TVP Dokument Czwartek, 02.01.2025 05:35 DZIKA POLSKA - TATRZAŃSKIE PRZEBUDZENIE Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Lektor: Dariusz Odija Na przedwiośniu ekipa "Dzikiej Polski" wyrusza w Tatry. O tej porze roku to świat kontrastów i zderzeń. W wysokich górach zastaje jeszcze mgły, śnieżyce i trzeci stopień zagrożenia lawinowego. Niżej, na halach przebijają się przez śnieg krokusy i strumienie wartko toczące się wśród półmetrowych zasp. To czas budzenia się niedźwiedzi, wzrostu aktywności kozic, wilków, a także różnych mniejszych zwierząt. Nawet pod śniegiem budzi się już życie. Szlakami wśród Tatr prowadzą naszą ekipę naukowcy i leśnicy o tutejszym rodowodzie, doświadczeni tropiciele tatrzańskiej przyrody: Paweł Skawiński i Tomek Zwijacz-Kozica. W Tatrach trzy razy łatwiej spotkać niedźwiedzia niż w Yellowstone, a tutejsze zwierzęta zachowują się dokładnie tak jak słynny Miś Yogi z amerykańskiej kreskówki. Kradzież koszyków z jedzeniem jest zabawna tylko dla niedźwiedzi z kreskówek, dla dzikich zwierząt to tragedia. Synantropizacja oznacza zatracenie przez zwierzę cech dzikości. Chcemy, by niedźwiedzie w Tatrach znów zaczęły żyć zgodnie ze swoją naturą - tłumaczy Paweł Skawiński. Bo jeśli nauczą się szukać jedzenia u człowieka, to nie będą potrafiły już dziko żyć. 06:10 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 46 SŁODKI SMAK HISTORII Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Aby stworzyć pradawny miód pitny potrzeba ogromnej pracy na każdym z etapów. Najpierw wykazać muszą się pszczoły, które rzetelnie zamieniają nektar na słodki miód. Następnie do pracy zabiera się miodosytnik, który nie może zmarnować ani grama słodkiego produktu naszych żołto - czarnych przyjaciół. Z kolejną pomocą przyjdą nam drożdże, które przeprowadzą szlachetną fermentację. Później do akcji wkracza bednarz, bo bez dobrej dębowej beczki nie ma właściwego i tradycyjnego leżakowania miodu pitnego. Dopiero wtedy można raczyć się najbardziej charakterystycznym dla historii Polski. 06:50 GÓRY EUROPY - ODC. 3 SIERRA DE GUADARRAMA (THE SIERRA DE GUADARRAMA, SPAIN) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Artur Boryczko, Jan Hinrik Drevs, Alois Berger Seria filmów dokumentalnych (4 odcinki) o europejskich pasmach górskich, które przeżywają rozkwit. Przez lata były pomijane, ale w czasach dużego zainteresowania zrównoważoną turystyką ludzie zaczynają zdawać sobie sprawę, że niektóre z najbardziej przyjaznych miejsc wakacyjnych znajdują się tuż obok. Krajobrazy niskich gór i ich niepowtarzalny urok są odkrywane na nowo. Serial dokumentalny zabiera widzów w filmową podróż po Europie, gdzie wciąż można spotkać zaskakująco różnorodną florę i faunę. Pagórkowate wzgórza, trawiaste wrzosowiska, zaskakujące swym pięknem doliny rzek i rozległe lasy, a wśród nich cietrzewie, wilki, rysie, bobry, kanie rude, orły cesarskie czy zagrożony wyginięciem sęp czarny. Odc. 3. Sierra de Guadarrama - góry w Hiszpanii. Pasmo górskie Sierra de Guadarrama jest starsze niż Alpy, Andy czy Himalaje. Żyje tu największa w Hiszpanii kolonia sępów kasztanowatych. To również schronienie dla wielu innych gatunków zwierząt oraz popularny teren rekreacyjny. Leżące w środkowej Hiszpanii pasmo górskie ma 80 kilometrów długości i stanowi wschodnią część Gór Kastylijskich. Jego południowo - wschodnie krańce sięgają granic autonomicznego regionu Madrytu. Amatorzy wspinaczki mierzą się ze stromymi ścianami skalnymi miejscowych szczytów. Lato w Sierra de Guadarrama jest krótkie, gorące i suche, zima - mroźna. W ciągu roku temperatura waha się od minus 6 do plus 39 stopni Celsjusza. 07:50 SKARB KARAIBÓW (TREASURE OF THE CARIBBEAN / DIE KRONE DER KARIBIK 2023, 50’) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2023 Reżyseria: Ana Salceda Karaiby. Bogata filmowa mieszanka przygód, historii naturalnej i najnowocześniejszej nauki o ochronie przyrody wbrew tykającemu zegarowi. Zobaczymy jak rybak walczący o wyżywienie swojej rodziny zostaje zmuszony do wypływania dalej w morze na nieznane rafy oddalone coraz bardziej od lądu. Rafy są pełne życia i wielkich ryb, jakich jeszcze nie zbadała nauka. Kiedy garstka naukowców dowiaduje się o tym, spiskują z lokalnymi rybakami, aby utrzymać rafę w tajemnicy - i nie bez powodu. Jeśli wieść się rozniesie, rafa zostanie splądrowana przez szereg nielegalnych rybaków z sąsiednich krajów oraz pozbawionych skrupułów kapitanów łodzi czarterowych obsługujący bogatych wędkarzy sportowych, a także urzędników rybołówstwa, którzy chcą się wzbogacić kosztem naturalnego środowiska. 08:50 TAJEMNICE WYCIECZKOWCA (SECRET LIFE OF THE CRUISE SHIP) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Jonathan Done Film dokumentalny. Odbędziemy ekskluzywną podróż jednym z najnowszych statków wycieczkowych na świecie. MSC Seaside należy do największych wycieczkowców świata. Kosztował ponad miliard funtów, jego tonaż wynosi 160 tysięcy GT i mieści ponad sześć i pół tysiąca osób. Liczy 2067 kabin i 800 pomieszczeń dla załogi - to gigantyczny pływający hotel. Inauguracyjny rejs nastąpił w grudniu 2017 r. Ale jak właściwie działa takie miasto na morzu? Dzięki uprzywilejowanemu dostępowi do każdej części rejsu i statku, poznamy ludzi, niesamowitą technologię i złożone systemy, które utrzymują ten niezwykły statek na kursie. Od inżynierów, którzy opiekują się mega silnikami, dostarczają wodę i elektryczność, aż po kapitana, jego zespół pilotów, którzy dzień i noc manewrują ogromnym statkiem. Do tego dochodzi armia kucharzy, pokojówek i stewardów, którzy pracują razem, aby wszyscy goście byli zadowoleni, oraz 800 - osobowy zespół cateringowy. Ponadto film ujawnia tajne systemy na pokładzie do radzenia sobie ze wszystkimi odpadami i przekształcania ich w pokarm dla ryb. Dowiemy się, co dzieje się ludzkimi odchodami. Pełen zaskakujących faktów, miejsc, tajemnic jakich widz nigdy wcześniej nie widział. Tajemnice statku poznamy w czasie luksusowego rejsu na Karaibach. 09:55 PRZEPUSTKA DO ŚWIATA - ODC. 5 PERU, SŁOŃCE INKÓW (PASSPORT TO THE WORLD EP. 5 PERU: INCA SUN) Cykl dokumentalny, 51 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Yohan Leduc, Fannie Leblond Licząca 15 odcinków seria geograficzno - podróżnicza, przedstawiająca różne znane i nieznane miejsca na świecie. Każdy odcinek oferuje pełny portret kraju lub regionu. 15 niezwykłych miejsc do odkrycia... Miłej podróży! Odcinek 5 - "Peru, Słońce Inków". Peru, dawne imperium Inków, przyciąga tłumy turystów spragnionych odkryć i wrażeń. W całym kraju znajdziemy zabytki kultury rozkwitającej niegdyś wzdłuż wybrzeża Oceanu Spokojnego. Machu Picchu, najbardziej unikatowe i najlepiej zachowane miasto Inków, leży w górach na północny zachód od dawnej stolicy Cuzco. Ale w okolicy znajdują się także inne warte uwagi miejsca: stanowisko archeologiczne niedaleko miejscowości Pisac, inkaska forteca Ollantaytambo oraz kompleks murów Sacsayhuaman. Ale w Peru na turystów czekają także inne atrakcje: rejs po Titicace, najwyżej położonym jeziorze świata, którego brzegi zamieszkują niewielkie społeczności o niezwykłych tradycjach i obyczajach. Wycieczka do kanionu Colca. Peru to kraj przesiąknięty tradycją zakorzenioną w lokalnej kuchni, muzyce i sztuce. Zapraszamy w podróż przez jedno z piękniejszych państw Ameryki Południowej. 10:55 RECENZJE MUZYCZNE - OGÓLNOPOLSKI FESTIWAL PIOSENKI STUDENCKIEJ Reportaż, 16 min, Polska, 1975 Autor: Krzysztof Miklaszewski, Mariusz Potyra, Andrzej Geber Relacja z XII Festiwalu Piosenki i Piosenkarzy Studenckich, który odbywa się co rok w Krakowie i prezentuje osiągniecia, aktualny stan i poziom śpiewania w środowisku studenckim w całej Polsce. Jak mówi członek jury, Jan Poprawa, cechą tego konkursu jest automatyczny rodzaj promocji i wyłonienia twórców, którzy "posiadają własną twarz". W programie fragmenty występów zespołów, biorących udział w konkursie, wypowiedzi widzów, porównujących tegoroczny festiwal z poprzednimi edycjami. Rozmowa z gwiazdami estrady, które swój debiut sceniczny miały właśnie podczas krakowskiego festiwalu. Maryla Rodowicz, Marek Grechuta, Bogusław Mec mówią o znaczeniu tej imprezy dla młodych artystów. 11:20 POLSKIE DZIEDZICTWO S.I - ODC. 4 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski Zdjęcia: Damian Szprejda, Jan Sojka, Bartosz Zaręba Prowadzący: Stefan Tompson Lektor: Jarosław Łukomski Magazyn historyczny o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Prezentowane są najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach, omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego dziedzictwa kulturowego na Kresach Wschodnich. W czwartym odcinku Stefan Tompson odwiedza jedno z najpiękniejszych, europejskich miast. Lwów - miasto pełne symboli. Miasto, które przez wiele lat było jednym z najważniejszych, polskich miast. Opowiadamy o jego genezie - założycielach oraz o jego obrońcach w trudnych czasach. Stefan, spacerując po urokliwych ulicach starego miasta, opowiada o jego najokazalszych budowlach. Odwiedzamy również Cmentarz Łyczakowski, jeden z najstarszych istniejących cmentarzy na terenie dawnej Rzeczypospolitej. 12:00 ZANSKAR - OBIETNICE ZIMY (ZANSKAR: A WINTER OF HAPPINESS / ZANSKAR, LES PROMESSES DE L’HIVER) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Caroline Riegel Film dokumentalny o niezwykłym miejscu na świecie. W Zanskarze zima pozostaje ponadczasową porą roku, zarówno surową, jak i uprzywilejowaną. Wciąż doświadczamy trochę Zanskaru z przeszłości, doliny wtedy wolnej od przemocy, nierówności i konsumpcjonizmu. Czyżby to była dolina szczęścia? Położony na wysokości 3500 metrów Zanskar jest jednym z najbardziej odizolowanych regionów na świecie: zimą ta wysoka dolina indyjskich Himalajów jest odcięta od świata. Reżyserka Caroline Riegel zdecydowała się zimą 2020 roku spędzić kilka miesięcy w tej dolinie i górach, w bliskiej jej sercu wspólnocie sióstr Tungri. W ten sposób była świadkiem autentycznego funkcjonowania Zanskaru, zanim całkowicie zniknie. 13:00 POLSKI BROADWAY, CZYLI KABARET DWUDZIESTOLECIA MIĘDZYWOJENNEGO Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jacek Papis Dwudziestolecie międzywojenne to niezwykły czas. Czas spektakularnych karier i upadków. Jest to również okres niezwykłej eksplozji talentów i osobowości we wszystkich dziedzinach sztuki. Nie inaczej było w kabarecie, który rozkwitł natychmiast po odzyskaniu niepodległości. Qui Pro Quo, prowadzona przez skamandrytów kawiarnia Pod Picadorem, Perskie Oko, Morskie Oko, Sfinks, Miraż, Czarny Kot. Wysyp twórców w tej dziedzinie jest oszałamiający, by wymienić choćby Tuwima, Hemara, Brzechwę czy Jurandota - wśród autorów tekstów, zaś wśród gwiazd scenicznych - Adolfa Dymszę, Zulę Pogorzelską, Eugeniusza Bodo, Mirę Zimińską, Lodę Halamę, Ordonkę czy Kazimierza Krukowskiego. W lansowaniu nowych gwiazd celował Jerzy Boczkowski, dyrektor artystyczny Qui Pro Quo, a węgierski konferansjer Fryderyk Jarosy był ulubieńcem publiczności i ówczesnych tabloidów. Rewia i teatry kabaretowe w dwudziestoleciu przynosiły ich twórcom sławę i spektakularne fortuny. 14:00 GÓRY EUROPY - ODC. 4 HUNSRUCK (THE HUNSRÜCK, GERMANY) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Jan Hinrik Drevs, Alois Berger Seria filmów dokumentalnych (4 odcinki) o europejskich pasmach górskich, które przeżywają rozkwit. Przez lata były pomijane, ale w czasach dużego zainteresowania zrównoważoną turystyką ludzie zaczynają zdawać sobie sprawę, że niektóre z najbardziej przyjaznych miejsc wakacyjnych znajdują się tuż obok. Krajobrazy niskich gór i ich niepowtarzalny urok są odkrywane na nowo. Serial dokumentalny zabiera widzów w filmową podróż po Europie, gdzie wciąż można spotkać zaskakująco różnorodną florę i faunę. Pagórkowate wzgórza, trawiaste wrzosowiska, zaskakujące swym pięknem doliny rzek i rozległe lasy, a wśród nich cietrzewie, wilki, rysie, bobry, kanie rude, orły cesarskie czy zagrożony wyginięciem sęp czarny. Odc. 4. Hunsruck to góry w Niemczech. Wielkie rzeki płynące w dolinach wydrążonych przez miliony lat głęboko w łupkach z okresu dewonu opływają pasmo górskie Hunsrück w Niemczech. To region starych zamków owianych legendami, malowniczych szlaków turystycznych i różnorodnych, rzadkich gatunków zwierząt. Góry Hunsrück leżą w południowo - zachodniej części Niemiec. Opływają je cztery duże rzeki: Ren, Mozela, Saara i Nahe. Najwyższy szczyt pasma - Erbeskopf ma 816 metrów n.p.m. Jesienią na obszarze Parku Narodowego Hunsrück - Hochwald rozpoczyna się rykowisko - sezon godowy jeleni. W dolinie Mozeli, pośród winnic i łąk płaskowyżu codziennie prowadzone jest stado liczące 250 owiec, które są bezcennym łącznikiem między różnymi biotopami. Ich przewody pokarmowe i wełna służą za zbiorowy środek transportu owadom i nasionom roślin. 15:00 LAOS - ECHA SPOKOJNOŚCI - CZĘŚĆ 1. PÓŁNOC (LAOS - ECHOES OF SERENITY EP. 1 THE NORTH) Cykl dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Christian Schidlowski Dwuczęściowa dokumentalna opowieść o Laosie, często nazywanym klejnotem Indochin. Laos może poszczycić się dziewiczym pięknem przyrody, surowymi krajobrazami krasowymi i mnóstwem wyjątkowej dzikiej fauny zamieszkującej rozległe lasy monsunowe. Kraj słynie z niespiesznego stylu życia, ale siedliska gibonów, niedźwiedzi księżycowych i słoni zanikają. W obliczu dążenia Laosu do wzrostu gospodarczego pilnym wyzwaniem staje się ochrona tego delikatnego ekosystemu. Dokument bada zawiłą równowagę między rozwojem a ekologią, ujawniając środki podjęte w celu ochrony zagrożonych gatunków i ich siedlisk w kraju, który stara się dostosować do gospodarki światowej, chroniąc jednocześnie swoje dziedzictwo naturalne. Część 1 To opowieść o północy Laosu, który jest dziewiczy, niedostępny i słabo zaludniony. To kraj, który kształtują gospodarka rolna oraz buddyzm. Czy niespieszne tempo życia autochtonów pasuje do współczesnego świata? Obszar chroniony Nam Ha to drugi pod względem wielkości rezerwat przyrody w Laosie. Właśnie stąd ekipa filmowa wyrusza w podróż przez północną część Laosu. Po drodze zahacza o rezerwaty przyrody oraz centra ruchów na rzecz ochrony przyrody. 15:55 TAJEMNICE NAJBARDZIEJ UCZĘSZCZANEGO LOTNISKA NA ŚWIECIE (SECRET LIFE OF THE AIRPORT) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: David Johnson Film dokumentalny, w którym zobaczymy jak funkcjonuje mega - lotnisko: międzynarodowy port lotniczy Hartsfield - Jackson Atlanta. Ponad ćwierć miliona pasażerów przewija się codziennie przez jego terminale, aby z ich ogromnej i złożonej sieci dostać się na pokład prawie 200 samolotów. Przy lądowaniu lub starcie samolotu co 15 sekund lotnisko obsługuje ogromna liczba ludzi i systemów, aby zapewnić jego płynne działanie. Terminali jest tak wiele, że kursuje pomiędzy nimi specjalny pociąg, który dowozi pasażerów do właściwej bramki. Jak bagaże trafiają na właściwy lot? To dzięki złożonemu, elektronicznemu systemowi znakowania. W jaki sposób tak wielu ludzi przechodzi kontrolę bezpieczeństwa na czas, aby zdążyć na swój lot? Życie na lotnisku to nie tylko ci, którzy latają, sprawne funkcjonowanie lotniska zależy również od tych, którzy prowadzą sklepy i restauracje, tych, którzy obsługują wieże kontrolne i tych, którzy dbają o czystość i bezpieczeństwo pasów startowych. Odkryjemy sekrety lotniska, zespół pracujący 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu i niesamowite technologie, które sprawiają, że to niezwykłe miejsce działa. 17:00 PRZEPUSTKA DO ŚWIATA - ODC. 6 PORTORYKO. WYSPA SKARBÓW (PASSPORT TO THE WORLD EP. 6 PUERTO RICO: TREASURE ISLAND) Cykl dokumentalny, 51 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Yohan Leduc, Fannie Leblond Licząca 15 odcinków seria geograficzno - podróżnicza, przedstawiająca różne znane i nieznane miejsca na świecie. Każdy odcinek oferuje pełny portret kraju lub regionu. 15 niezwykłych miejsc do odkrycia... Miłej podróży! Odcinek 6. Portoryko. Wyspa skarbów, która leży na Karaibach, między Dominikaną a Wyspami Dziewiczymi. Słynie z 400 kilometrów piaszczystego wybrzeża. Ale wyspa obfituje w inne niezliczone skarby: świetnie zachowane dzielnice kolonialne, parki narodowe i lasy, wspaniałe formacje geologiczne. Każdy znajdzie tu coś dla siebie. Dziedzictwo kolonialne jest pozostałością po ponad 400 latach panowania hiszpańskiego. W 1898 roku, w wyniku wojny, Portoryko przeszło w ręce Amerykanów. Owocem zawieruch historii jest urocza mieszanka kultury łacińskiej i zachodniej w otoczeniu tropikalnej przyrody. Portoryko ma wyjątkową kulturę i tradycje, barwną sceną artystyczną, muzyczną i gastronomiczną. Na wyspie popularny jest sport, zwłaszcza koszykówka, boks i baseball. Nieżyjący już baseballista, Roberto Clemente, jest lokalnym bohaterem. Niestety Portoryko boryka się z trudnościami ekonomicznymi. W maju 2017 roku, wyspa sparaliżowana ponad 70 miliardami dolarów długu, musiała ogłosić bankructwo. Odbiło się to szczególnie negatywnie na finansowaniu edukacji. Na domiar złego, w ciągu 10 lat poprzedzających bankructwo, blisko 500 tysięcy osób zdecydowało się wyemigrować do USA, głównie na Florydę. A jednak niemal 3 i pół miliona mieszkańców Portoryko emanuje zaraźliwą radością. Choćby dzięki niej, wyspa jest idealnym miejscem na niezapomniane wakacje. 18:00 LEGENDA ORIENT EXPRESSU (ORIENT EXPRESS - A TRAIN WRITES HISTORY) Film dokumentalny, 58 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gerhard J. Rekel Scenariusz: Gerhard J. Rekel Lektor: Marek Ciunel Wprowadzenie Orient Expressu - zwanego również "pociągiem pociągów" - na tory wymagało nie lada wytrwałości. Kilkukrotnie ambitny projekt Georges' a Nagelmackersa był bliski porażki, ponieważ belgijski przedsiębiorca stanął w obliczu bankructwa swojej firmy produkującej wagony sypialne, Compagnie International des Wagons - Lits (CIWL). Mimo to nie ustawał w dążeniu do celu - połączenia stolic Europy siecią nocnych pociągów. 19:10 PIERRE CARDIN - PAZUR NOWOCZESNOŚCI (PIERRE CARDIN. A FIGURE OF MODERNITY / PIERRE CARDIN - LA GRIFFE DE LA MODERNIT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Isabelle Szumny Scenariusz: Sophie Kurkdjian Filmowa, dokumentalna historia życia Pierre'a Cardina. To opowieść o jednym z najbardziej kontrowersyjnych francuskich projektantów mody, który od nieszczęśliwego dziecka, później jako włoski uchodźca, doszedł swoją ciężką pracą do wyjątkowego artystycznego i ekonomicznego sukcesu. To historia człowieka, który siłą swojego talentu zbudował imperium, wstrząsając skodyfikowanym światem Haute Couture, aby przejść przez niesamowite zmiany ostatnich 70 lat naszej historii. Był znany z awangardowego stylu, preferował geometryczne kształty i motywy. Jego imię i nazwisko stało się marką dla setek produktów. Ale Pierre Cardin to także tajemniczy mężczyzna, który mimo wspaniałych przyjaźni i namiętnych romansów zawsze był niezwykle dyskretny w swoim życiu prywatnym. Był uznawany za najstarszego żyjącego projektanta mody, a zarazem najdłużej pracującego w zawodzie. Do końca życia rysował, tworzył, wymyślał, myśląc o jedynej rzeczy, która go interesowała: o przyszłości. Cardin zbudował imperium siłą woli i talentu. W latach 90 - tych był jednym z pięciu najbardziej znanych Francuzów na świecie. Po raz pierwszy całe jego życie zobaczymy w tym dokumencie pełnym archiwaliów, niepublikowanych obrazów i chińskich rysunków, których jest autorem. A to wszystko zaczerpnięte ze świata wielkiego projektanta mody. Zmarł 29 grudnia 2020. 20:15 APPLE - ZDRADA ZA BILION DOLARÓW (APPLE: THE TRILLON DOLLAR BETRAYAL) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Billy Arthur Film dokumentalny. Apple jest najcenniejszą firmą na świecie i odgrywa dużą rolę w naszym życiu. Od wielu lat w społeczności użytkowników iPhonów funkcjonuje mit, że wprowadzenie nowego modelu sprawia, że stare aparaty działają wolniej. Podobno to umyślne działanie, skłaniające do kupna nowego modelu. Apple został skazany na karę 27 milionów dolarów za celowe spowalnianie starszych iPhonów. Prawo do naprawy urządzeń jest bliskie uchwalenia w wielu krajach. Drogę na szczyt znaczyły wielkie sukcesy i kilka fatalnych wpadek. Apple założyli w 1976 - tym roku Steve Jobs i Steve Wozniak jako firmę dostarczającą elementy komputerów hobbystom. Marzenie ściętej głowy urosło w technicznego giganta. W 84 - tym roku zadebiutował Macintosh. Apple odniosło ogromny sukces i gdy ich firma weszła na giełdę, Jobs i Wozniak natychmiast zostali milionerami. W następnych latach Apple wykrwawiało się i nie było w stanie konkurować z Microsoftem. Lata 90 - te to okres rozwoju Windows PC. W 2001 - szym roku wypuszczono iPoda. Do dzisiaj sprzedano ponad miliard iPhonów. Od smartfonów po inteligentne zegarki, od wkładek dousznych po komputery, popularna technologia zrewolucjonizowała współczesność i przekształciła nasze relacje ze sobą i z naszym środowiskiem. W obliczu niepewnej przyszłości, władza należy do klientów, by wymagali więcej od tych, którym powierzamy swoje życie. 21:30 TAJWAN. ŻYCIE W CIENIU CHIN Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Dzięciołowski Film opowiada o Tajwanie. Od wysp Kinmen, aż po życie w stolicy kraju Tajpei, politycy, zwykli ludzie, muzycy, dziennikarze i biznesmeni żyją od lat, słysząc o możliwej inwazji Chin na archipelag. Opowieść obejmuje różne aspekty sytuacji na Tajwanie, w tym historię konfliktu, obecny stan gotowości wojskowej oraz relacje z Chinami. Film rysuje również paralele między Tajwanem a Ukrainą, ponieważ oba kraje stoją w obliczu podobnych zagrożeń ze strony potężniejszych sąsiadów, którzy roszczą sobie prawo do ich terytorium. Joseph Wu, Minister Spraw Zagraniczynych Tajwanu, tłumaczy dlaczego lokalna społeczność staje przed wyborem: czy Tajwan powinien zadeklarować pełną niepodległość, ryzykując gwałtowną reakcję Pekinu i liczyć, że Waszyngton podtrzyma gwarancje bezpieczeństwa dla wyspy, czy żyć w obecnym stanie niedopowiedzenia? No i czy rzeczywiście w całym geopolitycznym napięciu pomiędzy Stanami a Chinami chodzi o półprzewodniki i mikrochipy, źródło tajwańskiego sukcesu gospodarczego. Bu Gong - Jhih, weteran zbrojnej walki z Chinami na wyspie Kinmen zakończonej w 1949 r. , dzieli się z nami swoim doświadczeniem. Maestro Wu, który pragnie pokoju, zbiera łuski pocisków zaśmiecających plaże i wzgórza Kinmen, a następnie wykuwa z nich noże kuchenne, które kupują chińscy turyści z kontynentu. Członkowie zespołu Sorry Youth, który produkuje muzykę odnoszącą się do mrocznej przeszłości Tajwanu, biorą udział w przeszkoleniu cywili na wypadek wojny wraz z Jackiem Yao, który przez trzy miesiące walczył w Donbasie w międzynarodowym batalionie ochotników walczących po stronie ukraińskiej. 22:35 ŻYĆ NIE UMIERAĆ. DŁUGOWIECZNI NA KAUKAZIE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Celem filmu jest nie tylko odpowiedź na pytania, dlaczego akurat na Kaukazie jest tak dużo stulatków (wbrew ciężkim warunkom życia i trudnej historii), co decyduje o długim życiu, jaki jest jego sens i czy kaukaski eliksir długowieczności można przenieść do Europy. Film przedstawia też refleksje świadków historycznych wydarzeń, ich spojrzenie na teraźniejszość i współczesne problemy rosyjskich republik kaukaskich. O sile dokumentu zadecyduje również dotarcie do rzadko pokazywanych miejsc i ludzi oraz atrakcyjna forma. 23:35 SYRYJSKIE PIEKŁO KURDÓW (SYRIA'S TICKING TIME BOMB. ROJAVA: THE KURDS, TURKEY AND ISIS.) Film dokumentalny, 56 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Kawa Akrawi Film dokumentalny - podróż do Rożawy, regionu w północno - wschodniej Syrii, gdzie odwiedzimy obszary kontrolowane przez ISIS i posłuchamy rozmów z zatrzymanymi bojownikami, ich rodzinami i miejscową ludnością, głównie kurdyjską. Ideologia tego przerażającego ruchu jest wciąż żywa, a ta grupa terrorystyczna nie działała sama. W Al - Haul powstał największy w regionie, a zarazem najgroźniejszy na świecie obóz dla uchodźców. To wylęgarnia nowego pokolenia terrorystów. Obóz jest pod kontrolą ISIS. W obozie Al Hol, dzieci śpiewają islamskie pieśni bojowe, które gloryfikują śmierć i przemoc. Życie w obozie przesiąkniętym brutalną filozofią ISIS jest wyjątkowo trudne. To wyraźne przypomnienie o dalekosiężnych skutkach konfliktu w Syrii i pilnej potrzebie współpracy międzynarodowej w celu znalezienia rozwiązania. Tureckie drony wojskowe są aktywne na niebie nad północno - wschodnią Syrią i ich celem nie są bojownicy islamskiego dżihadu, ale raczej niewinni cywile i niezbędna infrastruktura. Sytuacja w Syrii jest złożona i niestabilna, dlatego konieczne jest zrozumienie korzeni konfliktu i różnych zaangażowanych w niego podmiotów. Żyjący tu Kurdowie czują się opuszczeni, a sąsiednia Turcja wciąż im grozi. Prezydent Erdogan uważa ich za terrorystów i od lat ponawia ataki na Rożawę. Zarzuca władzom Rożawy sojusz z wywodzącą się z Turcji Partią Pracujących Kurdystanu - organizacją uznaną za terrorystyczną przez Turcję, Unię Europejską i Stany Zjednoczone. Pozbawiono ISIS kontroli nad częścią obszarów, ale to nie oznacza końca tej organizacji ani jej ideologii. Państwo Islamskie wciąż działa i organizuje zamachy. Groźba odzyskania władzy przez terrorystów z ISIS jest jak najbardziej realna, bo Rożawa została z tym problemem sama. A jeśli Kurdowie nie zdołają dłużej kontrolować ISIS? Skutki tego szybko odczuje nie tylko Europa. 00:45 INGARDEN (FILM O PROF. ROMANIE INGARDENIE) Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1997 Reżyseria: Wojciech Szulczyński Scenariusz: Wojciech Szulczyński Wykonawcy: Roman Ingarden (syn), Krzysztof Ingarden (wnuk), ks. Józef Tischner, O. Kempitz, H. Markiewicz, A. Pułtawski, K. Tarnowski, W. Stróżewski, M. Gołaszewska, A. Tymieniecka Dokument o polskim filozofie - Romanie Ingardenie, uczniu Edmunda Husserla. Najznakomitszy przedstawiciel fenomenologii w Polsce, czasem określany jako twórca "drugiej szkoły fenomenologicznej". Urodził się 5 lutego 1893 roku w Krakowie. Studia filozoficzne odbył na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie pod kierunkiem czołowego polskiego filozofa, Kazimierza Twardowskiego. Następnie wyjechał do Getyngi, aby rozpocząć przygotowywanie dysertacji doktorskiej pod kierunkiem Edmunda Husserla, słynnego inicjatora ruchu fenomenologicznego. Wraz z nim przeniósł się w roku 1916 do Fryburga Badeńskiego. Po obronie doktoratu w 1918 powrócił do kraju. Z Husserlem utrzymywał nadal stałe kontakty. Po II wojnie światowej osiadł w Krakowie, gdzie wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tu zgromadził liczne grono uczniów i sformował wokół siebie środowisko fenomenologiczne. W ciągu swego życia opublikował olbrzymią liczbę prac filozoficznych, poświęconych głównie szczegółowym analizom fenomenologicznym. Zmarł w 1970 roku w Krakowie. Roman Ingarden jako przedstawiciel szkoły fenomenologicznej, stosował jej metody do szczegółowych analiz filozoficznych. Zajmował się estetyką, ontologią, teorią poznania, etyką i teorią człowieka. Największym uznaniem cieszył się jako twórca specyficznej teorii estetyki i drobiazgowych analiz dotyczących sposobu istnienia i budowy dzieła sztuki. Zainteresowania jego związane z estetyką wynikały z chęci rozpatrzenia istnienia przedmiotu intencjonalnego, aby następnie łatwiej zrozumieć istnienie przedmiotów realnych. 01:55 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 47 SKARB POLSKICH PÓL Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Nie tak wcale dawno temu, aby zrobić sobie ubranie nie wystarczyło wyłącznie wykonanie odpowiedniego kroju, ale trzeba było utkać od podstaw sam materiał. Dlatego przez całe stulecia nasze babcie zajmowały się uprawą i obróbką lnu. Radosław Kotarski podąża tym tropem i pod czujnym okiem p. Krystyny stara się przerobić zebrany len na nici. 02:30 DAREMNA MISJA. OPOWIEŚĆ JANA KARSKIEGO - KOZIELEWSKIEGO Film dokumentalny, 37 min, Polska, 1993 Reżyseria: Janusz Weychert Scenariusz: Janusz Weychert Ukończył dwa fakultety na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, przepracował kilka lat w Ministerstwie Spraw Zagranicznych RP, znał płynnie trzy języki, znał Europę i miał doskonałą pamięć. Z tych względów Komenda Główna AK zleciła mu misję kuriera. Jan Karski - pod takim pseudonimem Jan Kozielewski działał w ruchu oporu - przyjął ją bez wahania. Odbył trzy podróże na Zachód. Latem 1942 roku miał jechać po raz czwarty - do Londynu. O tej misji dowiedzieli się Żydzi i postanowili przez niego przedstawić aliantom swoją sytuację i zażądać podjęcia działań uniemożliwiających dalszą eksterminację ich narodu. Chcieli też prosić przywódców organizacji żydowskich na zachodzie o pieniądze na korumpowanie Niemców, a prezydenta Władysława Raczkiewicza, by zwrócił się do papieża z prośba o interwencję w ich sprawie i o potępienie całego narodu niemieckiego. Jan Karski, zanim podjął się tego zadania, zapoznał się najpierw z położeniem Żydów w Polsce. Był w getcie warszawskim i z narażeniem życia przedostał się do obozu koncentracyjnego w Bełżcu. Przede wszystkim jednak Jerzy Makowiecki, jego przełożony w BIP, wręczył mu niewinnie wyglądający klucz, w który wmontowano mikrofilmy zawierające pełną dokumentację przedstawiającą sytuację Żydów w Polsce i okupowanej Europie. Z podrobionym papierami francuskiego robotnika Karski przedostał się do Paryża, gdzie przekazał klucz łącznikowi, i ruszył przez Francję do Hiszpanii, a potem do Gibraltaru, skąd przerzucono go do Anglii. W filmie, nakręconym w 1993 roku, Jan Karski opowiada o tej swojej ostatniej kurierskiej misji i o działaniach, które po dotarciu do Londynu podjął, by poinformować świat o zagładzie Żydów i prosić o pomoc dla nich. Przypomina, co w tej sprawie zrobili premier Stanisław Mikołajczyk, prezydent Władysław Raczkiewicz i minister Edward Raczyński. Wspomina swoje rozmowy z politykami brytyjskimi, a potem amerykańskimi, ich pełne rezerwy i niechęci reakcje na jego słowa, swoje rozgoryczenie. Tę opowieść kończy niezwykle skromnym stwierdzeniem: "Po 50 latach oceniam, że byłem za mały do potworności tej misji. Żydzi mnie nie wybrali. Byłem pod ręką. Skorzystali z tego, że jechałem do Londynu. Gdyby mieli kogoś lepszego...". Wini siebie, choć z opowieści jasno wynika, że to wielcy ówczesnego świata nie chcieli słyszeć o Żydach i nic nie chcieli dla nich zrobić. 03:20 ... I NIE ŻAŁUJ TEGO (FILM O FRANCISZKU WALICKIM) Film dokumentalny, 52 min, Polska, 1995 Reżyseria: Paweł Chmielewski Scenariusz: Paweł Chmielewski, Wojciech Fułek Wykonawcy: Ryszard Poznakowski, Marek Gaszyński, Józef Skrzek, Tadeusz Nalepa, Wojciech Korda, Czesław Niemen, Break Out, Niebiesko Czarni, No to co Film biograficzny "... i nie żałuj tego" ukazuje oryginalną sylwetkę, życie i dokonania "ojca chrzestnego" polskiego rock and rolla - Franciszka Walickiego (Jacka Grania), twórcy pierwszych zespołów "mocnego uderzenia", autora popularnych przebojów (śpiewanych m.in. przez Czesława Niemena, Adę Rusowicz, Wojciecha Kordę, Breakout, SBB), animatora pierwszych polskich dyskotek, inicjatora słynnych spotkań "Dinozaurów Rocka" w Operze Leśnej w Sopocie. Wkraczając w świat rock and rolla, nie był nastolatkiem. Miał już 35 lat i nie należał do pokolenia rebeliantów. Był oficerem marynarki, dziennikarzem, publicystą. Jednak resztę życia poświęcił młodzieży i jej muzycznym zainteresowaniom. Film nie przedstawia jednak historii polskiego rock and rolla, ta opowieść dotyczy czegoś innego.