TVP Historia Niedziela, 24.12.2023 06:30 BYŁ TAKI DZIEŃ - 24 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1978 - Marian Brandys w swoim dzienniku o braku chleba w Warszawie; 1962 - Kuba przekazała USA 1100 więźniów politycznych w zamian za żywność wartą 53 mln USD; 1925 - we włoskiej ustawie pierwszy raz użyto określenia "państwo totalitarne"; 1871 - premiera "Aidy" Giuseppe Verdiego w Kairze; 1906 - pierwsza audycja radiowa; 06:45 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 83 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Tomasz Matuszczak, Łukasz Wiśniewski Scenariusz: Anna Krasuska, Ewa Bulanda, Monika Zięba-Rybowska Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Milena Staszuk, Dariusz Toczek, Dariusz Jakubowski, Przemysław Stippa, Michał Chorosiński, Małgorzata Klara, Maciej Raniszewski, Dawid Czupryński, Mateusz Jordan-Młodzianowski, Ernest Nita, Adam Młynarczyk, Aleksandra Sroka, Katarzyna Dominiak, Jakub Wieczorek "Plotka". Rok 1411. Anna Cylejska (Milena Staszuk) obawia się, że król poważnie potraktował plotki o jej romansie z Kurowskim (Dariusz Jakubowski). Jagiełło (Sebastian Skoczeń) nie wierzy w te plotki i ufa Annie. Wzywa arcybiskupa do Wilna. Jan Szafraniec (Dariusz Toczek) i Zbigniew Oleśnicki (Przemysław Stippa) cieszą się z kłopotów Kurowskiego. To oni i Ciołek rozpuszczają plotki. Zyndram (Maciej Raniszewski) pije na umór. Nie może się pogodzić, że stracił łaskę króla. Moniwid (Mateusz Jordan - Młodzianowski) donosi księciu Witoldowi (Michał Chorosiński) i Jagielle, że bojarzy chcą sprawiedliwości i praw takich, jakie mają polscy panowie. Karim (Adam Młynarczyk) mówi Dobkowi (Ernest Nita), że król powinien uważać na Mścisława. Ale na razie muszą dogadywać się z Hanuszem (Mateusz Grydlik). Arcybiskup Kurowski chce jak najszybciej oczyścić się z zarzutów. Niestety, w drodze dostaje ataku serca. 07:20 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 84 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Matuszczak, Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz, Łukasz Wiśniewski Scenariusz: Ewa Bulanda, Anna Krasuska, Dominik Wieczorkowski-Rettinger Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Milena Staszuk, Marcin Piętowski, Radosław Pazura, Jędrzej Jezierski, Oliwer Witek, Mateusz Grydlik, Maciej Raniszewski, Dawid Czupryński, Kacper Młynarkiewicz, Krzysztof Brzazgoń, Ernest Nita, Adam Młynarczyk, Żaneta Homa, Aleksandra Sroka "Radość i łzy". Rok 1411. Para królewska dowiaduje się, że arcybiskup Mikołaj Kurowski nie żyje. Jan Szafraniec (Dariusz Toczek), Zbigniew Oleśnicki (Przemysław Stippa) i Ciołek (Daniel Mosior) mają nadzieję, że nie wyda się, kto rozpuszczał plotki o rzekomym romansie królowej i arcybiskupa. Król Władysław Jagiełło (Sebastian Skoczeń) uroczyście wjeżdża do Krakowa. Karim (Adam Młynarczyk) i Dobek (Ernest Nita) ratują Katarzynę z Goraja (Aleksandra Sroka). Hanusz (Mateusz Grydlik) rzuca się na Heinricha (Oliwer Witek) i ginie. Zyndram (Maciej Raniszewski) szykuje się do wizyty na Wawelu. Lech (Mariusz Jakus) ukradkiem wsypuje mu do polewki tajemniczy proszek. Na polecenie Mścisława (Karol Dziuba), który go szantażuje. Zyndram się chwieje, jakby znowu był pijany. Wchodzi do auli wawelskiej i pada na twarz. 09:10 WIEDŹMIN - ODC. 4/13 SMOK Serial fantastyczno-przygodowy, 49 min, Polska, 2002 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Michał Szczerbic Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Grzegorz Ciechowski Aktorzy: Michał Żebrowski, Anna Dymna, Ewa Wiśniewska, Grażyna Wolszczak, Andrzej Chyra, Maciej Kozłowski, Zbigniew Zamachowski, Michał Milowicz, Dorota Kamińska, Henryk Talar, Karolina Gruszka, Agnieszka Sitek, Maja Ostaszewska, Agata Buzek, Daniel Olbrychski Mijają lata. Geralt jest już doświadczonym, zaprawionym w bojach wiedźminem. Wynajmuje się do zlikwidowania bazyliszka. Schodzi do groty, w której przebywa potwór i na długo znika. Czekający na niego u wejścia mieszkańcy pobliskiej osady tracą nadzieję. Myśląc, że wiedźmin zginął, biorą się do rozkradania jego skąpego majątku. W tym niecnym procederze przeszkadza im jednak tajemniczy rycerz Borch Trzy Kawki i jego świta, złożona z dwu zerrikańskich wojowniczek. Geralt, który wreszcie pokonał bazyliszka, zaprzyjaźnia się z Borchem. W dalszą drogę wyruszają razem. Wkrótce dołącza do nich wędrowny bard Jaskier, stary druh wiedźmina. Poeta opowiada rycerzom o wyprawie na smoka. Biorą w niej udział ludzie rozmaitego autoramentu: od szlachetnego rycerza, walczącego dla idei, po rębajłów spod ciemnej gwiazdy, pragnących położyć łapę na smoczym skarbcu. Geralt, Borch i Jaskier przyłączają się do wyprawy, choć żaden z nich nie zamierza robić konkurencji myśliwym. Wśród tych ostatnich wiedźmin niespodziewanie spotyka czarodziejkę Yennefer, z którą niegdyś łączył go namiętny romans. 10:05 300 MILIONÓW LAT - ZIEMIA CZŁOWIEKA - ODC. 2 (300 MILLION YEARS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 300 milionów lat obejmuje okres dramatycznego kształtowania się europejskiego kontynentu: od karbonu do dzisiaj. Podczas tego długiego okresu Europa podróżowała pomiędzy różnymi strefami klimatycznymi, była przemieniana przez różne żywioły i kolizje z innymi kontynentami. Z perspektywy geologicznej ludzie żyją na Ziemi zaledwie od kilku chwil, jednak już podczas tego krótkiego okresu przemienili naszą planetę. Za pomocą grafiki komputerowej i spektakularnych zdjęć film ukazuje geologiczną historię Europy: odc. 1: Wielka kolizja; odc. 2: Ziemia człowieka. 12:05 DZIKA KRAINA - ODC. 1/2 WALIA PO ZMROKU (ODC. 1/2 WALIA PO ZMROKU) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Adrian Seymur Film opowiada o dzikiej przyrodzie Walii na przestrzeni dwunastu pełnych dramatyzmu miesięcy. W każdym odcinku pokazane są momenty najbardziej kojarzące się z daną porą roku: narodziny i regeneracja w miesiącach wiosennych, dorastanie i tworzenie nowego życia w okresie letnim, przygotowanie do zmian jesienią, a następnie przetrwanie zimy. Kamera przez cały rok podąża śladami endemicznych dla tego kraju zwierząt, takich jak na przykład foki szare, co pozwala zrozumieć, jakie siły wpływają na dziką przyrodę w tym kraju. 13:05 WIELKA PODRÓŻ CHOINKI (THE CHRISTMAS TREE'S / LE GRAND VOYAGE DU SAPIN DE NOEL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Dorothee Frenot Film dokumentalny o choince. Trudno wyobrazić sobie Wigilię bez choinki. Ta tradycja zrodziła się 500 lat temu w Alzacji. Ozdabiało się choinkę jabłkami i słodyczami, w nawiązaniu do rajskiej jabłoni. Piąta rano. Przez Strasburg przejeżdża niezwykły konwój z największą w Europie świąteczną choinką. Waży 9 ton i ma 32 metry wysokości. Ścięto ją w Wogezach. Jak co roku stanie na placu Kleberta. Poznamy ciekawy los, jaki spotkał choinkę, wiele lat uprawy kończy się w naszych salonach, gdzie służy do dekoracji i umieszczenia tuż pod nią świątecznych prezentów. Dowiemy się, jak to symboliczne drzewko podróżuje po Europie. Od gruzińskich lasów, gdzie nasiona zbierane są z wierzchołków stuletnich drzew, poprzez Danię, niekwestionowanego lidera rynku, który zalewa Europę swoimi choinkami. W Morvan niektórzy francuscy producenci próbują przeciwdziałać konkurencji, narzucając swoje know - how. Inni wolą postawić na etykietę ekologiczną. Podróż zakończymy na kilku przykładach choinek w miastach, w których ich stawianie i dekorowanie jest prawdziwym wydarzeniem. Zajrzymy też do restauracji, gdzie również wykorzystuje się elementy drzewka do wzbogacenia dań o niepowtarzalne aromaty. 13:55 WIGILIE POLSKIE - ŻYWIECCZYZNA Reportaż, 15 min, Polska, 2022 Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska, Marzena Strąk Zdjęcia: Jacek Pakuła, Robert Jażdżyk Prowadzący: Brygida Sordyl Reportaż prezentujący widzom tradycje wigilijne na Żywiecczyźnie. Wybierzemy się z kamerą do miejscowości Ciecina, by przyjrzeć się, jak mieszkańcy tego regionu obchodzą najważniejszy czas w roku, jakie potrawy spożywają i jak pielęgnują świąteczne tradycje zapoczątkowane przez ich przodków wiele lat temu. Sprawdzimy, co znajduje się na wigilijnym stole, jakie pieśni się przy nim śpiewa i jak spędza się święta Bożego Narodzenia. 14:20 ZEZOWATE SZCZĘŚCIE Komediodramat, 107 min, Polska, 1960 Reżyseria: Andrzej Munk Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Lipman, Krzysztof Winiewicz Muzyka: Jan Krenz Aktorzy: Bogumił Kobiela, Maria Ciesielska, Helena Dąbrowska, Barbara Kwiatkowska, Krystyna Karkowska, Barbara Połomska, Irena Stalończyk, Tadeusz Bartosik, Henryk Bąk, Mariusz Dmochowski, Aleksander Dzwonkowski, Tadeusz Janczar, Edward Dziewoński, Stanisław Jaworski, Andrzej Krasicki, Wojciech Lityński, Kazimierz Opaliński "...powoli zaczynam rozumieć impulsy, które kierowały moim postępowaniem. Otóż chyba zawsze usiłowałem, całkiem nieświadomie, przystroić się w szaty uznanego przez opinię bohatera danego historycznego okresu. W życiu dziecka był nim harcerz, później podchorąży, wreszcie konspirator... Wszystkie te etapy przebiegłem w bezowocnej pogoni za życiowym powodzeniem. Czy mogłem przypuszczać, że wszędzie czeka mnie nieuchronna klęska?..." - tak podsumował swoje pechowe życie główny bohater opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego "Sześć wcieleń Jana Piszczyka". Nowela stała się kanwą scenariusza do "Zezowatego szczęścia" - filmu, który ugruntował wysoką pozycję Andrzeja Munka wśród polskich reżyserów debiutujących po wojnie. O klasie tego twórcy wiele mówiła już "Eroica" (1958) - do dziś uznawana za arcydzieło szkoły polskiej. "Zezowate szczęście" dowiodło jednak, że Munk to nie tylko mistrz w obnażaniu fałszu narodowych stereotypów i symboli. Pokazało biegłość twórcy w operowaniu zarówno językiem tragedii, jak i komedii. Stało się też świadectwem wyczulenia reżysera na problemy współczesności, takie jak choćby przerost biurokracji i jego konsekwencje. Wartość "Zezowatego szczęścia" ujawnia się jeszcze w czym innym. Film ów jest mianowicie zdumiewająco udanym połączeniem różnych stylów i poetyk. Krytycy znaleźli w dziele Munka zjadliwą ironię, groteskę, elementy czysto komediowe i dramatyczne oraz cechy powiastki filozoficznej w duchu wolteriańskim. Przy tak dużej różnorodności i "rozrzucie" stylistycznym próżno szukać w "Zezowatym szczęściu" zgrzytów, zbędnych scen, chybionego aktorstwa. W warstwie fabularnej film Munka stanowi studium postawy obecnej w każdej epoce i w każdym społeczeństwie. "Zezowate szczęście" opowiada bowiem o - by użyć określenia krytyka - "żywocie oportunisty poczciwego". Jest nim Jan Piszczyk, rewelacyjnie grany przez Bogumiła Kobielę. Już od wczesnej młodości jego głównym celem było płynąć na fali koniunktury, być zawsze "kimś", jak najlepiej dopasować się do aktualnej tendencji społecznej i politycznej. Zaczął już przed wojną, kiedy jako chłopiec zapisał się do harcerstwa. Niestety, mimo usilnych starań, skompromitował się na defiladzie. Niezrażony niepowodzeniem zapragnął zostać korporantem, lecz podczas antysemickich zajść na uniwersytecie wzięto go za Żyda. Podczas wojny założył upragniony mundur podchorążego, ale trafił do oflagu. Tu na domiar złego uznano go za szpiega. Nie lepiej powiodło mu się w konspiracyjnej organizacji podziemnej. Wreszcie wraz z nastaniem socjalistycznego państwa wydawało się, że los wreszcie się do Piszczyka uśmiechnął. Nie na długo. 17:20 "GDY ŚLICZNA PANNA SYNA KOŁYSAŁA..." - KONCERT KOLĘD Z BAZYLIKI ARCHIKATEDRALNEJ WE FROMBORKU - CZ. 1 Koncert, 49 min, Polska, 2022 Reżyseria: Beata Szymańska - Masny Scenariusz: Beata Szymańska - Masny Prowadzący: Anna Dereszowska, Tomasz Szczepanik Wykonawcy: Katarzyna Cerekwicka, Pectus, Piotr Cugowski, Łukasz Zagrobelny, Alicja Majewska, Włodzimierz Korcz, Krystian Ochman, Olga Szomańska, Kuba Badach, Olga Bończyk, Sławek Uniatowski, Halina Mlynkowa, Kasia Moś, Joanna Jakubas, Orkiestra Kukla Band Koncert polskich kolęd i pastorałek z Fromborka, miasta, którego patronką jest Najświętsza Maria Panna, pod niebem Mikołaja Kopernika, którego 550. rocznica urodzin przypada w 2023 roku. W gotyckiej Bazylice Archikatedralnej, wpisanej na listę pomników historii, wystąpią artyści polskich scen muzycznych: Katarzyna Cerekwicka, zespół Pectus, Piotr Cugowski, Łukasz Zagrobelny, Alicja Majewska i Włodzimierz Korcz, Krystian Ochman, Olga Szomańska, Kuba Badach, Olga Bończyk, Sławek Uniatowski, Halina Mlynkova, Kasia Moś, Joanna Jakubas, orkiestra Kukla Band, Chór Music Everywhere z Gdańska, Chór Our Voice. 18:20 LEGENDA ORIENT EXPRESSU (ORIENT EXPRESS - A TRAIN WRITES HISTORY) Film dokumentalny, 58 min, Niemcy, 2020 Wprowadzenie Orient Expressu - zwanego również "pociągiem pociągów" - na tory wymagało nie lada wytrwałości. Kilkukrotnie ambitny projekt Georges'a Nagelmackersa był bliski porażki, ponieważ belgijski przedsiębiorca stanął w obliczu bankructwa swojej firmy produkującej wagony sypialne, Compagnie International des Wagons - Lits (CIWL). Mimo to nie ustawał w dążeniu do celu - połączenia stolic Europy siecią nocnych pociągów. 19:30 BERNADETTA. CUD W LOURDES. (JE M'APPELLE BERNADETTE (MIRACLE IN LOURDES)) Film biograficzny, 109 min, Francja, 2011 Reżyseria: Jean Sagols Scenariusz: Serge Lascar Aktorzy: Katia Miran, Michel Aumont, Francis Huster, Francis Perrin, Alessandra Martines, Alain Doutey Sfilmowana historia świętej Bernadety Soubirous. Między lutym a lipcem 1858 roku w Grocie Massabielle w Lourdes, we Francji Matka Boża objawiła się aż 18 razy dziewczynceo imieniu Bernadeta, co ostatecznie zostało potwierdzone przez władze kościelne. Po objawieniach Bernadeta wstąpiła do klasztoru. Od tamtej pory, w samym środku II Cesarstwa Francuskiego rozpoczęła się rewolucja, która zburzyła ustalony porządek oraz pokazała nowe, uniwersalne przesłanie miłości i modlitwy. Film opowiada o życiu Bernadety Soubirous (1844 - 1879), córki ubogiego młynarza zaliczonej w poczet świętych Kościoła katolickiego. 21:35 CRISTIADA Dramat historyczny, 139 min, Meksyk, 2012 Reżyseria: Dean Wright Aktorzy: Andy Garcia, Eva Longoria, Mauricio Kuri, Peter O'Toole Epicki film historyczny opowiadający o wybuchu i przebiegu tzw. Cristiady, powszechnego powstania w obronie wiary katolickiej w latach 20. XX wieku w Meksyku. Reżyserski debiut Deana Wrighta, specjalisty od efektów specjalnych m.in. w filmach "Titanic", "Władca Pierścieni: Dwie wieże"(2002) czy "Władca Pierścieni: Powrót króla" (2003). 00:10 "GDY ŚLICZNA PANNA SYNA KOŁYSAŁA..." - KONCERT KOLĘD Z BAZYLIKI ARCHIKATEDRALNEJ WE FROMBORKU - CZ. 2 Koncert, 50 min, Polska, 2022 Reżyseria: Beata Szymańska - Masny Scenariusz: Beata Szymańska - Masny Prowadzący: Anna Dereszowska, Tomasz Szczepanik Wykonawcy: Pectus, Piotr Cugowski, Kuba Badach, Olga Bończyk, Sławek Uniatowski, Our Voice, Katarzyna Cerekwicka, Olga Szomańska, Alicja Majewska, Włodzimierz Korcz, Kasia Moś, Łukasz Zagrobelny, Krystian Ochman Część druga koncertu polskich kolęd i pastorałek z Fromborka, miasta, którego patronką jest Najświętsza Maria Panna, pod niebem Mikołaja Kopernika, którego 550. rocznica urodzin przypada w 2023 roku. W gotyckiej Bazylice Archikatedralnej, wpisanej na listę pomników historii, wystąpią artyści polskich scen muzycznych: Katarzyna Cerekwicka, zespół Pectus, Piotr Cugowski, Łukasz Zagrobelny, Alicja Majewska i Włodzimierz Korcz, Krystian Ochman, Olga Szomańska, Kuba Badach, Olga Bończyk, Sławek Uniatowski, Halina Mlynkova, Kasia Moś, Joanna Jakubas, orkiestra Kukla Band, Chór Music Everywhere z Gdańska, Chór Our Voice. 01:15 NOC ŚWIĘTEGO MIKOŁAJA Film obyczajowy, 56 min, Polska, 2000 Reżyseria: Janusz Kondratiuk Scenariusz: Grzegorz Łoszewski Zdjęcia: Tomasz Michałowski Muzyka: Bartłomiej Gliniak Aktorzy: Zbigniew Buczkowski, Grzegorz Małecki, Wojciech Walasik, Leszek Zduń, Barbara Dziekan, Edyta Olszówka, Justyna Sieńczyłło, Jerzy Rogalski, Michał Kowalski, Magdalena Emilianowicz Film z cyklu telewizyjnego "Święta polskie", którego tematem są psychologiczne i moralne problemy współczesnych Polaków. Akcja każdego z filmów toczy się w dniu któregoś z kalendarzowych świąt, co daje twórcom pretekst do ukazania polskich przywar, kompleksów, poglądów i postaw. Pomysłodawcą cyklu jest obiecujący scenarzysta Grzegorz Łoszewski (m. in. "Miodowe lata", "Wszystkie pieniądze świata", "Ojciec Mateusz", "Bez wstydu"). Bohaterami "Nocy Świętego Mikołaja" są dwaj więźniowie: góral Jędruś i Lucjan, kolega z tej samej celi. Dostają jednodniową przepustkę, by w przebraniach Świętego Mikołaja i anioła wręczyć prezenty dzieciom z domu dziecka. Z polecenia więziennego kapelana wyruszają do supermarketu. Mają stamtąd odebrać paczki przygotowane przez sponsora. Lucjan, chcąc wykorzystać krótki pobyt na wolności, pragnie jednak najpierw złożyć niezapowiedzianą wizytę narzeczonej, która jest szefową agencji towarzyskiej. W wyniku związanych z tym perturbacji, docierają do supermarketu spóźnieni. Na szczęście ksiądz, już odjeżdżający z prezentami, zauważa ich w ostatniej chwili. Pod domem dziecka okazuje się, że w świątecznych paczkach, zamiast upominków dla dzieci, są zestawy dla dorosłych, zawierające m. in. prezerwatywy. Więźniowie wspólnie z kapelanem wracają do supermarketu, lecz sklep jest już zamknięty. Nagroda za scenariusz dla Grzegorza Łoszewskiego i pozaregulaminowa nagroda Jury dla Janusza Morgensterna za "inicjatywę telewizyjnego cyklu "Święta Polskie"na FPFF w Gdańsku - Gdyni 2000.