TVP Historia Wtorek, 09.01.2024 07:10 CZAS HONORU - ODC. 40 "JUŻ CZAS..." Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Czwarta seria odcinków "Czasu honoru". Odnajdujemy bohaterów: Władka, Bronka, Janka, Michała oraz ich bliskich w okupowanej Polsce niecałe trzy lata po wydarzeniach opisanych w części trzeciej. Jest kwiecień 1944 roku. Odwracają się wojenne koleje losu. Niemcy przegrywają na wszystkich frontach. W jednym z oddziałów partyzanckich w Górach Świętokrzyskich działają Bronek i Janek. Spotykamy ich w momencie, kiedy przeprowadzają atak na posterunek niemieckiej żandarmerii. W obozie niespodziewanie pojawia się major Krawiec, ich dowódca z czasów warszawskich. Okazuje się, że po fali ostatnich aresztowań Bronek i Janek znowu są potrzebni, dostają rozkaz powrotu. W Warszawie spotykają się ze swoimi ukochanymi, Leną i Wandą. Bardzo szybko dochodzi do pierwszej akcji. Bronek i Janek uczestniczą w zamachu na szefa gestapo w Warszawie, Petera Schoebbla, który niechlubnie wsławił się wyjątkowym okrucieństwem. 08:05 TOWARZYSZE SEKRETARZE ORAZ INNI DYGNITARZE - ODC. 7 WŁADYSŁAW GOMUŁKA, CZYLI DWUKROTNA KARIERA TOW. WIESŁAWA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Dobrosław Rodziewicz Scenariusz: Dobrosław Rodziewicz Wykonawcy: Dobrosław Rodziewicz Władysław Gomułka. Dwukrotny pierwszy sekretarz partii komunistycznej, od 1943 roku PPR, a od 1956 roku - PZPR. Zbrodniarz komunistyczny dwukrotnie odsuwany od władzy; najpierw przez Bieruta, a następnie przez Gierka. Odcinek przypomina życiorys i karierę polityczną towarzysza Wiesława. Opowiadają o nim: historyk dr hab. Filip Musiał, oraz autor i narrator cyklu "Towarzysze sekretarze oraz inni dygnitarze" Dobrosław Rodziewicz. 08:40 HISTORIA POLSKI - 1982 Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jan Czarlewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku, strajki zostały stłumione terrorem. Społeczeństwo polskie się jednak nie poddawało. "Solidarność" zeszła do podziemia. W maju następnego roku ludzie wyszli na ulice. Na 31 sierpnia 1982 roku , w drugą rocznicę porozumień gdańskich, zaplanowano protest przeciwko komunistycznej władzy. Żądano uwolnienia wszystkich internowanych oraz przywrócenia legalnego statusu NSZZ Solidarność. W tym dniu, demonstrowało ponad 300 000 osób w całym kraju. Były to największe manifestacje uliczne w historii Polski. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 3 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami traktatu wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 4 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. Przytoczono następujące fakty: - wspólne próby z bronią chemiczną w bazie Kama; - zwiększający się potencjał wojskowy ZSRR; - czystki w armii radzieckiej; - wojna domowa w Hiszpanii; - aneksja Austrii przez Niemcy w kwietniu 1938 i zajęcie Sudetów we wrześniu 1938; - pakt Ribbentrop - Mołotow z sierpnia 1939 - układ o nieagresji z tajnym protokołem o podziale Europy Środkowej; - wspólna defilada wojsk radzieckich i niemieckich w Brześciu nad Bugiem we wrześniu 1939; 11:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KONGO, SERCE AFRYKI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Kongo. 12:20 DALEKO OD SZOSY - ODC. 6/7 - EGZAMIN Serial obyczajowy, 71 min, Polska, 1976 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Henryk Czarnecki, Zbigniew Chmielewski Zdjęcia: Mikołaj Sprudin Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Krzysztof Stroiński, Sławomira Łozińska, Antoni Jurasz, Gustaw Lutkiewicz, Irena Kownas, Jan Himilsbach, Janusz Paluszkiewicz, Andrzej Wichrowski, Bogusław Semotiuk, Tomek Wilczyński, Ferdynand Matysik Leszek jedzie do Warszawy, aby osobiście interweniować w Ministerstwie Oświaty. Wreszcie spotyka osobę gotową go wysłuchać i uznać jego racje. Pomyślnie zdaje egzaminy do technikum. W Łodzi ma kłopoty z mieszkaniem, nocuje w zajezdni, sypia w autobusach. Pokój znaleziony w jednorodzinnym domku przyspiesza decyzję zakochanych o zawarciu małżeństwa. Ania odbywa burzliwą rozmowę z matką, w efekcie zrywa kontakty z rodziną, definitywnie wyprowadza się z domu. Młodzi biorą ślub, ale właścicielka domku odmawia im wynajęcia mieszkania. 13:40 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ELŻBIETA I, KRÓLOWA - DZIEWICA (QUEEN ELISABETH I) Cykl dokumentalny, 100 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Prowadzący: Stephan Bern Wykonawcy: Marek Ciuniel Elżbieta I panowała przez czterdzieści pięć lat, od 1558 do 1603 roku, rządząc samodzielnie. Utrzymywała, że jest królową dziewicą, a swemu krajowi poświęciła wszystko, żyjąc w celibacie. Była córką króla mordercy, Henryka VIII i straconej przez niego Anny Boleyn. Elżbietański złoty wiek, naznaczony był wyprawami do Ameryki, teatrem Williama Szekspira i wspaniałą architekturą. Wygrana bitwa morska z królewską Armadą Hiszpanii, sprawiła, że Anglia stała się mocarstwem. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Gospodarzem programu jest znany dziennikarz Stephan Bern, którego przodkowie pochodzą z Polski. Każdy z odcinków serii przedstawia losy wybranej postaci historycznej oraz prezentuje skarby kultury - miejsca i zabytki stanowiące część europejskiego dziedzictwa. 15:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OPERACJA WESERUBUNG Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckiej inwazji na Norwegię. (Obraz tworzą w całości czarno - białe archiwalne materiały filmowe.) 15:55 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - OD POPIELA DO PIASTA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Zdzisław Cozac, Mariusz Gala, Paweł Załuska Pierwszym historycznym władcą Polski był Mieszko I. A co przed państwem Mieszka? Przyjęło się, że chrzest Mieszka I w 966 roku wyznacza datę początkową państwa polskiego. Jednak zręby naszego państwa powstały wcześniej. Najstarsza znana nam kronika mówi o trzech poprzednikach Mieszka I. Czy to znaczy, że dzieje Polski piastowskiej zaczęły się trzy generacje wstecz? Ten opis początków dynastii, która założyła Polskę, powstał niemal 120 lat po śmierci Mieszka I. Jego autor nie podpisał się pod swoim dziełem. Kronikarza tego nazwano Gallem Anonimem, bo przypuszczano, że pochodził z Galii. Z najnowszych badań wynika, że raczej był rodem z Wenecji. Przybył do nas z Węgier w orszaku Bolesława Krzywoustego, który zlecił mu napisanie historii swojej piastowskiej dynastii. Dziejopis nie przekazał żadnych innych informacji o przodkach Mieszka I ani o czasach, w których żyli. Dziś te okryte tajemnicą czasy budzą wielką ciekawość: co faktycznie działo się w czasach, gdy czczono u nas "bałwany", gdzie, kiedy i jak Piastowie mogli dojść do władzy? Tym tropem za naukowcami będą podążać widzowie filmu. 17:10 HISTORIA POLSKI - NASZ MIETEK - MIECZYSŁAW GIL Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Brożek Scenariusz: Krzysztof Brożek, Grzegorz Surdy Mieczysław Gil, działacz związkowy z Nowej Huty, opozycjonista prześladowany i więziony w okresie PRL, uczestnik obrad okrągłego stołu, były poseł i senator oraz przewodniczący Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. W 2017 roku został odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności. Mieczysław Gil urodził się w 1944 roku, po świętokrzyskiej stronie doliny Wisły. Wychowany został w chłopskiej, religijnej rodzinie, co przyczyniło się do jego późniejszych wyborów, szczególnie w latach 70., kiedy pracował w Nowej Hucie, a jednocześnie był początkującym dziennikarzem zakładowej gazety Głos Nowej Huty. W latach 1964 - 1981 należał do PZPR. W marcu 1968 rok został zawieszony na stanowisku mistrza za odmowę udziału w bojówkach mających pacyfikować manifestacje studenckie. Przed 1980 roku kolportował niezależne pismo "Robotnik" oraz ulotki Studenckiego Komitetu Solidarności. W sierpniu 1980 roku uczestniczył w strajku, był rzecznikiem na Wydziale Stalowni Martenowskiej. Od września 1980 roku był w "Solidarności". 18:05 KSIĘŻA WOLNOŚCI 1914 - 1981 - KS. BP EDWARD MATERSKI Magazyn historyczny, 29 min, Polska, 2023 Scenariusz: Tadeusz Pużański Ks. bp Edward Materski urodził się w 1923 r. w Wilnie. Podczas okupacji niemieckiej, w 1940 r. ukończył Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie. Brał udział w powstaniu warszawskim. W 1953 r. uzyskał magisterium na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu Warszawskiego, a w 1955 r. doktorat na Akademii Teologii Katolickiej. Pełnił rolę niemianowanego sekretarza biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka, wspierając go walce przeciwko komunistycznym władzom. W 1951 r. komuniści zarzucili ks. Materskiemu prowadzenie wrogiej działalności przeciw rządowi i zakazali nauki religii w szkole w Chmielniku. Uczniowie nie zgodzili się z taką decyzją i zorganizowali strajk, który odbił się szerokim echem w kraju. W latach 80. wygrał kolejną walkę z reżimem - o pozwolenie na budowę Wyższego Seminarium Duchownego w Radomiu. 29 lipca 2007 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ks. Materskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zamiarem cyklu jest pokazanie kapłanów Kościoła katolickiego, którzy walczyli o polskość i wiarę w XX wieku. Trzeba ich przypominać szczególnie w sytuacji, kiedy nasiliły się ataki na polskie wartości, przez wieki utożsamiane z triadą: Bóg, Honor, Ojczyzna. Kościół, jego pasterze czy wierzący są dziś zwalczani przez lewicową ideologię, której elementem jest chrystofobia, wykorzystująca w dużej mierze brak świadomości i wiedzy napastników. Prezentujemy osoby jakże ważne dla polskiej i katolickiej myśli, a w większości niefunkcjonujące w pamięci wspólnoty, nieobecne w programach nauczania. Cykl stara się wypełnić tę lukę i zrealizować zadanie misji publicznej. W cyklu opowiemy o księżach wolności, którzy doprowadzili do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. , umacniali tradycyjne wartości w wolnej II Rzeczpospolitej, a następnie przeciwstawiali się dwóm okupantom Polski: niemieckiemu nazizmowi i sowieckiemu komunizmowi, i ostatecznie tych, którzy byli współautorami suwerennej Polski po 1989 r. 18:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICA KAPLICZKI (ODC. 295) Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Tajemnica kapliczki" Kiedy w roku 1920 umilkły strzały polskich pułków przepędzających bolszewików na wschód, mieszkańcy mazowieckiej wsi Strachówka przy trakcie ciągle noszącym ślady straszliwych zmagań postawili kapliczkę wotywną, dziękując za ocalenie. Na bocznej ścianie fundamentów wmurowali tablicę, dziękując w inskrypcji opatrzności. Kiedy w roku 1939 we wrześniu ponownie pojawili się tu Sowieci, zażądali usunięcia tablicy. Mieszkańcy zwlekali, a niebawem pojawili się Niemcy, którym napis nie wadził. Kapliczka przetrwała nienaruszona do lata roku 1944. Mając w pamięci niedawne doświadczenia, kiedy czołówki pancerne Armii Czerwonej zbliżały się do Strachówki, mieszkańcy tablicę z kapliczki zdjęli i zakopali. W czasach komuny woleli o sprawie milczeć. Dziś dysponujemy tylko wtórnymi przekazami, ale zdecydowani jesteśmy podjąć poszukiwania. "Tymianki - Bucie. Reduta pamięci" Następnie przeniesiemy się na pogranicze Mazowsza i Podlasia, by pokazać jak wspaniałe owoce przynieść może pamięć lokalna. Maleńka wioska Tymianki - Bucie zaimponowała nam patriotyczna energią. Tu, gdzie spoczywa dwóch nieznanych żołnierzy Wojska Polskiego, poległych w obronie ojczyzny w sierpniu w 1920 roku, powstało niezwykłe miejsce pamięci. Historia łatwo dostępna. Dosyć uporczywie drążymy temat, który roboczo nazywamy powstańcza bitwa o szyny. W momencie wybuchu powstania styczniowego nowo wybudowana linia Petersburg - Warszawa dla Rosjan oznaczała możliwość przerzutu wielkich mas wojska, a dla kierownictwa powstania narastające, śmiertelne zagrożenie. I zawsze pragnęliśmy, by podróżny, czekający na dworcu w Łochowie choć na chwilę myślą odpłynął w tamten czas. "Miejsce straceń" Kolejne miejsce pamięci powstańców styczniowych. Metalowy krzyż na skrzyżowaniu trzech dróg w Skarżynie, w gminie Czerwin. Według ustnych przekazów w 1863 roku stała tu szubienica i przywożono tu ujętych powstańców na stracenie. Mieszkańcy nazywali owo miejsce bożą męką. 19:05 CZAS HONORU - ODC. 41 "W PUŁAPCE" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Bronek i Janek wraz z oddziałem napadają na konwój Schoebbla. Wywiązuje się strzelanina. Bronek zabija Schoebbla i zabiera jego teczkę z dokumentami. Michał i Władek biorą udział w odprawie w pokoju sztabowym Skotnickiego. Wylot do Polski może nastąpić w każdej chwili. Fischer dowiaduje się o śmierci Schoebbla, którego zabili polscy bandyci. Wściekły gubernator każe wzmocnić swoją eskortę. Krawiec gratuluje Jankowi i Bronkowi zlikwidowania Schoebbla. Bronek przekazuje mu teczkę z dokumentami szefa gestapo. Krawiec mówi, że ich kolejnym zadaniem będzie przewiezienie do Warszawy polskich skoczków. Fischer przesłuchuje rannego esesmana, świadka zamachu na Schoebbla. Komendantem szpitala wojskowego jest doktor Otto Kirchner. Fischer prosi go o pomoc w sprawie chorej na nerki matki. Fischer zastanawia się, kto może objąć stanowisko zamordowanego Schoebbla. Postanawia ściągnąć z Salonik Larsa Rainera, który wcześniej sprawował już to stanowisko w Warszawie. Otto rozpoczyna poszukiwanie dr Marii. 20:05 NARODZINY NAZIZMU S.I - PIERWSZE MIESIĄCE U WŁADZY (RISE OF THE NAZIS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Seria odpowiada na zasadnicze pytanie: jak doszło do tego, że rządy w Niemczech przejęli faszyści. Te filmy to spojrzenie od wewnątrz na drogę Hitlera do władzy. Historia zostaje opowiedziana z punktu widzenia osób z jego najbliższego otoczenia, tych, którzy utorowali mu drogę do władzy, i tych, którzy próbowali go powstrzymać. Od politycznych intryg, które zamieniły niemiecki parlament w prawdziwy "House of Cards", po demontaż demokracji, który uczynił z Hitlera wszechmocnego Fuhrera. W cyklu dokonana zostanie analiza, czy taki rozwój zdarzeń był nieunikniony, jakie pojawiły się znaki ostrzegawcze, jakie podjęto decyzje, jakich szans nie wykorzystano i jakie błędne oceny sformułowano, które mogły powstrzymać Hitlera i zmienić bieg historii. Episode 1: Politics Episode 2: The First Six Months in Power Episode 3: Night of the Long Knives 21:10 MAYERLING (MAYERLING) Melodramat historyczny, 134 min, Wielka Brytania/Francja 1969 Reżyseria: Terence Young Scenariusz: Terence Young Zdjęcia: Henri Alekan Muzyka: Francis Lai Aktorzy: Omar Sharif, Catherine Deneuve, James Mason, Ava Gardner, James Robertson Justice, Geneviţve Page, Andréa Parisy, Ivan Desny, Maurice Teynac Uhonorowany nominacją do Złotego Globu melodramat z doborową obsadą. Terence Young, twórca m.in. znanych polskiej publiczności filmów: "Doczekać zmroku", "Samuraj i kowboje", "Joe Valachi", zrealizował interesujący remake głośnego dramatu z 1936 roku Anatole'a Litvaka z Charlesem Boyerem i Danielle Darrieux w rolach głównych. To tragiczne dzieje nieszczęśliwej miłości arcyksięcia Rudolfa, jedynego syna cesarza Franciszka Józefa i cesarzowej Elżbiety, do młodziutkiej i czarującej arystokratki Marii Vecsery. Jeden z największych romansów wszech czasów z tragicznym zakończeniem wielokrotnie rozpalał wyobraźnię twórców. Powstały filmy o tym wydarzeniu z dziejów rodziny cesarskiej, a także głośny spektakl baletowy z 1993 roku, wystawiany w londyńskiej operze królewskiej Covent Garden (TVP prezentowała przedstawienie w cyklu "Rewelacja miesiąca"). Wiedeń, rok 1888. Następca tronu cesarstwa Austro-Węgierskiego, arcyksiążę Rudolf (Omar Sharif), mimo sprzeciwu ojca zabiega o unieważnienie związku małżeńskiego. W tej sprawie zwraca się do najwyższych władz w Rzymie. Od samego początku jego małżeństwo było nieudane i nieszczęśliwe, zawarł je wbrew własnej woli. Ze względów politycznych został przymuszony do poślubienia w 1881 roku księżniczki Stefanii, córki belgijskiego króla Leopolda II. Z tego związku narodziła się jedyna córka Elżbieta. Dramatyczną walkę o unieważnienie małżeństwa arcyksiążę podejmuje wówczas, gdy przypadkowo poznaje 17-letnią Marię Vecserę (Catherine Deneuve). Zakochuje się bez pamięci w pięknej i czarującej wiedeńskiej arystokratce, a ona odwzajemnia jego płomienne uczucie. Pragnie jak najszybciej poślubić ukochaną ponad wszystko Marię, ale zalegalizowanie związku okazuje się niemożliwe, bowiem na drodze do ich szczęścia stoi nieugięty cesarz Franciszek Józef (James Mason). Życie zakochanej pary zamienia się w koszmar. Nie chcąc rezygnować z jedynej prawdziwej miłości kochankowie decydują się na krok ostateczny. Maria i Rudolf popełniają samobójstwo w pałacyku myśliwskim w niewielkiej miejscowości Mayerling, położonej kilkadziesiąt kilometrów od Wiednia. 23:30 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 3 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami traktatu wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 00:05 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 4 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. Przytoczono następujące fakty: - wspólne próby z bronią chemiczną w bazie Kama; - zwiększający się potencjał wojskowy ZSRR; - czystki w armii radzieckiej; - wojna domowa w Hiszpanii; - aneksja Austrii przez Niemcy w kwietniu 1938 i zajęcie Sudetów we wrześniu 1938; - pakt Ribbentrop - Mołotow z sierpnia 1939 - układ o nieagresji z tajnym protokołem o podziale Europy Środkowej; - wspólna defilada wojsk radzieckich i niemieckich w Brześciu nad Bugiem we wrześniu 1939; 00:35 CYBULSKI - OSTATNIA PODRÓŻ Widowisko, 50 min, Polska, 1997 Scenariusz: Joanna Kawalec, Jolanta Popielarz Zdjęcia: Jacek Szostak Wykonawcy: Maciej Cybulski, Krzyszto Teodor Toeplitz, Lucyna Winnicka, Mirosława Dubrawska, Kazimierz Kutz, Janisław Dyrcz, Zofia Czerwińska, Andrzej Piszczatowski 8 stycznia przypada rocznica tragicznej śmierci Zbigniewa Cybuskiego (zmarł 8 stycznia 1967 r.), przez wielu uważanego za największego aktora powojennej Polski, legendy polskiego kina. Podziwiany przez młodzież, w skórzanej kurtce i okularach, idol lat 60. stał się symbolem swojego pokolenia, nieprzeciętną indywidualnością, niestarzejącym się mitem. Urodził się 3 listopada 1927 roku. Dzieciństwo spędził na warszawskim Żoliborzu, gdzie rozpoczęła się również jego przygoda z aktorstwem - jako mały chłopiec grywał role paziów i diabłów w dziecięcym teatrzyku. Wojna położyła kres tym zabawom. Rodzice Zbyszka zostali aresztowani, a on wraz z bratem Antkiem musiał zarabiać na życie - szyli rękawiczki, sprzedawali gazety, zbierali kwiaty z śmietników, by je potem - "odświeżone" - sprzedawać. W dniu zakończenia wojny miał dziewiętnaście lat. Był prawdziwym "młodym gniewnym", który chciał naprawiać świat. I taką postawę zachował do końca. Ukształtowane wówczas rysy osobowości zadecydowały o późniejszym charakterze jego kariery artystycznej. Jego pierwszy powojenny i poważny kontakt z teatrem przypadł na rok 1947. Zakochany maturzysta (gimnazjum im. Jana Śniadeckiego) aktywnie działał w krakowskim Kole Żywego Słowa prowadzonym przez Marię Rokoszową. Jako dwudziestoletni chłopak z pasją recytował Mickiewicza czy Puszkina. Publiczność zawsze przyjmowała go entuzjastycznie, postanowił więc zostać aktorem. Zdał egzaminy na wydział aktorski krakowskiej PWST. W szkole zdarzały mu się zarówno wzloty jak i upadki, każde niepowodzenie bardzo poważnie przeżywał. Po skończeniu studiów wraz z grupą przyjaciół wyjechał na Wybrzeże, by w 1964 roku wraz z Bogumiłem Kobielą założyć tam, legendarny dziś, teatrzyk "Bim - Bom". Ich spektakle miały w sobie coś z magii, młodzi zapaleńcy wraz z "Bim - Bomem" odwiedzili Moskwę, Paryż, Amsterdam... Wtedy również zaczęła się wielka kariera filmowa Zbyszka. Rola Maćka Chełmickiego w "Popiele i diamencie" Andrzeja Wajdy przyniosła mu światową sławę. A on właściwie nie musiał "grać" w tym filmie. Był sobą. Na plan filmowy zawsze wpadał jak burza, bez charakteryzacji czy zmiany kostiumu po prostu robił swoje i... już go nie było. Nigdy nie lubił udawać kogoś, kim nie był. Dlatego wybierał bliskie sobie role, "życiowe" - grywał bohaterów rozdwojonych, pełnych kompleksów idealistów ("Nocny pociąg", "Do widzenia, do jutra", "Rozstanie", "Salto", "Rękopis znaleziony w Saragossie"). Od czasów "Popiołu i diamentu" spełniał się jako bohater młodzieży polskiej, stał się krajowym Jamesem Deanem. Przyjaciele mówią, że ciągle gonił życie. Jak wtedy, kiedy usiłował wskoczyć do pociągu relacji Wrocław - Warszawa. Wpadł pomiędzy stopnie wagonu a peron, potem pod koła... "Ostatnia podróż" to przypowieść o przeznaczeniu, o nieuchronności losu, życiu będącym podróżą i ucieczką. W rozgrywającym się na Dworcu Głównym we Wrocławiu widowisku biorą udział przyjaciele Zbyszka oraz jego syn, Maciej. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICA KAPLICZKI (ODC. 295) Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Tajemnica kapliczki" Kiedy w roku 1920 umilkły strzały polskich pułków przepędzających bolszewików na wschód, mieszkańcy mazowieckiej wsi Strachówka przy trakcie ciągle noszącym ślady straszliwych zmagań postawili kapliczkę wotywną, dziękując za ocalenie. Na bocznej ścianie fundamentów wmurowali tablicę, dziękując w inskrypcji opatrzności. Kiedy w roku 1939 we wrześniu ponownie pojawili się tu Sowieci, zażądali usunięcia tablicy. Mieszkańcy zwlekali, a niebawem pojawili się Niemcy, którym napis nie wadził. Kapliczka przetrwała nienaruszona do lata roku 1944. Mając w pamięci niedawne doświadczenia, kiedy czołówki pancerne Armii Czerwonej zbliżały się do Strachówki, mieszkańcy tablicę z kapliczki zdjęli i zakopali. W czasach komuny woleli o sprawie milczeć. Dziś dysponujemy tylko wtórnymi przekazami, ale zdecydowani jesteśmy podjąć poszukiwania. "Tymianki - Bucie. Reduta pamięci" Następnie przeniesiemy się na pogranicze Mazowsza i Podlasia, by pokazać jak wspaniałe owoce przynieść może pamięć lokalna. Maleńka wioska Tymianki - Bucie zaimponowała nam patriotyczna energią. Tu, gdzie spoczywa dwóch nieznanych żołnierzy Wojska Polskiego, poległych w obronie ojczyzny w sierpniu w 1920 roku, powstało niezwykłe miejsce pamięci. Historia łatwo dostępna. Dosyć uporczywie drążymy temat, który roboczo nazywamy powstańcza bitwa o szyny. W momencie wybuchu powstania styczniowego nowo wybudowana linia Petersburg - Warszawa dla Rosjan oznaczała możliwość przerzutu wielkich mas wojska, a dla kierownictwa powstania narastające, śmiertelne zagrożenie. I zawsze pragnęliśmy, by podróżny, czekający na dworcu w Łochowie choć na chwilę myślą odpłynął w tamten czas. "Miejsce straceń" Kolejne miejsce pamięci powstańców styczniowych. Metalowy krzyż na skrzyżowaniu trzech dróg w Skarżynie, w gminie Czerwin. Według ustnych przekazów w 1863 roku stała tu szubienica i przywożono tu ujętych powstańców na stracenie. Mieszkańcy nazywali owo miejsce bożą męką.