TVP Historia Środa, 10.01.2024 07:05 CZAS HONORU - ODC. 41 "W PUŁAPCE" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Bronek i Janek wraz z oddziałem napadają na konwój Schoebbla. Wywiązuje się strzelanina. Bronek zabija Schoebbla i zabiera jego teczkę z dokumentami. Michał i Władek biorą udział w odprawie w pokoju sztabowym Skotnickiego. Wylot do Polski może nastąpić w każdej chwili. Fischer dowiaduje się o śmierci Schoebbla, którego zabili polscy bandyci. Wściekły gubernator każe wzmocnić swoją eskortę. Krawiec gratuluje Jankowi i Bronkowi zlikwidowania Schoebbla. Bronek przekazuje mu teczkę z dokumentami szefa gestapo. Krawiec mówi, że ich kolejnym zadaniem będzie przewiezienie do Warszawy polskich skoczków. Fischer przesłuchuje rannego esesmana, świadka zamachu na Schoebbla. Komendantem szpitala wojskowego jest doktor Otto Kirchner. Fischer prosi go o pomoc w sprawie chorej na nerki matki. Fischer zastanawia się, kto może objąć stanowisko zamordowanego Schoebbla. Postanawia ściągnąć z Salonik Larsa Rainera, który wcześniej sprawował już to stanowisko w Warszawie. Otto rozpoczyna poszukiwanie dr Marii. 08:00 W POLSKĘ JEDZIEMY - MODLIN Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krzysztof Jaroszyński Scenariusz: Krzysztof Jaroszyński Prowadzący: Krzysztof Jaroszyński W tym odcinku zwiedzamy Modlin, Wyszogród i Zakroczym. Cykl prezentujący ciekawe miejsca w Polsce okiem Krzysztofa Jaroszyńskiego pisarza, satyryka, artysty kabaretowego. Każdy odcinek cyklu dedykowany jest konkretnym miejscom. Czasem są to znane turystyczne atrakcje, innym razem miejsca z dala od głównych szlaków. Zawsze jednak ciekawe, takie, z którymi są związane anegdoty, osobiste przeżycia i pasjonujące historie. Program ma charakter przewodnika turystycznego, jednak z przymrużeniem oka. Znajdą się w nim użyteczne rady, podpowiedzi wartych odwiedzenia miejsc, ale także mnóstwo humoru, subiektywnych ocen i intrygujących zwrotów akcji. 08:35 HISTORIA POLSKI - NASZ MIETEK - MIECZYSŁAW GIL Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Brożek Scenariusz: Krzysztof Brożek, Grzegorz Surdy Mieczysław Gil, działacz związkowy z Nowej Huty, opozycjonista prześladowany i więziony w okresie PRL, uczestnik obrad okrągłego stołu, były poseł i senator oraz przewodniczący Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. W 2017 roku został odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności. Mieczysław Gil urodził się w 1944 roku, po świętokrzyskiej stronie doliny Wisły. Wychowany został w chłopskiej, religijnej rodzinie, co przyczyniło się do jego późniejszych wyborów, szczególnie w latach 70., kiedy pracował w Nowej Hucie, a jednocześnie był początkującym dziennikarzem zakładowej gazety Głos Nowej Huty. W latach 1964 - 1981 należał do PZPR. W marcu 1968 rok został zawieszony na stanowisku mistrza za odmowę udziału w bojówkach mających pacyfikować manifestacje studenckie. Przed 1980 roku kolportował niezależne pismo "Robotnik" oraz ulotki Studenckiego Komitetu Solidarności. W sierpniu 1980 roku uczestniczył w strajku, był rzecznikiem na Wydziale Stalowni Martenowskiej. Od września 1980 roku był w "Solidarności". 09:30 SENSACJE XX WIEKU - SPRAWA ADMIRAŁA CANARISA CZ 1 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Bohaterem kolejnego odcinka programu Bogusława Wołoszańskiego jest szef niemieckiego wywiadu wojskowego adm. Wilhelm Canaris, o którego prawdziwej roli w czasie II wojny światowej wciąż niewiele wiadomo. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - SPRAWA ADMIRAŁA CANARISA CZ 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony postaci szefa niemieckiego wywiadu wojskowego admirała Wilhelma Canarisa, o którego prawdziwej roli w czasie II wojny światowej wciąż niewiele wiadomo. 10:40 PODRÓŻ SENTYMENTALNA Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1994 Reżyseria: Renata Lipińska Kondratowicz Scenariusz: Renata Lipińska Kondratowicz Zdjęcia: Henryk Kępa Wykonawcy: Anna Branicka Wolska, Mikołaj Wolski, Maria Rey, Andrzej Baranowski, Izabela Perry Opowieść o podróży dawnych arystokratów na Ukrainę - głównie z rodu Potockich i Branickich zamieszkałych obecnie w Polsce i we Francji. Szlak tej podróży wiedzie przez miejsca związane z polską historią. 11:15 JOANNA GRYZIK. ŚLĄSKI KOPCIUSZEK Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2020 Scenariusz: Anna Popek Zdjęcia: Jakub Jedras, Sławomir Chudowski Prowadzący: Anna Popek Wykonawcy: Marcin Luzer W 2020 roku, w Mauzoleum rodu Schaffgothów, w Kopicach na Dolnym Śląsku została ponownie złożona w rodzinnym grobowcu hrabina Joanna von Schaffgotsch z domu Gryczik von Schomberg - Godula i jej mąż Hans Ulrych. Joanna, która zmarła równo 110 lat temu, spoczęła w mauzoleum rodzinnym w Kopicach. W 1945 roku grobowiec został splądrowany, a zwłoki jej i jej męża porzucone w okolicznym parku. Dzięki staraniom lokalnej społeczności, wolontariuszy, osób pragnących zachować pamięć o tej niezwykłej postaci w 2020 roku odbył się ponowny, uroczysty pochówek. Mauzoleum w Kopicach odrestaurowano dzięki pomocy MKiDN. Uroczystości odbyły się 20 czerwca 2020 roku w Kopicach. Wzięli w nich udział m.in. potomkowie Schaffgotschów, którzy w prostej linii są spadkobiercami piastów śląskich linii legnicko - brzeskiej. To doskonały moment, by opowiedzieć o niezwykłym życiu niezwykłej kobiety jaką była Joanna Gryczik - uboga sierota, która została hrabiną. Historia, która wydarzyła się naprawdę, wydaje się być bajką. Historia w której siła dobra odmieniła życie biednej, małej, osieroconej dziewczynki, przekształcając je w pasmo zaszczytów, splendorów bogactwa i osobistego szczęścia. Czy to możliwe? Tak. Historia ta wydarzyła się w XIX wieku na Górnym Śląsku. Być może splot tak wielu nieprawdopodobnych i korzystnych zdarzeń mógł zaistnieć po to, by szerzyć dobro i aby pokazywać, że życie można przeżyć pięknie i z pożytkiem dla innych. Do dzisiaj na Górnym Śląsku funkcjonują, ufundowane jeszcze przez Joannę szkoły, szpitale i zakłady. Materialne ślady jej aktywnego życia widoczne są w wielu miejscach od Bytomia, przez Rudę Śląską, Chebzie, Zabrze po Gliwice. Ta kobieta zmieniła nie tylko los wielu ludzi, ale także oblicze przemysłowe Górnego Śląska. Historia Śląskiego Kopciuszka, jak nazywano hrabinę Joannę Gryzik von Schomberk - Godula Schaffgotsch, jest historią niezwykłego awansu społecznego ubogiej półsieroty, pochodzącej z gminu, na tle XIX - wiecznego procesu uprzemysławiania Górnego Śląska. Joanna pomnożyła odziedziczony majątek, rozwinęła osady robotnicze, m.in. Rudę Śląską, Chebzie, Orzegów na Górnym Śląsku, dbając o równy rozwój swoich licznych zakładów, jak i o edukację i zabezpieczenie socjalne, pracujących w nich robotników. Wspaniałe dzieła, które pozostawiła po sobie i które możemy oglądać do dziś, wypływały zarówno z jej charakteru, jak i ze sposobu, w jaki została wychowana. 11:45 DALEKO OD SZOSY - ODC. 7/7 - WE DWOJE Serial obyczajowy, 85 min, Polska, 1976 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Henryk Czarnecki, Zbigniew Chmielewski Zdjęcia: Mikołaj Sprudin Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Krzysztof Stroiński, Sławomira Łozińska, Antoni Jurasz, Gustaw Lutkiewicz, Irena Kownas, Jan Himilsbach, Janusz Paluszkiewicz, Andrzej Wichrowski, Bogusław Semotiuk, Tomek Wilczyński, Ferdynand Matysik Młodzi wynajmują mały pokoik i urządzają w nim swoje pierwsze mieszkanie. Pracują i uczą się. Kiedy rodzi im się dziecko, matka Ani zabiera ją wraz z malcem do siebie. Leszek jest tam źle widziany. Oddają synka do żłobka - niestety, mały często choruje, co powoduje duże trudności w organizowaniu ich własnego życia. Małżeństwo Ani i Leszka przechodzi pierwszy poważny kryzys. Wówczas z pomocą przychodzą rodzice Leszka. Zabierają wnuka na wieś. Dzięki temu Leszek może spokojnie skończyć technikum. Podbudowany sukcesem postanawia zdawać na studia. 13:20 JAPOŃSKA WYPRAWA JOANNY LUMLEY - ODC. 2 (JOANNA LUMLEY'S JAPAN) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Ewen Thomson, Neil Ferguson Gwiazda serialu "Absolutnie fantastyczne", Joanna Lumley, przemierza Japonię od lodowatych syberyjskich mórz na północy po subtropikalne wyspy na południu. Jej podróż rozpoczyna się w ujemnych temperaturach na Hokkaido, gdzie żyją najpiękniejsze i najbardziej zagrożone dzikie zwierzęta Japonii. Wędrując na południe, Joanna odwiedza Tokio, starożytną stolicę Kioto z zachwycającymi świątyniami oraz Nagasaki, miasto o tragicznej przeszłości. Jej epicka podróż kończy się na sielskich plażach Kohamy, jednej z najodleglejszych pacyficznych wysp Japonii, gdzie mieszkają dziewczyny z girlsbandu, których średnia wieku wynosi 84 lata. 15:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA PRZEZ PIEKŁO CZ. 1 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program Bogusława Wołoszańskiego, popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. W tym wydaniu autor omawia: - dzieje konwojów wiozących sprzęt wojenny dla Związku Radzieckiego, - sytuację na frontach europejskich, - zajęcie Norwegii przez Niemców, - pomoc Anglii w transporcie broni dla Związku Radzieckiego, - szlaki morskie z portów amerykańskich i kanadyjskich do Murmańska, - rolę Norwegii w planach wojennych Adolfa Hitlera, - znaczenie strategiczne portu w Murmańsku, - atak wojsk niemieckich na Murmańsk. 15:50 NARODZINY NAZIZMU S.I - PIERWSZE MIESIĄCE U WŁADZY (RISE OF THE NAZIS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Seria odpowiada na zasadnicze pytanie: jak doszło do tego, że rządy w Niemczech przejęli faszyści. Te filmy to spojrzenie od wewnątrz na drogę Hitlera do władzy. Historia zostaje opowiedziana z punktu widzenia osób z jego najbliższego otoczenia, tych, którzy utorowali mu drogę do władzy, i tych, którzy próbowali go powstrzymać. Od politycznych intryg, które zamieniły niemiecki parlament w prawdziwy "House of Cards", po demontaż demokracji, który uczynił z Hitlera wszechmocnego Fuhrera. W cyklu dokonana zostanie analiza, czy taki rozwój zdarzeń był nieunikniony, jakie pojawiły się znaki ostrzegawcze, jakie podjęto decyzje, jakich szans nie wykorzystano i jakie błędne oceny sformułowano, które mogły powstrzymać Hitlera i zmienić bieg historii. Episode 1: Politics Episode 2: The First Six Months in Power Episode 3: Night of the Long Knives 16:45 HISTORIA POLSKI - SZYSZKO BOHUSZ - ARCHITEKT NIEPODLEGŁEJ 57 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maria Guzy Scenariusz: Maria Guzy Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Maciej Piotrowski Bohaterem filmu jest prof. Adolf Szyszko-Bohusz, legionista, wybitny architekt, przez trzy dekady kluczowa postać w odnowie najważniejszych zabytków odrodzonej Rzeczpospolitej. Po dziesięcioleciach niemal całkowitego zapomnienia przybliżamy postać tego wielkiego Polaka. 17:55 MAGICZNE PODHALE Z SEBASTIANEM KARPIELEM BUŁECKĄ - ODC. 2 SEZON I - ZAKOPANE Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jakub Baryga Scenariusz: Jakub Baryga Prowadzący: Sebastian Karpiel-Bułecka Lektor: Sebastian Karpiel-Bułecka Zdjęcia: Łukasz Rogowski, Aleksander Macierzyński, Adam Sienkiewicz Zakopane jeszcze pod koniec XVII w. było małą wsią. Mieszkało tu 43 górali i góralek. W 1890 roku Zygmunt Gnatowski, bogaty ziemianin z Ukrainy i kolekcjoner podhalańskiej sztuki ludowej, poprosił Stanisława Witkiewicza o stworzenie projektu niewielkiego domku letniskowego w Zakopanem. Witkiewicz namówił inwestora na zmianę koncepcji i zaprojektował większy obiekt. Tak oto powstała Willa Koliba, reprezentacyjny przykład stylu witkiewiczowskiego. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 42 "KIM PANI JEST?" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Brehm budzi Rainera wiadomością o znalezieniu zwłok esesmana. Sugeruje, że za zamachem na Schoebbla nie mogą stać amatorzy. Akcja została zbyt dobrze przygotowana i przeprowadzona. Władek i Michał podczas lądowania w Polsce wpadają w pułapkę Sowietów. Próba ucieczki nie udaje się, gdyż Dykow bierze na muszkę Skotnickiego. Sowieci wyprowadzają więźniów. Pakują ich na ciężarówkę. Razem z nimi ładują tajemniczą osobę w kapturze na głowie. Otto bada Gertrudę Fischerową w domu gubernatora. Mówi Fischerowi, że stan jego matki jest poważny. Otto poleca dr Marię Konarską, z którą pracował przed wojną. Fischer zgadza się wyciągnąć Marię z obozu. Na ciężarówkę, którą Rosjanie przewożą Władka, Michała i Skotnickiego napada grupa Krawca: Janek, Bronek i partyzanci Jastrzębia. Udaje się uwolnić zakładników. Bronek, Janek, Michał i Władek znów się spotykają. Więźniem w kapturze, którego Rosjanie przewozili razem z naszymi, okazuje się piękna kobieta, Karolina Osmańska. Krawiec i Skotnicki przesłuchują Osmańską. Kobieta zeznaje, że od śmierci męża pracuje jako sekretarka w obozie Heidelager. Została napadnięta i pojmana przez sowieckich partyzantów w czasie transportu dokumentów. Skotnicki nakazuje sprawdzić kobietę. Brehm informuje Rainera o kolejnej ofierze. Na miejscu zbrodni okazuje się, że morderstwo jest zaskakująco podobne do poprzedniego. Pozostawione napisy znów wskazują na polskich bandytów. Ruda wykonuje wyrok na Holtzu. W jego mieszkaniu Janek i Ernest znajdują skrytkę z archiwum dokumentów, którymi mężczyzna się posługiwał. Wśród nich Janek znajduje kennkartę Leona Sajkowskiego. Dociera do niego, że rodzice Leny nie wyjechali do Palestyny. 21:00 KRONIKI HITLERA - MASOWY MORDERCA. LATA 1939 - 1945. ODC. 11 (KRONIKI HITLERA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hermann Pölking Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera - od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana. 22:00 WYROK NA FRANCISZKA KŁOSA Dramat wojenny, 96 min, Polska, 2000 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda, Zygmunt Malanowicz Zdjęcia: Bartosz Prokopowicz Muzyka: Stanisław Radwan Aktorzy: Mirosław Baka, Maja Komorowska, Grażyna Błęcka-Kolska, Artur Żmijewski, Krzysztof Globisz, Iwona Bielska, Andrzej Chyra, Edward Żentara, Damian Walczak, Katarzyna Bosacka, Bartosz Obuchowicz, Grzegorz Małecki, Marta Bitner, Tadeusz Wojtych, Mieczysław Grąbka "Nade wszystko zafascynowała mnie jej odmienność w stosunku do literatury, zajmującej się tematem wojny i okupacji. Literatury pełnej heroizmu, ostatecznych wyborów w imię służby ojczyźnie, męczeństwa i walki narodu z najeźdźcą. Literatury przepojonej szlachetnym patosem, najpełniej służącej temu szczytnemu powołaniu, wyrażonemu niegdyś przez Sienkiewicza słowami -"Ku pokrzepieniu serc". I do tej kolekcji tak jednorodnej, jakby przypadkiem dekomponując spoistość literackiej wizji, brutalnie wtargnął"Wyrok na Franciszka Kłosa". /... / Nieoczekiwanego bohatera stworzył Stanisław Rembek w tej powieści. Był to pierwszy antybohater w polskiej literaturze powojennej. Ciągle brzmi on jak memento dla przyszłości. Nic więc dziwnego, że orędownikom bogoojczyźnianych cnót, jak również rzecznikom nowego totalitarnego ładu i porządku książka ta wydała się herezją niemożliwą do strawienia" - pisał w szkicu "O"Wyroku na Franciszka Kłosa"Marek Nowakowski. Przez całe dziesięciolecia Rembek był pisarzem niewygodnym i niemal zupełnie przemilczanym. Trudno się zresztą dziwić. Jego dwie przedwojenne powieści:"Nagan"(1927) i"W polu"(1937) dotyczą wojny polsko - bolszewickiej,"Ballada o wzgardliwym wisielcu"burzy narodowe mity o powstaniu styczniowym, "Wyrok... "to wstrząsające i przenikliwe studium kolaboracji. Po wojnie tylko dwie ostatnie z tych książek doczekały się wydań, lecz przyjęto je raczej zdawkowo. "Wyrok na Franciszka Kłosa"od dawna interesował filmowców. Chcieli go przenosić na ekran Niemcy. Chciał polski reżyser Stanisław Lenartowicz. Oba projekty upadły. Na pierwszy nie zgodził się Rembek. Na drugi - peerelowska cenzura. Lata dziewięćdziesiąte wydobyły autora"Nagana"z zapomnienia."Odkrywaniu"jego twórczości towarzyszą artykuły prasowe, wystawy, publikacje książkowe i...filmy. Pierwszy zrealizował w 1992 roku Juliusz Machulski. Był to"Szwadron"powstały na podstawie"Ballady o wzgardliwym wisielcu", stosunkowo najmniej drażliwej książki Rembeka. Po ośmiu latach od tamtej premiery po prozę autora"W polu"sięgnął Andrzej Wajda. Jego nakręcony dla telewizji"Wyrok na Franciszka Kłosa"to poruszająca historia małomiasteczkowego granatowego policjanta, świetnie zagranego przez Mirosława Bakę. Świat wartości Franciszka Kłosa jest prosty. Trzeba jak najlepiej wykonywać swoją pracę, by mieć środki na utrzymanie rodziny. Zawód policjanta zaś polega na wypełnianiu rozkazów przełożonych. Przełożonymi są Niemcy - hitlerowcy. Należy zatem ścigać polskich konspiratorów, prześladować Żydów, a kiedy nie ma wyjścia - strzelać i zabijać. Wydaje się, że imponderabilia takie, jak patriotyzm czy wierność religii katolickiej nie mają dla Kłosa znaczenia. Czy rzeczywiście? Pomimo prostoty swego rozumowania, bohater czuje rosnący niepokój sumienia. Stara się topić go w alkoholu. Wódka jednak przestaje wystarczać, gdy Kłos otrzymuje list od podziemnego sądu, wydającego nań wyrok śmierci za zdradę. Niepokój zmienia się w paniczny strach.Po uliczkach rodzinnego miasteczka Kłos chodzi teraz z rozpiętą kaburą, oglądając się na wszystkie strony. Pije coraz więcej, coraz gorliwiej służy też Niemcom, dla których stanowi zastanawiający i zarazem groteskowy fenomen. Tymczasem zaczynają ginąć znajomi Kłosa, podobnie jak on skazani przez podziemie na śmierć. Coraz bardziej zagubiony i przerażony policjant próbuje rozpaczliwie szukać wyjścia ze swojego opłakanego położenia. Jest jednak na to zbyt słaby. Porzuciwszy ostatnią deskę ratunku, zatraca się całkowicie w mrocznych odmętach zła. 23:55 SENSACJE XX WIEKU - SPRAWA ADMIRAŁA CANARISA CZ 1 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Bohaterem kolejnego odcinka programu Bogusława Wołoszańskiego jest szef niemieckiego wywiadu wojskowego adm. Wilhelm Canaris, o którego prawdziwej roli w czasie II wojny światowej wciąż niewiele wiadomo. 00:25 SENSACJE XX WIEKU - SPRAWA ADMIRAŁA CANARISA CZ 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony postaci szefa niemieckiego wywiadu wojskowego admirała Wilhelma Canarisa, o którego prawdziwej roli w czasie II wojny światowej wciąż niewiele wiadomo. 01:00 ZIMA STULECIA Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2018 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Zdjęcia: Adam Fręśko Film przedstawia historię kataklizmu, który w nocy z 31 grudnia 1978 na 1 stycznia 1979 roku sparaliżował znaczną część Europy, w tym Polskę. Gwałtowny atak mroźnej i śnieżnej zimy spowodował ogromne straty materialne, zdezorganizował życie społeczne i gospodarcze całego kraju. 01:30 SŁUŻYLIŚMY U AMERYKANÓW Reportaż, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Monika Mazanek - Wilczyńska Historia Polaków służących w armii amerykańskiej po II wojnie światowej przedstawiona przez pryzmat przeżyć Franciszka Nowaka, który na początku lat 80. uciekł do Niemiec i zatrudnił się w armii amerykańskiej. Pan Franciszek opowiada, jak odkrył 44 - letnią historię istnienia polskich oddziałów przy armii amerykańskiej w Niemczech i Francji, które istniały w latach 1945 - 1989 i przez które przewinęło się około 160 tys. Polaków. Pokazuje nam ślady, jakie pozostały po tych Polakach w armii amerykańskiej: pamiątki w muzeum, pomniki na niemieckich cmentarzach, gazetę, jaką wydawały oddziały przez 44 lata, jedyny wybudowany przez Polaków kościół na terenie amerykańskiej bazy w Kaiserslautern, odznaki, jakie otrzymywali Polacy od Amerykanów za 30, 40, i 50 lat służby w US Army. Reportaż z wykorzystaniem fotografii archiwalnych i zdjęć, realizowanych na terenie Niemiec. 02:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODKRYWCY PORTRET Z ODDALI (ODC. 296) Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Odkrywcy portret z oddali" Ksiądz Antoni Chotyński to postać, która złotymi zgłoskami zapisała się w dziejach polskiej archeologii. Jeszcze przed I wojną światową odkrył na lubelskim Powiślu grody, w tym najsławniejszy w Chodliku, i wprowadził trwale do pojęć naukowych kategorię Kultury Trzcinieckiej. Dziś o wyjątkowym kapłanie - archeologu pamięć jest prawie żadna, ale my zamierzamy ją przywrócić. Zawsze czujemy satysfakcję, gdy wyraziste i zasłużone postaci z przeszłości powracają na należne im miejsce w pokoleniowej pamięci. 02:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 1 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W pierwszej części Bogusław Wołoszański opowiada o niemieckiej jednostce, która zdobyła belgijskie umocnienia i prezentuje fort Eben Emael, oprowadzając po wnętrzach bunkrów. Na zakończenie audycji spotkanie z telewidzami w ramach Klubu Encyklopedii II Wojny Światowej.