TVP Kultura Piątek, 22.12.2023 07:25 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - FRANCESCA CECI Rozmowa, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska, Jolanta Rzegocka Program "Res Poloniae - o Polsce z oddali" to cykl wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką w różnych krajach. Tym razem dziennikarka odwiedza Włochy, gdzie rozmawia z przedstawicielami kulturalnych elit. Misją programu jest wzajemne poznanie się Polaków i Włochów, odnalezienie we Włoszech polskich śladów, a także uświadomienie sobie wszystkiego, co może łączyć obydwa narody. 08:35 TYLKO BEATRYCZE Dramat historyczny, psychologiczny, 129 min, Polska, 1975 Autor: Teodor Parnicki Reżyseria: Stefan Szlachtycz Scenariusz: Stefan Szlachtycz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Zygmunt Krauze Aktorzy: Mirosław Gruszczyński, Stanisław Igar, Joanna Sobieska, Hugo Krzyski, Zbigniew Zapasiewicz, Jan Nowicki, Piotr Wysocki, Ewa Milde, Zdzisław Wardejn, Tomasz Borkowy, Wiesława Mazurkiewicz, Monika Stefanowicz, Beata Strzelczyk, Mirosław Matyjasik, Jerzy Cnota Scenariusz filmu oparty został na powieści Teodora Parnickiego. "Z pomysłem adaptacji tej książki nosiłem się od dawna, nie było jednak partnera." - mówił w jednym z wywiadów reżyser. Proza Parnickiego jest bowiem bardzo trudna, pełna psychologicznych analiz i filozoficznych dociekań, jest wielopłaszczyznowa w czasie i wielowarstwowa w formie, zmusza przez to czytelnika do intelektualnego wysiłku. Jednak Stefan Szlachtycz znalazł w koncu partnera. Film powstał w "Poltelu" i jest produkcją typowo telewizyjną. Bohaterem "Tylko Beatrycze" jest młody Polak, Stanisław oskarżony o udział w buncie chłopskim (akcja rozgrywa sie pod koniec XIII wieku) i spalenie klasztoru cystersów w Mochach wraz z mnichami, przez których został wychowany. Zaopatrzony w list polecający królowej Polski i Czech, Ryksy Elżbiety udaje się przed sąd papieski Jana XII w Awinionie. Njawyższy sąd duchowny chce jednak nie tylko osądzić czyny oskarżonego, ale także uzyskac od niego informacje o sytuacji politycznej w Polsce i uczynić ze Stanisław swego zausznika. 11:00 LALKA - ODC. 3/9 - WIELKOPAŃSKIE ZABAWY Serial obyczajowy, historyczny, 78 min, Polska, 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Jadwiga Wojtyłło, Aleksander Ścibor-Rylski Zdjęcia: Jacek Korcelli Aktorzy: Małgorzata Braunek, Zofia Jaroszewska, Maria Kaniewska, Marta Lipińska, Jerzy Kamas, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Krzysztof Chamiec, Włodzimierz Boruński, Jan Ciecierski, Jan Englert Stefan Friedmann, Emil Karewicz, Krzysztof Litwin Zaproszenie Wokulskiego przez hrabinę bulwersuje towarzystwo. Wejście kupca do arystokratycznych salonów jest szeroko komentowane w wyższych sferach. Dopiero otwarcie nowego, eleganckiego sklepu oraz założenie spółki do handlu ze Wschodem przyczynia się do zaakceptowania pana Stanisława przez arystokrację. Wielu możnych przystępuje do spółki, zachęconych obiecywanym wysokim procentem od wkładów. Bywalec salonów, Wokulski, zostaje przedstawiony prezesowej Zasławskiej, która wyjawia mu, że przed laty łączyła ją miłość z jego stryjem. Dla Izabeli pozostaje on jednak nadal tylko kupcem. Za pośrednictwem niejakiego Maruszewicza Wokulski odkupuje od barona Krzeszowskiego klacz, która wygrywa wyścigi. Krzeszowski obraża Izabelę, Wokulski wyzywa go na pojedynek. 12:30 TRYPTYK RZYMSKI Film animowany, 60 min, Polska, 2008 Reżyseria: Marek Luzar Scenariusz: Marek Luzar Zdjęcia: Paweł Śmietanka Muzyka: Rafał Rozmus Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Kamil Gajdek, Anna Grabińska Poemat Jana Pawła II stał się wydarzeniem kulturowym i religijnym od momentu publikacji. W Watykanie "Tryptyk rzymski" hierarchom Kościoła prezentował ówczesny kardynał Joseph Ratzinger, podkreślając rangę dzieła. Ekranowy "Tryptyk" pomyślany został ambitnie, jako tzw. animacja kombinowana, która w polifonicznej impresji ma zawrzeć refleksyjną treść poematu Jana Pawła II, sens metafor oraz rytm poetyckiego słowa. Tradycyjny animowany rysunek reżyser wzbogaca m. in. scenami spotkań Stworzyciela z człowiekiem pędzla Michała Anioła ożywionymi przez mimów oraz zdjęciami pejzażowymi przetwarzanymi komputerowo. 13:45 GWIAZDY TAMTYCH LAT - STEFANIA GRODZIEŃSKA Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1993 Reżyseria: Janusz Horodniczy, Krzysztof Wojciechowski Scenariusz: Janusz Horodniczy, Krzysztof Wojciechowski Zdjęcia: Jerzy Fronk Wykonawcy: Marian Jonkajtys, Jerzy Derfel, Czesław Majewski, Janusz Sent, Stanisława Kowalczyk Majewska, Grzegorz Jonkajtys, Paulina Ochnio, Rena Rolska, Rena Rolska W cyklicznej audycji "Gwiazdy tamtych lat" prezentowane są wybitne osobowości estrady, teatru i kina okresu powojennego. Każda audycja jest filmowo zarejestrowanym portretem gwiazdy, ale jest też opowieścią o człowieku, o jego pasjach, problemach, nawet nieszczęściach, jakie mu się przytrafiły. Artystów tamtych lat spotykmy najczęściej we własnym domu, w rodzinnym gronie, wśród przyjaciół, przy ulubionych zajęciach. Autorzy audycji starają się odpowiedzieć na pytanie: jacy są teraz ci, niegdyś wielcy i jak sobie radzą w zupełnie zwyczajnym życiu. Często okazuje się, że są oni nadal niezwykli nawet w swej codzienności. Film poświęcony Stefanii Grodzieńskiej. Ilustrowany fotografiami archiwalnymi i materiałami Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych przedstawiającymi bohaterkę w różnych okresach jej życia. Artystka opowiada o swoim życiu i pracy. Jej opowieść uzupełniają wypowiedzi przyjaciół i znajomych. 14:30 GWIAZDY TAMTYCH LAT - JERZY WALDORFF Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1996 Reżyseria: Krzysztof Wojciechowski, Janusz Horodniczy Scenariusz: Janusz Horodniczy, Krzysztof Wojciechowski Zdjęcia: Jerzy Fronk Udział biorą: Jerzy Waldorff, Małgorzata Deszkiewicz, Janusz Horodniczy, Krzysztof Wojciechowski Jerzy Waldorff - żywa legenda, człowiek - instytucja; przed laty - animator akcji gromadzenia darów dla Muzeum Teatralnego w Warszawie, narodowej zbiórki funduszy na kupno willi "Atma" w Zakopanem na Muzeum Karola Szymanowskiego, organizator i przewodniczacy Komitetu Opieki nad zabytkowym Cmentarzem Powązkowskim. Znawca sztuki, literatury i muzyki, autor książek i pisanych przez dziesięciolecia felietonów muzycznych. Człowiek iście renesansowej rozległości zainteresowań i wiedzy, obdarzony ciętym językiem i niezwykłym poczuciem humoru. Autorzy zastają bohatera programu w pięknym zamku w Radziejowicach, który obecnie jest okazją do rozmowy o historii i sztuce, ciągłości kultury i ocaleniu tożsamości narodu, przez tyle wieków zniewolonego. Niezrównany gawędziarz opowiada o burzliwych dziejach pałacu, który przez wieki przechodził z rąk do rąk, wielokrotnie przebudowywany, aż wreszcie doprowadzili go do stanu świetności Krasińscy, w szczególności Edward Krasiński, fundator Biblioteki Narodowej w Warszawie. Podczas okupacji Radziejowice popadły w ruinę, w pałacu mieściła się siedziba gestapo, w kaplicy dokonywano krwawych egzekucji. Po wojnie w pałacowych murach odbywały się pijaństwa, bijatyki i zabawy ludowe tak huczne, że sufit sali balowej po prostu się rozsypał. Wreszcie pojawił się zapaleniec, który przystąpił do odrestaurowania zdewastowanych, spustoszonych wnętrz. Inż. Jacek Cydzik, wybitny konserwator zabytków i historyk sztuki, wierny druh pana Jerzego, od ćwierć wieku sekundujący mu w ratowaniu zabytkowych Powązek i Radziejowic - oprowadza po pałacowych komnatach, opowiada, jak zdobywał nieraz bardzo cenne fragmenty ozdób architektonicznych, elementy wnętrz i wyposażenia pałacu. Jerzy Waldorff mówi o mistrzach pióra, którzy tworzyli legendę Radziejowic, i o artystach, którzy tu drzewiej bywali, jak Wojciech Kossak, aktor Władysław Grabowski znany pod pseudonimem "Ciepier ja" czy mieszkający po sąsiedzku w Kuklówce Józef Chełmoński. Odwiedziny na wiejskim cmentarzu, gdzie malarz spoczywa, skłaniają do refleksji - jeśli mimo rozbiorów Polska nie zginęła i zachowała swoją tożsamość, to tylko dzięki prawdziwej kulturze, wielkim umysłom i sercom, których ostoją były polskie dwory. Rozmowy, wspomnienia, anegdoty i kabaretowe, sprośne piosenki, które śpiewa bohater programu, układają się w różnobarwną mozaikę. Opowieściom towarzyszy muzyka - fragmenty "Pożegnania Ojczyzny" Ogińskiego w wykonaniu Elżbiety Chojnackiej, Poloneza fis - moll op. 44 Chopina w interpretacji Witolda Małcużyńskiego i "Pawany na śmierć infantki" Ravela w wykonaniu krakowskiej Orkiestry PRiTV pod dyr. Marka Pijarowskiego. 15:15 PAN TADEUSZ Dramat historyczny, 147 min, Polska/Francja, 1999 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda, Jan Nowina - Zarzycki, Piotr Wereśniak Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Michał Żebrowski, Alicja Bachleda - Curuś, Grażyna Szapołowska, Bogusław Linda, Marek Kondrat, Daniel Olbrychski, Andrzej Seweryn, Jerzy Bińczycki, Krzysztof Kolberger Adam Mickiewicz napisał "Pana Tadeusza" w 1834 roku, po dziesięciu latach pobytu na obczyźnie. W przepojonym liryzmem i tęsknotą za krajem lat dziecięcych poemacie przedstawił wizję ginącego świata szlacheckiego, ukazał obraz ówczesnej Polski i Polaków. Próba przeniesienia na ekran narodowej epopei od samego początku wzbudzała liczne spory i kontrowersje, dotyczące zarówno obsady, jak i kształtu scenariusza. Choć większość nie wierzyła w powodzenie przedsięwzięcia, Andrzej Wajda nie wycofał się z planów. Biorąc pod uwagę upodobania współczesnej widowni, reżyser położył nacisk na akcję, wątek sensacyjny, romans, akcenty humorystyczne, piękno pejzaży, nie rezygnując z oryginalnych poetyckich strof, za pomocą których porozumiewają się aktorzy. "... dialog miał pozostać Mickiewiczowski, a jednocześnie szybki i filmowy" - wspomina pracę nad "Panem Tadeuszem" współautor scenariusza, Piotr Wereśniak. Siłą filmu, jak zgodnie podkreślali wszyscy krytycy, a także sam Andrzej Wajda, jest doborowa obsada. Zdjęcia rozpoczęto 3 lipca 1998 roku, ostatni klaps rozległ się 24 września. Premiera "Pana Tadeusza", którą przekładano ze względu na wejście na ekrany "Ogniem i mieczem", ostatecznie odbyła się 22 października 1999 roku. Film święcił triumfy, pobił rekordy oglądalności, wyprzedzając wielkie przeboje kinowe, jak "Ogniem i mieczem", "Dzień Niepodległości", "Flinstonowie", "Titanic". W mrocznym paryskim wnętrzu zebrali się emigranci z Polski. Wspominają ojczyznę. Narrator (Krzysztof Kolberger) snuje opowieść o Ostatnim Zajeździe na Litwie. Jest rok 1811. Do rodzinnego litewskiego dworku w Soplicowie powraca po ukończeniu nauk Tadeusz Soplica (Michał Żebrowski). Gospodarzem posiadłości jest stryj i opiekun młodzieńca, Sędzia (Andrzej Seweryn). Wydaje się, że dom jest zupełnie pusty, jego mieszkańcy wybrali się do pobliskiego lasu. Zwiedzając stare zakamarki, Tadeusz trafia do swego pokoju dziecięcego, w którym zastaje Telimenę (Grażyna Szapołowska). Piękna kobieta porusza wyobraźnię młodzieńca, budzi w nim pożądanie i namiętność. Wieczorem, podczas kolacji wydanej na zamku, o który toczy się spór pomiędzy ziemiańską rodziną Sopliców a Hrabią (Marek Kondrat), ostatnim potomkiem rodu Horeszków, Tadeusz ponownie spotyka uwodzicielską Telimenę. Nawiązuje z nią romans. Wkrótce okazuje się, że faktyczną mieszkanką jego pokoju jest śliczna i młodziutka Zosia (Alicja Bachleda - Curuś), której opiekunką jest właśnie Telimena. Tadeusz nawet nie podejrzewa, że powszechnie szanowany i znany ze swych patriotycznych czynów ksiądz Robak jest jego ojcem. Porywczy szlachcic Jacek Soplica, którego pycha i urażona młodzieńcza duma doprowadziły do zbrodni, ukrył się pod mnisim habitem. Przed laty zastrzelił Stolnika Horeszkę, a następnie wstąpił do klasztoru, aby odkupić winy. Do tej pory za tę zbrodnię mści się na całym rodzie Sopliców wierny sługa Stolnika, klucznik Gerwazy (Daniel Olbrychski). Tymczasem ksiądz Robak, widząc szansę na odzyskanie niepodległości, przygotowuje powstanie na Litwie, które ma ułatwić Francji atak na Rosję. Prowadzi działalność konspiracyjną, ukrywając swą tożsamość przed rodziną, przyjaciółmi i wrogami. Dopiero na łożu śmierci wyjawi prawdę. 20:00 WIECZÓR KINOMANA - WSTĘP DO FILMU - LOMBARDZISTA Rozmowa, 5 min, Polska, 2023 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie pt. "Lombardzista", reż. Sidney Lumet. 22:45 PITBULL - ODC. 29 Serial policyjny TVP, 45 min, Polska, 2008 Reżyseria: Greg Zgliński, Patryk Vega Scenariusz: Patryk Vega, Mariusz Bieliński Aktorzy: Andrzej Grabowski, Marcin Dorociński, Weronika Rosati, Michał Żurawski, Paweł Królikowski, Michał Kula, Hanna Konarowska, Redbad Klijnstra, Jan Monczka, Persin Dymitry Po wyjściu z więzienia Marcin Jabłczyński ps. Jabol jest ostentacyjnie ignorowany przez swoich znajomych. W końcu upokorzony Jabol, w osiedlowym pubie pełnym ludzi, zabija jednego z braci, którzy najbardziej z niego drwili. Sprawą zajmują się Gebels i Łapka, którzy szybko docierają do dziewczyny Marcina. Z podsłuchu i bilingów jej telefonu policjanci dowiadują się, że poszukiwany chłopak kontaktował się z nią. Gebels chce ochronić drugiego z braci, jednak jest już za późno. Kilka dni później również drugi z braci zostaje zabity przez Jabola. Gebels ściga go, Jabłczyński zostaje namierzony na Powiślu i osaczony. Łapka angażuje się w romans z ekspedienką ze sklepu swojej żony. Basia podejrzewa męża o zdradę. Artak eliminuje jednego z trzech biznesmenamów zainteresowanych handlem biopaliwami. Na spotkaniu z pozostałymi gangster nie kryje, że ma przewagę i dyktuje swoje warunki współpracy. 23:45 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - ZAPACH KOBIETY (SCENT OF A WOMAN) Dramat, 149 min, USA, 1992 Reżyseria: Martin Brest Scenariusz: Bo Goldman Aktorzy: Al Pacino, Chris O’Donnell, James Rebhorn, Gabrielle Anwar, Philip S. Hoffman, Richard Venture, Bradley Whitford O tym filmie mówiło się głośno przede wszystkim za sprawą wirtuozowskiego wręcz występu Ala Pacino, który nadał tragikomicznej opowieści niepowtarzalny klimat. Na długo w pamięci widza pozostaje grana przez niego postać, łącznie ze słynną sceną tanga. Za pierwszoplanową rolę niewidomego pułkownika Pacino zdobył jak najbardziej zasłużonego Oscara. Nominacje do prestiżowej nagrody Akademia przyznała ponadto za najlepszy film, reżyserię oraz scenariusz adaptowany. Dzieło Martina Bresta ("Gliniarz z Beverly Hills", "Zdążyć przed północą") to bowiem luźna adaptacja "Zapachu kobiety" w reżyserii Dino Risiego. W tym zrealizowanym w 1974 r. filmie akcja rozgrywała się w malowniczych krajobrazach włoskiego Południa, w wersji amerykańskiej została osadzona głównie w scenerii eleganckich nowojorskich hoteli i restauracji, tworzących znakomite tło dla wyrafinowanej kreacji aktora. Autorem scenariusza filmu jest Bo Goldman, który już wcześniej zasłynął w świecie show biznesu jako zdobywca dwóch Oscarów za "Lot nad kukułczym gniazdem" i komediodramat "Melvin i Howard". Pochodzący z niezamożnej rodziny Charlie Simms jest stypendystą elitarnej szkoły, przed nim ogromne szanse na dalszą naukę na Harvardzie. Chcąc zarobić na bilet na samolot i spędzić Boże Narodzenie w domu w stanie Oregon, Charlie odpowiada na anons zamieszczony na uczelnianej tablicy ogłoszeń. Kiedy udaje się pod wskazany adres, dowiaduje się od autorki ogłoszenia, Karen Rossi, że podczas weekendu ma przypilnować jej niewidomego ojca. W tym czasie ona wraz z mężem i dziećmi wyjeżdża do rodziny na święto Dziękczynienia. Pierwsze spotkanie z pułkownikiem Frankiem Sladem nie wróży niczego dobrego. Na widok zgorzkniałego i cynicznego emerytowanego oficera armii amerykańskiej, wykorzystującego swoje kalectwo do bezkarnego obrażania i pogardzania innymi, Charlie chce się wycofać z umowy. Nie potrafi jednak oprzeć się błagalnym prośbom zdesperowanej Karen i w końcu przyjmuje pracę, zwłaszcza że - jak zapewnia córka pułkownika - ojciec żyje własnym życiem i nie wymaga szczególnej opieki. Charlie może sobie więc oglądać telewizję i robić, co tylko zechce. Niespodziewanie okazuje się, że właśnie teraz będzie mu potrzebny spokój i czas na przemyślenie pewnych spraw i zastanowienie się nad przyszłością. Popadł bowiem przez kolegów w poważne tarapaty, co w konsekwencji grozi wydaleniem ze szkoły tuż przed maturą. Tymczasem w domu pułkownika czeka go kolejna niespodzianka. Gdy tylko Karen wraz z rodziną odjeżdża, pułkownik zdradza Charliemu, jakie wiąże z nim plany na nadchodzący weekend. Ku swemu zaskoczeniu chłopak dowiaduje się, że ma mu towarzyszyć w podróży do Nowego Jorku, gdzie Frank zamierza hucznie się zabawić. Tłumaczenie broniącego się przed wyjazdem Charliego, że musi stawić się przed szkolnym sądem i solidnie się do tego przygotować, na niewiele się zdaje. Emerytowany oficer armii nie znosi żadnego sprzeciwu, zresztą ma już w ręku bilety pierwszej klasy do Nowego Jorku i załatwioną rezerwację w najlepszym hotelu. Opieka nad ociemniałym Frankiem nie będzie łatwym kawałkiem chleba. Ale ta niespodziewana podróż okaże się dla Charliego wielką przygodą i prawdziwą lekcją życia. Będzie też dobrą nauką dla Franka, który przekona się, że okazując komuś szacunek i sympatię, można zyskać więcej, niż chamstwem i arogancją. Czy pułkownik, który wyruszył w podróż z samobójczym zamiarem, nauczy się obcować z własnym kalectwem i doceni wartość życia, nawet jeśli przyszło mu spędzać jego kres w kompletnych ciemnościach? 02:30 NOC KRÓTKICH FILMÓW - RODZINA 2 Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Yifan Sun Scenariusz: Yifan Sun Lola urodziła się w Chinach, w okręgu Ningdu. Była trzecim dzieckiem swoich rodziców. Wkrótce po urodzeniu zabrano ją z rodzinnego domu przez położną, która miała opiekować się rodziną. Jej rodzice nie daliby rady zatrzymać Loli przy sobie. Wiązało się to z polityką jednego dziecka. W niedługim czasie została zaadoptowana przez belgijską rodzinę, która otoczyła ją miłością i wsparciem. Lola przez lata marzyła o spotkaniu swoich biologicznych rodziców, nie miała jednak pojęcia, kim są ani jak może ich odnaleźć. W lecie 2018 roku jej marzenie się w końcu spełnia. Dzięki usilnym staraniom Christine, swojej adopcyjnej matki, Lola wraz ze swoją belgijską rodziną wraca do Chin, by po raz pierwszy spotkać się z rodzicami, którym została odebrana. Obie rodziny pokonują bariery językowe i kulturowe i z dnia na dzień zbliżają się do siebie. Loli w końcu udaje się zrozumieć swoją historię. Pod koniec podróży Belgowie i Chińczycy są jak jedna wielka rodzina Loli. 03:10 KINO NOCNE - ŚLIMAKI Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2015 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Daniel Wawrzyniak, Marek Kozakiewicz Muzyka: Mikołaj Majkusiak Andrzej wraz z kolegą postanawia założyć park hodowlany dla ślimaków. Mimo braku doświadczenia wierzy w sukces przedsięwzięcia. Z pomocą przychodzi mu Grzegorz Skalmowski z Pasłęka, polski guru tej dziedziny, zwany Ślimaczanym Królem, który udziela cennych porad. Trwają przygotowania do rozpoczęcia hodowli. W przerwach w pracy mężczyźni prowadzą rozmowy o życiu i śmierci, miłości i przyjaźni, które stają się kwintesencją filmu, ślimak zaś urasta do roli symbolu odradzania się i życia wiecznego. 03:55 KOD ORIGAMI (THE ORIGAMI CODE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2015 Reżyseria: Franois - Xavier Vives Scenariusz: Franois - Xavier Vives Dokument przybliża fascynujący świat sztuki origami. Ta starożytna sztuka składania papieru, znajduje się w centrum zaskakującej współczesnej rewolucji. Jego wykorzystanie przez naukowców może doprowadzić do rzadkiego eksperymentu biomimetycznego: zrozumienia i naśladowania niezwykłych zdolności fałdowania żywych istot.