TVP Dokument Piątek, 03.01.2025 05:45 DZIKA POLSKA - PAMIĘĆ KAMIENI Serial dokumentalny, 23 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński W kolejnym już odcinku razem z naszymi prowadzącymi wyruszyliśmy na Suwalszczyznę. Przewodnikiem po niej jest zamieszkały nad Czarną Hańczą prof. Andrzej Strumiłło, malarz, rzeźbiarz, grafik. "Dzika Polska" to program pokazujący świat dzikich zwierząt i przyrody oraz ludzi, którzy ją chronią. W Polsce można znaleźć niemal wszystko: od gór o charakterze alpejskim, przez szerokie plaże, czyste jeziora, pierwotne lasy, nieuregulowane rzeki, po największe mokradła. Polska przyroda na tle przyrody Europy ma szczególną wartość, bo tak wszechstronnie reprezentuje świat istot żywych całego kontynentu. Jest mniej przekształcona i mniej zniszczona. Dlatego wielu Anglików czy Holendrów, którzy pamiętają swe kraje sprzed 50-60 lat, widząc polską przyrodę, mówi: "Tak wyglądała przyroda mojego dzieciństwa?". Wśród nich są tacy, którym wcale nie spieszno zwiedzać Wawel, Malbork czy podziwiać gdańską Starówkę. Wolą godzinami przesiadywać pod podlaską wierzbą, bo gnieżdżą się w jej dziupli kolorowe kraski, tkwić w zmyślnie uszytych namiotach w dolinie górnej Narwi, gdyż obfituje ona w rzadkie w Europie zachodniej ptaki błotne, czatować za pagórkami koło Sokółki, bo czasami wychodzą na nie dzikie żubry. Program ma formę przygodowych ekspedycji w najbardziej niedostępne i dzikie miejsca w Polsce. Uczestniczą w nich Marcin Kostrzyński, znawca biologii i zachowań zwierząt oraz fotograf przyrody Tomek Kłosowski, którego intryguje odkrywanie tajemnic psychiki zwierząt i szukanie odpowiedzi na pytania o to, co jest wspólnego w zachowaniach ludzkich i zwierzęcych, takich jak: zaloty, dobieranie się w pary, opieka nad potomstwem, hierarchia w stadzie, walka, zdobywanie pożywienia. 06:15 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 47 SKARB POLSKICH PÓL Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Nie tak wcale dawno temu, aby zrobić sobie ubranie nie wystarczyło wyłącznie wykonanie odpowiedniego kroju, ale trzeba było utkać od podstaw sam materiał. Dlatego przez całe stulecia nasze babcie zajmowały się uprawą i obróbką lnu. Radosław Kotarski podąża tym tropem i pod czujnym okiem p. Krystyny stara się przerobić zebrany len na nici. 06:55 GÓRY EUROPY - ODC. 4 HUNSRUCK (THE HUNSRÜCK, GERMANY) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Jan Hinrik Drevs, Alois Berger Seria filmów dokumentalnych (4 odcinki) o europejskich pasmach górskich, które przeżywają rozkwit. Przez lata były pomijane, ale w czasach dużego zainteresowania zrównoważoną turystyką ludzie zaczynają zdawać sobie sprawę, że niektóre z najbardziej przyjaznych miejsc wakacyjnych znajdują się tuż obok. Krajobrazy niskich gór i ich niepowtarzalny urok są odkrywane na nowo. Serial dokumentalny zabiera widzów w filmową podróż po Europie, gdzie wciąż można spotkać zaskakująco różnorodną florę i faunę. Pagórkowate wzgórza, trawiaste wrzosowiska, zaskakujące swym pięknem doliny rzek i rozległe lasy, a wśród nich cietrzewie, wilki, rysie, bobry, kanie rude, orły cesarskie czy zagrożony wyginięciem sęp czarny. Odc. 4. Hunsruck to góry w Niemczech. Wielkie rzeki płynące w dolinach wydrążonych przez miliony lat głęboko w łupkach z okresu dewonu opływają pasmo górskie Hunsrück w Niemczech. To region starych zamków owianych legendami, malowniczych szlaków turystycznych i różnorodnych, rzadkich gatunków zwierząt. Góry Hunsrück leżą w południowo - zachodniej części Niemiec. Opływają je cztery duże rzeki: Ren, Mozela, Saara i Nahe. Najwyższy szczyt pasma - Erbeskopf ma 816 metrów n.p.m. Jesienią na obszarze Parku Narodowego Hunsrück - Hochwald rozpoczyna się rykowisko - sezon godowy jeleni. W dolinie Mozeli, pośród winnic i łąk płaskowyżu codziennie prowadzone jest stado liczące 250 owiec, które są bezcennym łącznikiem między różnymi biotopami. Ich przewody pokarmowe i wełna służą za zbiorowy środek transportu owadom i nasionom roślin. 07:55 LAOS - ECHA SPOKOJNOŚCI - CZĘŚĆ 1. PÓŁNOC (LAOS - ECHOES OF SERENITY EP. 1 THE NORTH) Cykl dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Christian Schidlowski Dwuczęściowa dokumentalna opowieść o Laosie, często nazywanym klejnotem Indochin. Laos może poszczycić się dziewiczym pięknem przyrody, surowymi krajobrazami krasowymi i mnóstwem wyjątkowej dzikiej fauny zamieszkującej rozległe lasy monsunowe. Kraj słynie z niespiesznego stylu życia, ale siedliska gibonów, niedźwiedzi księżycowych i słoni zanikają. W obliczu dążenia Laosu do wzrostu gospodarczego pilnym wyzwaniem staje się ochrona tego delikatnego ekosystemu. Dokument bada zawiłą równowagę między rozwojem a ekologią, ujawniając środki podjęte w celu ochrony zagrożonych gatunków i ich siedlisk w kraju, który stara się dostosować do gospodarki światowej, chroniąc jednocześnie swoje dziedzictwo naturalne. Część 1 To opowieść o północy Laosu, który jest dziewiczy, niedostępny i słabo zaludniony. To kraj, który kształtują gospodarka rolna oraz buddyzm. Czy niespieszne tempo życia autochtonów pasuje do współczesnego świata? Obszar chroniony Nam Ha to drugi pod względem wielkości rezerwat przyrody w Laosie. Właśnie stąd ekipa filmowa wyrusza w podróż przez północną część Laosu. Po drodze zahacza o rezerwaty przyrody oraz centra ruchów na rzecz ochrony przyrody. 08:50 TAJEMNICE NAJBARDZIEJ UCZĘSZCZANEGO LOTNISKA NA ŚWIECIE (SECRET LIFE OF THE AIRPORT) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: David Johnson Film dokumentalny, w którym zobaczymy jak funkcjonuje mega - lotnisko: międzynarodowy port lotniczy Hartsfield - Jackson Atlanta. Ponad ćwierć miliona pasażerów przewija się codziennie przez jego terminale, aby z ich ogromnej i złożonej sieci dostać się na pokład prawie 200 samolotów. Przy lądowaniu lub starcie samolotu co 15 sekund lotnisko obsługuje ogromna liczba ludzi i systemów, aby zapewnić jego płynne działanie. Terminali jest tak wiele, że kursuje pomiędzy nimi specjalny pociąg, który dowozi pasażerów do właściwej bramki. Jak bagaże trafiają na właściwy lot? To dzięki złożonemu, elektronicznemu systemowi znakowania. W jaki sposób tak wielu ludzi przechodzi kontrolę bezpieczeństwa na czas, aby zdążyć na swój lot? Życie na lotnisku to nie tylko ci, którzy latają, sprawne funkcjonowanie lotniska zależy również od tych, którzy prowadzą sklepy i restauracje, tych, którzy obsługują wieże kontrolne i tych, którzy dbają o czystość i bezpieczeństwo pasów startowych. Odkryjemy sekrety lotniska, zespół pracujący 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu i niesamowite technologie, które sprawiają, że to niezwykłe miejsce działa. 09:50 PRZEPUSTKA DO ŚWIATA - ODC. 6 PORTORYKO. WYSPA SKARBÓW (PASSPORT TO THE WORLD EP. 6 PUERTO RICO: TREASURE ISLAND) Cykl dokumentalny, 51 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Yohan Leduc, Fannie Leblond Licząca 15 odcinków seria geograficzno - podróżnicza, przedstawiająca różne znane i nieznane miejsca na świecie. Każdy odcinek oferuje pełny portret kraju lub regionu. 15 niezwykłych miejsc do odkrycia... Miłej podróży! Odcinek 6. Portoryko. Wyspa skarbów, która leży na Karaibach, między Dominikaną a Wyspami Dziewiczymi. Słynie z 400 kilometrów piaszczystego wybrzeża. Ale wyspa obfituje w inne niezliczone skarby: świetnie zachowane dzielnice kolonialne, parki narodowe i lasy, wspaniałe formacje geologiczne. Każdy znajdzie tu coś dla siebie. Dziedzictwo kolonialne jest pozostałością po ponad 400 latach panowania hiszpańskiego. W 1898 roku, w wyniku wojny, Portoryko przeszło w ręce Amerykanów. Owocem zawieruch historii jest urocza mieszanka kultury łacińskiej i zachodniej w otoczeniu tropikalnej przyrody. Portoryko ma wyjątkową kulturę i tradycje, barwną sceną artystyczną, muzyczną i gastronomiczną. Na wyspie popularny jest sport, zwłaszcza koszykówka, boks i baseball. Nieżyjący już baseballista, Roberto Clemente, jest lokalnym bohaterem. Niestety Portoryko boryka się z trudnościami ekonomicznymi. W maju 2017 roku, wyspa sparaliżowana ponad 70 miliardami dolarów długu, musiała ogłosić bankructwo. Odbiło się to szczególnie negatywnie na finansowaniu edukacji. Na domiar złego, w ciągu 10 lat poprzedzających bankructwo, blisko 500 tysięcy osób zdecydowało się wyemigrować do USA, głównie na Florydę. A jednak niemal 3 i pół miliona mieszkańców Portoryko emanuje zaraźliwą radością. Choćby dzięki niej, wyspa jest idealnym miejscem na niezapomniane wakacje. 10:50 O CZYM MARZĄ TYGRYSY Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2003 Reżyseria: Wiktor Skrzynecki Zdjęcia: Wojciech Staroń, Małgorzata Łupina Opowieść artystów cyrkowych, dziś już na emeryturze, o blaskach i cieniach pracy na arenie. Wspomnienia układają się w barwną paletę niebanalnych przeżyć i ciągle żywych emocji. Poparte licznymi materiałami filmowymi z dawnych i współczesnych lat, tworzą wizerunek profesji i ludzi, którzy nie zważając na trud, ból i niebezpieczeństwo dążą do wyczynów niemożliwych dla innych. Jedyną zapłatą uzasadniającą mordercze treningi i karkołomne popisy jest szczery uśmiech i spontaniczne oklaski widzów. Artyści twierdzą, że właśnie to liczy się dla nich najbardziej - daje poczucie pięknie spełnionego życia. Pan Michał występował na arenie jako człowiek-guma, potrafił robić ze swoim ciałem nieprawdopodobne rzeczy, wyginać je i splatać wbrew anatomicznej budowie. Ćwiczenia rozpoczął w wieku sześciu lat i - jak wspomina - początki były najtrudniejsze. Wypracowanie gibkości i niezwykłej elastyczności wiązało się z dużym bólem. U szczytu kariery, w wieku 33 lat, musiał zrezygnować z zawodu. Kręgosłup nie wytrzymał obciążenia, pan Michał przeszedł na rentę. Uszkodzony kręgosłup stale daje o sobie znać. Jego żona, pani Halina, była treserką węży, a później tygrysów. Podczas jednego z występów została zaatakowana przez czworonożnego drapieżnika. Wykonując numer, potknęła się i upadła, a wtedy tygrys chwycił ją za głowę i kark, próbował pożreć. Asystujący jej na arenie mąż bezskutecznie próbował odciągnąć zwierzę. Po chwili do ataku ruszyły pozostałe tygrysy. Jak udało się opanować sytuację, pani Halina nie pamięta, straciła przytomność. Kiedy wykurowała rany, wróciła do pracy. Te i podobne opowieści, dramatyczne i zabawne zarazem anegdoty, oddają to, co jest istotą życia artysty cyrkowego - trud, aplauz, niebezpieczeństwo. 11:25 POLSKIE DZIEDZICTWO S.I - ODC. 5 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski Zdjęcia: Damian Szprejda, Marcin Szymański, Michał Ławreńczuk Prowadzący: Stefan Tompson Lektor: Jarosław Łukomski W tym odcinku Stefan Tompson zabiera nas w podróż do niewielkiej miejscowości Ołyka, której nazwa pochodzi od słowa "łyka", służącego do wyrobu m.in. kapci. Tutaj swoją siedzibę miał jeden z najpotężniejszych rodów Polski - ród Radziwiłłów. Zamek w Ołyce został zbudowany w połowie XVI wieku i z biegiem lat ulegał licznym przebudowom, dokonywanym przez kolejnych właścicieli. Dziś, choć świetność zamku w Ołyce pozostaje jedynie ulotnym wspomnieniem, jest on dużą atrakcją historyczną. 12:00 LEGENDA ORIENT EXPRESSU (ORIENT EXPRESS - A TRAIN WRITES HISTORY) Film dokumentalny, 58 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gerhard J. Rekel Scenariusz: Gerhard J. Rekel Lektor: Marek Ciunel Wprowadzenie Orient Expressu - zwanego również "pociągiem pociągów" - na tory wymagało nie lada wytrwałości. Kilkukrotnie ambitny projekt Georges' a Nagelmackersa był bliski porażki, ponieważ belgijski przedsiębiorca stanął w obliczu bankructwa swojej firmy produkującej wagony sypialne, Compagnie International des Wagons - Lits (CIWL). Mimo to nie ustawał w dążeniu do celu - połączenia stolic Europy siecią nocnych pociągów. 13:05 ŻYĆ NIE UMIERAĆ. DŁUGOWIECZNI NA KAUKAZIE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Celem filmu jest nie tylko odpowiedź na pytania, dlaczego akurat na Kaukazie jest tak dużo stulatków (wbrew ciężkim warunkom życia i trudnej historii), co decyduje o długim życiu, jaki jest jego sens i czy kaukaski eliksir długowieczności można przenieść do Europy. Film przedstawia też refleksje świadków historycznych wydarzeń, ich spojrzenie na teraźniejszość i współczesne problemy rosyjskich republik kaukaskich. O sile dokumentu zadecyduje również dotarcie do rzadko pokazywanych miejsc i ludzi oraz atrakcyjna forma. 14:05 KANADA - SZTUKA PRZETRWANIA NA DZIKIEJ PÓŁNOCY (CANADA - SURVIVING THE WILD NORTH / KANADA - DER WEITE NORDEN) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2022 Reżyseria: Verity White, Patrick Morris Film dokumentalny o Kanadzie, która jest rozległym krajem z największym nietkniętym lasem na planecie. Ma ponad dwa miliony jezior i rzek oraz najdłuższą linię brzegową na ziemi. To dziki przyczółek i dom dla niektórych z najbardziej zadziwiających dzikich zwierząt na świecie. Akcja filmu rozpoczyna się w środku lata, w zatoce Hudson na dalekiej północy Kanady, gdzie niedźwiedzie polarne nauczyły się zasadzać na wieloryby bieługi, które odwiedzają ciepłe ujścia rzek w celu rozmnażania się. Gdy Kanada się ociepla, jej wybrzeże Pacyfiku również ożywa. Zimą temperatury spadają w rozległych lasach borealnych, które pokrywają znaczną część środkowej Kanady. Ryś kanadyjski poluje na zająca w rakietach śnieżnych w odwiecznym pojedynku, wielka, szara sowa wykorzystuje swój nienaganny słuch, by złapać nornika rdzawogrzbietego, północne latające wiewiórki dzielą się wspólnym ciepłem, aby przetrwać w dziuplach drzew, a wataha wilków współpracuje, aby strategicznie wypędzić stado karibu z zamarzniętego jeziora w głęboki leśny śnieg. Przetrwanie w tej krainie boomu i upadku polega na pomaganiu sobie nawzajem, pełnej harmonii ze środowiskiem oraz wiedzy, jak i kiedy działać. 15:05 LAOS - ECHA SPOKOJNOŚCI - CZĘŚĆ 2. POŁUDNIE (LAOS - ECHOES OF SERENITY EP. 2 THE SOUTH) Cykl dokumentalny, 42 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Christian Schidlowski Dwuczęściowa dokumentalna opowieść o Laosie, często nazywanym klejnotem Indochin. Laos może poszczycić się dziewiczym pięknem przyrody, surowymi krajobrazami krasowymi i mnóstwem wyjątkowej dzikiej fauny zamieszkującej rozległe lasy monsunowe. Kraj słynie z niespiesznego stylu życia, ale siedliska gibonów, niedźwiedzi księżycowych i słoni zanikają. W obliczu dążenia Laosu do wzrostu gospodarczego pilnym wyzwaniem staje się ochrona tego delikatnego ekosystemu. Dokument bada zawiłą równowagę między rozwojem a ekologią, ujawniając środki podjęte w celu ochrony zagrożonych gatunków i ich siedlisk w kraju, który stara się dostosować do gospodarki światowej, chroniąc jednocześnie swoje dziedzictwo naturalne. Część 2 to opowieść o południowej części Laosu. Bajkowy, krasowy krajobraz, lasy pełne tajemnic oraz niepowtarzalny ekosystem. Ta część kraju z tysiącami wysp na Mekongu, zdołała zachować swój odwieczny urok. Przyroda jest jednak zagrożona przez kłusownictwo i wylesianie. Sześćsetkilometrowa podróż przez południową część kraju ukaże urokliwą powolność Laosu. Rezerwat przyrody Phu Hin Bun leży w prowincji Khammouane w środkowej części kraju. Stąd ekipa filmowa wyrusza w podróż przez południowy Laos - jego zachwycające krajobrazy, rezerwaty przyrody oraz świat zwierząt. Trasa biegnie wzdłuż rzeki Mekong, która tworzy tu granicę z Tajlandią, aż do wodospadów Khone Phapheng na granicy z Kambodżą. Wiele wiejskich dróg w Laosie jest w fatalnym stanie. Często szybciej podróżuje się wodą. 15:55 MOST BROOKLIŃSKI - ARCYDZIEŁO INŻYNIERII (BROOKLYN BRIDGE: AN ENGINEERING MASTERPIECE / DIE ERBAUER DER BROOKLYN BRIDGE) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Andre Schäfer Film dokumentalny o Moście Brooklińskim, który jest jednym z największych zabytków Nowego Jorku, cudem inżynierii swoich czasów i ikoną amerykańskiej kultury. Między innymi dzięki rzadko pokazywanym archiwalnym zdjęciom z okresu budowy oraz animowanym scenom dokument sprawia, że cała konstrukcja mostu jest widoczna dla widza. Fakt nieznany wielu: jego powstanie jest głęboko splecione z historią niemieckiej rodziny inżynierów Roebling - i dramatyczną historią imigracji z Niemiec do Nowego Świata. To nie tylko olśniewająca historia emigracji, ale także kobiety, która odegrała integralną rolę w ukończeniu amerykańskiego przełomu. Uwieczniamy historię sukcesu rodziny Roeblingów, której patriarcha przeniósł ideę takiej konstrukcji ze Starego Świata do Nowego. To dzięki niemu most rozciąga się teraz nad East River - gigantyczne wyzwanie i ogromny wyczyn inżynieryjny. 17:00 PRZEPUSTKA DO ŚWIATA - ODC. 7 ARMENIA. DUMNA I WALECZNA (PASSPORT TO THE WORLD EP. 7. ARMENIA: PROUD AND FIERCE) Cykl dokumentalny, 52 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Yohan Leduc, Fannie Leblond Licząca 15 odcinków seria geograficzno - podróżnicza, przedstawiająca różne znane i nieznane miejsca na świecie. Każdy odcinek oferuje pełny portret kraju lub regionu. 15 niezwykłych miejsc do odkrycia... Miłej podróży! Odcinek 7 - "Armenia". Ormiańską przygodę ekipa filmowa rozpoczyna w Azji Środkowej. W Anatolii zatrzymuje się nad brzegiem jeziora Wan. Podczas biwaku podziwia skały i kościół nad lśniącymi wodami. Następnego dnia, kieruje się na wschód, zostawiając za sobą wyspę Akdamar. To region dawniej znany jako Wielka Armenia - kraina o tajemniczej historii. W drodze do Republiki Armenii i Karabachu twórcy odkrywają ślady zapomnianego świata, ukryte zakątki, piękne krajobrazy i wioski z dachami, na których suszą się owoce. Król Waspurakanu, starożytnej prowincji Armenii, na maleńkiej wyspie, zbudował pałac, klasztor i kościół. Zachował się jedynie kościół - Świętego Krzyża - piękna świątynia zdobiona turkusem morza. Jej wspaniałe płaskorzeźby wynoszą ją do rangi skarbów ormiańskiej architektury. Ani to miasto na granicy Turcji i Armenii. Dziś zostały po nim tylko ruiny. Miasto tysiąca i jednego kościołów było jedną ze stolic Armenii i głównym przystankiem na Jedwabnym Szlaku. 18:05 TAJEMNICE KRÓLEWSKIEJ POSIADŁOŚCI - FROGMORE (SECRETS OF THE ROYAL ESTATE: FROGMORE COTTAGE) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Mark Moreve Cykl 3 filmów dokumentalnych opowiadających o królewskich posiadłościach w Wielkiej Brytanii. Odc. 1. Frogmore Estate - posiadłość jest od ponad 300 lat jest ulubioną rezydencją królewską, cieszącą się sławą mieszkających tam członków rodziny królewskiej: księcia i księżnej Sussex Harry’ego i Meghan. Stojący około pół mili na południe od zamku Windsor w Windsor Home Park, Frogmore House jest rezydencją królewską od 1792 roku. Z historią przyćmioną przez najemców. Został nazwany rezydencją królewskich odrzutów i przyczółkiem dla wyrzutków. Kto mieszkał tam przed Harrym i Meghan? Kto następny się wprowadzi? I w jaki sposób para, która złamała konwencję, zdecydowała się przekształcić ten zabytkowy budynek w swój dom? Od wegańskich farb po radykalne renowacje warte 2 miliony funtów, od tajemniczych ogrodów po święte mauzolea, usłyszymy zaskakujące historie członków rodziny królewskiej, którzytu rezydowali, a prochy niektórych z nich tutaj spoczywają. Tajemnice słynnej posiadłości Frogmore, widzianej oczami tych, którzy ją pielęgnowali, odnawiali i pracowali nad tym, aby stała się jedną z najbardziej fascynujących posiadłości królewskich. 19:05 ALAIN DELON JAKIEGO NIE ZNAMY (ALAIN DELON, A UNIQUE PORTRAIT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2015 Reżyseria: Philippe Kohly Fascynujący portret aktora, któremu przez całe życie udaje się zachować maskę tajemniczości. Alain Delon, twarz 87 filmów i najprzystojniejszy francuski aktor wypowiada się w serii wywiadów udzielanych podczas prawie 50. lat pracy zawodowej. Liczne fragmenty filmów z jego udziałem przybliżają nam ścieżkę jego kariery począwszy od pierwszych francuskich filmów sensacyjnych po międzynarodowe produkcje. 20:10 WOJNA DOMOWA Film dokumentalny, 78 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksander Zalewski Scenariusz: Aleksander Zalewski Zdjęcia: Piotr Chodura Muzyka: Antoni Wojnar Historia Imada - Syryjczyka, który w 1990 roku opuścił swoją ojczyznę i wyjechał do Polski, gdzie założył rodzinę. Jego losy śledzimy na przestrzeni kilku lat, a także poznajemy historię jego młodości przedstawioną za pomocą archiwalnych ujęć z dawnej Syrii użytych w charakterze impresyjnych wspomnień. Sednem filmu jest jednak organizowana przez Imada w 2013 roku wyprawa pomocowa do Syrii, która okazuje się niezwykle kontrowersyjnym i przejmującym doświadczeniem dla całej rodziny. Zetknięcie z niewyobrażalnie okrutną wojną jest jak choroba, która po powrocie zaczyna trawić bohaterów od środka, wywołując długotrwałe konsekwencje dla ich dalszych losów. To film o cenie, jaką płaci się za porzucenie swojego naturalnego środowiska. Bywa, że jest ona wyjątkowo wysoka. 21:25 DZIECI ISIS, OFIARY WOJNY (IRAQ'S LOST GENERATION / ENFANTS DE DAESH, LES DAMNES DE LA GUERRE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Anne Poiret Film dokumentalny opowiada o losie dzieci, które były w strukturach ISIS albo są dziećmi bojowników ISIS. Stąd tytuł oryginalny brzmi "Enfants de Daech". Daech to inna nazwa ISIS. Film pokazuje sytuację w Iraku w kilka lat po zakończeniu wojny. Żyje tu około kilkudziesięciu tysięcy tzw. dzieci ISIS, których rodziny przysięgły wierność kalifatowi. Są napiętnowane, a ich istnienie nie jest prawnie uznane w Iraku, który uważany jest za kraj "po ISIS". Dzieci te bez id nie mają dostępu do opieki medycznej, pomocy żywnościowej, ani do edukacji. Dokument Anne Poiret to bezprecedensowe śledztwo dające głos tym nieletnim, wyrzutkom społecznym nowego Iraku, którym tylko garstka organizacji pozarządowych stara się pomóc. Film ten przybiera formę podróży po okolicach Mosulu, w irackim Kurdystanie i północno - wschodniej Syrii, po ziemiach rozdartych wojną, aby spotkać się z pokoleniem, które przetrwało panowanie tak zwanego Państwa Islamskiego, wojnę o wyzwolenie i wynikającą z niej przemoc, a teraz próbuje znaleźć przyszłość pomiędzy odpornością a zemstą. Film nagrodzony International Emmy Award w 2022 roku. 22:35 MÓW MI MARIANNA Film dokumentalny, 74 min, Polska, 2014 Reżyseria: Karolina Bielawska Scenariusz: Karolina Bielawska Zdjęcia: Kacper Czubak Aktorzy: Jowita Budnik, Mariusz Banaszewski Marianna to czterdziestoletnia atrakcyjna kobieta. Powoli wchodzimy w jej życie, by zrozumieć decyzję, jaką podjęła. Odeszła od osób, które kochała. Pozwała rodziców do sądu, bo tylko tak mogła zmienić zapis w metryce. A wszystko po to, by zmienić płeć i po prostu być sobą. Opowieść o Mariannie jest dwuwątkowa. Teatralna, gdzie zmaga się z przeszłością oraz dokumentalna, gdzie walczy z nieoczekiwanymi sytuacjami, które dramatycznie zmieniają jej los. Okazało się, że życie napisało scenariusz, jakiego nikt się nie spodziewał, a cena wolności i wymarzonej kobiecości jest bardzo wysoka. Kiedy Marianna chce być Marianną do końca, nie tylko emocjonalnie, ale też cieleśnie i prawnie musi zrezygnować z całego swojego dotychczasowego życia. Musi zostawić żonę i córki, pogodzić się z odrzuceniem i brakiem akceptacji ze strony rodziców, z samotnością. Ale pragnienie bycia kobietą, życia w zgodzie z własnym ciałem i tożsamością, jest silniejsze. Starając się o zmianę metryki, przygotowując się do operacji zmiany płci, Marianna pełna jest entuzjazmu i wiary w przyszłość. Kiedy jednak jej życie nieoczekiwanie łamie choroba, wybrzmiewa cały dramat tej egzystencji. W tym poruszającym dokumencie Karolina Bielawska portretuje swoją bohaterkę z szacunkiem i z ogromną dozą czułości. wyważony sposób odsłania jej emocje i motywacje, subtelnie opisuje relacje z bliskimi, pokazuje i utratę, i narodziny miłości. Do warstwy dokumentalnej autorka dodaje teatralną ramę, pozwalającą Mariannie nazwać i wytłumaczyć sobie i innym każdy ze swoich trudnych wyborów. Ciągle temat emocjonuje, budzi w społeczeństwie pytania. Dokument Karoliny Bielawskiej nie odpowiada na nie. Burzy mity, pokazując człowieka z krwi i kości, żyjącego tu i teraz, pokonującego określone bariery, będącego czyimś dzieckiem, czyimś rodzicem. Nagrody: 2015 Kraków (Krakowski Festiwal Filmowy - Międzynarodowy Konkurs Dokumentalny) - Złoty Róg dla najlepszego filmu dokumentalnego; Nagroda Publiczności; Los Angeles (Festiwal Filmów Polskich) - Nagroda "Hollywood Eagle Documentary Award"; Chicago (Festiwal Filmu Polskiego w Ameryce) - Nagroda Krytyków Chicagowskich; Warszawa (Międzynarodowy Festiwal Filmowy WATCH DOCS "Prawa Człowieka w Filmie") - Nagroda Publiczności; 2016 Tel Awiw (Festiwal Filmowy "DocAviv") - Nagroda dla najlepszego filmu; 2017 Nagroda Polskiego Kina Niezależnego im. Jana Machulskiego - w kategorii: najlepszy film. Producent: Studio Filmowe Kalejdoskop Telewizja Polska S. A. 2014 24:00 PRAWDZIWE PSY - ODC. 7/12 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2001 Reżyseria: Krzysztof Lang, Patryk Vega, Marcin Koszałka Zdjęcia: Walter Sarkowicz, Marcin Koszałka Na placu ćwiczeń Oddziału Prewencji starszy posterunkowy Grzegorz Wójciak prowadzi zajęcia z młodymi policjantami. Funkcjonariusze przygotowują się do przeciwdziałania ewentualnym zamieszkom podczas manifestacji pierwszomajowej. Część ćwiczących ma pozorować zachowania manifestantów, druga grupa ma się nauczyć pacyfikowania demonstrantów zakłócających porządek. Starszy posterunkowy jako drużynowy będzie dowodził akcją, a podczas ćwiczeń instruuje mniej doświadczonych młodych kolegów. 1 maja na korytarzu Oddziału Prewencji odbywa się odprawa funkcjonariuszy skierowanych do ochrony manifestacji. Po jej zakończeniu policjanci wsiadają do samochodów czekających na placu apelowym i na sygnałach udają się na miejsce operacji. Podkomisarz Sławomir Opala i jego partner z Wydziału Zabójstw, Krzysztof Tkaczyk, kontynuują śledztwo w sprawie zabójstwa homoseksualisty z Ochoty. Opala prosi Tkaczyka o załatwienie u naczelnika Dyjasza pieniędzy na czekające ich spotkanie z płatnym informatorem, mogącym udzielić informacji istotnych dla dalszych postępów śledztwa. Spotkanie daje obiecujące rezultaty. Informator sporo wie o sprawie i jest gotów naprowadzić policjantów na trop osób zamieszanych w zabójstwo. Propozycja zostaje przyjęta i Opala wyznacza termin następnego spotkania. Przed siedzibą OPZZ na Krakowskim Przedmieściu zebrali się uczestnicy pierwszomajowego pochodu należący do ugrupowań lewicowych. Na miejscu są też grupy anarchistyczne. Jeszcze przed rozpoczęciem manifestacji padają wrogie hasła, ujawnia się wzajemna agresja. Policjanci interweniują, oddzielają kordonem grupy demonstrantów i ruszają z "podwójnym" pochodem, starając się utrzymywać porządek i zapewnić pokojowy charakter manifestacji. Na trasie dochodzi do poważnego incydentu. W grupie osób szczególnie agresywnych znajduje się mężczyzna uzbrojony w bagnet. Policjanci sprawnie wyłuskują go z tłumu. Okazuje się, że jest to Lech Grobelny, znany z głośnej afery bankowej. Zostaje rozbrojony i aresztowany do wyjaśnienia. Policjantami znajdującymi się na czele manifestujących anarchistów dowodzi Grzegorz Wójciak. Ćwiczenia przyniosły pożądany rezultat. Dzięki znajomości wielu wariantów zachowania demonstrantów i biernej, lecz zdecydowanej postawie sił porządkowych, udaje się uniknąć prowokacji, a zgromadzeni zachowują się coraz spokojniej. Wreszcie koniec. Po powrocie do koszar można spokojnie wziąć prysznic w łaźni. W Wydziale Kryminalnym odbywa się żmudne sprawdzanie wydruków komputerowych z danymi osób wytypowanych podczas śledztwa w sprawie seryjnego gwałciciela nazwanego "Szklarzem". Dane są porównywane z portretem pamięciowym poszukiwanego, co pozwala wyeliminować znaczną grupę podejrzanych. Informacje, jakie podkomisarz Opala uzyskuje od "swojego człowieka", okazują się bardzo przydatne w sprawie zabójstwa na Ochocie. Najbardziej prawdopodobnym podejrzanym jest znany w okolicach Dworca Centralnego przestępca o imieniu Konrad. Informator wskazuje nawet adres, pod ten którym się ukrywa. Opala natychmiast udaje się z konfidentem na ulicę Kolejową, by na miejscu dokonać oględzin i wybrać wariant aresztowania podejrzanego. 00:35 WYSPIAŃSKI - KRAKÓW - MELANCHOLIA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1996 Reżyseria: Wojciech Szulczyński Scenariusz: Wojciech Szulczyński, Leszek Danilczyk Wykonawcy: Tadeusz Kantor, Jan Błoński, Józef Tischner, Mieczysław Porębski Film przedstawia związki Stanisława Wyspiańskiego z Krakowem poprzez rozmaite projekty, które artysta realizował w mieście i dla miasta, a także o jego związkach z modernistyczną filozofią i estetyką. O Wyspiańskim wypowiadają się: Tadeusz Kantor, Mieczysław Porębski, Jan Błoński, ks. Józef Tischner. W filmie zamieszczono też zdjęcia współczesnego Krakowa. 01:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 48 ŚLĄSK NIEOCZYWISTY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Śląsk to nie tylko węgiel, kopalnie i rolada wołowa z kluskami, ale także niezwykle bogata historycznie kraina. Już samo jej umiejscowienie może być dla wielu sporym zaskoczeniem. Radosław Kotarski rusza śladami mniej znanych śląskich impresji i wydobywa je na światło dzienne. 02:15 HALINA WE WSPOMNIENIACH MARIANA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 1993 Reżyseria: Ludwik Perski Zdjęcia: Zbigniew Skoczek Wykonawcy: Marian Brandys Poznał ją u Broszkiewiczów w Warszawie, a właściwie - w jakiś czas potem - w Zakopanem, i to bardziej z jej niż z własnej inicjatywy. Od opisu tego spotkania Marian Brandys zaczyna opowieść o zmarłej w 1989 r. żonie - wielce utalentowanej aktorce i znanej działaczce opozycji, Halinie Mikołajskiej. Jest to zarazem opowieść o jej rodzinie, środowisku, wspólnych przyjaciołach, sąsiadach, a także o sobie: nieznającym się na teatrze pisarzu, związanym z kobietą, dla której teatr był pasją. Wspomnienia Brandysa uzupełniają fragmenty zarejestrowanych na taśmie spektakli z udziałem Haliny Mikołajskiej oraz jej występów w salach przykościelnych, kiedy w latach 80. zdecydowała się jednak teatr opuścić. Ta wartka, pełna ciepła, zadumy, humoru i ironii opowieść jest ostatnim filmem znanego dokumentalisty Ludwika Perskiego. 03:15 ROGATE DUSZE Film dokumentalny, 57 min, Polska/Niemcy, 1995 Scenariusz: Jacek Bławut Zdjęcia: Jacek Bławut, Klaus Hennrich, Hans Jurgen Muller, Jerzy Rudziński Wzdłuż granic całej Francji rozsiane są punkty werbunkowe Legii Cudzoziemskiej. Kandydat musi mieć ukończone 18 lat i nie więcej niż lat 40. Przechodzi badania lekarskie, testy sprawnościowe i psychologiczne, po czym podpisuje pięcioletni kontrakt. Jeżeli podpisuje go po raz pierwszy, nie może stawiać w nim żadnych warunków. Wybiera też sobie pseudonim, który przez cały czas służby będzie zastępował jego imię i nazwisko. Po szkoleniu wojskowym świeżo upieczony legionista zostaje wcielony do jednego z regimentów - na Tahiti, Mayotte, Dżibuti lub w Gujanie Francuskiej. W Legii służą mężczyźni z różnych zakątków świata, o różnych wyznaniach i światopoglądzie - muzułmanie, protestanci, katolicy, ateiści. Dlatego też drugi punkt legionowej przysięgi brzmi: "Każdy legionista jest twoim towarzyszem broni - bez względu na pochodzenie, religię, rasę. Czujesz się z nim związany, jak nakazuje zespolenie w jednej, wielkiej rodzinie". Olbrzymie znaczenie przykłada się w Legii do tradycji świąt Bożego Narodzenia, które mają łączyć wszystkich jej członków. Jest to dla legionistów święto rodzinne - wszyscy składają sobie życzenia, a kompanie biorą udział w konkursie na najlepszą szopkę. Bohater filmu Mariusz N. trzy lata temu usłyszał od znajomych o Legii Cudzoziemskiej. Zafascynowany tą opowieścią pojechał do Francji, by szukać przygody. Dotarł do punktu werbunkowego i został legionistą. Na ochotnika zgłosił się do służby w Sarajewie - był żądny mocnych wrażeń. W czasie jednego z patroli został ciężko ranny - stracił dużo krwi, a jego noga została zdruzgotana na wyskości biodra. Przytomność odzyskał dopiero po dwóch tygodniach. Gdy uświadomił sobie, że amputowano mu nogę, myślał jedynie o tym, jak skończyć ze sobą. Nie zrobił tego jedynie dzięki swojej dziewczynie Dorocie. Mozolnie uczył się chodzić z protezą, ćwiczy całymi dniami, bo chce wrócić do swego domu - do Legii. Z pokorą mówi, że cena, jaką zapłacił, nie była najwyższa, ważniejsza była pomoc, jaką niósł ofiarom wojny w byłej Jugosławii.