TVP Nauka Czwartek, 11.01.2024 05:55 PODRÓŻNIK - SANTIAGO DE CHILE Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Stolica Chile, Santiago, nie należy być może do najbardziej uczęszczanych szlaków turystycznych, ale dla tych, którzy wybrali się do tego kraju na dłuższe zwiedzanie, jest obowiązkowym przystankiem. Położone wśród wysokich gór, jeszcze do niedawna było prowincjonalną mieściną, ale teraz, z 6-milionową populacją, należy do prężnych aglomeracji Ameryki Południowej. Warto przyjrzeć się temu miastu, pospacerować szerokimi, pełnymi zieleni alejami z bogactwem pomników i historycznych budynków. W programie autorzy przypomną tragiczny wrzesień 1973 roku i zamach stanu generała Pinocheta, ale też ślady dawnej koniunktury, kiedy port morski w Valparaiso był oknem na Pacyfik dla europejskich inwestorów. Odwiedzą z kamerą Plaza de Armas, gdzie wznosi się katedra, a także Mercado Central, który jest miejscem spotkań mieszkańców Santiago. Znajduje się tam największa być może w całej Ameryce restauracja serwująca owoce morza. Ponadto w programie porady i zalecenia dla tych, którzy planują spędzenie wakacji w Chile. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 06:20 CZY WIESZ, ŻE? - /7/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. Ten omawia superfoods na co dzień na własnym talerzu. Jak się okazuje, do tej kategorii należą między innymi pospolite... pieczarki. A znany i niezwykle ceniony niemal od zarania ludzkości miód coraz częściej stosowany jest w medycynie do gojenia ran. Warto także włączyć do codziennego jadłospisu jagody goji i acerolę. 06:50 CZY WIESZ, ŻE? - /8/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. W tym odcinku dowiemy się wszystkiego o włosach. Naukowcy pomogą w stylizacji, podpowiedzą, co zrobić, żeby jak najdłużej utrzymać fryzurę. Dowiemy się, dlaczego łysiejemy i dlaczego siwiejemy, czasami w bardzo młodym wieku. Okazuje się, że badając zaledwie jeden włos, naukowcy mogą określić wiek, płeć i nawyki żywieniowe jego właściciela. 07:15 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 1 - (ODC. 7) - ZABAWA Reportaż, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Znawca zwierzęcej natury, dr Andrzej Kruszewicz wprowadza widzów w intrygujący świat zwyczajów zwierząt. Robi to z przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W tym świecie możemy odnaleźć miłość i czułość, troskę i współczucie, dozgonną wierność i zdradę, pomysłowość i spontaniczną zabawę, sprawowanie władzy i próby jej obalenia, oszustwo i manipulacje. W cyklu odkrywamy tajemnice dzikiej natury i pokazujemy budzące emocje zjawiska, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi, czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 07:45 PODRÓŻNIK - ANDYJSKIE SZLAKI Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Autorzy programu zapraszają na wyprawę do Chile. Wschodnia granica tego kraju, nazwanego przez noblistę Pabla Nerudę "chudym", przebiega wzdłuż pasma Andów. Ze stolicy kraju, Santiago de Chile, jest zaledwie 70 km do andyjskich szczytów. Odwiedzimy rezerwat przyrody El Morado, przedstawimy możliwości trekkingu. Dotrzemy do górskiego schroniska założonego w 1932 roku, które stało się ośrodkiem kultury niemieckiej kolonii w Chile. Nasz szlak wiedzie do doliny rzeki Maipo, gdzie spotkamy się z organizatorami raftingu i przedstawimy zarówno uroki, jak i niebezpieczeństwa związane z tym modnym sportem. Odwiedzimy miejsce, w którym w 1982 roku dokonano nieudanego zamachu na chilijskiego dyktatora Augusto Pinocheta. Poznamy też andyjskie smaki: ręcznie wyrabianego chleba oraz chicha - winogronowego napoju. 08:10 ASTRONARIUM - (10) - "GWIAZDY ZMIENNE" Magazyn, 23 min, Polska, 2015 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Kiedy patrzymy w gwiazdy, wydaje się, że migoczą. To jednak tylko złudzenie wywołane przez ziemską atmosferę. Ale są i takie gwiazdy, których blask rzeczywiście ulega zmianom. Astronomowie mówią o nich gwiazdy zmienne. W tym programie dowiemy się, co takiego pozwalają nam zrozumieć spośród praw rządzących wszechświatem. 08:40 Z PLAZMĄ W KOSMOS! (ULTIMATE AURORA) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2013 Twórcy Ultimate Aurora podążają za doktorem Benem Longmierem i jego zespołem po dzikich pustkowiach Alaski w ramach ich misji skonstruowania nowego typu silnika rakietowego. Celem misji jest przetestowanie wrażliwych komponentów poprzez wystrzelenie ich do wypełnionego promieniowaniem środowiska kosmicznego na pokładzie balonów wypełnionych helem. Zespół chce w przyszłości zrewolucjonizować podróże i eksplorację kosmosu, wykorzystując energię zawartą w dynamicznym czwartym stanie materii: plazmie. Ten pełen akcji, jedyny w swoim rodzaju film opowiada o wielkim marzeniu w momencie jego narodzin od dramatycznych startów balonów na górskich lodowcach, po spektakularne obrazy wewnątrz Słońca i loty przez kolorowe burze geomagnetyczne. Ekscytujący film o osobach, które rzucają wyzwanie przeciwnościom losu i przekraczają nowe granice, o ich śmiałym planie przejęcia historycznej inicjatywy poprzez otwarcie zupełnie nowych dróg eksploracji kosmosu. 09:40 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /8/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Wynalezienie statku pozwoliło ludziom na eksplorację, ekspansję i handel. Statki usunęły granicę między lądem a morzem, połączyły cywilizacje między oceanami i stworzyły rdzeń światowego handlu. Starożytni inżynierowie wciąż doskonalili swoje statki, aby można było nimi dotrzeć coraz dalej, coraz szybciej i znosić coraz dłuższe podróże. Jakie innowacje dawnych inżynierów doprowadziły do powstania zaawansowanych technologicznie statków, które budujemy dziś? Pierwsze wskazówki pochodzą sprzed 8000 lat. Ósmy odcinek z 10 - odcinkowej serii dokumentalnej "Sekrety starożytnych inżynierów" ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 10:40 PODRÓŻNIK - SANTIAGO DE CHILE Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Stolica Chile, Santiago, nie należy być może do najbardziej uczęszczanych szlaków turystycznych, ale dla tych, którzy wybrali się do tego kraju na dłuższe zwiedzanie, jest obowiązkowym przystankiem. Położone wśród wysokich gór, jeszcze do niedawna było prowincjonalną mieściną, ale teraz, z 6-milionową populacją, należy do prężnych aglomeracji Ameryki Południowej. Warto przyjrzeć się temu miastu, pospacerować szerokimi, pełnymi zieleni alejami z bogactwem pomników i historycznych budynków. W programie autorzy przypomną tragiczny wrzesień 1973 roku i zamach stanu generała Pinocheta, ale też ślady dawnej koniunktury, kiedy port morski w Valparaiso był oknem na Pacyfik dla europejskich inwestorów. Odwiedzą z kamerą Plaza de Armas, gdzie wznosi się katedra, a także Mercado Central, który jest miejscem spotkań mieszkańców Santiago. Znajduje się tam największa być może w całej Ameryce restauracja serwująca owoce morza. Ponadto w programie porady i zalecenia dla tych, którzy planują spędzenie wakacji w Chile. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 11:05 CZY WIESZ, ŻE? - /9/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. Higiena to temat tego odcinka serii. Dowiemy się, jakie popełniamy błędy; jednym z nich jest zbyt częste mycie ciała. Odbędziemy także lekcję skutecznego szczotkowania zębów oraz zachowania czystości toalety i po toalecie. 11:30 CZY WIESZ, ŻE? - /10/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. W tym odcinku uczestniczymy w śledztwie u boku policji kryminalnej, która bada fragmenty skóry, włosów, odciski palców, aby ustalić tożsamość człowieka. Okazuje się, że do stworzenia profilu genetycznego wystarczy zaledwie 10 komórek organizmu. Dowiadujemy się też, jak rozpoznać mowę ciała naszego rozmówcy, aby wiedzieć, czy mówi prawdę, czy kłamie. A także - jak nauka przywraca twarz zaginionym. 12:00 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 1 - (ODC. 7) - ZABAWA Reportaż, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Znawca zwierzęcej natury, dr Andrzej Kruszewicz wprowadza widzów w intrygujący świat zwyczajów zwierząt. Robi to z przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W tym świecie możemy odnaleźć miłość i czułość, troskę i współczucie, dozgonną wierność i zdradę, pomysłowość i spontaniczną zabawę, sprawowanie władzy i próby jej obalenia, oszustwo i manipulacje. W cyklu odkrywamy tajemnice dzikiej natury i pokazujemy budzące emocje zjawiska, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi, czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 12:30 PODRÓŻNIK - ANDYJSKIE SZLAKI Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Autorzy programu zapraszają na wyprawę do Chile. Wschodnia granica tego kraju, nazwanego przez noblistę Pabla Nerudę "chudym", przebiega wzdłuż pasma Andów. Ze stolicy kraju, Santiago de Chile, jest zaledwie 70 km do andyjskich szczytów. Odwiedzimy rezerwat przyrody El Morado, przedstawimy możliwości trekkingu. Dotrzemy do górskiego schroniska założonego w 1932 roku, które stało się ośrodkiem kultury niemieckiej kolonii w Chile. Nasz szlak wiedzie do doliny rzeki Maipo, gdzie spotkamy się z organizatorami raftingu i przedstawimy zarówno uroki, jak i niebezpieczeństwa związane z tym modnym sportem. Odwiedzimy miejsce, w którym w 1982 roku dokonano nieudanego zamachu na chilijskiego dyktatora Augusto Pinocheta. Poznamy też andyjskie smaki: ręcznie wyrabianego chleba oraz chicha - winogronowego napoju. 14:30 Z PLAZMĄ W KOSMOS! (ULTIMATE AURORA) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2013 Twórcy Ultimate Aurora podążają za doktorem Benem Longmierem i jego zespołem po dzikich pustkowiach Alaski w ramach ich misji skonstruowania nowego typu silnika rakietowego. Celem misji jest przetestowanie wrażliwych komponentów poprzez wystrzelenie ich do wypełnionego promieniowaniem środowiska kosmicznego na pokładzie balonów wypełnionych helem. Zespół chce w przyszłości zrewolucjonizować podróże i eksplorację kosmosu, wykorzystując energię zawartą w dynamicznym czwartym stanie materii: plazmie. Ten pełen akcji, jedyny w swoim rodzaju film opowiada o wielkim marzeniu w momencie jego narodzin od dramatycznych startów balonów na górskich lodowcach, po spektakularne obrazy wewnątrz Słońca i loty przez kolorowe burze geomagnetyczne. Ekscytujący film o osobach, które rzucają wyzwanie przeciwnościom losu i przekraczają nowe granice, o ich śmiałym planie przejęcia historycznej inicjatywy poprzez otwarcie zupełnie nowych dróg eksploracji kosmosu. 15:30 INTELIGENTNE ZWIERZĘTA - ODC. 6 WĘDROWCY (ANIMAL EINSTEINS EP. 6 TRAVELLERS) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Joanne Stevens W tym odcinku dowiemy się, jak zwierzęta radzą sobie w czasie wędrówki i jak znajdują właściwą drogę, skąd płetwale błękitne wiedzą, gdzie uzupełniać zapasy pożywienia na długim szlaku migracji, jak to się dzieje, że węże i pająki mogą latać i jak żuki wykorzystują Drogę Mleczną w nawigacji. W wędrówce przez życie zwierzęta potrzebują sprawnego umysłu i wytrzymałości, aby bezpiecznie dotrzeć do celu. Wędrowcy. Dzięki tym zwierzętom przez tysiące lat pokonywaliśmy najsurowsze z krain. Wielbłądy są doskonale przystosowane do życia na pustyni. Latem mogą przetrwać bez jedzenia i wody cały tydzień. Gdy dotrą do wodopoju, wypijają jednorazowo nawet do stu litrów wody. Ich długie rzęsy chronią oczy przed piaskiem, szerokie stopy pomagają rozkładać ciężar ciała podczas wędrówki przez pustynię. Wielbłąd pokonuje nawet 40 kilometrów dziennie. Prowadzone przez dorosłego samca wielbłądy dwugarbne - baktriany wędrują przez monotonny krajobraz. Szukając pastwisk, migrują, by uniknąć ekstremalnych zimowych temperatur. Bez tych zwierząt nie przemierzylibyśmy pustyni. Z czasem jednak nasz sposób podróżowania znacznie się udoskonalił. 16:25 PODRÓŻNIK - MARRAKESZ Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Wyprawa do Marrakeszu, jednego z najbardziej legendarnych i malowniczych miast Maroka. Położona na trasie starych karawan, dawna stolica imperium Almorawidów niemal od tysiąca lat wzbudza podziw przyjezdnych swoją architekturą i zielonymi ogrodami. Historia miasta jest bajeczna. Przed 10 wiekami była tam tylko pustynia. Przemierzali ją jedynie pasterze. W czasach berberyjskich nieopodal znajdowała się oaza. Dopiero wraz z przybyciem rycerzy nowej wiary zaczęto budować twierdze i mury obronne. Aby mogło powstać miasto, zbudowano regularny system kanałów zaopatrujących mieszkańców w wodę. Tak powstawała stolica państwa, która dała początek zjednoczenia Maroka pod wspólnym berłem Almorawidów właśnie. Armia emira Jusufa, silna i zjednoczona duchowo, pomaszerowała na północ, zajęła nadmorskie tereny atlantyckie, a następnie załamała opór chrześcijańskich obrońców Walencji i walnie przyczyniła się do utrwalenia na cztery wieki panowania Maurów w Hiszpanii. Dziś Marrakesz nadal wzbudza zachwyt swoim przepychem, cudowną architekturą, kolorem i roślinnością. W "Podróżniku" zwiedzimy ulice miasta, główny plac z majestatycznym minaretem, Kotubiją i wreszcie zobaczymy dom Yves Saint Laurenta, słynnego projektanta mody, który tam mieszkał przez 20 lat. Poznamy też zakamarki Jemaa El Fna, najsłynniejszego bazaru marokańskiego, na którym zaopatrywali się w przeróżne towary, w tym niewolników, kupcy z całej Afryki już w XII wieku. Przyprawy, zioła, cenne olejki - to wszystko i dziś można znaleźć na tym targowisku, podobnie jak nowe smaki w niedaleko położonych restauracjach. W jednej z nich dowiemy się, jak przyrządzać potrawy w tajine. To prastary sposób gotowania przez pustynnych nomadów. Tajine to nazwa glinianego naczynia, w którym piecze się mięso, ryby albo warzywa. Niegdyś proste danie, dziś wyszukane i eleganckie, serwowane w najlepszych restauracjach. W programie ponadto rady, jak korzystać z bazy noclegowej w Marrakeszu, niezbędne porady na wszelakie okoliczności. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 16:50 CZY WIESZ, ŻE? - /11/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. Z tego odcinka, dzięki sekretom chemików i ich eksperymentom, dowiemy się, jak skutecznie usunąć z odzieży plamy po sosie, winie, makijażu czy ołówku. Kiedy do prania stosować proszek, a kiedy płyn? W jakiej temperaturze pranie jest najbardziej skuteczne? I dlaczego zmywarka jest bardziej efektywna od ręcznego zmywania naczyń? 17:15 CZY WIESZ, ŻE? - /12/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. Ten podpowie, jak zostać prawdziwym ekspertem w nowych technologiach. Jak - i jaki - wybrać telewizor? Ekran LCD czy plazmę? Czy naprawdę warto skusić się na ekran w rozmiarze XXL? Dlaczego są zakłócenia w Wi - Fi, gdy używamy mikrofalówki? A jak robić dobre zdjęcia? 17:40 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 1 - (ODC. 8) - SKOK W BOK Reportaż, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Znawca zwierzęcej natury, dr Andrzej Kruszewicz, wprowadza widzów w intrygujący świat zwyczajów zwierząt. Robi to z przymrużeniem oka, wychwytując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W tym świecie możemy odnaleźć miłość i czułość, troskę i współczucie, dozgonną wierność i zdradę, pomysłowość i spontaniczną zabawę, sprawowanie władzy i próby jej obalenia, oszustwo i manipulacje. W cyklu odkrywamy tajemnice dzikiej natury i pokazujemy budzące emocje zjawiska, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz podpatruje zwierzęta, ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. 18:15 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /9/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Zanim wynaleziono narzędzia metalowe czy koło, inżynierowie z epoki kamienia stworzyli niezwykłe konstrukcje zwane megalitami. Ich przeznaczenie jak też metoda budowy od zawsze owiane były tajemnicą. Jednak stopniowo nauka odkrywa sekrety tych starożytnych cudów. Od podziemnych grobowców po ogromne stojące kamienie Stonehenge i spektakularne pomniki Orkadów. Nasi neolityczni przodkowie transportowali ogromne kamienie setki mil, używając jedynie siły mięśni i najprostszych narzędzi. Stonehenge uznawane jest za szczytowe osiągnięcie inżynierii prehistorycznej. Dziewiąty odcinek 10-odcinkowej serii dokumentalnej "Sekrety starożytnych inżynierów" ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 19:10 PODRÓŻNIK - COYOACAN Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Jedna z najbardziej znanych dzielnic miasta Meksyk, subtelne miejsce na spacery śladami poetów, artystów, a także historii kraju. Coyoacan, czyli dzielnica Kojota, zaskakuje przede wszystkim klimatem i atmosferą bohemy, w porównaniu ze zgiełkiem Meksyku jest tu oaza spokoju i nastroju sztuki. Bo na Coyoacanie zwiedza się przede wszystkim sztukę: tę dawną, zatopioną w pomnikach i architekturze, jak i tę nowszą, zaklętą w obrazach. Casa Rosada, dom Corteza, ale nade wszystko wspaniałe wnętrza domu Fridy Kahlo, wielkiej meksykańskiej malarki. W "Podróżniku" poznamy najważniejsze miejsca na Coyoacanie, związane z historią dzielnicy, a także wspomniany dom Fridy Kahlo. Zobaczymy też pałac Corteza, w którym sprawował władzę w podbitej przez siebie Ameryce Łacińskiej. Niedaleko tego miejsca jedna z restauracji serwuje pozole, kultowe danie w Meksyku, znane jeszcze w czasach azteckich, uchodzące za najważniejszą potrawę w tamtejszych domach. Jest to zupa z kukurydzy gotowana na łbie świńskim z dodatkiem warzyw i rzodkiewki. Niegdyś w Meksyku, kiedy nie było jeszcze świń, Aztekowie gotowali kukurydzę z mięsem psa lub ryb albo niewolników. Restauracja, w której serwuje się pozole, oczywiście w wersji współczesnej, np. z kurczaka lub wieprzowiny, jest też owiana legendą; na miejsce przy stole czeka się kilkanaście minut, a pozole uchodzi tam za najlepsze w całym Meksyku. To jedno z ważniejszych miejsc na Coyoacanie, podobnie jak liczne kawiarnie, księgarnie, antykwariaty. W programie porady, jak dotrzeć do Meksyku, a potem na Coyoacan, praktyczne informacje na temat zakwaterowania i tego, jak uniknąć nieprzyjemnych przygód w trakcie podróży. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 19:35 ASTRONARIUM - (11) - "OBSERWATORIA SPOŁECZNE" Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Cykl popularnonaukowy prezentujący dorobek polskich instytucji badawczych, zwłaszcza w dziedzinie astronomii. Ekipa Bogumiła Radajewskiego odwiedza miejsca, w których każdy może się przekonać, co kryje przestrzeń kosmiczna. Sekrety wszechświata jeszcze nigdy nie były tak blisko. Opowiadają o nim nie tylko naukowcy, ale także pasjonaci astronomii. 20:00 ZAGADKA JOWISZA (THE JUPITER ENIGMA) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2018 Co tajemnice Jowisza mogą ujawnić na temat stanu wszechświata sprzed czterech miliardów lat? Opierając się na nowych odkryciach misji NASA Juno, naukowcy zaglądają do burzliwego serca Jowisza, aby odkryć pochodzenie naszego Układu Słonecznego; kiedy planety zostały po raz pierwszy wyrzucone w kosmos, los Ziemi wisiał na włosku, a Jowisz zniszczył wszystko, co miał na swojej drodze. 21:00 ZMIANA KLIMATU: FAKTY - /2/ (CLIMATE CHANGE: THE FACTS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Zaledwie dwa stopnie Celsjusza dzielą nas od katastrofy klimatycznej. Jeśli tempo globalnego ocieplenia będzie się utrzymywać, w ciągu 40 lat osiągniemy próg trwałych szkód dla środowiska. Ale mamy możliwość, aby temu zapobiec. Ten dwuodcinkowy film w prosty, ale poruszający sposób przedstawia fakty na temat globalnego ocieplenia. Opowiada o życiu ludzi dotkniętych zmianami klimatycznymi i o ludziach, którzy z tymi zmianami walczą. Czołowi światowi eksperci ujawniają wydarzenia, które na nowo definiują nasze horyzonty. "To największe wyzwanie, przed jakim stanęliśmy. I ludzkość może temu sprostać". Takie jest przesłanie tego filmu. 22:00 PODRÓŻNIK - MARRAKESZ Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Wyprawa do Marrakeszu, jednego z najbardziej legendarnych i malowniczych miast Maroka. Położona na trasie starych karawan, dawna stolica imperium Almorawidów niemal od tysiąca lat wzbudza podziw przyjezdnych swoją architekturą i zielonymi ogrodami. Historia miasta jest bajeczna. Przed 10 wiekami była tam tylko pustynia. Przemierzali ją jedynie pasterze. W czasach berberyjskich nieopodal znajdowała się oaza. Dopiero wraz z przybyciem rycerzy nowej wiary zaczęto budować twierdze i mury obronne. Aby mogło powstać miasto, zbudowano regularny system kanałów zaopatrujących mieszkańców w wodę. Tak powstawała stolica państwa, która dała początek zjednoczenia Maroka pod wspólnym berłem Almorawidów właśnie. Armia emira Jusufa, silna i zjednoczona duchowo, pomaszerowała na północ, zajęła nadmorskie tereny atlantyckie, a następnie załamała opór chrześcijańskich obrońców Walencji i walnie przyczyniła się do utrwalenia na cztery wieki panowania Maurów w Hiszpanii. Dziś Marrakesz nadal wzbudza zachwyt swoim przepychem, cudowną architekturą, kolorem i roślinnością. W "Podróżniku" zwiedzimy ulice miasta, główny plac z majestatycznym minaretem, Kotubiją i wreszcie zobaczymy dom Yves Saint Laurenta, słynnego projektanta mody, który tam mieszkał przez 20 lat. Poznamy też zakamarki Jemaa El Fna, najsłynniejszego bazaru marokańskiego, na którym zaopatrywali się w przeróżne towary, w tym niewolników, kupcy z całej Afryki już w XII wieku. Przyprawy, zioła, cenne olejki - to wszystko i dziś można znaleźć na tym targowisku, podobnie jak nowe smaki w niedaleko położonych restauracjach. W jednej z nich dowiemy się, jak przyrządzać potrawy w tajine. To prastary sposób gotowania przez pustynnych nomadów. Tajine to nazwa glinianego naczynia, w którym piecze się mięso, ryby albo warzywa. Niegdyś proste danie, dziś wyszukane i eleganckie, serwowane w najlepszych restauracjach. W programie ponadto rady, jak korzystać z bazy noclegowej w Marrakeszu, niezbędne porady na wszelakie okoliczności. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 22:25 CZY WIESZ, ŻE? - /13/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. W tym - wszystko o stopach. Jak dbać o nie zimą? Jakie nosić obuwie, aby nie szkodzić stopom ani kręgosłupowi? Jak zaradzić brzydkiemu zapachowi stóp? Jednym słowem - jak mieć zdrowe i piękne stopy. 22:50 CZY WIESZ, ŻE? - /14/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. Ten jest o letnich potrawach, które przygotowujemy, gdy piękna pogoda zachęca do wyjazdu na piknik. O tym, jak chronić produkty spożywcze przed upałem i co sprawia, że działają chłodziarki oraz jak bezpiecznie grillować i zaskoczyć gości na grillu niecodziennym smakiem codziennych potraw. 23:25 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 1 - (ODC. 8) - SKOK W BOK Reportaż, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Znawca zwierzęcej natury, dr Andrzej Kruszewicz, wprowadza widzów w intrygujący świat zwyczajów zwierząt. Robi to z przymrużeniem oka, wychwytując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W tym świecie możemy odnaleźć miłość i czułość, troskę i współczucie, dozgonną wierność i zdradę, pomysłowość i spontaniczną zabawę, sprawowanie władzy i próby jej obalenia, oszustwo i manipulacje. W cyklu odkrywamy tajemnice dzikiej natury i pokazujemy budzące emocje zjawiska, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz podpatruje zwierzęta, ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. 24:00 PODRÓŻNIK - COYOACAN Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Jedna z najbardziej znanych dzielnic miasta Meksyk, subtelne miejsce na spacery śladami poetów, artystów, a także historii kraju. Coyoacan, czyli dzielnica Kojota, zaskakuje przede wszystkim klimatem i atmosferą bohemy, w porównaniu ze zgiełkiem Meksyku jest tu oaza spokoju i nastroju sztuki. Bo na Coyoacanie zwiedza się przede wszystkim sztukę: tę dawną, zatopioną w pomnikach i architekturze, jak i tę nowszą, zaklętą w obrazach. Casa Rosada, dom Corteza, ale nade wszystko wspaniałe wnętrza domu Fridy Kahlo, wielkiej meksykańskiej malarki. W "Podróżniku" poznamy najważniejsze miejsca na Coyoacanie, związane z historią dzielnicy, a także wspomniany dom Fridy Kahlo. Zobaczymy też pałac Corteza, w którym sprawował władzę w podbitej przez siebie Ameryce Łacińskiej. Niedaleko tego miejsca jedna z restauracji serwuje pozole, kultowe danie w Meksyku, znane jeszcze w czasach azteckich, uchodzące za najważniejszą potrawę w tamtejszych domach. Jest to zupa z kukurydzy gotowana na łbie świńskim z dodatkiem warzyw i rzodkiewki. Niegdyś w Meksyku, kiedy nie było jeszcze świń, Aztekowie gotowali kukurydzę z mięsem psa lub ryb albo niewolników. Restauracja, w której serwuje się pozole, oczywiście w wersji współczesnej, np. z kurczaka lub wieprzowiny, jest też owiana legendą; na miejsce przy stole czeka się kilkanaście minut, a pozole uchodzi tam za najlepsze w całym Meksyku. To jedno z ważniejszych miejsc na Coyoacanie, podobnie jak liczne kawiarnie, księgarnie, antykwariaty. W programie porady, jak dotrzeć do Meksyku, a potem na Coyoacan, praktyczne informacje na temat zakwaterowania i tego, jak uniknąć nieprzyjemnych przygód w trakcie podróży. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 01:05 ZAGADKA JOWISZA (THE JUPITER ENIGMA) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2018 Co tajemnice Jowisza mogą ujawnić na temat stanu wszechświata sprzed czterech miliardów lat? Opierając się na nowych odkryciach misji NASA Juno, naukowcy zaglądają do burzliwego serca Jowisza, aby odkryć pochodzenie naszego Układu Słonecznego; kiedy planety zostały po raz pierwszy wyrzucone w kosmos, los Ziemi wisiał na włosku, a Jowisz zniszczył wszystko, co miał na swojej drodze.