TVP Nauka Poniedziałek, 08.01.2024 05:55 PODRÓŻNIK - SOWETO Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Nazwa Soweto to skrót od angielskiego określenia południowo - wschodni township, czyli dzielnica przeznaczona w czasach apartheidu wyłącznie dla czarnych. Obecnie Soweto ma cztery miliony mieszkańców. Niespełna dziesięć procent to biali. Są tu biedne i bogate osiedla. A przede wszystkim niepowtarzalna atmosfera. Zapraszamy na wyprawę, podczas której odkryjemy historię i współczesność Soweto, zmierzymy się także ze stereotypami dotyczącymi tego miejsca. Administracyjnie Soweto jest dzielnicą Johanesburga, tyle że położoną kilkanaście kilometrów od centrum. To miejsce jest wyjątkowe ze względu na historię walki z apartheidem. To tutaj została przyjęta Karta Wolności, która stała się później fundamentem południowoafrykańskiej konstytucji. Tu odbył się historyczny kongres w 1955 roku. Dotrzemy do domu Nelsona Mandeli przy ulicy Vilikazi, tej samej, przy której mieszkał arcybiskup Desmond Tutu, to jedyne miejsce na świecie, gdzie w jednym miejscu mieszkało dwóch laureatów Pokojowej Nagrody Nobla. Pokażemy osiedla tworzone półlegalnie przez przybyszów z różnych części kraju, którzy w Soweto chcą znaleźć lepsze niż na prowincji życie. Na jednym z największych cmentarzy na świecie - Avalon - opowiemy historię Hektora Pietersena, trzynastoletniego chłopca, który został zabity przez policję w czasie strajku szkolnego w 1976 roku. 06:20 CZY WIESZ, ŻE? - /293/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 06:55 CZY WIESZ, ŻE? - /294/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:25 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 1 - (ODC. 4) - WŁADZA Reportaż, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Znawca zwierzęcej natury - dr Andrzej Kruszewicz - wprowadza widzów w intrygujący świat zwyczajów zwierząt. Robi to z przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do ludzkich zachowań. W tym świecie możemy odnaleźć miłość i czułość, troskę i współczucie, dozgonną wierność i zdradę, pomysłowość i spontaniczną zabawę, sprawowanie władzy i próby jej obalenia, oszustwo i manipulacje. W cyklu odkrywamy tajemnice dzikiej natury i pokazujemy budzące emocje zjawiska, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. 07:55 PODRÓŻNIK - JOHANNESBURG Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Proponujemy wyprawę do Johannesburga - największego z afrykańskich miast, położonego w Republice Południowej Afryki, na rozległej równinie, na której w 1886 r. odkryto złoto. Obóz jego poszukiwaczy w ciągu kilkunastu miesięcy rozrósł się do rozmiarów kilkusettysięcznego miasta. W programie historia Johannesburga, ale także jego współczesność. Architektura miasta przypomina o czasach apartheidu. W nowoczesnym centrum mieli prawo mieszkać wyłącznie biali mieszkańcy RPA. Na obrzeżach powstawały osiedla dla czarnej i kolorowej ludności. Autorzy odwiedzą jedne i drugie. Pokażą, jak współcześnie wygląda życie w Johannesburgu. Czy prawdziwe są opinie o tym, że to jedno z najbardziej niebezpiecznych miast na świecie? Autorzy zaprezentują też smaki afrykańskiej kuchni, a także wybiorą się do muzeum apartheidu, by przypomnieć historię ponad 50 lat prześladowań rasowych, które wzbudziły protesty światowej opinii publicznej. 08:20 ASTRONARIUM - (7) - "EUROPEJSKIE OBSERWATORIUM POŁUDNIOWE" Magazyn, 23 min, Polska, 2015 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Cykl popularnonaukowy prezentujący dorobek polskich instytucji badawczych, zwłaszcza w dziedzinie astronomii. Ekipa Bogumiła Radajewskiego odwiedza miejsca, w których każdy może się przekonać, co kryje przestrzeń kosmiczna. Sekrety wszechświata jeszcze nigdy nie były tak blisko. Opowiadają o nim nie tylko naukowcy, ale także pasjonaci astronomii. Odcinek pt. "Europejskie Obserwatorium Południowe" Największe i najnowocześniejsze teleskopy na świecie, pośrodku pustyni Atakama. Europejskie Obserwatorium Południowe w Chile to miejsce najważniejszych odkryć astronomicznych ostatnich lat. Powstało dzięki wspólnemu wysiłkowi kilkunastu państw. Teraz do tego grona dołącza także Polska. Ekipa Astronarium wyrusza do Chile. 08:50 NIESKOŃCZONOŚĆ - WSZYSTKO ALBO NIC? (INFINITY) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Ta niezwykła miniseria szuka odpowiedzi na niektóre z najważniejszych pytań bez odpowiedzi naszych czasów. Czy istnieje nieskończoność? Co jest poza wszechświatem? Czy naprawdę może być nic? Jak to się wszystko zaczęło? W każdym z trzech odcinków twórcy filmu badają możliwość istnienia różnych wymiarów i nieskończonych wszechświatów w naszym zasięgu, a także zastanawiają się, czego jeszcze możemy się nauczyć z teorii Wielkiego Wybuchu. Rozmowy z czołowymi myślicielami ujawniają najnowsze badania naukowe, gdy zastanawiamy się, co jest poza naszym wszechświatem i pytamy, czy nauka ma swoje granice. 09:50 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /5/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 We współczesnym świecie budowle poświęcone Bogu wciąż dominują w panoramie wielu miast. Te nowoczesne cuda architektury niejednokrotnie inspirowane są wcześniejszymi budowlami sakralnymi. Budowanie świątyń swój punkt kulminacyjny osiągnęło w średniowieczu. W Europie pojawił się wtedy nowy ruch inżynieryjny, zaczęto stosować pionierskie metody w budowie świątyń. Wzniesione wówczas gotyckie katedry są uznawane za jedne z najbardziej radykalnych, pięknych i spektakularnych budowli, jakie kiedykolwiek powstały. Dziesiątki gotyckich katedr w całej Europie stoją do dziś; to ikoniczne budowle. Najbardziej charakterystyczną z nich jest katedra Notre Dame w Paryżu. Piąty odcinek 10 - odcinkowej serii dokumentalnej ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 10:50 PODRÓŻNIK - SOWETO Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Nazwa Soweto to skrót od angielskiego określenia południowo - wschodni township, czyli dzielnica przeznaczona w czasach apartheidu wyłącznie dla czarnych. Obecnie Soweto ma cztery miliony mieszkańców. Niespełna dziesięć procent to biali. Są tu biedne i bogate osiedla. A przede wszystkim niepowtarzalna atmosfera. Zapraszamy na wyprawę, podczas której odkryjemy historię i współczesność Soweto, zmierzymy się także ze stereotypami dotyczącymi tego miejsca. Administracyjnie Soweto jest dzielnicą Johanesburga, tyle że położoną kilkanaście kilometrów od centrum. To miejsce jest wyjątkowe ze względu na historię walki z apartheidem. To tutaj została przyjęta Karta Wolności, która stała się później fundamentem południowoafrykańskiej konstytucji. Tu odbył się historyczny kongres w 1955 roku. Dotrzemy do domu Nelsona Mandeli przy ulicy Vilikazi, tej samej, przy której mieszkał arcybiskup Desmond Tutu, to jedyne miejsce na świecie, gdzie w jednym miejscu mieszkało dwóch laureatów Pokojowej Nagrody Nobla. Pokażemy osiedla tworzone półlegalnie przez przybyszów z różnych części kraju, którzy w Soweto chcą znaleźć lepsze niż na prowincji życie. Na jednym z największych cmentarzy na świecie - Avalon - opowiemy historię Hektora Pietersena, trzynastoletniego chłopca, który został zabity przez policję w czasie strajku szkolnego w 1976 roku. 11:10 CZY WIESZ, ŻE? - /295/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 11:45 CZY WIESZ, ŻE? - /296/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:20 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 1 - (ODC. 4) - WŁADZA Reportaż, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Znawca zwierzęcej natury - dr Andrzej Kruszewicz - wprowadza widzów w intrygujący świat zwyczajów zwierząt. Robi to z przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do ludzkich zachowań. W tym świecie możemy odnaleźć miłość i czułość, troskę i współczucie, dozgonną wierność i zdradę, pomysłowość i spontaniczną zabawę, sprawowanie władzy i próby jej obalenia, oszustwo i manipulacje. W cyklu odkrywamy tajemnice dzikiej natury i pokazujemy budzące emocje zjawiska, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. 12:55 PODRÓŻNIK - JOHANNESBURG Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Proponujemy wyprawę do Johannesburga - największego z afrykańskich miast, położonego w Republice Południowej Afryki, na rozległej równinie, na której w 1886 r. odkryto złoto. Obóz jego poszukiwaczy w ciągu kilkunastu miesięcy rozrósł się do rozmiarów kilkusettysięcznego miasta. W programie historia Johannesburga, ale także jego współczesność. Architektura miasta przypomina o czasach apartheidu. W nowoczesnym centrum mieli prawo mieszkać wyłącznie biali mieszkańcy RPA. Na obrzeżach powstawały osiedla dla czarnej i kolorowej ludności. Autorzy odwiedzą jedne i drugie. Pokażą, jak współcześnie wygląda życie w Johannesburgu. Czy prawdziwe są opinie o tym, że to jedno z najbardziej niebezpiecznych miast na świecie? Autorzy zaprezentują też smaki afrykańskiej kuchni, a także wybiorą się do muzeum apartheidu, by przypomnieć historię ponad 50 lat prześladowań rasowych, które wzbudziły protesty światowej opinii publicznej. 14:15 NIESKOŃCZONOŚĆ - WSZYSTKO ALBO NIC? (INFINITY) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Ta niezwykła miniseria szuka odpowiedzi na niektóre z najważniejszych pytań bez odpowiedzi naszych czasów. Czy istnieje nieskończoność? Co jest poza wszechświatem? Czy naprawdę może być nic? Jak to się wszystko zaczęło? W każdym z trzech odcinków twórcy filmu badają możliwość istnienia różnych wymiarów i nieskończonych wszechświatów w naszym zasięgu, a także zastanawiają się, czego jeszcze możemy się nauczyć z teorii Wielkiego Wybuchu. Rozmowy z czołowymi myślicielami ujawniają najnowsze badania naukowe, gdy zastanawiamy się, co jest poza naszym wszechświatem i pytamy, czy nauka ma swoje granice. 15:15 WIELKIE WYNALAZKI - /30/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 16:10 PODRÓŻNIK - LESEDI Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Lesedi w języku ludu Soto znaczy światło. To metaforyczne określenie miejsca, gdzie znajduje się wioska, którą zamieszkują różne plemiona południowej Afryki. Kilkanaście kilometrów od Johannesburga, w samym sercu RPA, powstała wioska z myślą o zachowaniu i utrwaleniu wielowiekowej tradycji pierwotnych mieszkańców tych ziem. Johannesburg i Pretoria od wieków związane z osiadłymi tu Burami, czyli mieszkańcami pochodzenia holenderskiego, nie mają zbyt wielu pamiątek po różnorakich plemionach, które sto, dwieście lat temu odstępowały tamtejsze tereny pod budowę miast, osiedli, kopalń i fabryk, które przyniosły później dobrobyt Republice Południowej Afryki. Lesedi powstało więc z myślą o tych, którzy w wielkomiejskim i industrialnym świecie nie wiedzą, jak wyglądały tradycyjne stroje czy obrzędy Zulusów, Soto, Xhosa, Ndebele, czyli właśnie plemion południowoafrykańskich. Można zaryzykować twierdzenie, że Lesedi to skansen, muzeum na wolnym powietrzu, w którym przez cały dzień można podpatrywać codzienne życie mieszkańców, a także wynająć tradycyjną, murzyńską chatę, posłuchać muzyki, a nawet wziąć udział w tańcach i pokazach folklorystycznych. Dla zwiedzających prowincję jest jeszcze jedna atrakcja - jaskinie Sterkofontein. Tam znaleziono w 1936 roku najstarsze na świecie szczątki australopiteka, a wkrótce kompletny szkielet. To szczególne miejsce - wpisane na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO - zwraca uwagę niezwykłym położeniem i ciekawym muzeum, w którym można zobaczyć, jak dokonano owego spektakularnego odkrycia. W programie, który prowadzi Anna Kwiatkowska, znajdą się ponadto wskazówki, jak dotrzeć do Lesedi i Sterkofontein. 16:35 CZY WIESZ, ŻE? - /297/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:10 CZY WIESZ, ŻE? - /298/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:45 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 1 - (ODC. 5) - SAMICE SĄ DZIELNE! Reportaż, 20 min, Polska, 2018 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Znawca zwierzęcej natury, dr Andrzej Kruszewicz wprowadza widzów w intrygujący świat zwyczajów zwierząt. Robi to z przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W tym świecie możemy odnaleźć miłość i czułość, troskę i współczucie, dozgonną wierność i zdradę, pomysłowość i spontaniczną zabawę, sprawowanie władzy i próby jej obalenia, oszustwo i manipulacje. W cyklu odkrywamy tajemnice dzikiej natury i pokazujemy budzące emocje zjawiska, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi, czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 18:15 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /1/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Połączenie koła i drogi jest prawdopodobnie największym osiągnięciem inżynieryjnym wszech czasów. Pierwsze znalezione przez archeologów koło ma ponad 5000 lat. Dziś nasza planeta niemal żyje dźwiękiem kół na asfalcie z liczbą 1, 2 miliarda pojazdów pokonujących miliony kilometrów dróg przecinających wszystkie kontynenty. Droga była niezwykle ważnym elementem rozwoju ludzkości i jest uważana za jeden z triumfów starożytnej inżynierii, umożliwiających ludziom swobodę poruszania się. Pierwszy odcinek 10-odcinkowej serii dokumentalnej ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 19:10 PODRÓŻNIK - ATACAMA Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz "Podróżnik" odwiedza najbardziej suche miejsce na ziemi - pustynię Atacama w Chile. Z jednej strony jej granicą są Andy, z drugiej Ocean Spokojny. W XIX wieku nieurodzajne przestrzenie stały się powodem wojny między Chile a Boliwią i Peru. Pustynia kryje bowiem nieprzebrane bogactwa. Rudy miedzi, saletrę, sól, minerały, z których pozyskuje się rzadkie metale. Np. połowa światowej produkcji litu pochodzi właśnie z Atacamy. W programie geologiczna historia tego miejsca, niezwykłe dzieła natury, gigantyczne słone jezioro, którego powierzchnię tworzy kilkunastometrowa warstwa kryształów, Słone Góry z Doliną Księżycową i jej niezwykłymi krajobrazami. "Podróżnik" dotrze do położonych na wysokości 4, 5 tys. metrów n. p. m. gejzerów. Odwiedzi także wioski pasterzy lam, opowie o ich pustynnym życiu. Pokaże niezwykłe obyczaje i kulturę, której tradycje sięgają trzech tysięcy lat. Bazą wypadową będzie górska oaza San Pedro de Atacama, z którą wiąże się historia konkwisty Chile. 19:35 ASTRONARIUM - (8) - "OBSERWATORIUM ALMA" Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Ekipa Bogumiła Radajewskiego odwiedza miejsca, w których każdy może się przekonać, co kryje przestrzeń kosmiczna. Sekrety wszechświata jeszcze nigdy nie były tak blisko. Opowiadają o nim nie tylko naukowcy, ale także pasjonaci astronomii. 20:00 ZATRZYMAĆ STAROŚĆ (THE END OF AGING) Film dokumentalny, 52 min, Irlandia, 2012 Chcesz zatrzymać starzenie się? Chcesz żyć wiecznie? Czy nauka może pomóc oszukać śmierć? W tym pionierskim dokumencie profesor Rose Anne Kenny przedstawia naukowe konsekwencje dłuższego życia. Film podpowiada, co pomaga zapobiec starzeniu się, pokazuje, jak możemy wydłużyć swoje życie i wyjaśnia, dlaczego niektórzy naukowcy uważają, że jesteśmy teraz bliżej niż kiedykolwiek odnalezienia eliksiru życia. Ale taka władza nad życiem rodzi także wiele poważnych pytań: jaki wpływ długa starość będzie miała na nasze społeczeństwa? Jakie przygotowania powinny poczynić nasze rządy dla starzejącej się populacji? Czy ludzie naprawdę chcą żyć dłużej i cierpieć z powodu nieuchronnego osłabiania sił i swojej wydolności? I czy moralnie słuszne jest przekroczenie ludzkiej omylności i przyjęcie roli Boga? 21:10 INTELIGENTNE ZWIERZĘTA - ODC. 1 MISTRZOWIE INTELEKTU (ANIMAL EINSTEINS EP. 1 MASTERMINDS) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Joanne Stevens Seria dokumentalna prezentuje niesamowite zwierzęta i odkrywa ich zaskakujące umiejętności, które pomogą im rozwijać się na wolności. W świecie przyrody, aby przetrwać, trzeba wykazać się inteligencją. Dopiero odkrywamy, że niektóre ze zwierząt są bystrzejsze, niż moglibyśmy sobie wyobrazić. Dzięki nowoczesnej technice poznajemy zaskakujące zdolności umysłowe zwierząt. Pszczoły można nauczyć niemal wszystkiego. Na całym świecie badacze odkrywają zadziwiające sztuczki i inteligentne strategie, które pewnym gatunkom zapewniają przewagę nad innymi. Zwierzęta prezentują nam swoją inteligencję. Obserwujemy, jak budują domy, odnajdują drogę przez swój świat i wychowują potomstwo. Przenikamy do umysłów najbardziej rozumnych gatunków, a są wśród nich zaskakujący i kontrowersyjni przedstawiciele świata zwierząt. I, co najważniejsze, możemy uczyć się od tych inteligentnych zwierząt. W tym odcinku odkryjemy, jak zwierzęcy mistrzowie intelektu wypadają na tle naszych zdolności umysłowych. Wrona brodata sprytem przewyższa pięcioletnie dziecko, pszczoły potrafią liczyć, a walenie mają własną kulturę. Spróbujemy ustalić, czy zwierzęta dorównują nam inteligencją, czy też to my jesteśmy równie inteligentni jak one? Kruk o imieniu Bran ma 11 lat. Ten przedstawiciel rodziny krukowatych słynie z dużej inteligencji. Dziś zostaje poddany nowemu testowi, który stanowi spore wyzwanie dla ptasiego mózgu. By zdobyć kawałek mięsa, Bran musi wykonać siedem czynności. Ciekawe, jak sobie poradzi? 22:10 RAPORT NAUKOWY - 66 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 22:40 CZY WIESZ, ŻE? - /299/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:15 CZY WIESZ, ŻE? - /300/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:55 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 1 - (ODC. 5) - SAMICE SĄ DZIELNE! Reportaż, 20 min, Polska, 2018 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Znawca zwierzęcej natury, dr Andrzej Kruszewicz wprowadza widzów w intrygujący świat zwyczajów zwierząt. Robi to z przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W tym świecie możemy odnaleźć miłość i czułość, troskę i współczucie, dozgonną wierność i zdradę, pomysłowość i spontaniczną zabawę, sprawowanie władzy i próby jej obalenia, oszustwo i manipulacje. W cyklu odkrywamy tajemnice dzikiej natury i pokazujemy budzące emocje zjawiska, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi, czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 00:30 PODRÓŻNIK - ATACAMA Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz "Podróżnik" odwiedza najbardziej suche miejsce na ziemi - pustynię Atacama w Chile. Z jednej strony jej granicą są Andy, z drugiej Ocean Spokojny. W XIX wieku nieurodzajne przestrzenie stały się powodem wojny między Chile a Boliwią i Peru. Pustynia kryje bowiem nieprzebrane bogactwa. Rudy miedzi, saletrę, sól, minerały, z których pozyskuje się rzadkie metale. Np. połowa światowej produkcji litu pochodzi właśnie z Atacamy. W programie geologiczna historia tego miejsca, niezwykłe dzieła natury, gigantyczne słone jezioro, którego powierzchnię tworzy kilkunastometrowa warstwa kryształów, Słone Góry z Doliną Księżycową i jej niezwykłymi krajobrazami. "Podróżnik" dotrze do położonych na wysokości 4, 5 tys. metrów n. p. m. gejzerów. Odwiedzi także wioski pasterzy lam, opowie o ich pustynnym życiu. Pokaże niezwykłe obyczaje i kulturę, której tradycje sięgają trzech tysięcy lat. Bazą wypadową będzie górska oaza San Pedro de Atacama, z którą wiąże się historia konkwisty Chile. 01:00 ASTRONARIUM - (8) - "OBSERWATORIUM ALMA" Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Ekipa Bogumiła Radajewskiego odwiedza miejsca, w których każdy może się przekonać, co kryje przestrzeń kosmiczna. Sekrety wszechświata jeszcze nigdy nie były tak blisko. Opowiadają o nim nie tylko naukowcy, ale także pasjonaci astronomii. 01:35 ZATRZYMAĆ STAROŚĆ (THE END OF AGING) Film dokumentalny, 52 min, Irlandia, 2012 Chcesz zatrzymać starzenie się? Chcesz żyć wiecznie? Czy nauka może pomóc oszukać śmierć? W tym pionierskim dokumencie profesor Rose Anne Kenny przedstawia naukowe konsekwencje dłuższego życia. Film podpowiada, co pomaga zapobiec starzeniu się, pokazuje, jak możemy wydłużyć swoje życie i wyjaśnia, dlaczego niektórzy naukowcy uważają, że jesteśmy teraz bliżej niż kiedykolwiek odnalezienia eliksiru życia. Ale taka władza nad życiem rodzi także wiele poważnych pytań: jaki wpływ długa starość będzie miała na nasze społeczeństwa? Jakie przygotowania powinny poczynić nasze rządy dla starzejącej się populacji? Czy ludzie naprawdę chcą żyć dłużej i cierpieć z powodu nieuchronnego osłabiania sił i swojej wydolności? I czy moralnie słuszne jest przekroczenie ludzkiej omylności i przyjęcie roli Boga?