TVP Historia Poniedziałek, 30.12.2024 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 30 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1805 - Trybunat, czyli jedna z ówczesnych francuskich izb prawodawczych zaproponowała Napoleonowi przyjęcie przydomka "Wielki"; 1905 - w Wiedniu odbyło się pierwsze wykonanie najsławniejszej operetki "Wesołej wdówki" Franciszka Lehara; 1924 - amerykański astronom Edwin Hubble wykazał, że mgławice są systemami gwiezdnymi podobnymi do galaktyk; 1985 - ukazało się w podziemnym obiegu pierwsze wydanie książki Teresy Torańskiej "Oni". 06:45 POLSKIE PARKI NARODOWE - PIENIŃSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 07:10 MAGICZNE PODHALE Z SEBASTIANEM KARPIELEM BUŁECKĄ - ODC. 9 SEZON I - KOLEJKA NA KASPROWY WIERCH Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jakub Baryga Scenariusz: Jakub Baryga Zdjęcia: Łukasz Rogowski, Aleksander Macierzyński, Adam Sienkiewicz Prowadzący: Sebastian Karpiel - Bułecka Lektor: Sebastian Karpiel - Bułecka Sebastian zabierze widzów na Kasprowy Wierch i kolejkę, która wozi turystów od 90 lat. Pomysł na budowę kolejki zrodził się w głowie ówczesnego wiceministra transportu, Aleksandra Bobkowskiego. Bobkowski był nie tylko politykiem, ale i narciarzem oraz członkiem międzynarodowej federacji narciarskiej. Dzięki jego staraniom, w lutym 1929 r. w Zakopanem odbyły się pierwsze zimowe mistrzostwa świata. Budulcem Kasprowego, oprócz drewna, był kamień, który przy pomocy prowizorycznej kolejki i transportu konnego, dostarczano na górę. O specyfice pracy w kamieniu, podbudowywaniu nim domów, opowie - przy pracy - kamieniarz, Stanisław Gąsienica. 07:35 PRZYPADEK POLSKI. POLITYKA I IDEE - ADAM JERZY CZARTORYSKI ODC. 25 Magazyn historyczny, 23 min, Polska, 2023 Scenariusz: Jacek Kloczowski Zdjęcia: Wojciech Kursa Cykl programów przedstawiających w syntetyczny sposób najważniejsze postacie polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, reprezentujące różne nurty i środowiska ideowe. Wśród proponowanych ponad trzydziestu postaci są m.in. Stanisław Koźmian, Maurycy Mochnacki, Adam Jerzy Czartoryski, Zygmunt Krasiński, Stanisław Cat - Mackiewicz. 08:05 WESOŁYCH ŚWIĄT Film TVP, 55 min, Polska, 1977 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Aleksander Lipowski Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Krzysztof Majchrzak, Janusz Kłosiński, Władysław Kowalski, Ewa Wiśniewska, Zdzisław Kozień, Ferdynand Matysik, Zdzisław Maklakiewicz, Grzegorz Warchoł, Maria Czubasiewicz, Zdzisław Szymborski, Renata Kretówna Humoreska obyczajowa, której akcja toczy się tuż przed Bożym Narodzeniem. Dwaj mężczyźni, przewożący rozlatującą się ciężarówką partię choinek z Bieszczad do Warszawy, postanawiają przy okazji świąt odwiedzić stołecznych znajomych. Szofer Ruina wybiera się do Reni - plastyczki, z którą łączył go niegdyś przelotny, wakacyjny romans. Dziś dawna kochanka jest mężatką, a o Ruinie dawno zapomniała. Jego niespodziewana wizyta stawia kobietę w niezwykle kłopotliwej sytuacji. Nie wiedząc za bardzo, co począć, zostawia gościa w towarzystwie męża, a sama na długo znika w głębi mieszkania. Prymitywny szofer stara się za wszelką cenę dowieść wyższości nad starszym, kulturalnym mężem Reni. Skutek jego zabiegów jest jednak przeciwny do oczekiwań. Wściekłemu i upokorzonemu Ruinie pozostaje tylko czym prędzej opuścić mieszkanie dawnej kochanki. Równie gorzkie rozczarowanie staje się udziałem drugiego z szoferów, który postanowił odwiedzić dawnego przyjaciela z partyzantki, obecnie dygnitarza. W rezultacie obaj bohaterowie z uczuciem ulgi wracają w Bieszczady. 09:05 HISTORIA POLSKI - ZWYCIĘSTWO. POWSTANIE WIELKOPOLSKIE 1918 - 1919 Film dokumentalny, 78 min, Polska, 2019 Reżyseria: Dominika Wójcik - Skolimowska, Tadeusz Litowczenko Scenariusz: Tadeusz Litowczenko Producentem dokumentu jest Fundacja Obywatelska Bazar, koproducentem Wielkopolskie Muzeum Niepodległości. Jest to pierwszy pełnometrażowy film dokumentalny o bohaterskim zrywie sprzed ponad stu lat. Obraz ma nie tylko przywrócić pamięć o powstaniu, ale i pozwolić zrozumieć jego znaczenie dla odradzającego się po pierwszej wojnie światowej państwa polskiego. W filmie wykorzystano niepublikowane do tej pory francuskie materiały archiwalne, m.in. pokazujące jak wyglądał Poznań i wielkopolska armia w czasie walk powstańczych w 1918 i 1919 roku. Zobaczymy unikatowe obrazy z pierwszej wojny światowej z muzeum w Waszyngtonie czy materiały filmowe i ikonograficzne Polskiej Filmoteki Narodowej. W dokumencie znalazły się też zdjęcia pochodzące z rodzinnych kolekcji potomków uczestników powstania. Prezentowane są wspomnienia gen. Józefa Dowbor - Muśnickiego, Arkadego Fiedlera, skautki Sławy Budaszówny i uczestnika Powstania Jana Kąkolewskiego. Archiwalia przeplatają się ze scenami fabularyzowanymi, w tym zbiorowymi, które postały dzięki zaangażowaniu setek mieszkańców Poznania. Animacje dodają współczesnego ducha starym fotografiom i pocztówkom, nie zmieniając przy tym ich wartości. Reżyserami są Tadeusz Litowczenko i Dominika Wójcik - Skolimowska. Konsultantem merytorycznym filmu jest Marek Rezler. 10:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SOJUSZNICY Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony powstaniu warszawskiemu i 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. W programie pokazano eksponaty Imperial War Museum w Duxford w Wielkiej Brytanii, wykorzystano także fragmenty filmu "Najkrótsza droga" (reż. Zbigniew Jaszcz). 10:55 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - ODC. 3 LODOWIEC ALETSCHGLETSCHER (UNTAMED SWITZERLAND 03. THE GREAT ALETSCH GLACIER / WILDE SCHWEIZ 03. ALETSCHGLETSCHER) Serial dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Anne Wigger Szwajcaria jest dzika i piękna, mała, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią kraju. I nadal istnieją miejsca, które obiecują nieskalaną przyrodę: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. To będzie wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. W odcinku trzecim - Aletschgletscher. Grosser Aletschgletscher, największy lodowiec Alp leży w Alpach Berneńskich, w kantonie Valais w Szwajcarii. Aletsch ma długość 23, 6 km (2002 r.), zajmuje powierzchnię 117, 6 km² i składa się z ok. 27 mld ton lodu. U schyłku małej epoki lodowej w roku 1850 lodowiec miał długość 27 km. Lodowiec jest objęty rezerwatem znajdującym się na liście światowego dziedzictwa UNESCO, razem ze szczytami Bietschhorn i Jungfrau. 11:50 SPÓR O HISTORIĘ - KOŚCIÓŁ KRESOWY W SZPONACH SOWIECKICH Debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Jesienią 1939 roku, niemal natychmiast po wkroczeniu w granice Polski, Sowieci przystąpili do akcji niszczenia Kościoła katolickiego. Księży, zakonników i zakonnice poddano represjom. Wielu duchownych wysłano do łagrów w głąb Związku Sowieckiego. Zamknięto instytucje kościelne, a ich majątek został rozgrabiony. Zajęcie wschodnich terenów Rzeczypospolitej przez Niemcy w 1941 roku nie oznaczało, że Kościół katolicki odzyskał wolność. Zmieniły się sposoby prześladowań. Po powrocie wojsk sowieckich do wschodniej Polski w 1944 roku natychmiast przystąpiono do walki z katolikami. Dlaczego sowieccy komuniści uważali Kościół katolicki za swojego największego wroga? 12:25 TYGRYSY EUROPY - S. II ODC. 16 (SERIA II ODC. 5) - PRZYLĄDEK DOBREJ NADZIEI Serial komediowy TVP, 42 min, Polska, 2003 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza Zdjęcia: Wojciech Rawecki Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Janusz Rewiński, Beata Ścibakówna, Joanna Kurowska, Jerzy Gruza, Piotr Zelt, Wojciech Cygan Elżbieta Nowakowa zakłada stowarzyszenie "Być" i - wzorem króla Stanisława Augusta - postanawia organizować obiady czwartkowe, na których bywaliby ludzie kultury. Za radą Moniki, nauczycielki latorośli prezesostwa, na pierwsze spotkanie zaprasza młodego, obiecującego literata, Sławomira Koksa, który wyjaśnia zebranym praktyczną różnicę między poezją i prozą. Pech chce, że tego samego dnia do willi Nowaków wraca wysłany przez nich na wieś wujek Zejdżek, który setnie wynudził się na prowincji. Teraz próbuje brylować wśród gości zaproszonych na czwartkowe przyjęcie, ale tylko przynosi Elżbiecie wstyd swoim bezpośrednim zachowaniem. Edward wybawia żonę z opresji i zabiera wujka do swojego gabinetu, aby porozmawiać z nim o interesach. Proponuje mu założenie firmy typu off-shore z siedzibą położoną możliwie jak najdalej od polskich urzędów skarbowych, najlepiej w RPA. Wujek przystaje na propozycję, zadowolony Nowak organizuje nawet konferencję prasową, aby poinformować dziennikarzy o znalezieniu zagranicznego partnera. Niestety, na konferencji zjawia się wyrzucony z firmy Alfred Chodźko i zaczyna zadawać kłopotliwe pytania. Konferencję trzeba przerwać. Wieczorem Nowakowie podejmują u siebie "czwartkowe" towarzystwo. Nie ma jednak końca ich kłopotów. Ogrodnik Kmiecik namówił bowiem resztę służby do zorganizowania strajku. Zamiast obsługiwać gości, demonstranci domagają się podwyżek i lepszych warunków pracy. 13:15 ROZMOWY KONTROLOWANE Komedia, 93 min, Polska, 1991 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Stanisław Tym Zdjęcia: Jerzy Stawicki Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Tym, Irena Kwiatkowska, Alina Janowska, Krzysztof Kowalewski, Marian Opania, Jerzy Turek, Jerzy Bończak, Zofia Merle, Bożena Dykiel, Artur Barciś, Maciej Damięcki, Leon Niemczyk Niemal dokładnie w dziesiątą rocznicę ogłoszenia stanu wojennego na ekrany kin weszła pierwsza polska komedia poświęcona temu dramatycznemu wydarzeniu. Po serii filmów "martyrologicznych" na ten temat, recenzenci pisali, że oto pojawił się "pierwszy film o stanie wojennym, który publiczność prawdopodobnie uzna za swój". Autorzy dość odważnie podeszli do zadania: postanowili rozśmieszyć widzów tym, co jeszcze do niedawna budziło grozę, zburzyli martyrologiczne stereotypy, spojrzeli satyrycznie nie tylko na sprawców stanu wojennego, ale i tych, których on dotknął. Dostało się zarówno władzy i "bezpiece", jak i opozycji. Sprawiedliwie wykpiono metody walki i zachowania obu stron. Jak pisał jeden z krytyków, "obie walczące strony łączyła bowiem jedna gra. W tym filmie stan wojenny wszystkich jakoś urządzał i podnosił. "Resort" potrzebował twardych przeciwników, żeby podkreślić swoją rolę, a ludzie chętnie wyolbrzymiali swoje zagrożenie, żeby na tym tle wypaść bardziej bohatersko". Nawiązując do wielu klasycznych już dzieł filmowej szkoły polskiej, do "Popiołu i diamentu" a jeszcze wyraźniej do "Zezowatego szczęścia", twórcy "Rozmów kontrolowanych" uświadamiają widowni, że film ten "nie jest spóźnioną satyrą na WRON - ę, ale wciąż aktualnym studium polskości rozumianej jako zbiór gestów". "Rozmowy kontrolowane", nagrodzone Złotymi Lwami Gdańskimi za scenariusz na FPFF w Gdyni w 1992 r. , to poniekąd kontynuacja "Misia", wcześniejszej o 10 lat komedii, którą z dziełem Sylwestra Chęcińskiego łączy osoba scenarzysty i odtwórcy głównej roli, Stanisława Tyma. W obu filmach gra on postać Ryszarda Ochódzkiego, prezesa klubu sportowego "Tęcza". W grudniu 1981 r. Ryszard Ochódzki zostaje przyłapany w intymnej sytuacji z żoną pułkownika SB - Molibdena. Ten w odwecie wymusza na bohaterze, aby kupił dla niego na swoje nazwisko gospodarstwo w Suwalskiem. Ponieważ w tamtym rejonie większość urzędów obsadzonych jest przez "solidarnościowców", Ochódzki musi wstąpić do związku i wymeldować się ze stolicy. W Suwałkach zastaje go stan wojenny. Po spowodowaniu wypadku samochodowego prezes porzuca swój pojazd i pożyczonym autem wraca do stolicy. Zatrzymuje go patrol. W bagażniku samochodu znajduje solidarnościowe ulotki. Bojąc się aresztowania, Ochódzki rzuca się do ucieczki. Przez przypadek unieszkodliwia ścigający go czołg i staje się bohaterem walczącego podziemia. SB ściga go teraz po całej Polsce listem gończym. Tymczasem jeden z kolegów pułkownika Molibdena oznajmia mu, że wie o jego wcześniejszych kontaktach z Ochódzkim. W trosce o własną karierę i bezpieczeństwo Molibden postanawia zabić prezesa klubu "Tęcza". Ochódzkiego może już tylko uratować ucieczka za granicę. W kobiecym przebraniu ma się udać do Szwecji... 14:50 PRASA DONOSI - WIELOKULTUROWA II RP Felieton, 6 min, Polska, 2021 Scenariusz: Magdalena Majewska W międzywojennej Polsce mieszkali nie tylko Polacy. W granicach odrodzonej Rzeczpospolitej zamieszkiwali też Litwini, Ukraińcy, Żydzi, Niemcy i wiele innych mniejszych grup narodowych. 14:55 WOJOWNICY CZASU - LEGIONOWE TERMOPILE, CZYLI KRZYWOPŁOTY 1914 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Cykl Wojownicy czasu prezentuje historię i tradycję polskich formacji wojskowych. Kolejne odcinki opowiadają o wyjątkowych ludziach, zapomnianych bitwach i przedmiotach. Program jest zrealizowany we współpracy z pasjonatami historii, którzy możliwie wiernie i widowiskowo starają się ją odtworzyć. 15:35 KORONA KRÓLÓW - ODC. 141 Telenowela historyczna TVP, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak, Wojciech Pacyna Scenariusz: Jan Piotr SZafraniec, Anna Krasuska, Joanna Ślesicka Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Krzysztof Pakulski, Romuald Lewandowski, Rafał Paradowski Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Sławomir Orzechowski, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Piotr Nowak, Hubert Wróblewski, Wenanty Nosul, Paulina Kondrak, Hanna Wojak, Mateusz Lisiecki, Grzegorz Woś, Robert Gonera, Miron Jagniewski, Andrzej Popiel Król jest gotowy do ataku na Wschowę, szybko udaje mu się opanować miasto. Planowany jest niespodziewany odwet książąt z Wielkopolski. Adelajda wyładowuje swoje frustracje na Karlu, który unosi się honorem i podejmuje decyzje o powrocie do Hesji. W tej trudnej sytuacji okazuje się, że jest pewien poważny powód, dla którego powinien jednak zostać na Wawelu. W Świdnicy dochodzi do tragedii. 16:00 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA WOJNA CZ. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1997 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Prowadzący: Bogusław Wołoszański Po klęsce pod Moskwą, w grudniu 1941 roku Hitler uznał, że wojny wygrać nie może. Wtedy rozpoczęły się tajne rokowania pomiędzy Niemcami a ZSRR i aliantami zachodnimi. Jest to najbardziej pasjonująca część historii XX wieku. Pierwszy z serii programów "Tajna Wojna Adolfa Hitlera" przedstawia kontakty polityków radzieckich, niemieckich i amerykańskich. 16:30 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA WOJNA CZ. 2 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1997 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Prowadzący: Bogusław Wołoszański Po klęsce pod Moskwą, w grudniu 1941 roku Hitler uznał, że wojny wygrać nie może. Wtedy rozpoczęły się tajne rokowania pomiędzy Niemcami a ZSRR i aliantami zachodnimi. Jest to najbardziej pasjonująca część historii XX wieku. Pierwszy z serii programów "Tajna Wojna Adolfa Hitlera" przedstawia kontakty polityków radzieckich, niemieckich i amerykańskich. 17:05 HISTORIA POLSKI - ANNA OD...PAMIĘCI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2024 Reżyseria: Beata Rzemieniuk, Magdalena Curzydło Scenariusz: Beata Rzemieniuk, Magdalena Curzydło Od trzeciego dnia życia mieszka na terenie byłego obozu Auschwitz - Birkenau. Od kilkudziesięciu lat pracuje w Miejscu Pamięci i Muzeum Auschwitz - Birkenau. Na 80. rocznicę wyzwolenia obozu KL Auschwitz powstał film dokumentalny o życiu i pracy Anny Odi. Córka więźnia KL Auschwitz Józefa Odiego (nr obozowy 61 615) oraz jego żony Miry (przeszła Pawiak, Majdanek, Ravensbrück i Buchenwald), którzy tuż po wojnie współtworzyli muzeum. Tu urodziły się ich dzieci. Anna mieszka tu do dziś. Jej pierwszym kluczowym wspomnieniem jest to, gdy na szkolne zadanie miała narysować widok ze swojego okna - narysowała druty i szubienicę, na której wcześniej zawisł pierwszy komendant KL Auschwitz - Birkenau Rudolf Hoess. Dziś, mimo osiągnięcia wieku emerytalnego wciąż pracuje w Dziale Zbiorów Muzeum, co oznacza, że wciąż ma kontakt z więźniami, ich rodzinami oraz pamiątkami po nich, którym daje nowe życie, życie pamięci. Z wieloma osobami cały czas utrzymuje kontakt, niemalże prywatny. Bo też obóz i muzeum to całe jej życie, można zaryzykować stwierdzenie, że poświęcone. Film opiera się na opowieści, jaką Anna Odi snuje sama i w dyskretnie sfilmowanych rozmowach np. z rodziną byłych więźniów. Będziemy ją oglądać w życiu codziennym, w pracy, w ogrodzie, w mieście na zakupach, przede wszystkim w muzeum, gdzie od urodzenia żyje, mieszka i pracuje dla pamięci. 18:00 SZALENIE ODWAŻNA HRABINA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2024 Reżyseria: Marta Pisarek Scenariusz: Marta Pisarek Hrabina Maria Tarnowska uratowała dziesiątki tysięcy cywilów z objętej powstaniem Warszawy. Widząc cierpiących ludzi z powodu ran i głodu, za zgodą gen. Bora - Komorowskiego, wynegocjowała z Niemcami przerwanie działań wojennych i bezpieczne wyprowadzenie głównie kobiet, dzieci i osób starszych z płonącej stolicy. Jako arystokratka, żona dyplomaty mogła żyć dostatnio i beztrosko, a jednak wybrała służbę społeczeństwu. W czasie I wojny światowej organizowała szpitale przyfrontowe i jako wolontariuszka Czerwonego Krzyża niosła pomoc rannym żołnierzom na pierwszej linii walk z bolszewikami w 1920 r. W odradzającej się Polsce tworzyła szkoły dla pielęgniarek i ośrodki zdrowia na wsi. Maria była nieustraszona! Silna i mądra o charyzmatycznej osobowości. Wyposażona w niespożytą energię i wyjątkowy talent organizacyjny skutecznie realizowała śmiałe, nowatorskie pomysły. Zawsze odznaczała się dobrocią serca i życzliwością. 18:55 CUD PURYMOWY Film TVP, 57 min, Polska, 2000 Reżyseria: Izabella Cywińska Scenariusz: Maciej Karpiński Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Aktorzy: Sławomir Orzechowski, danuta Stenka, Grzegorz Małecki, Zygmunt Hobot, Andrzej Szopa, Eliza Ryciak, Mirosław Zbrojewicz, Cezary Kosiński, Karolina Muszalak, Przemysław Kaczyński, Tomasz Kozłowicz Wykonawcy: Henryk Miśkiewicz, Piotr Stawski, Marta Stanisławska, Paweł Perliński Jan Kochanowski, łódzki robotnik w średnim wieku, mieszka wraz z żoną i dorosłym synem w niewielkim, skromnym mieszkaniu w bloku. Jan pracuje w fabryce, jego żona zajmuje się domem, a syn większość czasu spędza z kolegami - kibicami jednego z łódzkich klubów piłkarskich. Młodzi z zaangażowaniem godnym lepszej sprawy szukają okazji do bójki z każdym, kto wejdzie im w drogę. Najchętniej, rzecz jasna, z kibicami innych drużyn. Jeśli chwilowo nie ma się z kim bić, młodzież poświęca się walce słownej, wypisując na murach domów obelżywe napisy, deprecjonujące piłkarskich przeciwników. W ich środowisku za największą obelgę uważa się porównanie kogoś do Żyda - odwiecznego wroga prawdziwych Polaków - katolików, knującego intrygi i spiski. Ów prymitywny, przesiąknięty irracjonalnym lękiem i wynikający z głębokiej niewiedzy antysemityzm młody Kochanowski wyniósł z domu. Jego ojciec, Jan, nigdy nie krył przed rodziną (i resztą świata) swoich poglądów. Według niego przyczyną wszelkiego zła i nieszczęść są właśnie Żydzi. Kiedy upada zakład pracy, w którym przez długie lata był zatrudniony, wie, gdzie szukać winnych. Dla rodziny Kochanowskich utrata pracy przez ojca jest poważnym problemem. Z przygnębienia wyrywa ich niespodziewany i wielce tajemniczy telefon. Oto pewien nowojorski adwokat zaprasza Jana Kochanowskiego na spotkanie, albowiem ma mu coś niezwykle ważnego do zakomunikowania. W ekskluzywnej restauracji, w której Jan czuje się raczej niepewnie, oznajmia mu, że dostał pokaźny spadek. Jego mieszkający w Stanach wuj zmarł niedawno, a był człowiekiem zamożnym. Po długich poszukiwaniach okazało się, że Jan Kochanowski jest jego najbliższym krewnym. Nie to jest jednak dla naszego bohatera największym zaskoczeniem, ba, szokiem nawet. Otóż jego wuj był Żydem! Podobnie jak jego matka i ojciec, którzy naprawdę nazywali się Cohen, a nie Kochanowscy. Jakby tego było mało, warunkiem otrzymania spadku jest powrót rodziny Kochanowskich do wiary ojców! Zdruzgotany Jan wraca do domu, nic nie mówiąc żonie i synowi o przebiegu rozmowy z adwokatem. Stopniowo jednak zaczyna inaczej patrzeć na otaczający go świat, a jego poglądy ewoluują w niemożliwym - zdawać by się mogło - kierunku. Film ten porusza temat bardzo trudny i bardzo aktualny, przedstawiając go jednak w komediowej, łatwo przyswajalnej konwencji. Jaki jest ten nasz, polski (łódzki) antysemityzm, z czego wypływa - zastanawiają się autorzy filmu, który, choć ma lekką, komediową formę, skłania do głębszej refleksji. 20:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ALBERT I, KSIĄŻĘ MONAKO I OCEANÓW (ALBERT IER DE MONACO, LE PRINCE DES OCEANS) Cykl dokumentalny, 103 min, Francja, 2022 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciunel "Historia w postaciach zapisana" to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Prezenterem programu jest znany dziennikarz telewizyjny - Stephan Bern. Każdy z odcinków przedstawia losy wielkiej postaci historycznej. Z kamerą udajemy się do miejsc stanowiących prawdzie skarby światowego dziedzictwa kultury: zamków i pałaców, galerii sztuki oraz parków i ogrodów. 21:50 RZYM. OSIEM PRZEŁOMOWYCH DNI - ODC. 2. POWSTANIE SPARTAKUSA (8 DAYS THAT MADE ROME) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Jim Greayer Wielokrotnie nagradzana historyczka, Bettany Hughes, przemierza rzymski świat w tej ośmioczęściowej historii starożytnego Rzymu. W serii widzowie poznają osiem przełomowych dni, które definiują niezwykły sukces Imperium Rzymskiego oraz serię wydarzeń, które ostatecznie zakończyły się upadkiem rzymskiej republiki. odc. 2 - "Spartakus - wróg wewnętrzny". 73 rok p.n.e. Spartakus i grupa gladiatorów uciekają z więzienia. 22:45 TAJEMNICE SZPIEGÓW WOJNY - ŻOŁNIERZ, KTÓREGO NIE BYŁO ODC. 2/4 (SPIES OF WAR - THE A - BOMB SPIES EP. 2 THE SOLDIER WHO NEVER WAS) Serial dokumentalny, 49 min, Czechy, 2019 Reżyseria: Jobst Knigge Serial dokumentalny z tajnymi agentami w roli głównej. Byli największymi szpiegami XX wieku. To opowieści o szpiegostwie związanym z największymi wydarzeniami historycznymi. Nie znacie ich nazwisk ani ich twarzy, ale to oni zmienili bieg historii. Garbo, Tricycle, Treasure, Brutus i Bronx - brytyjscy szpiedzy z czasów II wojny światowej. Ich misja - oszukać Adolfa Hitlera, by zabezpieczyć lądowanie w Normandii. Podwójni agenci, atrapy, fałszywe informacje przesyłane dyplomatom. To był doskonały plan. Życie w cieniu zmieniło tych pięcioro agentów w mistrzów podstępu. Oto utajniona historia trzech nieznanych mężczyzn i dwóch kobiet, którzy zmienili bieg historii. 23:40 PORZUCONE KWIATY. HISTORIA RODZINY ULMÓW Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2023 Reżyseria: Ks. Józef Kamil Brzostowski Scenariusz: Ks. Józef Kamil Brzostowski, Małgorzata Zygo Zdjęcia: Arkadiusz Gruszka, Damian Słowik Muzyka: Jacek Chrobak "Porzucone kwiaty. Historia rodziny Ulmów" to opowieść o rodzinie Ulmów, która w czasie ll wojny światowej pomagała Żydom, ukrywając w swoim niewielkim domu aż 8 osób z rodziny Goldmanów. To historia, która rozegrała się w niewielkiej podkarpackiej wsi Markowa. Jak to się dzieje, że w strasznych czasach zwykli ludzie robią rzeczy niezwykłe, poświęcają siebie i rodzinę dla innych? Jak to możliwe, że współczucie wobec prześladowanych i miłość do drugiego człowieka pokonuje strach przed karą, przed rozstrzelaniem? Nie jest łatwo zrozumieć, jak wobec okrutnej perspektywy - kary śmierci, ciągle można było być przyzwoitym i pomagać mimo wszystko. Film ten to opowieść o zwykłej rodzinie Ulmów z Markowej, Wiktorii i Józefie oraz ich małych dzieciach. To historia rodziny - realnych ludzi, którzy mieli swoje marzenia o gospodarzeniu na urodzajnej ziemi w okolicach Sokala, którzy zmagali się na co dzień z troskami i lękami, To oni właśnie w czasie ll Wojny Światowej pomagali Żydom, którzy w ich niewielkim domu znaleźli schronienie. 24 marca 1944 roku za to właśnie wraz z tymi, których ukrywali, zostali rozstrzelani. Po wielu latach ich tragiczny los stał się symbolem męczeństwa Polaków, mordowanych za pomoc Żydom w czasie ll wojny światowej. W filmie przedstawiono także postacie innych, którzy mimo lęku zdecydowali się pomagać: Katarzyny Sikory Stanisława Grocholskiego czy Józefa Kulpy. Członkowie ich rodzin podzielą się wspomnieniami przekazywanymi z pokolenia na pokoIenie. 00:40 WITOS Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2023 Reżyseria: Rafał Geremek Zamiarem twórców projektu jest między innymi pokazanie Witosa jako człowieka, który świadomie wymyślił siebie, jako ikonę chłopstwa. Nawet pełniąc funkcję premiera doglądał swojego gospodarstwa i lubił robić sobie zdjęcia w polu, podczas pracy. Na salonach bywał ubrany w surdut bez krawata, chodził w wysokich butach, jakby z bankietu miał jechać prosto do pracy w gospodarstwie. Miał talent oratorski - na wiece i spotkania z jego udziałem przychodziły tłumy. Potrafił zjednywać sobie ludzi i zarażał ciepłem i pogodą ducha. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 277 "MIEJSCE DOBREJ PAMIĘCI" Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SZLAK ŻYCIA Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony alianckim konwojom morskim dostarczającym zaopatrzenie do Murmańska i Archangielska dla ZSRR walczącego z armią niemiecką.