ciągnięcia sań i przewozu towarów. Ta tradycja jest kontynuowana. Renifery pełnią wyjątkową rolę - pomagają swoim opiekunom podczas świąt Bożego Narodzenia. Większość z liczącego 150 osobników stada wędruje po wzgórzach przez około 8 miesięcy, ale we wrześniu zaczynają z nich schodzić, by przygotować się do świąt. 15:55 ŚWIĘTA W ZAMKU HIGHCLERE (HIGHCLERE: BEHIND THE SCENES AT CHRISTMAS) Film dokumentalny, 54 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: David Mcconnell Film dokumentalny na czas Świąt Bożego Narodzenia. Poznamy świąteczne przygotowania u Lorda i Lady Carnarvon, którzy zamieniają zamek Highclere w zimową krainę czarów z ich największą choinką w wielkiej sali. Zamek Highclere to wiejska rezydencja z 1679 r. , odnowiona w XIX w. , znajduje się w Hampshire w Anglii. Zabytkowa posiadłość należy do rodziny Carnarvon od blisko 350 lat. Jordy i Fiona po raz pierwszy od 3 lat szykują zamek do otwarcia dla zwiedzających w Święta, zmieniając go w zimową krainę czarów. Wiktoriański budynek z iglicami i wieżami jak we włoskich miastach - to idealne miejsce, by zasiąść wokół wielkiej choinki w tej wspaniałej sali. Wszyscy są zajęci tworzeniem ozdób bożonarodzeniowych w stylu egipskim, aby nawiązać do dziedzictwa zamku, a Pan Louis ma pełne ręce roboty z mistrzowską klasą przygotowuje świąteczne koktajle. Lady Carnarvon spędza trochę czasu z rodziną z dala od gości, gromadząc bliskich wokół choinki na uroczyste spotkanie. Dostojność i elegancja, rodzinna tradycja i historyczne elementy, piękne wnętrza w świątecznej dekoracji to wszystko pozwoli miło spędzić czas. 17:00 NAJPIĘKNIEJSZE DEKORACJE ŚWIĄTECZNE (DECK THE HALLS: THE LUXURY CHRISTMAS DECORATORS) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: James Harrison Film dokumentalny o najpiękniejszych i najbardziej oryginalnych dekoracjach na święta Bożego Narodzenia. To także film o ludziach, którzy próbują przekształcić niektóre z naszych najbardziej kultowych miejsc w oszałamiające zimowe krainy czarów. We wspaniałych hotelach, światowej sławy muzeach, pałacach rzesze projektantów, artystów i ekspertów od instalacji muszą wymyślać projekty na zamówienie, aby oczarować tłumy. Niezależnie od tego, czy są to żywe renifery, pełnowymiarowe domki z piernika, animatroniczne bałwany czy zaawansowane technologicznie tańczące drzewka, zespół jest gotowy stawić czoło najtrudniejszym wymaganiom świątecznym. Często większość prac odbywa się w nocy i w najważniejszym momencie następuje uroczyste otwarcie i prezentacja dekoracji, aby w pełni oczarować magią świąt. 18:00 TOMEK NA GRANICACH... RZECZYPOSPOLITEJ Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2020 Program "Tomek na granicach II Rzeczypospolitej" to reporterska opowieść o tym, co dzisiaj pozostało z dziedzictwa i kultury II Rzeczypospolitej. Nie tylko tego materialnego, ale przede wszystkim mentalnego. Kraju wyrosłego na pograniczu Zachodu i Wschodu, gdzie od wieków ścierały się wpływy wielkich mocarstw, etniczne namiętności, trwały religijne waśnie. Kraju, który z trudem próbował łączyć ten kipiący kocioł w jeden polityczny i cywilizacyjny organizm. 18:30 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 12 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Trzeci sezon prowadzonego przez Stephana Thomsona cyklu dokumentalno - historycznego o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich i nie tylko, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłości oraz zabytki i świadectwa kultury związane z polskością, usytuowane poza naszymi obecnymi granicami (w znacznej mierze wschodnią). Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te o których już dawno zapomniano. W dwunastym, ostatnim już odcinku trzeciej serii cyklu "Polskie Dziedzictwo" Stefan Tompson, zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiej spuścizny po Dreźnie i okolicach. W pierwszej kolejności wybierzemy się na zachód od polskiej granicy do historycznej krainy zasiedlonej przez Słowian połabskich. W tym regionie ponad 1000 lat temu ich plemiona zakładały takie grody jak Budziszyn. Setki lat później w pobliskim Dreźnie i Miśni kwitła saska i polska kultura. To wszystko za sprawą królów Rzeczypospolitej - Augusta II Mocnego i Augusta III, których marzeniem było uniezależnienie się od rosnącego w siłę wspólnego wroga i utworzenie silnego polsko - saskiego królestwa. Jak zmieniało się polskie dziedzictwo począwszy od Słowian połabskich po królów saskich w tych regionach? O tym już w najbliższym, ostatnim już odcinku serii "Polskie Dziedzictwo". 19:10 Z WIESZAKA HISTORII - ODC. 12 ZIMOWE PRZEBIERANKI Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Migoń Scenariusz: Lucyna Rotter, Jarosław Migoń Zdjęcia: Kacper Solan, Bartosz Gąsienica, Damian Gradek Muzyka: Marcin Gałażyn Prowadzący: Lucyna Rotter Lektor: Magdalena Zbylut - Wiśniewska Cykl audycji o tematyce dokumentalno - historycznej, który w kostiumowej formule, odsłania ukryte znaczenia, symbole i dzieje ubioru. Koniec roku sprzyja okazjom do przebrania się. W odcinku prof. Rotter opowiada o świętach i tradycjach związanych z ubiorem - od Barbórki i św. Łucji, przez Hanukkę i św. Mikołaja, aż do Święta Trzech Króli. Z Jackiem Karolczykiem - fotografem - rozmawia o kolędowaniu w mieście i na wsi. W audycji zagości św. Mikołaj - ten prawdziwy i ten przypominający przerośniętego krasnala. 19:40 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 4 U TATARÓW Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Nie trzeba przemierzyć tysięcy kilometrów i przeznaczyć tysięcy złotych na daleką podróż, aby się znaleźć w zupełnie innym świecie. Wystarczy odwiedzić polskich Tatarów mieszkających do dzisiaj na Podlasiu. Radosław Kotarski korzysta z tej rady i poznaje barwną kulturę, obyczaje i miejsce życia potomków Czyngis - chana, obecnych w Polsce od kilkuset lat. Sprawdza, jak wygląda ich codzienne życie, czym się zajmują i jak przechowują pamięć o przodkach. Ma również okazję ugotować niezwykłą potrawę. 20:15 DROGA DO CZEKOLADY (CHOCOLATE ROAD) Film dokumentalny, 92 min, Japonia/USA, 2021 Reżyseria: Tanya Chuturkova Film dokumentalny o magii czekolady. Trzej renomowani czekoladnicy - Maribel Lieberman, Susumu Koyama i Mikkel Friis - Holm - przeprowadzają widzów przez proces wytwarzania czekolady, od drzewa do ostatniego kawałka czekolady. Podczas swojej podróży każdy z nich odkrywa, jak ważna jest znajomość korzeni i właściwości materiału bazowego - ziarna kakaowca oraz tego, jak mogą one wpłynąć na życie ludzi zaangażowanych w łańcuch produkcji czekolady. Pokazuje wszystkie etapy wytwarzania tego smakołyku, od doglądania kakaowców na plantacjach. Szczegóły, detale, produkcja, selekcja kakaowców, dane statystyczne. Bardzo dokładny i pełen informacji film o czekoladzie. 22:00 OXFORD STREET ŚWIĄTECZNIE (INSIDE OXFORD STREET - CHRISTMAS SPECIAL) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Peter Gowing Film dokumentalny, w którym poznamy najbardziej znaną ulicę w Londynie, półtora kilometrową Oxford Street i przygotowania do Świąt Bożego Narodzenia. Tutaj dokładnie widać jak wygląda szaleństwo zakupów, dekoracji i świateł. To także najbardziej ruchliwa dzielnica handlowa w Europie z dostępem do londyńskiego metra i najpopularniejszych marek, domów handlowych sprzedających swoje towary przez ponad sto milionów kupujących, którzy wdają tu prawie 5 miliardów funtów rocznie. Poznamy kulisy pracy ludzi, którzy są tutaj nocą i dniem, starają się, aby każdy kto odwiedzi to miejsce był miło zaskoczony i zadowolony. 22:55 WIGILIE POLSKIE - UKRAINA Reportaż, 15 min, Polska, 2022 Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska, Marzena Strąk Zdjęcia: Aleksander Kuśnierz Prowadzący: Anna Gordijewska Reportaż prezentujący tradycje wigilijne na Ukrainie. Wybierzemy się z kamerą do Lwowa, by przyjrzeć się, jak mieszkańcy tego regionu (Polacy na Ukrainie) w czasie trwania wojny obchodzą najważniejszy czas w roku, jakie potrawy spożywają i jak pielęgnują świąteczne tradycje zapoczątkowane przez ich przodków wiele lat temu. Sprawdzimy, co znajduje się na wigilijnym stole, jakie pieśni się przy nim śpiewa i jak spędza się święta Bożego Narodzenia u naszych sąsiadów. 23:10 WIGILIE POLSKIE - ŻYWIECCZYZNA Reportaż, 15 min, Polska, 2022 Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska, Marzena Strąk Zdjęcia: Jacek Pakuła, Robert Jażdżyk Prowadzący: Brygida Sordyl Reportaż prezentujący widzom tradycje wigilijne na Żywiecczyźnie. Wybierzemy się z kamerą do miejscowości Ciecina, by przyjrzeć się, jak mieszkańcy tego regionu obchodzą najważniejszy czas w roku, jakie potrawy spożywają i jak pielęgnują świąteczne tradycje zapoczątkowane przez ich przodków wiele lat temu. Sprawdzimy, co znajduje się na wigilijnym stole, jakie pieśni się przy nim śpiewa i jak spędza się święta Bożego Narodzenia. 23:35 UWIĘZIENI W ŚNIEGU (SNOWTRAPPED) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Stephen Pain Film dokumentalny opowiadający o ludziach uwięzionych w śniegu. Ich dramaty sfilmowane często przez nich osobiście. Od lawin po uziemienie w samochodach na szosie. Każdego roku śnieg paraliżuje Wielką Brytanię. Ludzie nie mogą wyjść z domów, niektórzy zostają uwięzieni w swoich samochodach, czasami przez całą noc. Każda historia jest widziana oczami i opowiedziana przez głównych jej bohaterów. Wykorzystano oryginalne materiały, opowiadania z pierwszej ręki, dramatyczne historie, które dają wiele do myślenia i są przestrogą dla innych. Dowiemy się jak i dzięki czemu tym ludziom udało się uratować, mimo beznadziejności sytuacji i braku możliwości komunikowania się ze światem zewnętrznym. Każdego roku ponad 150 osób ginie pod lawinami. Najniebezpieczniejsze, lawiny płytowe, osiągają prędkości do 130 km na godzinę. Pomimo ryzyka, ponad milion Brytyjczyków spędza każdego roku tydzień na śniegu. 00:30 RĘKA FRYZJERA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2009 Reżyseria: Tadeusz Król Scenariusz: Tadeusz Król Zdjęcia: Jan Paweł Pełech Muzyka: Paweł Lucewicz Po śmierci Antoine’a Le Figaro napisał: "Był największym. Na równi z Coco Chanel. Stworzył kobietę współczesną". W Paryżu nazywano go Dalim fryzjerstwa. Był prawdziwym geniuszem w swoim fachu, uwielbianym, podziwianym i rozchwytywanym przez kobiety. Prosty chłopak z Polski oczarował i podbił świat. Zbił niewyobrażalny majątek, czesząc wielkie aktorki, gwiazdy muzyki, koronowane głowy. Wśród niezliczonych klientek słynnego Antoine’a były Sarah Bernhardt, Eleonora Duse, Simone Signoret, Marlena Dietrich, Pola Negri, Joan Crawford, Bette Davis, Greta Garbo, Josephine Baker, Edith Piaf, Brigitte Bardot, a także żona amerykańskiego prezydenta, Eleonor Roosevelt. Był ekscentrykiem i wielkim wizjonerem, człowiekiem wybitnie utalentowanym, który prócz fryzjerstwa miał liczne inne pasje: kręcił filmy, wykazywał duże zdolności aktorskie, wydawał gazety, projektował stroje, torebki i damskie nakrycia głowy, miał swoje perfumy, otworzył linię kosmetyków, wyprodukował pierwszy lakier do włosów, stworzył serię kwadratowych naczyń stołowych w kryształowym szkle. Recytował poezję po angielsku, interesował się sztuką, sam też z powodzeniem zajął się rzeźbą. Jeden z najsłynniejszych mistrzów fryzjerstwa naprawdę nazywał się Antoni Cierplikowski i urodził się w Sieradzu w 1884 r. w prostej rodzinie rzemieślniczej. Jego matka była krawcową, ojciec szewcem. On sam ukończył zaledwietrzy klasy szkoły podstawowej. Jako nastolatek pomagał w salonie fryzjerskim wuja, który mocno nadużywał alkoholu. Właściciel był pod dobrą datą, kiedy akurat trafiła się wytworna klientka. Chłopak do pomocy godnie zastąpił niedysponowanego mistrza. Usłyszał słowa zachwytu, że z taką ręką powinien pracować w Paryżu. Kilkunastoletniemu Antoniemu Cierplikowskiemu udało się nie bez trudu dotrzeć do miasta nad Sekwaną, gdzie znalazł zajęcie w pracowni perukarskiej, która mieściła się w piwnicy pod salonem fryzjerskim. I znowu przypadek zaważył na dalszym losie utalentowanego chłopaka z Polski. 25 listopada, w dniu Świętej Katarzyny, kiedy wszystkie panny muszą mieć wspaniałe fryzury, zakład przeżywał prawdziwe oblężenie. Mistrz nie dawał rady i wezwał na pomoc ucznia, który zachwycił klientki umiejętnościami i pomysłami. Od tej pory niemal cały Paryż chciał się czesać u Antoine’a, który wyczarowywał prawdziwe dzieła sztuki, ale i twarzowe proste fryzury. To on razem z Coco Chanel stworzył współczesną kobietę chłopczycę. Szybko piął się na szczyt, bywał na salonach, dyktował kierunki w modzie. Pierwszy salon fryzjerski Antoine’a przy rue Cambon stał się najmodniejszym miejscem w Paryżu, a jego sława sięgnęła za ocean, gdzie również powstawały eleganckie zakłady. Antoine bogacił się i stawał coraz bardziej ekscentryczny. Miał szklany dom z widokiem na wieżę Eiffla, sypiał w szklanej trumnie, nosił buty na obcasach z kryształu, ubierał się w przedziwne stroje w błękicie i różu. Z niebieskimi włosami i z ufarbowanym na niebiesko chartem przechadzał się po Lasku Bulońskim. Błękit Antoine’a szybko stał się najmodniejszym kolorem świata. W 1965 roku przybył do Polski na uroczyste otwarcie odbudowanego gmachu Teatru Wielkiego i Muzeum im. Xawerego Dunikowskiego. Zorganizował wówczas konkurs dla młodych utalentowanych uczniów fryzjerstwa, a zwycięzca w nagrodę miał wyjechać do Francji. I w ten sposób 12 lutego 1967 r. w Paryżu znalazł się nasz inny znany rodak, mistrz fryzjerstwa Janusz Szymański. To właśnie on i inni uczniowie Antoine’a, tacy jak: Jacek Tatamir, Ryszard Droździak, Zdzisław Gasperowicz wspominają swego guru, opowiadają ciekawostki z jego barwnego życia. O niezapomnianym mistrzu mówią także: historyk Jan Pietrzak i dziennikarz Krzysztof Lisiecki. Antoine nie sprostał nowym wyzwaniom w szybko rozwijającym się świecie. Zniszczyła go konkurencja. Okradany i oszukiwany nawet przez osoby z najbliższego otoczenia, na starość stał się biedakiem. W latach 70. wrócił do Polski. Miał różne wizje, ale z braku pieniędzy nie mógł ich realizować. Zmarł w lipcu 1976 r. Chciał być pochowany w Paryżu, ale podobno oczekiwany samolot nie przyleciał po ciało zmarłego. Zabrakło funduszy. Ostatecznie Antoine spoczął na cmentarzu w Sieradzu, niedaleko grobu rodziców. Mogiły strzeże replika rzeźby Xawerego Dunikowskiego "Dusza oddzielająca się od ciała". Inspiracją dokumentu Tadeusza Króla stała się wystawa "Fryzjer w trumnie" w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w warszawskiej Królikarni w 2006 r. Film bogato ilustrowany zdjęciami i archiwalnymi materiałami filmowymi. 01:25 DOKUMENTALIŚCI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2010 Reżyseria: Piotr Mielech, Jędrzej Lipski Scenariusz: Piotr Mielech, Jedrzej Lipski Trudno znaleźć lepsze medium niż film dokumentalny, które zapisało historię naszego kraju ostatnich kilkudziesięciu lat. To właśnie dokument najlepiej utrwalił przełomowe chwile w historii Polski. Cechą najlepszych filmów było to, że pokazywały losy całego kraju z perspektywy pojedynczego człowieka. To właśnie w tych filmach dzisiaj widzimy największe dramaty i największe sukcesy Polskii Polaków. Kronika dokumentująca historię filmu dokumentalnego jest jednocześnie kroniką naszej narodowej historii. W roku 2010 w maju odbył się jubileuszowy 50. Festiwal Filmowy w Krakowie - najstarszy i najważniejszy festiwal filmu dokumentalnego w Polsce. Historia filmu dokumentalnego w naszym kraju jest nierozerwalnie związana z tą imprezą. Pięćdziesiąta rocznica to dobra okazja do podsumowań - stąd nasz pomysł na realizację filmu dokumentalnego, w którym wystąpią najwięksi twórcy tego gatunku, z którego nasz kraj jest znany na całym świecie. Tacy filmowcy, jak Kazimierz Karabasz, Marcel Łoziński, Krzysztof Kieślowski, Paweł Łoziński, Grzegorz Królikiewicz, Maria Zmarz - Koczanowicz, czy Andrzej Fidyk zanim przebili się na arenę międzynarodową, swoje pierwsze sukcesy święcili właśnie na krakowskim festiwalu. Film "Dokumentaliści" jest opowieścią o polskiej szkole dokumentu - od lat 50. , kiedy to Kazimierz Karabasz zrealizował słynnych "Muzykantów", poprzez lata 60. i 70. - lata udanych debiutów Marcela Łozińskiego i Krzysztofa Kieślowskiego, następnie lata 80. - kiedy to film dokumentalny opierał się ingerencjom cenzury w takich obrazach, jak "Defilada" Andrzeja Fidyka, lata 90. , kiedy to już wszystko wolno było mówić i polscy dokumentaliści wrócili do tematów historycznych w jednym z najważniejszych obrazów tamtych lat - w "Miejscu urodzenia" Pawła Łozińskiego, a na ostatnich latach skończywszy. 02:20 STANISŁAWA BRZOZOWSKIEGO ŻYCIE WŚRÓD SKORPIONÓW Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2006 Reżyseria: Mieczysław Sroka, Lucyna Smolińska Scenariusz: Mieczysław Sroka, Lucyna Smolińska Zdjęcia: Adam Fręśko Muzyka: Aleksander Przybytek Wykonawcy: Artur Żmijewski Film poświęcony Stanisławowi Brzozowskiemu, człowiekowi legendzie, o tragicznym życiorysie, filozofowi, krytykowi literackiemu i teatralnemu, eseiście i pisarzowi. Filozofia Brzozowskiego czerpała z myśli Fichtego, Marksa, Nietzschego, Sorela i Kanta. Przeciwstawiał się XIX - wiecznemu pozytywizmowi i utylitaryzmowi. Był publicystą związanym z lewicą. W 1908 oskarżony o współpracę z carską ochraną, w czasie procesu przed sądem społecznym zmarł na gruźlicę. Brzozowski stworzył oryginalną koncepcję filozoficzną opartą na pracy. Według niego to właśnie dzięki pracy przekraczamy kantowską granicę niepoznawalności świata zmieniając go. Zafascynowany Marksem przyjął materialistyczny sposób widzenia rzeczywistości, od początku jednak wyciągając z niego oryginalne, często odmienne od marksistowskich wnioski, np. nie podzielał marksistowskiej krytyki Kościoła, z jego trwałości i siły wnioskując, że jego nauka i struktura wyrażają istotną prawdę człowieczeństwa. Jakkolwiek stosunkowo wcześnie zaczął się odwoływać do nauki Kościoła, to nawrócił się na katolicyzm dopiero w ostatnich miesiącach życia. Świadectwo tego nawrócenia można znaleźć na kartach "Pamiętnika". Stopniowe zbliżanie się Brzozowskiego do Kościoła, a także afirmacja idei narodowej obecna w jego pracach (zwłaszcza w "Legendzie Młodej Polski") były przyczyną gwałtownych krytyk ze strony środowisk lewicowych, z którymi był związany. Oskarżenie o współpracę z ochraną było zapewne piłsudczykowską intrygą. Jako krytyk literacki Brzozowski wymagał od pisarza zaangażowania w najważniejsze problemy narodu i ludzkiego społeczeństwa. Ganił wielu znanych pisarzy i poetów (m.in. Sienkiewicza) za zaściankowość umysłu. Cenił zaś i wytrwale przypominał twórczość Cypriana Kamila Norwida, jednocześnie podkreślając, że ówczesna moda na tego poetę jest zjawiskiem płytkim i omijającym najbardziej doniosłe aspekty jego twórczości takie jak rola pracy i tworzenia w życiu ludzkim. 03:20 THEATRUM WYOBRAŹNI HENRYKA SIEMIRADZKIEGO Film dokumentalny, 42 min, Polska, 1989 Reżyseria: Maria Mrożek Scenariusz: Maria Mrożek Lektor: Wojciech Gąssowski, Tomasz Knapik Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Film opowiada o bogatym życiu i twórczości malarza Henryka Siemiradzkiego, artysty zmarłego na początku XX wieku, który wykształcony w Petersburgu, cale życie spędził w Rzymie. Siemiradzki to artysta niegdyś sławny, którego gwiazda z czasem nieco zbladła. Zaliczany jest do kierunku zwanego akademizmem. Autor licznych obrazów, a także kurtyn teatrów w Krakowie i Lwowie. 04:00 MASKA, CZYLI ŚWIAT OD POCZĄTKU Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1985 Reżyseria: Andrzej Różycki Na przykładzie kilku grup kolędniczych z terenu Polski południowej film zwraca uwagę na symbolikę obrzędów kolędniczych, ich sens i jego przejawy w obrzędowym kostiumie, masce i charakterystycznych postaciach.