TVP Dokument Wtorek, 09.01.2024 05:30 PRZYRODNIK NA TROPIE - /9/ - ŻABA MOCZAROWA Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki W tym tygodniu bohaterką odcinka jest żaba moczarowa, dowiemy się między innymi, dlaczego i w jakich okolicznościach zmienia ona kolor skóry, gdzie możemy ją spotkać i jakie zagrożenia czyhają na nią w jej naturalnym środowisku. 06:00 WETERYNARZE Z SERCEM - /128/ Reality show, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Dzisiaj przedstawiamy dwie współpracujące ze sobą fundacje, które warto zapamiętać: Dziki Sierociniec i Specjalistyczną Jednostkę Ratownictwa Weterynaryjnego. Ta współpraca przynosi wspaniałe rezultaty. Ostatnio w Dzikim Sierocińcu znalazło też tymczasowe schronienie wiele zwierząt z ogarniętej wojną Ukrainy. Celem istnienia Przytuliska dla Bezdomnych Zwierząt w Głownie jest pomoc zwierzętom, które są porzucane. Obecnie oczywiście przyjmowane są tam również zwierzęta z Ukrainy. Nasz dzisiejszy kącik adopcyjny jest nimi wypełniony. Są to zarówno szczenięta jak i dorosłe psy. One bardzo chciałyby otworzyć Wasze serca. Szczególnie Nero i Nora, para której nie można rozdzielić. Są ze sobą całe, długie życie. 06:35 DZIKIE SZETLANDY. SZKOCKI PRZYCZÓŁEK WIKINGÓW (WILD SHETLAND) Film dokumentalny, 58 min, Austria, 2019 Reżyseria: Jackie Savery Film dokumentalny o najbardziej wysuniętych na północ wyspach Szkocji - Szetlandach. Żyją tu rozmaite zwierzęta od wydr do maskonurów i spektakularnych podwodnych głuptaków oraz rzadko widywanych burzowych burzyków. Punktem kulminacyjnym tego filmu jest dramatyczne i ekscytujące polowanie na orki oraz obserwowanie młodych fok w zapierającej dech w piersiach scenerii tych wysp. Właśnie tutaj, gdy kwitną pola letnich kwiatów, młode pisklęta rybitwy i foki pospolite dorastają na srebrnobiałych plażach. 07:45 SEEFELD, MAGICZNA KRAINA TYROLU - ODC. 1 W KRÓLESTWIE SOKOŁA WĘDROWNEGO (SEEFELD, TYROLEAN WONDERLAND / NATURPARADIES SEEFELD - - IM REICH DES WANDERFALKEN) Film dokumentalny, 48 min, Austria, 2019 Reżyseria: Manfred Corrine, Christian Puluj Dwuczęściowy film dokumentalny o regionie Seefeld - sercu Tyrolu, otoczonym najdzikszymi i najpiękniejszymi alpejskimi szczytami. Różnorodność krajobrazu zapiera dech w piersiach, obejmuje prastare lasy, rwące rzeki, skaliste szczyty, pastwiska i wodospady. Lasy zamieszkują puszczyki i dzięcioły trójpalczaste, wyższe wzniesienia są domem dla koziorożców, kozic i najszybszego drapieżnika na ziemi, sokoła wędrownego. Część I dokumentu: W królestwie sokoła wędrownego - przedstawia dziką przyrodę tego magicznego górskiego świata na spektakularnych zdjęciach i śledzi sokoła wędrownego przez ponad rok pokazując fascynujące życie tego powietrznego drapieżnika na najwyższych szczytach i wokół nich. Mury obronne z pradawnych czasów. Takimi się zdają sięgające nieba grzbiety gór, otaczające Seefeld. Chronią wyjątkową ostoję przyrody przed naporem cywilizacji. Powstała w ten sposób jedna z najpiękniejszych krain alpejskich, ale żeby w niej przetrwać, trzeba się umieć przystosować. Góry Karwendel są królestwem sokoła wędrownego. Zimą sokoły nie interesują się swymi terenami lęgowymi. Poluja tam, gdzie jest zwierzyna. W lutym jednak samiec powraca na miejsce gniazdowania. Sokół wędrowny umie dostrzec zdobycz z odległości kilku kilometrów. Przepatruje otoczenie jakby w zwolnionym tempie, dzięki czemu może nagle zmienić kierunek lotu przy prędkości trzystu kilometrów na godzinę. 08:40 EDYCJA GENÓW - NOWE WYZWANIE (GENE EDITING - A NEW ETHICAL CHALLENGE / NATUR NACH MASS - WIE GENE MANIPULIERT WERDEN) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2021 Reżyseria: Kurt Langbein Film dokumentalny o inżynierii genetycznej. Świat jutra tworzą ludzie. Dzięki nowej metodzie CRISPR materiał genetyczny może być wycinany, zmieniany i ponownie włączany. Genetyczne nożyczki mogą być używane do wstawiania lub usuwania genów. To jest nadzieja dla osób z chorobami genetycznymi. technologia CRISPR - Cas otwiera zupełnie nowe możliwości. Proces jest szybszy, dokładniejszy i bezpieczniejszy niż kiedykolwiek wcześniej. CRISPR fundamentalnie zmieni relacje między człowiekiem a naturą, a także samymi ludźmi. Celem ma być stworzenie ludzi odpornych na HIV. Ale naukowcy na całym świecie ostrzegają również, że eksperymenty zmienią zdolność do myślenia. Ponadto opracowywane są Xenoboty maleńkie żywe istoty, które można wbudować w narządy ludzkie i zmieniać ich funkcje. Cywilizacja stoi być może przed największym wyzwaniem etycznym w dotychczasowych dziejach. Nożyczki do genów rozpoczęły rewolucję w świecie roślin i technologii rolniczej, w hodowli zwierząt i w medycynie. Wiele z nich jest pomocnych, niektóre budzą wątpliwości i są niebezpieczne. 09:45 ŚWIATOWE DZIEDZICTWO HISZPAŃSKICH MIAST - SANTIAGO DE COMPOSTELA (WORLD HERRITAGE SPANISH CITIES) Cykl dokumentalny, 51 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Ivan Bayon, Antonio Urrea Spektakularna seria dokumentalna - wycieczka po 5 miastach w Hiszpanii, które są wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO: Santiago de Compostela; Toledo; Cordoba; Ibiza; Tarragona. Zabytki, ciekawostki, najpiękniejsze miejsca i ludzie - mieszkańcy tych miast. 10:45 KOMENDANCI "DARU POMORZA" Reportaż, 20 min, Polska, 1980 Scenariusz: Marek Kański Zdjęcia: Andrzej Dobrzyński Żaglowiec szkolny "Dar Pomorza" został zakupiony przez społeczeństwo Pomorza w 1929 roku dla Szkoły Morskiej w Gdyni. Historia statku nierozerwalnie związana jest z jego kolejnymi dowódcami. W polskiej historii statkiem dowodziło sześciu komendantów. Reportaż przedstawia sylwetki dowódców "Daru Pomorza": Konstantego Maciejewicza (1929 - 1938), Konstantego Kowalskiego (1938 - 1939), Alojzego Kwiatkowskiego (1939 - 1945), Stefana Gorazdowskiego (1946 - 1953), Kazimierza Jurkiewicza (1953 - 1977) oraz Tadeusza Olechnowicza (1977 - 1982), ostatniego dowódcy statku. 11:10 POLSKIE DZIEDZICTWO S.I - ODC. 8 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański Zdjęcia: Damian Szprejda, Jacek Cichocki, Mariusz Gala Prowadzący: Stefan Tompson Lektor: Jarosław Łukomski W tym odcinku Stefan Tompson odwiedzi Litwę. Swoją podróż rozpocznie od miejscowości Birże będącej niegdyś w posiadaniu rodu Radziwiłłów. Zamek jednej z dawnych stolic księstwa litewskiego gościł znamienite osobistości, ale także był świadkiem bitew i przedmiotem grabieży. Zamek ma też swoje miejsce w polskiej literaturze. To tutaj trafił pan Wołodyjowski wraz z Zagłobą w powieści Henryka Sienkiewicza. 11:50 OPUSZCZONE MIEJSCA - ODC. 1 AMERICAN DREAM (FORSAKEN PLACES - GEHEIME WELTEN / AMERICAN DREAM) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 W tej 4 - odcinkowej serii zbudowane ze stali, zalane betonem lub wydobyte spod ziemi pomniki przełomowych momentów historii ożywają na nowo. Swoje osobiste wspomnienia o tych zapomnianych, ale często niedostępnych i groźnych miejscach przywołują związani z nimi świadkowie. Opowiadają o klęskach żywiołowych, wojnach lub wielkich katastrofach, które odcisnęły piętno na tych zabytkach, a także na ludziach mieszkających czy pracujących w ich pobliżu. W czterech odcinkach widzowie poznają dwanaście takich "zaginionych miejsc" - to bazy wojskowe, pokazowe budynki epoki, turystyczne raje i szpitale. 12:50 NA KRAWĘDZI - ODC. 1 LODOWE PŁYWANIE (ON THE EDGE 1. COLD) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko, oraz poddany będzie prędkościom lub przetestowany zostanie refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 1 - "Lodowe pływanie". Wyzwanie to ekstremalnie niskie temperatury, przebywanie w lodowatej wodzie i chłodzie. Przed wyzwaniem Marc będzie na zmianę pływał w zamarzniętych basenach, lodowych kąpielach, w zimowym morzu. Zadanie: przepłynąć 1 kilometr w wodzie o temperaturze pięciu stopni Celsjusza. Będzie więc pływał w bardzo zimnej wodzie. Najpierw badania i przygotowania, bo grozi mu hipotermia, która może prowadzić do śmierci. Przejdzie szkolenie, by tego uniknąć. Tkanka tłuszczowa stanowi warstwę ochronną, która pomoże znieść zimno. U ssaków morskich warstwa tłuszczu może obejmować połowę masy ich ciała. W zetknięciu z zimnem termoreceptory w skórze wykrywają spadek temperatury. Reakcja: dreszcze, które zwiększają produkcję ciepła w organizmie pięciokrotnie w ciągu kilku sekund. Ostatecznie Marc sprostał wyzwaniu i dołączył do ekskluzywnego grona pływaków lodowych. Ale prawdziwą nagrodą jest to, że w ciągu 100 dni poznał swoje ograniczenia. Pokonał strach. Odkrył ukryte zasoby zarówno w ciele, jak i umyśle. 13:50 DZIKA PRZYRODA IRLANDII (WILD IRELAND / IRLAND - GRÜNE INSEL AM RANDE EUROPAS) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: John Murray Dokument o unikalnej przyrodzie Irlandii. Kraj nazywany szmaragdowym klejnotem na zachodnim krańcu Europy to ostatni skrawek lądu przed wielką pustką Oceanu Atlantyckiego. Wyspiarska placówka całkowicie zdana na kaprysy morza. Atlantyckie sztormy rozpędzają się czasem przez trzy tysiące kilometrów, nim uderzą w pierwszy napotkany ląd. Ten nieposkromiony ocean wpływa na życie wszystkich stworzeń, które zamieszkują zachodnie wybrzeże Irlandii. Przez tysiąclecia Europejczycy nie mieli pojęcia, co się kryło za zachodnim horyzontem. Zapuszczały się tam jedynie walenie, ptaki i ryby. Wiodły je tam trasy ich życiowych wędrówek. Ostatnim przystankiem przed wielką wodą było dla nich zachodnie wybrzeże Irlandii - prawdziwy kraniec świata. To trzecia pod względem wielkości wyspa Europy, należąca do archipelagu Wysp Brytyjskich. Fascynujące zdjęcia od wybrzeży i wód Oceanu Atlantyckiego z wielorybami, aż po północne góry z niezwykłymi ptakami, część z nich migruje tutaj z Grenlandii czy Islandii. Zobaczymy majestatyczne łososie powracające z Arktyki, które kontynuują podróż rzekami i potokami kontynentu europejskiego. Irlandia to atlantycka strefa roślinna, kombinacja gatunków arktycznych, alpejskich i mnóstwo ssaków. W Irlandii istnieje 6 parków narodowych i kilka rezerwatów. Od milionówlat Ocean Atlantycki kształtuje zachodnie wybrzeże Irlandii. Wiatr i fale wpływają na każdy aspekt tutejszego życia. Przetrwać mogą tylko najwytrzymalsze stworzenia. Od niecałych 10 tysięcy lat dzielą tę wyspę z ludźmi. Niektórzy z nich na zachodnim wybrzeżu szukali magii i tajemniczości. Pozostałości ich zamków i klasztorów nadal nam o nich przypominają. Dla tych pionierów oraz dla dzikich zwierząt, z którymi dzielili tę ziemię, zachodnie wybrzeże Irlandii było i pozostanie wyjątkowym miejscem. 14:50 SEEFELD, MAGICZNA KRAINA TYROLU - ODC. 2 WCZORAJ I DZIŚ (SEEFELD, TYROLEAN WONDERLAND / SEEFELDER GESCHICHTEN - - HEIMAT ZWISCHEN TIROL UND BAYERN) Film dokumentalny, 48 min, Austria, 2019 Reżyseria: Manfred Corrine, Christian Puluj Dwuczęściowy film dokumentalny o regionie Seefeld - sercu Tyrolu, otoczonym najdzikszymi i najpiękniejszymi alpejskimi szczytami. Różnorodność krajobrazu zapiera dech w piersiach, obejmuje prastare lasy, rwące rzeki, skaliste szczyty, pastwiska i wodospady. Lasy zamieszkują puszczyki i dzięcioły trójpalczaste, wyższe wzniesienia są domem dla koziorożców, kozic i najszybszego drapieżnika na ziemi, sokoła wędrownego. Część II dokumentu "Seefeld wczoraj i dziś" analizuje sąsiedztwo Bawarii i Tyrolu oraz znaczenie Seefeld - ośrodka sportów zimowych i turystyki międzynarodowej. Poznamy też ludzi, którzy żyją w tym miejscu dbając o tradycje i rozwój regionu. Z doliny Inn w Tyrolu wiedzie pradawna droga na północ, łącząca Tyrol z Bawarią. Na wysokości tysiąca dwustu metrów przecina płaskowyż Seefeld region graniczny o strategicznym znaczeniu i dosyć burzliwej historii. Płaskowyż Seefeld ukształtowała geografia Alp i alpejski klimat. Pośrodku leży miasteczko Seefeld, chlubiące się licznymi obiektami sportowymi. Od połowy siedemnastego wieku do początku osiemnastego broniła tutaj dostępu do Tyrolu twierdza Porta Claudia. Wzniesiona w najwęższym punkcie przełęczy Scharnitz, zagradzała drogę potencjalnym najeźdźcom. Wiemy, że Bawarczycy i Tyrolczycy nie raz w dziejach ze sobą wojowali; wiemy, co się tu działo podczas wojny, kiedy bomby spadały na płaskowyż. A potem nagle region ten stał się miejscem pojednania i przyjaźni. Bawarczycy i Tyrolczycy spotykają się na skoczni, przyjeżdżają tu ludzie z całego świata, odbywają się tu igrzyska olimpijskie. Jest to po prostu miejsce, które łączy ludzi. 15:50 ZŁOTNICY HABSBURGÓW (PRECIOUS METAL PRECIOUS CRAFTS / EDLES METALL, EDLES HANDWERK) Film dokumentalny, 44 min, Austria, 2016 Reżyseria: Alexander Schukoff Złoto i srebro zawsze fascynowały ludzkość. Ale ten podziw dotyczy bardziej przedmiotów wykonanych przez artystów niż samego metalu. Blask szlachetnego metalu dodaje wartości i prestiżu biżuterii, dziełom sztuki czy architekturze. Sztuka złotnicza jest jednym z najstarszych rzemiosł na świecie, W 1366 roku Albrecht i Leopold III przyznali złotnikom pierwsze prawa handlowe. Ten film to wyprawa przez historię tego rzemiosła. Zobaczymy najpiękniejsze dokonania tej sztuki, między innymi bukiet kamieni szlachetnych w Muzeum Historii Naturalnej. Sztuka wiedeńskich złotników stała się sławna na całym świecie dzięki kamieniom z Sissi. Portret niemieckiego malarza Franza Xavera Winterhaltera przedstawia cesarzową Elżbietę z dziewięcioma błyszczącymi gwiazdami we włosach. Te diamenty są do dziś produkowane przez tę samą rodzinę, która dostarczała cesarzowi korony, insygnia i kule. Kajzerowie zawsze sami zamawiali takie prace, a niektórzy nawet uczyli się rzemiosła. Film skupia się na szczegółach rzemiosła, wypowiedziach kuratorów, złotników i historyków, zaprasza na ekscytującą podróż przez historię. 16:45 ŚWIATOWE DZIEDZICTWO HISZPAŃSKICH MIAST - TOLEDO (WORLD HERRITAGE SPANISH CITIES) Cykl dokumentalny, 50 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Antonio Urrea, Ivan Bayon Spektakularna seria dokumentalna - wycieczka po 5 miastach w Hiszpanii, które są wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zabytki, ciekawostki, najpiękniejsze miejsca i ludzie - mieszkańcy tych miast. W tym odcinku - Toledo. 17:45 OPUSZCZONE MIEJSCA - ODC. 2 SOWIECKIE CIENIE (FORSAKEN PLACES - GEHEIME WELTEN / SOVIET SHADOWS) Serial dokumentalny, 53 min, Niemcy, 2020 W tej 4 - odcinkowej serii zbudowane ze stali, zalane betonem lub wydobyte spod ziemi pomniki przełomowych momentów historii ożywają na nowo. Swoje osobiste wspomnienia o tych zapomnianych, ale często niedostępnych i groźnych miejscach przywołują związani z nimi świadkowie. Opowiadają o klęskach żywiołowych, wojnach lub wielkich katastrofach, które odcisnęły piętno na tych zabytkach, a także na ludziach mieszkających czy pracujących w ich pobliżu. W czterech odcinkach widzowie poznają dwanaście takich "zaginionych miejsc" - to bazy wojskowe, pokazowe budynki epoki, turystyczne raje i szpitale. 18:55 GENIUSZE I MARZYCIELE. BANACH. MIĘDZY DUCHEM A MATERIĄ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2018 Scenariusz: Wiesław Saniewski Film dokumentalny przedstawiający postać wybitnego polskiego matematyka Stefana Banacha, jednego z najważniejszych naukowców w historii światowej nauki. Jego odkrycia miały i wciąż mają duży wpływ nie tylko na na badania naukowe, ale także na zastosowania w przemyśle, medycynie, zapewnieniu bezpieczeństwa itd. O Stefanie Banachu i lwowskiej szkole matematycznej mówić będą m.in.: matematyk prof. Roman Duda, były rektor Uniwersytetu Wrocławskiego; wybitny uczony, genetyk i onkolog, mieszkający na stałe w USA prof. Wacław Szybalski; Mariusz Urbanek, autor książki o polskich matematykach we Lwowie pt. "Genialni. Lwowska szkoła matematyczna". Przewodnikiem po współczesnym świecie zastosowań przestrzeni Banacha będzie emerytowany wybitny szwedzki matematyk Per Enflo. Jest on ostatnim laureatem nagrody polskich matematyków, skupionych we Lwowie wokół osoby Stefana Banacha, za rozwiązanie nierozwiązanego wcześniej problemu, postawionego przez lwowskich matematyków podczas tradycyjnych spotkań w nieistniejącej dziś Kawiarni Szkockiej. W 1972 roku laureat otrzymał z rąk matematyka ze szkoły Banacha prof. Stanisława Mazura w nagrodę żywą gęś. Oprócz rozmów w filmie znajdą się m.in. inscenizowane sceny z udziałem wnuków szwedzkiego matematyka, służące wyjaśnieniu wielkości i znaczenia polskiego uczonego we współczesnym świecie; rozmowy z najbliższym krewnym Stefana Banacha prof. Johnem Greczkiem; różnorodne materiały dokumentalne, takie jak zdjęcia dawnej oryginalnej księgi szkockiej, która obecnie znajduje się w Nowej Zelandii, kontynuatorki tej księgi, założonej we Wrocławiu przez wychowanków Banacha oraz miejsca, gdzie przestrzenie Banacha mają zastosowanie dzisiaj. Tymi miejscami będą na przykład: lotnisko O’Hare w Chicago, szpitale, fabryka samochodów Volvo w Szwecji. Zdjęcia kręcono w kwietniu i w maju 2018 roku we Wrocławiu i we Lwowie oraz w Szwecji i USA. 20:00 TRUCIZNY PUTINA - ODC. 2 NOWA ZIMNA WOJNA (POISON (S) 2. LA NOUVELLE GUERRE FROIDE) Cykl dokumentalny, 55 min, Francja, 2023 Reżyseria: Jennifer Deschamps Odc. 2 Nowa zimna wojna. Każda afera związana z otruciem odkrywa kulisy rozgrywek, będących pokłosiem zimnej wojny, i objaśnia to, co dzieje się od chwili rozpoczęcia konfliktu Rosji z Ukrainą. Pod koniec pierwszej dekady XXI wieku agent Władimir Putin zdołał narzucić nowe zasady. Rozwiązuje problemy własnymi sposobami i nie znosi krytyki. Udaje zaangażowanie w walkę z terroryzmem. To działa. Zachód opuszcza gardę. Żaden przywódca nie przeczuwa powrotu zimnej wojny. Barack Obama też nie chce nowej "zimnej wojny". Uparcie trzyma się strategii "resetu". Skripal przekazuje Brytyjczykom informacje w trakcie całego pierwszego mandatu Putina. Rozsierdzony przywódca chce go dopaść. W żargonie rosyjskich służb akronim "smiersz" oznacza "śmierć wrogom". 21:20 MOŁDAWIA - KRAJ NIEPEWNOŚCI (MOLDOVA THE PORTRAIT OF UNCERTAINTY) Film dokumentalny, 48 min, Hiszpania, 2022 Reżyseria: David Fontseca Republika Mołdawii to środkowoeuropejskie państwo położone między Rumunią a Ukrainą. Ma jedną z najsłabiej rozwiniętych gospodarek w Europie. Od trzydziestu lat znajduje się w stanie zamrożonego konfliktu z samozwańczym państwem Naddniestrzem, które oficjalnie leży w granicach Mołdawii. W Naddniestrzu stacjonuje półtora tysiąca rosyjskich żołnierzy. Przechowuje się tu ponad 20 tysięcy ton amunicji. Mołdawia wielokrotnie żądała wycofania wojsk rosyjskich ze swego terytorium. Zgodnie z konstytucją Mołdawia jest państwem neutralnym. Jednak wojna na Ukrainie zaburza subtelną równowagę między proeuropejską polityką rządu i rosyjską presją wewnątrz kraju. Republika Mołdawii jest jednym z państw, które mają najdłuższą granicę z Ukrainą. Dlatego też dla wielu Ukraińców Mołdawia jest najlepszym miejscem, do którego mogą uciekać przed wojną. Stale napływają tu osoby szukające schronienia. Obecnie Mołdawia jest krajem, który ma największą w Europie liczbę uchodźców w stosunku do liczby mieszkańców. Przejście graniczne Palanca znajduje się zaledwie 60 kilometrów od ukraińskiej Odessy. Jest miejscem o największym ruchu migracyjnym w kraju. Mołdawia jest również jednym z najbiedniejszych państw w Europie. Mimo to jej mieszkańcy udzielają pomocy uchodźcom. Jak będzie wyglądała mapa świata w wyniku wojny Rosji z Ukrainą? 22:20 NA KRAWĘDZI - ODC. 2 PRZYSPIESZENIE (ON THE EDGE 2. ACCELERATION) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym, co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko oraz poddany będzie ogromnym prędkościom lub bardzo wymagającym testom na refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 2 - "Przyspieszenie". Marc zmierzy się z dużą prędkością, testy na pokładzie myśliwca czy bobsleja. Zbadamy jaki wpływ mają przyspieszenia na zachowanie i zdrowie człowieka. Człowiek przywykł do życia przy sile jeden G, czując tylko ciężar własnego ciała. W parkach rozrywki wszystkie przejażdżki przeczą naturze, grawitacja jest zwiększana sztucznie. Maszyny mogą wynieść nas do 4 G, gdzie ciężar naszego ciała wzrasta czterokrotnie. Piloci myśliwców mogą doświadczyć dwa razy tyle. Marc chciałby przekroczyć tę granicę. Najpierw badania w szpitalu wojskowym w Persi pod Paryżem. Czy uda mu się sprostać zadaniu i przesunąć granice, wygrać walkę z grawitacją i odnieść zwycięstwo w kompletnie nieznanej dyscyplinie? 23:25 PRAWDZIWI PEAKY BLINDERS - ODCINEK 2. WOJNY NA WYŚCIGACH (THE REAL PEAKY BLINDERS EP. 2 THE RACECOURSE WARS) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Harvey Lilley Scenariusz: Steven Knight Dwuczęściowa, dokumentalna historia masowego ruchu gangów, który powstał w Birmingham i innych przemysłowych miastach w XIX wieku i przekształcił się w nowoczesny gangsteryzm na początku XX wieku. Epicki western według scenariusza Stephena Knighta, którego akcja rozgrywa się w Birmingham o rodzinie chuliganów i ich gangu, stał się fenomenem, który do tej pory stał się inspiracją pięciu seriali i hollywoodzkich filmów fabularnych. Ale prawda historyczna jest równie szokująca i oferuje głęboki przegląd eksplozji przemocy klasy robotniczej, która wybuchła w wiktoriańskich miasteczkach i miastach w latach 70. XIX wieku i dała początek subkulturze, którą wciąż widzimy w dzisiejszych gangach miejskich i w piłkarskim chuliganizmie w latach 70. i 80. rozkwitu. To nieopowiedziana historia nie tylko jednego gangu, ale setek, które wiktoriańska prasa nazwała Peaky Blinders. Badamy przyczyny deprywację społeczną i pozbawienie praw obywatelskich oraz powstanie tego zjawiska. Odcinek 2 - "Wojny na wyścigach". Przez cały rok 1921 setki gangsterów toczą nieustanną, brutalną walkę o kontrolę nad torami wyścigowym. Z jednej strony bandyci z Birmingham i południowego Londynu, z drugiej włoska i żydowska mafia. Za wojnami na torach wyścigowych stoi Billy Kimber. Pierwszy król gangów w Wielkiej Brytanii, ktoś kto dorastał w gangach ulicznych Peaky Blinders, w Birmingham. To opowieść o tym, jak Peaky Blinders z Birmingham dali początek pierwszej fali zorganizowanej przestępczości w Wielkiej Brytanii i o tym, jak uliczny bandyta stał się odpowiedzią Wielkiej Brytanii na Ala Capone. 00:25 ŁAZUKA DZIECKIEM PODSZYTY Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2018 Reżyseria: Andrzej Sapija Scenariusz: Andrzej Sapija Zdjęcia: Andrzej Sapija Film dokumentalny o Bohdanie Łazuce to opowieść o jego życiu na tle epoki czasów PRL - u. Lata socjalistycznej Polski to czas najbardziej intensywny zawodowo, czas największych jego osiągnięć i sukcesów. Łazuka należał do grona najjaśniejszych gwiazd tego okresu. Był barwnym ptakiem, tworzył w ówczesnej kulturze masowej. Widzowie go uwielbiali. Niemal cała Polska śpiewała jego piosenki. Kim był artysta o statusie gwiazdy w czasach PRL - u? Co znaczył wtedy sukces? Jaką cenę za to się wtedy płaciło? Co się zyskiwało, co traciło? 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "RWD - 6 - PIERWSZY KROK W CHMURY" ODC. 301 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:05 POLSKIE ORLĘTA NA PAKISTAŃSKIM NIEBIE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2008 Reżyseria: Anna Pietraszek Scenariusz: Anna Pietraszek Zdjęcia: Rafał Szendzielarz W 1947 r. , gdy Pakistan powstawał jako niepodległe państwo, nowy rząd tego kraju zwrócił się do dowództwa lotniczego brytyjskiej armii z prośbą o wskazanie pilotów najbardziej doświadczonych i zaufanych, którzy by mogli podjąć zadanie utworzenia sił powietrznych w Pakistanie. Brytyjscy specjaliści zaproponowali polskich oficerów, pilotów, którzy wciąż po zakończeniu II wojny światowej, pozostawali w składzie armii brytyjskiej, a mieli najlepsze osiągnięcia bojowe. Na ochotnika, jako dowódca przyszłej grupy pilotów tworzących siły powietrzne Pakistanu, zgłosił się bardzo młody oficer, Władysław Turowicz, wraz z żoną Zofią, także pilotką, cywilną i spadochroniarką. Oboje przeszli przez piekło zesłania na Syberię, uratowani przez Armię gen. Andersa dotarli do Anglii i tam walczyli o wolność dla świata, dla Polski. Nie mogli wrócić do Ojczyzny, zniewolonej przez sowiecki totalitaryzm. Zorganizowana została grupa kilkunastu pilotów, którzy przylecieli do Pakistanu w 1947 r. pod dowództwem Turowicza. I tak rozpoczęły się narodziny Pakistańskich Sił Powietrznych, do dzisiaj uchodzących za najbardziej profesjonalne i bojowe w świecie. Turowicz bardzo szybko został awansowany do stopnia generała, jest otaczany czcią na miarę Żwirki i Wigury w Polsce. Każdy pakistański pilot zna jego życiorys, dąży do zdobycia takich umiejętności jak jego Hero - Turowicz. Mistrz na pakistańskim niebie. Generał zmarł pod koniec lat 70. Pochowany jest w Karaczi. Nikomu nigdy nie było solą w oku, że państwo Turowiczowie to katolicy. W filmie wspomnienia kilku generałów pakistańskich, najbliższych przyjaciół i wychowanków gen. Turowicza. 03:05 NIE CAŁY MINĘ. O POEZJI STANISŁAWA GROCHOWIAKA Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1993 Scenariusz: Krzysztof Domagalik, Andrzej Menzwel Zdjęcia: Ryszard Janowski Stanisław Grochowiak (1934 - 1976) w literaturze polskiej to nagłe pojawienie się oryginalnego talentu, krótki okres świetności, w końcu powolne przedwczesne dogasanie. Film nie opowiada biografii poety. Przybliża czas wzlotu lidera pokolenia, redaktora "Współczesności", artysty podziwianego i naśladowanego przez innych. Jaki był? Kim był dla swojej generacji? Czym była "Współczesność" w jej najlepszym okresie i co spowodowało jej zmierzch? O tym m.in. mówią krytycy i przyjaciele poety. Wykorzystano fragmenty artykułów i najbardziej znane wiersze Grochowiaka, m.in. "Lekcja anatomii", będąca kluczem do jego wyobraźni poetyckiej, oraz "Ikar" i "Płonąca żyrafa" - utwory wybrane z chyba najważniejszego tomu "Rozbieranie do snu". Wiele tekstów czyta sam autor (archiwalne nagrania radiowe lub fragmenty filmów z archiwum TVP). Cytaty poetyckie, pamiątki, obfita ikonografia służą zobrazowaniu najistotniejszych motywów twórczości Grochowiaka, a także klimatu końca lat 50. Wkrótce nadeszła "starość poety, przedwczesna, ale prawdziwa". Mając 32 lata, napisał, że przeżył już "całą epokę". Zmarł w wieku 42 lat. Pisał: "Nie cały minę, choć zostanie owo, kochanie ziemi w bajorku i w oście..."