TVP Kultura Środa, 27.12.2023 07:25 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 48 ŚLĄSK NIEOCZYWISTY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Śląsk to nie tylko węgiel, kopalnie i rolada wołowa z kluskami, ale także niezwykle bogata historycznie kraina. Już samo jej umiejscowienie może być dla wielu sporym zaskoczeniem. Radosław Kotarski rusza śladami mniej znanych śląskich impresji i wydobywa je na światło dzienne. 08:45 MORDERSTWO W ORIENT EXPRESSIE (MURDER ON THE ORIENT EXPRESS) Film kryminalny, 122 min, Wielka Brytania, 1974 Reżyseria: Sidney Lumet Scenariusz: Paul Dehn Aktorzy: Albert Finney, Lauren Bacall, Martin Balsam, Ingrid Bergman, Jacqueline Bisset, Jean - Pierre Cassel, Sean Connery, John Gielgud, Wendy Hiller, Anthony Perkins, Vanessa Redgrave, Rachel Roberts, Richard Widmark, Michael York i inni Film Sidneya Lumeta z założenia miał być efektowną superprodukcją w stylu retro, z gwiazdorską obsadą i wysmakowaną plastycznie oprawą kostiumowo - scenograficzną. Reżyserowi rzeczywiście udało się zgromadzić na planie filmowym same gwiazdy, wystarczy wymienić Alberta Finneya w roli sławnego detektywa Poirota z gładko zaczesanymi włosami i nieco śmiesznym, zakręconym wąsem, czy Lauren Bacall, Johna Gielguda, Anthony'ego Perkinsa oraz Ingrid Bergman, która za drugoplanową kreację szwedzkiej misjonarki otrzymała Oscara. Wprawdzie padło dużo słów krytycznych na temat kosztownego przedsięwzięcia, jakim było "Morderstwo...", nie zabrakło jednak ocen najwyższych. Spodobali się nie tylko aktorzy, recenzenci z uznaniem pisali też o żywej narracji i dynamicznej konstrukcji filmu oraz szczególnej dbałości o realia epoki. Film otwiera paradokumentalna relacja z dramatycznych wydarzeń, jakie miały miejsce w latach 20. w Ameryce. Chodzi o nigdy nie wyjaśnioną sprawę morderstwa małej Daisy Armstrong, a następnie tajemniczej śmierci jej rodziców i samobójstwa francuskiej pokojówki, którą policja podejrzewała o udział w przestępstwie. Akcja przenosi się wiele lat później. Jest rok 1930. Do pociągu relacji Stambuł - Calais usiłuje wsiąść w ostatniej chwili słynny belgijski detektyw, Hercules Poirot. Dzięki wstawiennictwu dyrektora linii kolejowej, spóźniony pasażer otrzymuje miejsce w wagonie sypialnym. Tym samym ekspresem podróżują: amerykański milioner Ratchett z sekretarzem i służącym, starzejąca się księżna i jej pokojówka oraz gadatliwa Amerykanka, szwedzka misjonarka, węgierski dyplomata i jego świeżo poślubiona żona, a także angielska nauczycielka i pułkownik Arbuthnot z Indii. Już pierwszego dnia wspólnej podróży Ratchett wyjawia z trwogą detektywowi, że ktoś czyha na jego życie, ale Hercules lekceważy sprawę. Nocą milioner istotnie zostaje zamordowany. Detektyw Poirot rozpoczyna śledztwo. Przesłuchuje kolejno wszystkich pasażerów. Szybko wychodzi na jaw prawdziwa tożsamość Ratchetta, który naprawdę nazywa się Cassetti. To właśnie on przed laty kierował porwaniem Daisy i jest odpowiedzialny za śmierć kilku osób. Dlatego musiał uciekać z Ameryki. Ale kto go zabił? Hercules Poirot rozwiązuje zagadkę. 11:00 LALKA - ODC. 5/9 - WIDZIADŁO Serial obyczajowy TVP, 79 min, Polska, 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Alina Jankowska, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Bogdan Baer, Mieczysław Czechowicz, Jan Englert, Stefan Friedman, Emil Karewicz, Józef Nalberczak, Wojciech Pokora, Jerzy Turek, Czesław Wołłejko, Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Bronisław Pawlik Wokulski wyjeżdża do Paryża. W tym czasie Rzecki jako jego pełnomocnik odwiedza kamienicę Łęckich. Zaprzyjaźnia się z panią Stawską, jej matką i córeczką i w efekcie wizyty obniża im czynsz. Poznaje także baronową Krzeszowską oraz studentów, którzy w ogóle czynszu nie płacą. Wokulski hula w Paryżu z Suzinem. W wolnych chwilach przyjmuje tłumy interesantów - jako ewentualny "sponsor". Zaciekawiają go dwie postacie: baronowej Saint - Germain zleca odszukanie zaginionego męża pani Stawskiej, a profesor Geist fascynuje go doświadczeniami z metalami, wśród których jest też metal lżejszy od powietrza. Ale serce nie sługa - kiedy otrzymuje list od hrabiny, wraca do Warszawy. 12:40 MUZYKA - WOJCIECH KILAR (PORTRET KOMPOZYTORA) Reportaż, 58 min, Polska, 2001 Autor: Halina Szymura Wykonawcy: Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, Filharmonia Narodowa, Sinfonia Varsovia, Wojciech Kilar, Krzysztof Zanussi, Andrzej Wajda, Kazimierz Kutz, Jerzy Maksymiuk Opowieść o Wojciechu Kilarze, jednym z najwybitniejszych współczesnych polskich kompozytorów, oraz o jego monumentalnej, sugestywnej muzyce. Artysta ma w swoim dorobku wiele utworów symfonicznych, m.in. "Exodus", "Krzesany", "Kościelec 1909", "Orawa", "Angelus", "Missa pro pace" oraz muzykę filmową do takich obrazów jak "Dracula" Francisa Forda Coppoli, "Portret damy" Jane Campion, "Pan Tadeusz" i "Ziemia obiecana" Andrzeja Wajdy i wielu innych. "Co chciałbym dać ludziom w swojej muzyce? - Wojciech Kilar po chwili namysłu odpowiada - radość, nadzieję, refleksję, przede wszystkim oczywiście siebie, opowieść o sobie". W swoich kompozycjach opowiada o tym, co go fascynuje, zachwyca, wprawia w zadumę. Inspirują go m.in. Tatry i góralska muzyka, a także tematy religijne. W zaciszu własnego domu artysta mówi o pracy, karierze, o sobie, o tym, co osiągnął, co uważa za największy sukces. Wspomina lata szczęśliwego dzieciństwa we Lwowie, klimat rodzinnego domu i lekcje muzyki, które były dla niego prawdziwą udręką, niezwykle uciążliwym obowiązkiem nałożonym przez rodziców, którzy zdecydowali, że syn ma się kształcić na muzyka. Ze Lwowa, okupowanego najpierw przez bolszewików, a potem faszystów, rodzina przeniosła się do Katowic. Wojciech Kilar zyskał z czasem opinię młodego, bardzo utalentowanego, awangardowego kompozytora, co zwróciło na niego uwagę Kazimierza Kutza. Od współpracy z tym reżyserem rozpoczęła się przygoda Kilara z filmem. Był okres, kiedy komponował muzykę do ośmiu filmów rocznie, dziś już właściwie zarzucił tę formę twórczości, wyjątkiem są tak znaczące realizacje, jak "Pan Tadeusz" czy "Zemsta". O Wojciechu Kilarze opowiadają m.in. zaprzyjaźnieni z nim reżyserzy i dyrygenci - Andrzej Wajda, Kazimierz Kutz, Krzysztof Zanussi i Jerzy Maksymiuk. Drugim równorzędnym bohaterem filmu jest muzyka. W programie wykorzystano obszerne fragmenty najbardziej znanych utworów symfonicznych Kilara, fragmenty widowisk opartych na "Krzesanym" i "Exodusie" oraz fragmenty filmów polskich i amerykańskich. 13:50 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 17/18 - SPOTKANIE Serial wojenny, sensacyjny, 54 min, Polska, 1967 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Babara Horawianka, Barbara Brylska, Barbara Rachwalska, Zygmunt Zintel, Jerzy Radwan, Stanisław Milski, Aleksander Fogiel Kwiecień 1945 roku. Kapitan Kloss w cywilnym ubraniu - udając ukrywającego się w celach taktycznych bardzo ważnego oficera - dociera do domu pułkownika Ringa, wybudowanego nad dużym, pięknym jeziorem. Pułkownika nie ma, w domu jest jego bratanica, gospodyni, ukrywająca się podobnie jak Kloss, niejaka Anna Maria Elken oraz wyglądający na tchórza emeryt. Panna Ring opiekuje się ukrywającym się w szopie, postrzelonym przewoźnikiem, ktoś go jednak dobija. Kloss ma przed sobą trudne zadanie - musi odnaleźć schowane w okolicy tajne archiwum gestapo. Tymczasem ginie gospodyni, potem panna Ring. Atmosfera strachu i wzajemnych podejrzeń narasta. Czyżby mordował wszystkich niegroźnie wyglądający, starszy pan? Kloss nabiera podejrzeń, że w rzeczywistości jest to wysokiej rangi gestapowiec. 15:15 ...A MIŁOŚĆ NAJWIĘKSZYM JEST DAREM... Widowisko muzyczne, 15 min, Polska, 1981 Wykonawcy: Czesław Niemen Czesław Niemen śpiewa teksty Cypriana Kamila Norwida, Teofila Lenartowicza, Juliusza Słowackiego, św. Pawła. Teksty te o humanitarnym wydźwięku nawiązują do miłości między ludźmi, którą m.in. niesie idea chrześcijaństwa, a w szczególności narodziny Jezusa. Teksty śpiewane w konwencji kolęd poprzez scenografię nawiązują do świąt Bożego Narodzenia. 15:45 OPOWIEŚCI HOFFMANA (THE TALES OF HOFFMAN) Film muzyczny, 119 min, Wielka Brytania, 1951 Reżyseria: Michael Powell, Emeric Pressburger Scenariusz: Dennis Arundell, Michael Powell Aktorzy: Ludmilla Tcherina, Moira Shearer, Robert Helpmann, Lionel Harris, Robert Rounseville, Meinhart Maur Zdjęcia: Christopher Challis Muzyka: Jacques Offenbach Musicalowa baśń ze znakomitą muzyką Jacquesa Offenbacha. W Norymberdze, w winiarni Lutra, zjawia się zakochany poeta Hoffmann. Piękna śpiewaczka Stella odwzajemnia obecnie jego uczucie, chociaż kiedyś je odrzuciła. Wysłała wówczas nawet do niego list, ale przejął go radca Lindorf, rywal Hoffmanna. Poeta, podczas biesiady, opowiada zgromadzonym historie swoich poprzednich miłości: do Olimpii, która okazała się być zwykłą, mechaniczną lalką, czego zaślepiony ogromnym uczuciem Hoffmann nie widział, do młodej śpiewaczki Antonii, która straciła życie przez wysiłek związany właśnie ze śpiewem, i do Gulietty, weneckiej kurtyzany, przez którą stracił swoje lustrzane odbicie. Zebrani biesiadnicy siedzą w milczeniu, panuje nastrój smutku i niewiary w szczęście. Hoffmann zaczyna pić do utraty przytomności. W tym czasie radca Lindorf sprowadza do winiarni Stellę, w celu skompromitowania poety w jej oczach. 18:10 KSIĘGA PRZESTRZENI S.II - DACHY OPIEKUŃCZE Program edukacyjny, 29 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Prowadzący: Bogna Świątkowska, Jarosław Trybuś W odcinku podejmiemy trudny temat architektury w służbie zdrowia i tej, która ma odpowiadać na potrzeby ludzi starszych i niepełnosprawnych. Na dłużej zatrzymamy się przy temacie architektury "silver tsunami", czyli związanej z procesem szybkiego starzenia się społeczeństwa. Sprawdzimy, dlaczego taka architektura wciąż nie powstaje w Polsce i czy ma szansę powstać. Pokażemy też rzadki, w zalewie banalnych inwestycji z tej dziedziny, przykład dobrej realizacji na potrzeby hotelarstwa. W odcinku: - Pawilon sanatoryjny "Jesienna Rezydencja" w Nałęczowie (Biuro Architektoniczne Stelmach i Partnerzy) - Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Akademii Medycznej w Gdańsku (ARCH - DECO) - TBS dla seniorów w Stargardzie (DOMINO Grupa Architektoniczna) - Hotel Puro w Poznaniu (ASW Architekci) - Warszawski Szpital dla Dzieci (Chmielewski Skała Architekci) 18:45 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - JAN LEBENSTEIN Magazyn, 5 min, Polska, 2017 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Daniel Muzyczuk Jan Lebenstein (1930 - 1999) był malarzem, rysownikiem i grafikiem. Stworzył bardzo osobistą, opartą na uproszczonym modelunku oraz deformacji, nasyconą lękami egzystencjalnymi formułę malarstwa figuratywnego. Zafascynowany starożytnymi mitologiami i Biblią budował pełne niepokoju opowieści o złożoności ludzkiej egzystencji, zwracając uwagę na zmysłową i zwierzęcą naturę człowieka. Jego zazwyczaj monochromatyczne, czasami ożywione mocnym akcentem kolorystycznym kompozycje malarskie pełne są wyrafinowanych efektów strukturalnych. Tak jest też w Lekcji zoologii z 1972 roku. 19:00 SCENA MUZYCZNA - BUM BUM ORKESTAR Koncert, 42 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Bum Bumorkestar W kolejnym odcinku "Sceny muzycznej" wystąpi Bum BumOrkestar. Zespół odwołuje się do inspiracji tradycją bałkańską i klezmerską, a także tradycyjną muzyką polską. To wpływy i przenikanie się tych trzech muzycznych światów sprawiają, że potrafią na scenie zaskoczyć energią, zaraz potem wzruszyć rzewną melodią, by na koniec zmusić publiczność do poddania się rytmowi muzyki. Każdy koncert jest niepowtarzalny i zarazem nieobliczalny. 20:00 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - CHIŃCZYK NA WYNOS (UN CUENTO CHINO) Film obyczajowy, komediowy, 93 min, Hiszpania, 2011 Reżyseria: Sebastin Borensztein Scenariusz: Sebastin Borensztein Aktorzy: Ricardo Darn Ricardo Darn, Muriel Santa Ana, Ignacio Huang W romantycznej scenerii, w ślicznie udekorowanej łodzi, nad pięknym jeziorem przystojny młody człowiek chce się oświadczyć ukochanej. Nagle dzieje się coś dziwnego - z nieba spada krowa, wprost na zakochaną parę. Mrukliwy Roberto prowadzi w Buenos Aires sklep żelazny. Z pogardą patrzy na klientów i wykłóca się z producentami gwoździ o swoje zamówienia. Jego życie jest spokojne i uporządkowane. Tylko pozornie. Roberto pasjami przeczesuje prasę codzienną w poszukiwaniu pikantnych, pełnych absurdu, ociekających krwią wiadomości o wydarzeniach, które przytrafiły się ludziom na całym świecie. Najciekawsze wkleja do albumów z wycinkami, które zapełniają jego mieszkanie. Z kolei Chińczyk Jun przyjechał do Buenos Aires, aby odszukać stryja. Nie zna słowa po hiszpańsku, nikt nie jest w stanie go zrozumieć, jedyne, co ma, to adres wytatuowany na przedramieniu. W jaki sposób los połączy obu mężczyzn i co wspólnego z nimi ma krowa z początku opowieści, można się przekonać, oglądając tę ciepłą, zabawną, a przede wszystkim pełną smaku komedię, która podbiła serca publiczności i krytyków. 22:10 PRÓBA NIEWINNOŚCI (AGATHA CHRISTIE) S.I - ODC. 2 (ORDEAL BY INNOCENCE) Serial kryminalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Sandra Goldbacher Scenariusz: Sarah Pchelps, Agatha Christie Zdjęcia: John Lee Muzyka: Stuart Earl Aktorzy: Morven Christie, Anthony Boyle, Christian Cook, Bill Nighy Boże Narodzenie 1954. Zamożna filantropka Rachel Argyll zostaje zamordowana w swojej rodzinnej posiadłości Sunny Point. Jej adoptowany syn Jack Argyll zostaje aresztowany za morderstwo, ale nie przyznaje się do winy i za wszelką cenę chce udowodnić swoją niewinność. 23:50 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - PHILIP ROTH - SPOTKANIE Z PISARZEM (RENCONTRE AVEC PHILIP ROTH) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2015 Reżyseria: Francois Busnel, Adrien Soland Autor wielu znakomitych publikacji uwielbiany przez miliony czytelników na całym świecie przy okazji premiery swojego najnowszego dzieła ogłasza koniec wieloletniej kariery. W 2012 roku wybitny amerykański pisarz Philip Roth zapowiada, że wraz z premierą swojego najnowszego dzieła "Nemesis" kończy karierę i zaprzestaje rozmów z dziennikarzami. Postanowienia dotrzymuje do momentu, kiedy Franocis Busnel prosi go o udzielenie ostatniego wywiadu. Dokument ujawnia wcześniej niepublikowane zdjęcia oraz odpowiedź na pytanie: dlaczego Philip Roth przestał pisać? Całości dopełniają czytane przez Bernarda Giraudeau i Erica Elmosnino fragmenty powieści Rotha. (źródło opisu: Canal +) 02:40 PROXIMA (PROXIMA) Dramat, 102 min, Niemcy/Francja, 2019 Reżyseria: Alice Winocour Scenariusz: Alice Winocour Aktorzy: Eva Green, Matt Dillon, Lars Eidinger, Zelie Boulant, Aleksey Fateev, Sandra Huller, Nancy tate, Gregoire Colin Sara (Eva Green) jest astronautką. Jako jedyna kobieta bierze udział w wyczerpującym szkoleniu Europejskiej Agencji Kosmicznej. Każdego dnia, pod kontrolą maszyn i specjalistów, poddana ekstremalnym warunkom jakie panują na statku kosmicznym, ćwiczy wytrzymałość swojego organizmu. Jej codzienność to nie tylko mordercze treningi, ale również ciągłe udowadnianie męskiej części załogi, że zasługuje na miejsce w zespole. W domu zrzuca skafander i jest mamą 7 - letniej Stelli. Kiedy zostaje wybrana na członka załogi misji Proxima", jej dotychczasowe życie zaczyna się komplikować. Jako astronautka jest gotowa, by spełnić swoje marzenia i polecieć w kosmos, jako mama boi się rozłąki z córką. Każda decyzja jest dobra i zła jednocześnie. Wyprawa w kosmos czasami okazuje się mniejszym wyzwaniem niż zwykłe życie na Ziemi. (opis.dystr.) 05:00 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 8 ZAMEK CZY LEPIANKA - DYLEMATY ŚREDNIOWIECZA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czy naprawdę ludzie w średniowieczu żyli wyłącznie w zamkach lub zimnych lepiankach? Okazuje się, że takie wyobrażenie nie ma nic wspólnego z prawdą. Rycerze i książęta na potrzeby mieszkalne budowali zagadkowe wieże, które, niestety, w większości nie przetrwały. Na szczęście takiego losu nie podzieliła unikatowa na skalę światową wieża w Siedlęcinie na Dolnym Śląsku. Radosław Kotarski odwiedza to ciekawe miejsce, by sprawdzić, w jakich warunkach żyli tam ludzie 700 lat temu. Odkrywa również tajemnicze malowidła ścienne, które przedstawiają losy dzielnego Lancelota, rycerza króla Artura.