TVP Kultura Wtorek, 09.01.2024 09:05 SZATAN Z SIÓDMEJ KLASY Film przygodowy dla młodych widzów, 102 min, Polska, 2006 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz: Kaziemierz Tarnas, Tomasz Piotrowski Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Bartosz Fejge, Katarzyna Bator, Wojciech Malajkat, Krzysztof Globisz, Katarzyna Pypno, Tytus Hołdys, Marek Serdiukow, Tomasz Koźlik, Paweł Jakowlew, Łukasz Jaźwiec, Rafał Kołsut, Krystyna Tkacz, Justyna Sieńczyłło, Emilian Kamiński, Maria Kaniewska Nowa ekranizacja powieści Kornela Makuszyńskiego pod tym samym tytułem. Lata 30. XX wieku. W majątku Iwona Gąsowskiego pod Wilnem pojawia się Francuz, który koniecznie chce kupić zadłużoną posiadłość i chylący się ku upadkowi dom. Gdy właściciel nie chce jej sprzedać, z domu nieoczekiwanie giną stare drzwi. Najpierw jedne, potem drugie... Profesor gimnazjum, Piotr Gąsowski, historyk, prosi swego najbystrzejszego ucznia, znanego z detektywistycznych zdolności Adama Cisowskiego, o pomoc w rozwiązaniu zagadki niezrozumiałych kradzieży w domu jego brata. Okazuje się, że wszystkiemu winien odnaleziony w Paryżu w 1836 roku list Kamila de Berier, pułkownika armii napoleońskiej, który w czasie odwrotu spod Moskwy, tuż przed śmiercią, pozostawił wskazówki dotyczące ukrytego skarbu. 11:00 KRÓLOWA BONA - ODC. 4 Serial historyczny 57 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Zdzisław Kozień, Piotr Garlicki, Lidia Korsakówna, Zdzisław Wardejn, Piotr Fronczewski, Leonard Pietraszak, Jerzy Kamas, Jan Machulski, Edmund Fetting, Józef Duriasz, Jan Tesarz, Wiktor Nanowski, Wiktor Sadecki, Józef Para Podczas polowania w Puszczy Niepołomickiej Bona spada z konia. W piątym miesiącu ciąży wskutek wypadku przedwcześnie rodzi się i wkrótce umiera drugi syn królewski, Olbracht. Zrozpaczona królowa dowiaduje się, że już nigdy nie będzie mogła mieć dziecka. Teraz wszystkie nadzieje na utrzymanie dynastii Jagiellonów wiążą się z jej jedynym synem, Augustem. Bona postanawia złamać prawo Rzeczypospolitej i doprowadzić do elekcji syna jeszcze za życia Zygmunta Starego. Aby zrealizować ten projekt, zmusza Sejm Litewski do uznania królewicza Wielkim Księciem Litwy. Cztery miesiące później, 20 lutego 1530 roku, 10 - letni Zygmunt zostaje koronowany na króla Polski. Teraz Bona przystępuje do uporządkowania skarbca królewskiego. 12:40 FRANCUSKI HOLLYWOOD (HOLLYWOOD SO FRENCH) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2021 Reżyseria: Sebastian Perez Pezzani Film prezentuje związki kina Hollywood z Francją i wpływ kultury francuskiej na kształt przemysłu filmowego w XX wieku. Francja, a w szczególności Paryż, były postrzegane przez pruderyjnych Amerykanów pierwszej połowy XX wieku jako miejsce dużej swobody i radości życia. Wielkie hollywoodzkie kariery zrobili francuscy aktorzy tamtych lat: Maurice Chevalier, Louis Jourdain, Jean Gabin, Charles Boyer i Leslie Caron, którzy trafili w swój czas i zapotrzebowanie amerykańskiej publiczności na określonego rodzaju filmy. 16:10 ŻYCIE ZA ŻYCIE. MAKSYMILIAN KOLBE (LEBEN FUR LEBEN) Dramat, 90 min, Polska/Niemcy, 1990 Reżyseria: Krzysztof Zanussi Scenariusz: Jan Józef Szczepański, Krzysztof Zanussi Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Christopher Waltz, Artur Barciś, Gustaw Lutkiewicz, Krzysztof Zalewski, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Kowalewski, Jerzy Stuhr, Franciszek Pieczka, Jan Peszek, Agnieszka Krukówna, Eugeniusz Priwieziencew, Zofia Merle, Daria Trafankowska, Wit Dziki Film inspirowany historią męczeńskiej śmierci ojca Maksymiliana Kolbego. Jan, więzień obozu koncentracyjnego, ucieka w przypadkowych okolicznościach. Ukrywa się w prywatnych mieszkaniach, potem w klasztorze. Tam dowiaduje się o skutkach swojej ucieczki; w odwecie dziesięciu więźniów skazano na śmierć głodową w bunkrze, a za jednego z nich ofiarował się oddać życie franciszkanin, ojciec Maksymilian Kolbe. Od tej chwili Jan traci spokój wewnętrzny, nie jest w stanie pojąć, jak można było poświęcić własne życie za obcego człowieka. Stara się dotrzeć do ludzi, którzy znali ojca Kolbe; z ich opowiadań, przedstawianych w frormie retrospekcji, wyłania się postać człowieka, który tak dokładnie wypełnił boże przykazania o miłości bliźniego. Jana dręczą wyrzuty sumienia. Od poczucia odpowiedzialności za śmierć tego wyjątkowego człowieka nie uwolni się już do końca życia. 17:55 NIEDZIELA Z...TWÓRCZOŚCIĄ ANDRZEJA STRZELECKIEGO Program publicystyczny, 40 min, Polska, 2020 Scenariusz: Katarzyna Sitnik Prowadzący: Katarzyna Sanocka Kolejny odcinek cyklicznego programu "Niedziela z..." poświęcony jest twórczości Andrzeja Strzeleckiego, który zmarł w lipcu 2020 roku. Był znany jako reżyser, aktor i satyryk. Prze wiele lat był dyrektorem Teatru Rampa i rektorem Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Prowadził festiwale, gale i programy telewizyjne, był zapalonym golfistą. W programie wspominają go przyjaciele i współpracownicy. 18:45 JA WAM TO ZAGRAM (WANDA WIŁKOMIRSKA) (JA WAM TO ZAGRAM) Film dokumentalny, 90 min, Polska/Niemcy, 2008 Reżyseria: Christine Jezior, Maciej Białobrzeski Scenariusz: Christine Jezior Cała jest muzyką, drogowskazem, jedną z najwybitniejszych skrzypaczek. Gra genialnie. To fascynująca, barwna osobowość i szczery przyjaciel. Postać legendarna. Prawdziwe żywe srebro, porywający temperament. Coś promiennego. Wielki człowiek - tak o Wandzie Wiłkomirskiej mówią jej przyjaciele i znajomi, rodzina i studenci, polscy i zagraniczni artyści. Wśród wypowiadających się jest aktor Daniel Olbrychski, reżyser Krzysztof Zanussi i kompozytor Krzysztof Penderecki. Wiłkomirską chwalą dyrygenci, między innymi Kazimierz Kord i Tadeusz Strugała oraz Kurt Masur; pochwał nie szczędzą jej muzycy, skrzypkowie Nigel Kennedy i Konstanty Andrzej Kulka, skrzypaczki Maria Sławek i Olga Winkowska, pianista i zarazem wieloletni przyjaciel Andrzej Ratusiński. Przed kamerą na temat artystki wypowiadają się również: syn, wnuki, były mąż, premier Mieczysław Rakowski. Dokument w reżyserii Kristine Jezior przedstawiający sylwetkę wybitnej polskiej skrzypaczki został zbudowany według schematu koncertu smyczkowego Johannesa Brahmsa. Pierwszy etap opowieści, Allegro, ukazuje błyskotliwą i błyskawiczną karierę Wiłkomirskiej, począwszy od występu w nowojorskim Carnegie Hall w 1961 roku, gdy przebojem zdobyła serca słuchaczy i wprawiła w zachwyt krytyków. Część druga, Adaggio, przybliża dzieciństwo urodzonej 11 stycznia 1929 roku skrzypaczki, życie rodzinne i małżeńskie u boku Mieczysława Rakowskiego. Przed kamerą Wiłkomirska opowiada o swoim stosunku do ideologii komunistycznej, sprzeciwie wobec sytuacji w Polsce, wreszcie o rozstaniu z mężem i wyjeździe na Zachód po wprowadzeniu stanu wojennego. Ostatnia, trzecia część dokumentu, Vivace, poświęcona jest pasji nauczania młodych muzyków, którą realizuje w Konserwatorium Muzycznym w Sydney w Australii. W dokumencie wykorzystano liczne materiały archiwalne, zdjęcia, filmy i nagrania, a także wycinki prasowe. Ekipa telewizyjna towarzyszyła bohaterce przez cały rok, na trzech kontynentach. Z blisko 44 - godzinnego nagrania powstał półtoragodzinny film. 20:00 TEATR TELEWIZJI - SZCZĘŚLIWE DNI Spektakl teatralny, 77 min, Polska, 2009 Przekład: Antoni Libera Reżyseria: Antoni Libera Aktorzy: Maja Komorowska, Adam Ferency Rejestracja spektaklu z Teatru Dramatycznego w Warszawie z mistrzowską kreacją Mai Komorowskiej w roli Winnie. 22:00 LEKKIE OBYCZAJE - SIŁA MARZEŃ (WILD ROSE) Film muzyczny, 96 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tom Harper Scenariusz: Nicole Taylor Aktorzy: Jessie Buckley, Sophie Okonedo, Julie Walters, Bob Harris, Jamie Sives, Danielle Campbell, James Harkness, Craig Parkinson 23 - letnia Rose - Lynn Harlan (Jessie Buckley), samotna matka z Glasgow, wychodzi z więzienia po odsiedzeniu wyroku. Spędziła rok za kratkami za próbę przemytu narkotyków. W domu oprócz dwójki ukochanych pociech czeka na nią jej matka, Marion (Julie Walters), która opiekowała się wnukami podczas nieobecności córki. Marion ma już zdecydowanie dość ekscesów Rose-Lynn. Pragnie, by się ustatkowała, znalazła stałą pracę, porzuciła marzenia o karierze piosenkarki i więcej czasu poświęcała swoim dzieciom. Dzięki jej pomocy, Rose znajduje zatrudnienie jako sprzątaczka w domu Susannah. Nie rezygnuje z marzeń o śpiewaniu, wierzy, że pewnego dnia opuści rodzinne Glasgow, by spróbować swoich sił w stolicy muzyki country - Nashville. Chce pożyczyć pieniądze od Susannah na wyjazd do Ameryki. Ta wprawdzie odmawia, ale daje jej kontakt do znajomego prezentera Radia BBC, Boba Harrisa, który zachęca obiecującą piosenkarkę do pisania własnych utworów. Rose-Lynn ma wystąpić podczas wielkiego przyjęcia w domu Susannah, która namawia swoich gości, by składali datki na jej wyjazd do Nashville. Wszystko jednak idzie na opak. I gdy podróż za ocean wydaje się marzeniem nieosiągalnym, Rose nadal jest gotowa zrobić wszystko, by odmienić swój los. 23:55 PRZEGLĄD FILMÓW MACIEJA DRYGASA - JEDEN DZIEŃ W PRL (JEDEN DZIEŃ W PRL) Film dokumentalny, 58 min, Polska/Francja, 2005 Reżyseria: Maciej Drygas Muzyka: Paweł Szymański 27 września 1962 roku. Tego dnia nie zdarzyło się w PRL nic szczególnego. Prognoza pogody przewidywała zachmurzenie umiarkowane. Ponad 1600 obywateli przyszło na świat, około 600 zmarło. Dzień jak co dzień. "Jeden dzień w PRL" to unikatowa próba odtworzenia jednego zwykłego dnia z życia ludzi w komunistycznej Polsce. Autor wybrał dzień, w którym z punktu widzenia wielkiej historii w Polsce nie wydarzyło się nic znaczącego. Co w tym dniu robili obywatele i czym żyło państwo? W filmie, którego dokumentacja i realizacja trwała 3 lata, reżyser wykorzystał materiały archiwalne właśnie z 27 września 1962 roku. Oprócz materiałów filmowych są to autentyczne dokumenty, listy, notatki, które powstały tego dnia. To właśnie te dokumenty decydują o sile tego z pozoru prostego i zwykłego filmu. Fakt, że czytają je amatorzy - ludzie w różnym wieku pochodzący z różnych regionów w Polsce, sprawia, że robią jeszcze większe wrażenie. Dokumenty te pokazują życie w PRL z perspektywy pojedynczych ludzi, są nie tylko świadectwem historii, ale przede wszystkim poruszającym zapisem osobistych przeżyć i zdarzeń. Usłyszeć wśród nich można rozpaczliwy list żony do męża odsiadującego karę w więzieniu, ocierające się o absurd notatki z obserwacji inwigilowanych przez milicję ludzi, zapisy podsłuchiwanych rozmów. W filmie wykorzystane zostały m.in. materiały archiwalne IPN, TVP, Polskiego Radia, WFDiF i pochodzące ze zbiorów prywatnych. Autor filmu, Maciej J. Drygas, jest dokumentalistą, reżyserem filmowym i radiowym, scenarzystą, twórcą głośnego dokumentu "Usłyszcie mój krzyk" nagrodzonego w 1991 roku Feliksem dla najlepszego filmu dokumentalnego, a także laureatem wielu międzynarodowych festiwali, m.in. Prix Italia za słuchowisko dokumentalne "Testament" i Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Twórczości Telewizyjnej w Monte Carlo za film dokumentalny "Stan nieważkości". 01:10 POROZMAWIAJ Z NIĄ (HABLE CON ELLA / PARLE AVEC ELLE) Dramat psychologiczno-obyczajowy, 108 min, Hiszpania 2002 Scenariusz i reżyseria: Pedro Almodovar Aktorzy: Javier Camara, Dario Grandinetti, Leonor Watling, Rosario Flores, Geraldine Chaplin, Mariola Fuentes, Roberto Alvarez i inni Każdy z filmów Pedro Almodovara na długo zapada w pamięć. Nawet jego zdecydowani przeciwnicy nie pozostają obojętni na twórczość reżysera z La Manchy. Bo też słynny Hiszpan potrafi opowiadać o sprawach najważniejszych dla każdego człowieka: miłości i pożądaniu, ale także o samotności, rozpaczy i cierpieniu, w sobie tylko właściwy, dość przewrotny sposób. Te wszystkie elementy odnajdujemy również w dramacie "Porozmawiaj z nią", choć jednocześnie jest to film nietypowy dla tego twórcy: porzuca on bowiem świat kobiet, które dominują w jego obrazach, by skupić się na mężczyznach – zresztą bardzo różniących się od siebie - i pokazać ich odmienne podejścia do partnerek, rozwój ich przyjaźni, dalsze koleje losu. To piękne, przejmujące dzieło doceniła Amerykańska Akademia Filmowa, przyznając mu w 2003 r. Oscara za scenariusz. Ponadto film otrzymał dwie nagrody BAFTA – dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego i za scenariusz, a także Złoty Glob dla najlepszego filmu zagranicznego, Cezara i Europejską Nagrodę Filmową dla najlepszego filmu europejskiego oraz rozliczne wyróżnienia branżowe. Poznajemy obu bohaterów w chwili, gdy w jednym z madryckich teatrów oglądają spektakl baletowy w wykonaniu słynnej Piny Bausch. Nie znają się i tylko przypadek sprawił, że zajmują na widowni sąsiednie miejsca. Jeden z nich, Benigno, jest pielęgniarzem w szpitalu. Przez długie lata, aż do jej śmierci, opiekował się swoją ciężko chorą matką. Teraz z równie wielkim oddaniem zajmuje się młodą baletnicą Alicią, która potrącona przez samochód zapadła w śpiączkę. Benigno zakochał się w niej cztery lata wcześniej, gdy z okien swojego mieszkania obserwował ją podczas prób w sali baletowej. Próbując zbliżyć się do dziewczyny, umówił się nawet na wizytę u jej ojca, psychoanalityka, lecz Alicia nie zwróciła na niego uwagi. Od czasu jej wypadku Benigno regularnie chodzi na spektakle baletowe i ogląda nieme filmy, a w szpitalu stale mówi do Alicii, uśmiecha się do niej, pokazuje jej zdjęcia, głęboko wierząc, że dziewczyna mimo wszystko ma z nim kontakt. O swojej dziwnej miłości Benigno opowiada dziennikarzowi i pisarzowi Marcowi, którego kochanka Lydia, torreadorka, poturbowana na arenie przez rozjuszonego byka, również zapada w śpiączkę i trafia do tego samego szpitala. Ale w przeciwieństwie do Benigna Marco nie potrafi odezwać się do swojej ukochanej ani słowem, nie chce jej dotykać. Z czasem odkrywa też, że Lydia miała zamiar go porzucić i wrócić do swego poprzedniego partnera. Nie zdążyła jednak powiedzieć o tym Marcowi. Tymczasem wielka, niespełniona dotąd miłość Benigna do Alicii popycha pielęgniarza do karygodnego, niemoralnego czynu, za który zapłaci on najwyższą cenę, nieświadom, że jego występek przyniesie dziewczynie ocalenie. 03:45 NA DRODZE KU ŚWIADOMOŚCI (AWARE - GLIMPSES OF CONSCIOUSNESS) Film dokumentalny, 102 min, Niemcy/Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Frauke Sandig, Eric Black Scenariusz: Eric Black, Frauke Sandig Muzyka: Zoe Keating Czym tak naprawdę jest świadomość? Czy psychodeliki faktycznie mogą ją poszerzyć? Czy posiadają ją także rośliny? Co dzieje się z nią po śmierci? Pytania, które prawdopodobnie słyszeliście już nie raz, w tym zjawiskowym filmie ulegają pogłębieniu i przynoszą zaskakujące odpowiedzi. Poznajemy niekonwencjonalnych naukowców z całego świata. Badaczka z Uniwersytetu w Sydney prowadzi eksperymenty na roślinach, udowadniając że nie są to aż tak nieświadome i nieczujące istoty, za jakie zwykliśmy je uważać. Meksykanka lecząca roślinami wedle starodawnych majańskich metod potwierdza, że rośliny potrafią komunikować się między sobą i z nami również. Akademik z Johns Hopkins University zaprasza ochotników na testy z udziałem psylocybiny. Według niego medytacja to sprawdzona droga do zrozumienia natury umysłu, ale zajmuje dużo czasu, podczas gdy psychodeliki oferują drogę na skróty. Film jest fascynującą podróżą w głąb oceanu świadomości. Czy rzeczywiście jesteśmy połączeni ze wszystkimi istotami żyjącymi, a przez każdego z nas przepływa kosmiczna energia? (Źródło: 18. Festiwal Millennium Docs Against Gravity)