TVP Dokument Czwartek, 28.12.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - PASTWISKO DLA SUSŁA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Bohaterem odcinka jest Krzysztof Próchnicki, przyrodnik zajmujący się ochroną susłów. Dzięki niemu udaje nam się sfilmować te piękne zwierzęta w rezerwacie Suśle Wzgórza. Pracownicy Zespołu Zamojskich Parków Krajobrazowych opracowali program ochrony gatunku. Polega on na wykonaniu czynnych działań ochronnych typu: rekultywacja zdegradowanych pastwisk, organizacja wypasu i koszeń w celu poprawy warunków siedliskowych. Program obejmuje również badania naukowe. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 34 BIAŁE ZŁOTO Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Dlaczego ceny słone to ceny wysokie? Jak ciężka była beczka soli, którą musieliśmy z kimś zjeść, aby dobrze go poznać? Czym jest tajemniczy kłapeć? Radosław Kotarski wyrusza do Bochni, aby odpowiedzieć na te pytania i przekonać się, jak trudna była praca dawnych górników, którzy z narażeniem życia walczyli o wydobywanie soli. Poza tym, przejeżdża podziemną kolejką przez sam środek bocheńskiej kaplicy. Eksploruje również podziemne korytarze i wczołguje się w nieczynne komory górnicze. Będzie to słone spotkanie pełne kurzu i brudu. 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 284 INOWROCŁAW Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /116/ Reality show, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W Gdańsku Fundacja Help4Herps tworzy Gadzi Azyl - miejsce, w którym pomoc i schronienie znajdą zwierzęta egzotyczne. Jak to działa? Zobaczcie, dlaczego i w jakim stanie do azylu trafiła, znaleziona w miejskim parku, agama Basia. Wizyta w schronisku w Tczewie była dla nas smutna. To jedno z miejsc, gdzie przebywają psiaki uratowane z pseudohodowli dzięki OTOZ ANIMALS. Czy należy dokarmiać na własną rękę dzikie zwierzęta i ptaki? To pytanie zadaliśmy panu Pawłowi Bednarczykowi z Ośrodka Rehabilitacji Ptaków Drapieżnych w Nadleśnictwie Olsztyn. Pan Paweł poradził również, co zrobić, gdy na swej drodze napotkamy dzikie zwierzę. 08:05 EDYCJA GENÓW - NOWE WYZWANIE (GENE EDITING - A NEW ETHICAL CHALLENGE / NATUR NACH MASS - WIE GENE MANIPULIERT WERDEN) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2021 Reżyseria: Kurt Langbein Film dokumentalny o inżynierii genetycznej. Świat jutra tworzą ludzie. Dzięki nowej metodzie CRISPR materiał genetyczny może być wycinany, zmieniany i ponownie włączany. Genetyczne nożyczki mogą być używane do wstawiania lub usuwania genów. To jest nadzieja dla osób z chorobami genetycznymi. technologia CRISPR - Cas otwiera zupełnie nowe możliwości. Proces jest szybszy, dokładniejszy i bezpieczniejszy niż kiedykolwiek wcześniej. CRISPR fundamentalnie zmieni relacje między człowiekiem a naturą, a także samymi ludźmi. Celem ma być stworzenie ludzi odpornych na HIV. Ale naukowcy na całym świecie ostrzegają również, że eksperymenty zmienią zdolność do myślenia. Ponadto opracowywane są Xenoboty maleńkie żywe istoty, które można wbudować w narządy ludzkie i zmieniać ich funkcje. Cywilizacja stoi być może przed największym wyzwaniem etycznym w dotychczasowych dziejach. Nożyczki do genów rozpoczęły rewolucję w świecie roślin i technologii rolniczej, w hodowli zwierząt i w medycynie. Wiele z nich jest pomocnych, niektóre budzą wątpliwości i są niebezpieczne. 09:05 BRACIA NA WOJNIE (UNEQUAL BROTHERS - WOLVES AND LIVESTOCK GUARDIAN DOGS / UNGLEICHE BRÜDER) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2020 Reżyseria: Heribert Schöller Dokumentalna opowieść o wilkach - drapieżnikach, które polują na zwierzęta hodowlane i psach, które mają za zadanie ich bronić. A przecież dawno temu ludzie zatrzymali wilka przy sobie, oswoili go i zaczęli używać do ochrony przed drapieżnikami. Dziś psy pilnują zwierząt gospodarskich. Oto ciekawa historia o powrocie wilków. Psy stróżujące są antagonistami wilków i jednocześnie kolegami z drużyny. Nasza podróż prowadzi nas do dwóch różnych miejsc w Europie; gęsto zaludnionej Europy Środkowej i dzikich regionów Europy Południowej. Siedliska przyrodnicze kontrastują z krajobrazami zdominowanymi przez rolnictwo. Połączeni naturalną niechęcią do siebie, wilk i pies mogą się jednak nawzajem wykorzystywać i chronić. Z prawnego punktu widzenia wilk jest gatunkiem objętym ścisłą ochroną na mocy prawa UE. Dlatego ludzie muszą znaleźć odpowiednie sposoby na możliwie pokojowe ich współistnienie. Kluczowym pomocnikiem w tym procesie jest pies - bardzo stary towarzysz człowieka. 10:05 EUROPEJSKIE RZEKI GRANICZNE - ODCINEK 3. TANA (EUROPE'S BORDER RIVERS) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Radler Cykl filmów dokumentalnych opowiadający o europejskich rzekach granicznych. Czasem wyznaczają granicę, a czasem stanowią wspólną przestrzeń. Ta sprzeczność kształtuje życie ludzi, miast i ziem od wieków. My poznamy trzy takie rzeki. Od źródeł do ujścia. Każda ma swój charakter. Odra oddziela Niemcy od Polski. Ma szeroką deltę i jako jedna z niewielu rzek w sercu Europy płynie swoim naturalnym biegiem. Na północy kontynentu Tana oddziela Finlandię od Norwegii. Tworzy naturalny raj pokryty lodem i śniegiem przez osiem miesięcy w roku. Obejrzymy też Prut, który dziko i romantycznie przecina ukraińskie Karpaty. W dalszym biegu wyznacza granicę Unii Europejskiej liczącą 700 kilometrów. Oddziela Republikę Mołdawii od Rumunii. Odcinek 3 - "Tana". Tana. Na północy Europy rzeka Tana granica fińsko - norweska. Odległy naturalny raj, który przez osiem miesięcy w roku ukrywa się pod śniegiem i lodem. Dwa strumienie źródłowe Tany, Anarjohka i Karasjohka, wypływają przy granicy kraju. Począwszy od miejscowości Karasjok. Tana pełni rolę granicy między Finlandią, a Norwegią na odcinku 256 - ciu kilometrów. Mija Utsjoki, Tana Bru i wpływa do fiordu Tany, gdzie miesza się z lodowatą wodą Morza Barentsa. To najdalej wysunięty na północ fiord Europy. Za Kołem Podbiegunowym. Źródła Tany są trudnodostępne. Łodzią nie sposób do nich dotrzeć. Barkasy radzą sobie tu doskonale, sprawnie pływają nawet pod prąd. Saamowie robią je ręcznie od wieków. Rzeka uchodzi do fiordu Tanafjorden tworząc rozległą deltę. Tana słynie jako jedna z najlepszych na całym świecie rzek do połowu łososia. Tana ma dwa oblicza. Jedno dramatyczne, pełne grzmiących katarakt, drugie ciche i spokojne z piaszczystymi plażami po 20 metrów szerokości. Jej koryto ukształtowało się miliony lat temu i wciąż pozostaje niezmienne. 11:05 GDY ZABRAKŁO GAZET Reportaż, 12 min, Polska, 1968 Scenariusz: Wiesław Machejko Zdjęcia: Stanisław Scieszko, Karol Rosenthal Reportaż o pożarze, który w nocy z 20 na 21 listopada 1968 roku wybuchł w Łódzkich Zakładach Graficznych RSW Prasa przy ul. Żwirki w Łodzi. Ostatnie zdjęcia filmowe funkcjonującej drukarni, maszyn i ludzi tam pracujących. Materiał filmowy z zakładu po pożarze strażacy i ekipa na pogorzelisku ratuje to, co pozostało i da się ocalić z dymiących ruin, porządki i prace rozbiórkowe na zgliszczach spalonej drukarni. Pracownicy "Expressu Ilustrowanego" w Drukarni Wojskowej przy ulicy Gdańskiej, która udzieliła im gościny, pracują nad kolejnym numerem gazety. Dziennikarze z redakcji "Głosu Robotniczego" i "Dziennika Łódzkiego" w redakcji "Expressu Wieczornego" w Warszawie przygotowują materiały do druku. Teleksy, telefony i most samochodowy ale także nowoczesne maszyny rotacyjne umożliwiają dostarczenie na czas egzemplarzy łódzkich gazet wydrukowanych w Warszawie do czytelników w Łodzi. Wizyta na budowie nowej drukarni przy ul. Armii Czerwonej, wypowiedź inżyniera Leona Wujka na temat postępu i zaawansowania prac budowlanych w nowych Zakładach Graficznych RSW Prasa. 11:30 WYBUDZENI - KRZYSZTOF FOGEL Serial dokumentalny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Zdjęcia: Michał Jarosiński Prowadzący: Ewa Błaszczyk Krzysztof w tym roku będzie zdawał maturę. Kiedy zdarzył się wypadek, wracał do domu ze szkoły. Przechodził przez jezdnię i wtedy potrącił go jadący z nadmierną prędkością samochód. Chłopiec doznał ciężkiego urazu mózgu, cudem uniknął śmierci. Po wybudzeniu ze śpiączki jest w pełni sprawny intelektualnie, wytrwale ćwiczy mowę, chodzenie, pamięć i koncentrację. Chciałby kiedyś wrócić w swoje ukochane góry, iść na studia. 12:05 WYBUDZENI - IGOR BOGUCKI Serial dokumentalny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krystian Orzeszko, Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Zdjęcia: Michał Jarosiński Prowadzący: Ewa Błaszczyk Dwunastoletni Igor jeździł quadem po łące w pobliżu domu. Nieszczęśliwie wpadł do rowu z wodą i podtopił się. Wybudził się ze śpiączki po 8 miesiącach. Towarzyszymy mu z kamerą podczas pobytu w "Budziku", pełnym emocji wyjściu do domu i już w samym domu, gdzie w rehabilitację chłopca włączyła się cała rodzina - dziadkowie, tata, brat. Po dwóch miesiącach Igor zaczął mówić, najpierw pojedyncze słowa, a dziś mówi już pełnymi zdaniami. 12:30 SZUKAJĄC TERESKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2018 Reżyseria: Kama Veymont "Szukając Tereski" jest, zgodnie z tytułem, filmem o szukaniu. O próbie poskładania przeszłości w całość ze skrawków, odbić i załamań w murze. Robią to ludzie młodzi, którzy w historii Tereski odnajdują najwyraźniej coś bardzo ważnego dla nich samych. Ciekawie jest patrzeć, jak w śledztwie, prowadzonym na dwa laptopy, jeden rower i psa, świat wirtualny miesza się z analogowym, kiedy wciąż jeszcze kartka wetknięta w czyjeś drzwi lub zostawiona na cmentarzu może skuteczniej prowadzić do człowieka niż wiadomość w necie. 13:45 PSY I MY (DOGS AND US - THE SECRET OF A FRIENDSHIP) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ute De Groot Film dokumentalny o psach i ich relacjach z człowiekiem. Kilka tysięcy lat temu ludzie i psy zawarli emocjonalny pakt, który wciąż nie został zerwany. Niezależnie od tego, czy polują, jeżdżą na sankach, wypasają, psy podążają za ludźmi do każdego zakątka świata, od pustyń i dżungli po zamarznięte ziemie. Pies jest symbolem prawdziwej przyjaźni i bezgranicznej lojalności. Jednak dopiero niedawno zaczęliśmy naprawdę rozumieć życie naszych ukochanych psów. Więc co tak naprawdę wiemy o naszych czworonożnych przyjaciołach? Usłyszymy najpiękniejsze, najbardziej ekscytujące i niezwykłe historie z życia psów i ludzi na całym świecie. Na zapierających dech w piersiach zdjęciach dokument pokazuje szczególne umiejętności psów i odkrywa, dlaczego są one niezbędne dla naszego społeczeństwa. Dlaczego psy tak dobrze się z nami komunikują? Jak daleko sięga to zrozumienie? A jaki dokładnie jest sekret tej wspaniałej przyjaźni? 14:45 DZIKA KUBA - CZĘŚĆ 1 (WILD CUBA A CARIBBEAN JOURNEY WITH COLIN STAFFORD - JOHNSON) Film dokumentalny, 58 min, Austria, 2020 Reżyseria: John Murray Film przenosi widzów w czasy sprzed zaledwie 50 lat, kiedy ziemska przyroda wydawała się obfita. To podróż do zagubionego świata, który wkrótce może zniknąć na zawsze. Bo wszystko się zmieni. Rozpoczniemy kubańską podróż na południu wyspy, na wielkim Bagnie Zapata. Największy pojedynczy obszar chroniony na całych Karaibach jest domem dla najmniejszego ptaka na świecie, niewielkiego kolibra pszczół. Dekady socjalistycznego rządu nastawionego na ochronę przyrody, amerykańskie embarga i minimalny rozwój pozostawiły wyspę w dużej mierze niezmienioną przez pięć dekad. Niezależnie od polityki, izolacja Kuby stworzyła naturalną cytadelę na Karaibach, wyspę naprawdę oddzieloną. Kuba to najcenniejszy klejnot Karaibów. Lasy porastają duże obszary wyspy - a jej błękitne wody kryją w sobie jedne z najbogatszych raf koralowych na świecie. Gdy wiele dzikich krain i mórz Karaibów ma problemy - niezwykła historia Kuby stworzyła prawdziwą, dziką krainę czarów. Połowa kubańskiej flory i fauny występuje wyłącznie tutaj. Od kubańskiego gatunku krokodyli i węży - po najmniejsze ptaki i żaby na naszej planecie. Po Kubie oprowadzi nas Colin Stafford Johnson. Filmuje dziką przyrodę od ponad 30 lat i nigdy nie zatracił chłopięcej obsesji na punkcie tej wyjątkowej wyspy. 15:55 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCE ANDY (FASCINATING ANDES) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Steffen Sailer, Annette Scheurich Cykl filmów dokumentalnych, przedstawiających krótkie podróże do Ameryki Południowej, Afryki i Europy. Szybkie wypady do: Patagonii, w Andy lub do dżungli tropikalnej. To okazja poznania Kenii lub Gór Wogezów w sercu Europy. Atrakcja dla dla każdego widza. Odcinek pt. "Fascynujące Andy" to podróż w góry Ameryki Południowej. Niewiele jest miejsc na Ziemi, które byłyby bliższe do gwiazd niż Andy. To potężne, niepowtarzalne, tajemnicze i zdumiewające pasmo górskie. Jest niemal jak osobny wszechświat na naszej planecie. U stóp tych gór znajduje się największa rezerwa wody pitnej w Ameryce Południowej - Campo de Hielo Sur: olbrzymi Lądolód Patagoński Południowy - na granicy między Chile i Argentyną. Na wyżyny Andów prowadzi zwykła droga. Szlak wiedzie przez góry, przedzierając się przez gęste lasy deszczowe, aż dociera do fascynującego miejsca już w Chile. Południowo - zachodnie tereny środkowych Andów są wyjątkowo jałowe. Tu się znajduje największe solnisko na świecie Salar de Uyuni. Poza porą deszczową - miejsce wygląda jak pustynia z kryształów. Białe złoto. Są tu złoża 10 miliardów ton soli. Ogromne kaktusy kolumnowe znaczą punktowo odseparowaną skałami - białą pustynię. Warstwa soli dochodzi do 30 metrów grubości. Nawet najcięższy pojazd może bezpiecznie przejechać przez pozornie bezkresną, słoną równinę. Samochód z napędem na cztery koła jest najlepszym środkiem transportu na trasie przez Andy. Kamieniste drogi są trudne dla każdego pojazdu. Nieustanna walka o przeżycie trwa w cieniu Andów. 16:15 TECHNO SAPIENS: PRZYSZŁOŚĆ LUDZKOŚCI (TECHNO SAPIENS - THE FUTURE OF THE HUMAN SPECIES / TECHNO SAPIENS - DIE ZUKUNFT DER SPEZIES MENSCH) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2016 Reżyseria: Peppo Wagner Dokument o przełamywaniu i zacieraniu się granic między człowiekiem a maszyną, między technologią a naturą. Technologie informacyjne, inżynieria genetyczna i nanotechnologia nie tylko wkraczają na grunt społeczeństwa, ale także coraz bardziej bezpośrednio wpływają na ludzką naturę. Dzień, w którym Homo sapiens będzie mógł świadomie sam siebie projektować i radykalnie się zmieniać nie jest odległy. Daleko idąca optymalizacja rasy ludzkiej przy użyciu zarówno istniejącej, jak i przyszłej technologii wydaje się być kolejnym logicznym krokiem, jaki ludzkość podejmie, aby zbliżyć się do doskonałości. Koncentrowanie się na relacjach człowieka z maszyną jest oznaką myśli transhumanistycznej. W żadnej innej ideologii technologia nie jest tak ściśle powiązana z istotą ludzkości. Zgodnie z tą filozofią, celem człowieka jest dążenie, poprzez interwencje technologiczne, do przekraczenia własnych granic biologicznych i stworzenia zoptymalizowanej wersji samego siebie. Przemierzanie galaktyk, cieszenie się życiem wiecznym, wszczepianie sobie niewielkich urządzeń, optymalizacja genomu, maszyny przypominające ludzi, komputery przewyższające nas inteligencją Wciąż nie wiemy, które z tych przełomów się urzeczywistnią ani czym staną się ludzie odmienieni przez technologię. W pewnym momencie odpowiedzialnością zostaną obarczeni nie tylko naukowcy, ale także zwykli ludzie tworzący społeczeństwa demokratyczne, które zdecydują o losie tych postępów technologicznych. Musimy zadbać o to, by stworzyć odpowiedzialną przyszłość, która nie będzie zagrażała istocie ludzkości. 17:15 WSPANIAŁY ŚWIAT WINNIC (EMPIRE OF THE VINEYARD / DIE WUNDERBARE WELT DES WEINGARTENS) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2019 Reżyseria: Franz Hafner Film o niezwykłym ekosystemie - winnicy. Dobrze utrzymana utrzymuje jakość wina przez pokolenia. Ale ten mikroświat to jednocześnie zwierzęce imperium, w którym toczy się zaciekła walka o przetrwanie setek mniejszych i większych mieszkańców. Latem i jesienią przyciągają je soczyste, słodkie winogrona. W tym wyjątkowym filmie, odwiedzimy najlepsze europejskie winnice we Francji, Niemczech i Austrii i poznamy ich niezwykły, sezonowy cykl. Intensywny zapach świeżych liści winorośli kusi jelenie. Biedronki europejskie i azjatyckie rodzą się wiosną w podziemnych koloniach i chronią winorośl przed mszycami, zjadając je w dużych ilościach. Małe lisy i króliki bawią się razem, aż pewnego dnia pościg zmienia się w polowanie. Myszołów przygląda się młodym królikom. Krótkowzroczne borsuki w drodze do ptasich gniazd, wpadają na kije winorośli. Maleńkie nadpobudliwe ryjówki walczą o terytorium, a potem uciekają w czasie zbiorów. Te i inne historie zaprezentują nam pola uprawy winorośli w innym świetle. Zaczęło się od dzikiej winorośli. Tysiące lat temu ludzie nauczyli się wykorzystywać winorośl i jej owoce do produkcji wina. Od tego czasu ludzie z miłością uprawiają ją na całym świecie. Zakładają winnice na najżyźniejszych glebach i w najbardziej nasłonecznionych miejscach Ziemi. Każdego roku na wiosnę ściągają do nich dzikie zwierzęta. Ten spektakularny cykl powtarza się co roku. Ludzie i natura łączą siły, by stworzyć magiczne królestwo. 18:20 HABSBURGOWIE: MEZALIANSE DYNASTII (THE HOUSE OF HABSBURG - DYNASTIC MARRIAGES, INTERMARRIAGES AND ALLIANCES / WO DIE LIEBE STÄRKER WAR) Film dokumentalny, 45 min, Austria, 2021 Reżyseria: Stephanie Ninaus Film dokumentalny o Habsburgach i ich polityce małżeńskiej. "Niech inni prowadzą wojnę, ale ty, szczęśliwa Austrio, bierz ślub" - to motto Habsburgów. Małżeństwa na ogół nie były sprawą serca w kręgach arystokratycznych. Habsburgowie z największą stanowczością prowadzili politykę małżeńską i tym samym stali się jedną z wiodących dynastii w Europie. Małżeństwa z czysto politycznych powodów były niezbędne dla utrzymania władzy, co było najwyższym priorytetem, a cesarskie dzieci były wychowywane w świadomości tego dynastycznego obowiązku. Podczas gdy większość członków rodziny cesarskiej bez protestu poddawała się politycznym planom małżeństwa, zdarzały się wyjątki i prawdziwe historie miłosne. Złamanie zasad dynastycznych przez kilku prominentnych członków rodziny cesarskiej było dla monarchii znakiem, że jej wartości coraz częściej uznawane są za przestarzałe. Ze wszystkich sił przeciwstawiali się żonom, które nie pasowały do ich statusu, przez co tracili z oczu prawdziwe wyzwania epoki. A przecież mieszczanki mogły wnieść ożywczy impuls do skostniałej rodziny panującej. Poznamy te wielkie historie miłosne cesarskiej rodziny, walkę o wielką miłość, opór, który trzeba było przezwyciężyć i miłość, która ostatecznie zatriumfowała, a także dramatyczne konsekwencje tej miłości. 19:15 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LAZUROWE WYBRZEŻE. KRAINA PIĘKNA I LUKSUSU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:25 WIELKIE RODZINY - ODC. 9 Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński, Marek Kozakiewicz Wykonawcy: Rodzina Twarowskich, Rodzina Lewockich, Rodzina Da Cruz, Rodzina Kacprzyków Twarowscy kupili nową lodówkę, a przy okazji porządków w kuchni tata próbuje wyjaśnić dzieciom czym był komunizm. Czas na wstawienie nowej lodówki. Ale okazuje się, że zdania są podzielone. Andrzej z Bernadetą nie mogą dojść do porozumienia. Dzieci próbują pomóc. Zamieszanie z lodówką spowodowało, że nie było czasu na przygotowanie obiadu, dlatego rodzice zamawiają pizzę. Dwanaście pudełek z pizzą ląduje na stole. Jest chwila wytchnienia. Ostatecznie lodówka staje w miejscu wybranym przez Bernadetę. Po południu zebranie przy stole Twarowskich, gdzie trwa ożywiona dyskusja na temat podziału obowiązków w rodzinie. Tata cierpliwie wysłuchuje postulatów dzieci na temat zmian w dotychczasowym planie. Lewoccy wypoczywają w górach, rano sanki, po południu grają wspólnie w gry planszowe. Wieczorem cała rodzina zajmuje się kominkiem. Monika z Andrzejem miło się przy tym przekomarzają. Zabawom nie ma końca. Kacprzykowie szczęśliwi, od dawna nikt nie odwiedzał ich gospodarstwa agroturystycznego z powodu pandemii. Teraz zjechali do nich wyjątkowi goście - grupa niewidomych. Janeczka proponuje wspólne pieczenie chleba. Jest przy tym dużo śmiechu i zabawy. To nie koniec atrakcji, bo Kacprzykowie starają się urozmaicić czas swoim gościom. Zabierają grupę na zimowy spacer po okolicy. Po powrocie czas na warsztaty w pracowni ceramicznej Michała i w końcu smakowanie upieczonego chleba. Janeczka jedzie do weterynarza po inkubator. Rodzina ma pomysł rozmnażania gęsi. Pierwsze jajka jeszcze tego samego wieczoru lądują w inkubatorze. Da Cruzowie wybrali się z dziećmi na siłownię, przed Janu kolejna walka, której nie chce przegrać. Podczas podróży samochodem Gabryś zwierza się mamie, że ma nową dziewczynę. Kiedy Weronika zaczyna dopytywać syna o szczegóły, okazuje się, że to już nieaktualne. Na siłowni Janu próbuje trenować, ale to praktycznie niemożliwe z dziećmi obok. Po powrocie do domu Janu wraca do tematu porzucenia walk już na zawsze. Weronika bardzo w tym męża wspiera. 21:15 WIELKIE RODZINY - ODC. 10 Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak 100%, Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak 100%, Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Maciej Cuske, Filip Zubowski, Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż Wykonawcy: Rodzina Twarowskich, Rodzina Lewockich, Rodzina Da Cruz, Rodzina Kacprzyków Lewoccy na zakupach opowiadają o trudnej sztuce gospodarowania budżetem przy tak licznej gromadce dzieci. Po południu odwiedzają babcię, mamę Andrzeja. Tu podjęty zostanie temat życia niezwykle umuzykalnionego chłopaka z głuchoniemymi rodzicami. W finale koncert Andrzeja i jego zespołu, pierwszy od kilku miesięcy. Da Cruzowie znowu na siłowni, to już ostatnie treningi przed walką. Janu wreszcie wygrywa. Potem najada się do syta hamburgerem i frytkami. W tym roku małżeństwo Da Cruzów obchodzi 10. rocznicę ślubu. I Niezależnie od siebie, napomykają o planowanym szóstym dziecku. Kacprzykowie są przejęci zbliżającymi się narodzinami w gęsiej rodzinie. To będzie także chwila dla Michała i jego opowieści o pasji fotografowania. O jego autorskim projekcie fotograficznym Rodzina. Twarowscy wyjeżdżają na weekend sami, ale tylko zdążyli wsiąść do samochodu, zaczęły się telefony od dzieci, które nie są przyzwyczajone do nieobecności rodziców. W końcu jednak docierają do pięknego dworku, gdzie czeka ich romantyczna kolacja z muzyką na żywo. To wtedy padają ważne słowa Andrzeja: żebyśmy byli dobrymi rodzicami, to najpierw musimy być dobrym małżeństwem. Te słowa pięknie klamrą zamykają całą serię. 22:15 NEUROPLASTYCZNOŚĆ. REWOLUCJA (THE BRAIN REVOLUTION) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2022 Reżyseria: Eli Brown Film dokumentalny o mózgu. Dzięki nowym badaniom przeprowadzonym przez wybitnych ekspertów w dziedzinie medycyny i neurologii, zbadamy fundamentalne zasady neuroplastyczności mózgu i jak może się on zmieniać przez całe życie. Mózg to nasze centrum dowodzenia. Posiada niebywałe zdolności. Może zmieniać swoją strukturę i funkcję w procesie zwanym neuroplastycznością. Mózg potrafi kontrolować własne zmiany. Dzięki temu możemy wykorzystywać jego moc. Kontrola plastyczności pozwala nam na nowo zdefiniować nasz potencjał. Czym jest ta niesamowita i niewykorzystana potęga, która może odmienić nasze życie? Nawet, gdy jesteśmy już starzy. Dowiemy się jak wykonać plan poprawy sprawności mózgu. Naukowcy i badacze wyjaśniają, jak wykorzystać zasady uczenia się i zapewnić optymalne warunki dobrego zdrowia mózgu. Dzięki postępowi naukowemu przeciętny, współczesny 50 - latek dożyje 80 lat. Starzejący się mózg ma większe trudności z zapamiętywaniem, koncentracją, szybkim reagowaniem, refleksem i wykonywaniem złożonych zadań. Przełomowe badania naukowe pokazują, że mózg, bardzo plastyczny w dzieciństwie, może nie tracić na elastyczności wraz z wiekiem. Mamy coraz więcej narzędzi do odzyskania kontroli nad najwspanialszą częścią naszego ciała, aby poprawić i cieszyć się resztą naszego życia. Stworzenie optymalnego środowiska dla mózgu pozwala nam na lepsze jego wykorzystanie i zwiększa szanse na zdrowsze życie. Stoimy na progu rewolucji neuroplastycznej. 23:20 WETERYNARZE Z SERCEM - /82/ Reality show, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Według legend, nietoperze należą do ciemnej strony tego świata, ponieważ kochają noce. Z trzech krążących o nich pogłosek - że wypijają krew, wkręcają się we włosy i śpią do góry nogami - tylko ostatnia okazuje się prawdziwa. Zimową porą nietoperze skryły się w poniemieckich szczecińskich bunkrach. Zapraszamy do ich królestwa. Przedstawiamy też psa szkolonego do odnajdywania nietoperzy. Często, spacerując zimą po lesie, zostawiamy tzw. ludzkie jedzenie. Czy aby na pewno pomagamy w ten sposób dzikim zwierzętom? A co z dokarmianiem ptaków zimą? Pomagamy czy szkodzimy? Kilkanaście zwierząt, które w święta zostały wyrzucone przez swoich właścicieli na parkingach czy przy drogach, znalazło dom dzięki Fundacji Znajdki. Kto jeszcze czeka tam na miłość? 23:50 ENCYKLOPEDIA TATRZAŃSKA - NARCIARSTWO 27 min, Polska, 1972 Autor: Czesław Kruszelnicki Scenariusz: Czesław Kruszelnicki Zdjęcia: Wiesław Tomaszkiewicz Prowadzący: Czesław Kruszelnicki Reportaż poświęcony narciarstwu w Tatrach od czasów najdawniejszych, tj. od roku 1865, kiedy to dr Karol Cormidesz, lekarz z Wielkiej koło Popradu, przywiózł z Norwegii pierwsze narty, które znakomicie ozdabiały gabinet lekarski, budząc zrozumiałą sensację. Zofia i Witold Paryscy, autorzy Encyklopedii Tatrzańskiej barwnie opowiadają o pionierach narciarstwa pod Tatrami, ilustrując wypowiedź zdjęciami narciarzy, instruktorów, autorów pierwszych podręczników do nauki jazdy na nartach. Marian Woyna Orlewicz, polski olimpijczyk z Garmisch - Partenkirchen 1936 r. wspomina Bronisława Czecha, na którym się wzorowano w czasach jego młodości. Stanisław Marusarz opowiada o dzieciństwie i pierwszych sukcesach. Całości dopełniają inscenizowane scenki w wykonaniu Stanisława Grandysa, Stanisława Pradziada oraz uczniów Technikum Budowlanego w Zakopanem, którzy występują w charakterze dawnych narciarzy. 00:25 NOTACJE - JERZY MAKSYMIUK. WSZYSTKO DLA ORKIESTRY Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2010 Autor: Krzysztof Tadej Jerzy Maksymiuk urodził się w 1936 roku w Grodnie. Dyrygent, kompozytor, pianista. W latach 1970 1972 był dyrygentem Teatru Wielkiego w Warszawie. W roku 1972 stanął na czele zespołu Warszawskiej Opery Kameralnej. W roku 1979 wystąpił z Polską Orkiestrą Kameralną w Carnegie Hall w Nowym Jorku, dwa lata później odbył z nią koncerty w Japonii, Australii, Nowej Zelandii, Stanach Zjednoczonych i Niemczech. W latach 1983 - 93 kierował BBC Scottish Symphony Orchestra w Glasgow. W roku 1990 debiutował na koncertach BBC Proms w Royal Albert Hall w Londynie. 00:40 CZESŁAW MIŁOSZ W OCZACH PRZYJACIÓŁ Film dokumentalny, 48 min, Polska, 1991 Scenariusz: Halina Olejniczak, Andrzej Miłosz Aktorzy: Artur Żmijewski Zdjęcia: Grzegorz Lachman Film dokumentalny, który ukazuje sylwetkę poety, laureata Literackiej Nagrody Nobla Czesława Miłosza, widzianą oczami jego przyjaciół. Każdy z nich zetknął się po raz pierwszy z Miłoszem i jego literaturą w innym czasie i okolicznościach. Opowiadają o fascynacji jego osobowością i wpływie, jaki wywarła na ich życie jego twórczość. Na tym tle wyłaniają się mniej znane fakty z życia Miłosza, które miały miejsce na emigracji w Paryżu. Film ilustrowany jest materiałami archiwalnymi z życia Czesława Miłosza. Wiersze poety prezentowane są w interpretacji samego autora i aktora - Artura Żmijewskiego. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KU ŹRÓDŁOM CZASU (ODC. 293) Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. "Ku źródłom czasu" Na opoczyńskiej ziemi tajemnic nie brakuje. Dziś naszym celem jest Sławno, a dokładnie kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NPM. Pierwsze wzmianki o świątyni w tym miejscu pochodzą z 1221 roku. My zaś zajmiemy się poszukiwaniem krypt dawnych właścicieli pobliskiego majątku, a może uda się też zlokalizować fundamenty pierwotnie stojącego tu kościoła. Takich zagadek jak precyzyjna lokalizacja XII - wiecznej budowli nie rozwiązuje się często. "Twarde znaki pamięci" Następnie przeniesiemy się ku czasom nam bliższym, a w przestrzeni do Sieradza. Przypomnimy epizod z pierwszych dni września 1939 roku, gdy żołnierze 31. Pułku Strzelców Kaniowskich z Sieradza zniszczyli w walce część zmotoryzowanego oddziału rozpoznawczego z niemieckiej 10. Dywizji Piechoty. 02:05 ŚWIADEK HISTORII Film dokumentalny, 75 min, Polska, 2000 Reżyseria: Ireneusz Engler Scenariusz: Ireneusz Engler Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Filmowy portret Jana Nowaka - Jeziorańskiego, a właściwie Zdzisława Jeziorańskiego, który przez całe swoje dorosłe życie był łącznikiem między Polakami w kraju i na emigracji. 03:20 MÓJ SYN ROMEK Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2002 Reżyseria: Marcin Solarz Scenariusz: Marcin Solarz Zdjęcia: Mathias Kukielski Schorowana staruszka, niemłody już mężczyzna i chłopiec - uczeń szkoły podstawowej. Żyją we trójkę pod jednym dachem. Łączą ich więzy pokrewieństwa. Janina Ogonek jest matką Romana i babką Krzysztofa. Film pokazuje ich niełatwe życie codzienne i krótkie chwile niedzielnej odświętności. Ona ma 86 lat. Jest przykuta do wózka, a właściwie do łóżka, bo częściej leży niż porusza się po skromnym mieszkaniu. Straciła nogę, cierpi z powodu niedowładu ręki, ma kataraktę, która ogranicza jej możliwość widzenia. Krzyś najczęściej przebywa w kuchni, gdzie odrabia lekcje, uczy się jada posiłki. Czasem rozmawia z babcią, lecz staruszka niedosłyszy, kontakt między nimi jest więc utrudniony. Prawdziwym bohaterem filmu jest Roman Ogonek. Opiekuje się obojgiem, odrabia lekcje z synem, gotuje obiady i przygotowuje pozostałe posiłki. Od rana do wieczora słyszy: Roman! Roman! Romek! Romek! Romek! Romuś! Jest na każde zawołanie matki. Z niezwykłą cierpliwością i troską ubiera i rozbiera matkę, kładzie ją, sadza, smaruje maścią, gdy skarży się na ból, przykrywa, otula, poi i karmi. Sprowadza księdza, by mogła przystąpić do komunii. Późnym wieczorem, kiedy matka i syn już śpią, syn Janiny, Romek, łapie chwilę wytchnienia. W mroku kuchni, w której siedzi nie zapalając światła, sięga po butelkę. Wychyla kielicha. W tym filmie nie pada ani jedno słowo komentarza. O jego bohaterach nie wiemy właściwie nic. Kamera po prostu obserwuje ich życie. A jest to obraz naprawdę wzruszający. Ludzkiemu cierpieniu nieustannie towarzyszy w nim miłość. Ogromna miłość. Starość bywa okrutna, bardzo okrutna. Boli o wiele mniej, gdy obok jest ktoś taki, jak syn Romek. Pani Janina miała szczęście. Miała, bo obwódka wokół jej imienia i nazwiska w końcowych napisach dokumentu jest znakiem, że już odeszła.