TVP Historia Wtorek, 07.01.2025 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1610 - Galileusz odkrył cztery księżyce Jowisza; 1923 - urodził się Jerzy Nowowsielski, malarz i rysownik; 1953 - prezydent Harry Truman ogłosił, że Stany Zjednoczone wyprodukowały bombę wodorową; 1977 - w Czechosłowacj opublikowano deklarację zwaną "Kartą 77"; 06:50 SPÓR O HISTORIĘ - TRAKTAT BRZESKI Debata, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller 3 marca 1918 roku w Brześciu Litewskim podpisany został traktat między bolszewicką Rosją a państwami centralnymi: Niemcami, Austro - Węgrami, Turcją i Bułgarią. Oznaczał on zerwanie przez Rosję sojuszu z Ententą. Wyznaczał także nową granicę Rosji. Odpadły od niej Królestwo Polskie, Litwa, Łotwa, Estonia i Finlandia. Na Zakaukaziu Rosja traciła Kars, Batumi i Ardahan na rzecz Turcji. Rosja zobowiązywała się do zdemobilizowania armii. Sygnatariusze traktatu nawiązywali wzajemne stosunki dyplomatyczne. Po wybuchu rewolucji w Niemczech i upadku cesarstwa niemieckiego oraz wobec rozpadu Austro - Węgier, Rosja anulowała 13 września 1918 roku brzeski traktat pokojowy, jako narzucony jej siłą przez niemiecki imperializm. Traktat nie zawierał wzmianki o Polsce. Pośrednio potwierdzał stan rzeczy wytworzony w Polsce pod okupacją niemiecko - austriacką na podstawie aktu 5 listopada 1916 roku. 07:45 RZECZ POLSKA S.I - KLOCKI ZOFII STRYJEŃSKIEJ Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! W pierwszym odcinku bohaterem będą klocki Zofii Stryjeńskiej. Projekt tej drewnianej zabawki powstał w 1918 roku i był związany z aktywnością artystki w ramach Warsztatów Krakowskich. Klocki miały przedstawiać 6 scen nawiązujących do tradycji ludowych jak np. puszczanie wianków na rzece czy oczepiny. W ten sposób Stryjeńska chciała edukować najmłodszych w polskich zwyczajach. Cykl TVP Kultura to propozycja przyjrzenia się krajowej sztuce projektowania. Będzie to zarówno odpowiedź na obserwowaną od jakiegoś czasu modę na przedmioty vintage, jak i promocja najciekawszych nowych rozwiązań projektowych. Choć polski design w ostatnich latach staje się jednym z naszych eksportowych hitów, to wciąż zbyt mało się o nim mówi. Program ma opowiadać o konkretnych przedmiotach, rekonstruując historię ich powstania, pokazując ich funkcję w przestrzeni, przedstawiając twórców i projektantów. Ta opowieść o rzeczach stanie się również opowieścią o najnowszej historii Polski. 08:00 CZAS HONORU - ODC. 15 "NA SERBII" S. II Serial TVP, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Aresztowana Wanda trafia do siedziby gestapo w alei Szucha. W czasie przesłuchania rozpoznaje ją Rappke. Dziewczyna zostaje przeniesiona na Pawiak. Na Karola zapada wyrok śmierci, ma go wykonać Bronek. Doktor przydziela Michała do komórki kontrwywiadowczej. Niemcy poszukują Władka. Trafiają do klasztoru, w którym się ukrywa. Halbe odwiedza Kellera w szpitalu. Prosi go o akta Ryszkowskiego. Bronek i Długi wpadają w ulicznej łapance. Tymczasem Michał poznaje Celinę, dawną znajomą Hani. Dziewczyna wywiera na nim duże wrażenie. Bronek wprowadza się do nowego lokalu konspiracyjnego - domu Sowińskich. Helena prosi strażniczkę z Pawiaka, Grażynę, o pomoc w sprawie Wandy. W celi Wanda poznaje Ninę. Rappke dostaje rozkaz wyjazdu na front wschodni. Halbe obiecuje mu zmianę rozkazu w zamianza przysługę: Rappke ma wykraść akta Karola z gabinetu Kellera. 09:10 HISTORIA POLSKI - ŻYLIŚMY TYLKO MUZYKĄ Reportaż, 52 min, Polska, 2013 Autor: Eugeniusz Szpakowski W latach 50. z USA przywędrowała do Europy muzyka młodzieżowa. Mimo niesprzyjających politycznych uwarunkowań szybko ekspandowała w kierunku Polski. Początkowo nieprzychylnie przyjmowana, traktowana była jako zła i szkodliwa. Mimo wszystko w latach 60. i 70. przybrała w Polsce formę ruchu szczególnie masowego i spontanicznego. O fenomenie tym świadczy nie tylko fakt powstania kilkudziesięciu do dziś funkcjonujących zespołów, ale również dużej liczby grup amatorskich. Szczególnym miejscem odkrywania talentów było Wybrzeże. Rozkwit tej muzyki spowodował, iż również w naszym mieście powstało wiele zespołów i pojawili się wielu wokaliści, którzy zdobyli sobie niezwykłą pozycję wśród młodzieży Białostocczyzny. Należy wspomnieć o zespołach "Diamenty", "Żółtodzioby", które podbiły rynek ogólnopolski. Inne grupy to "Antykwariat" czy "Scholastycy". To właśnie z tego zespołu wywodzą się tacy muzycy, jak Piotr, Jerzy i Tadeusz Dziemscy, którzy w późniejszym okresie towarzyszyli znakomitemu wokaliście Czesławowi Niemenowi. Ogólnopolską karierę zrobili również: bluesowy zespół "Kasa Chorych" czy wokaliści: Łucja Prus, Waldemar Grzech. W filmie zostanie przeanalizowana atmosfera towarzysząca narodzinom nowej muzyki rozrywkowej i tzw. big bitu w polskim, a przede wszystkim białostockim wydaniu. Historia rozwoju muzyki młodzieżowej Białegostoku nie będzie w filmie tylko swego rodzaju leksykonem, przyczynkiem do wspomnień dla starszej generacji mieszkańców Białostocczyzny, lecz będzie dla młodego pokolenia elementem historii rozwoju muzyki, tak ważnym na mapie kultury naszego kraju. 10:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA DO WOJNY Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Kolejny odcinek cyklu poświęcony jest wydarzeniom związanym z prowadzonymi przez Niemców przygotowaniami do wojny. Omówiono między innymi współpracę Hitlera z Mussolinim oraz działania prowadzące do aneksji Austrii. Program bogato ilustrowany archiwalnymi materiałami filmowymi. 10:45 PLANETA SKARBÓW - ODC. 6 AZJA POŁUDNIOWO WSCHODNIA (PLANET OF TREASURES EP. 6 SOUTH EAST ASIA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gero Von Boehm Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. Odc. 6 - "Azja południowo - wschodnia". Azja południowo - wschodnia to kraina magiczna. Kształtowały ją cuda natury i dawne, tajemnicze cywilizacje. Różnorodność ludów, języków, religii i świątyń wręcz fascynująca. Tutaj spotykają się dwie wielkie kultury, indyjska i chińska. Zapewne stąd bierze się powab tego regionu. W trakcie tej wyprawy twórcy zajrzą również na Bali, jednak najpierw kraje wciśnięte między Indie i Chiny. Będzie Wietnam i Laos, lecz najpierw Kambodża, kolebka jednej z największych cywilizacji tego świata. Angkor Wat to nie pałac, tylko świątynia boga Wisznu. W wolnym tłumaczeniu to 'miasto - świątynia'. I faktycznie, Angkor Wat to największa budowla sakralna w dziejach. Większa niż bazylika świętego Piotra i świątynie Inków. Azja południowo - wschodnia to region wstrząsany wojnami i dominowany przez kolejnych najeźdźców. Chińczycy przybywali do Wietnamu w kilku falach. Po nich zjawili się Francuzi, Japończycy oraz Amerykanie. Jego dziedzictwo kulturowe jest więc tym ważniejsze. Skarby tutejszej przeszłości i duma z historii stanowią źródło siły w obliczu niepewnej przyszłości. 11:40 SŁOWNIK POLSKO@POLSKI - TALK - SHOW PROF. JANA MIODKA (616) 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Witold Świętnicki, Beata Świętnicka Scenariusz: Witold Świętnicki, Dariusz Dyner Muzyka: Tymon Ratajczyk Prowadzący: Justyna Janus - Konarska, Prof. Jan Miodek Słownik polsko@polski to program edukacyjny o języku polskim z udziałem wybitnego i lubianego językoznawcy prof. Jana Miodka. W rozmowach z widzami profesorowi asystuje dr Justyna Konarska - Janus językoznawczyni. Uczestnicy programu, za pośrednictwem komunikatorów internetowych, mogą zadawać pytania dotyczące gramatyki, ortografii czy słowotwórstwa języka polskiego. Prof. Miodek w lekki i przystępny sposób opowiada o najczęstszych błędach językowych. Odwołuje się przy tym do żywego języka, głównie mówionego, który można usłyszeć na polskiej ulicy i którym posługuje się współczesna polska emigracja. Program nagrywany jest w historycznej bibliotece Uniwersytetu Wrocławskiego. W tym odcinku: Co to znaczy "mieć zajawkę"? Możliwości "otwarły się" czy "otworzyły się"? Co to znaczy, że coś jest "fikuśne"? Jaka jest etymologia nazwiska Wszoła? Co oznacza słowo "pałać"? 12:15 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 3/12 Serial komediowy TVP, 39 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska Oddział elewów szkoły policyjnej zmaga się na torze ćwiczeń. Ubrani w polowe mundury młodzieńcy jeden po drugim pokonują przeszkody. Na trybunie obserwatorów kilku wyższych rangą oficerów ocenia ich umiejętności. Jeden z elewów, Marian Cielęcki, usiłuje nadążyć za kolegami, ale na każdej przeszkodzie widać, jak wielkie mu to sprawia trudności. Wszystkim udaje się przeskoczyć rów z wodą, jeden Marian wpada do niego, mocząc się po pas. Dwaj sanitariusze zabierają go na noszach. Generał Piecuch, komendant szkoły nie widzi możliwości zaliczenia Marianowi tego egzaminu. Ale okazuje się, że chłopak ma silnego protektora, a więc zdać musi. Komisja postanawia go promować, ma być wysłany do małego posterunku na prowincji. Wybór pada na miasteczko Królowy Most. Tam przynajmniej młody policjant za bardzo się nie skompromituje. 13:25 DZIKA KRAINA - ODC. 1/2 WALIA PO ZMROKU (WALES: AFTER DARK IN THE LAND OF THE WILD) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Adrian Seymur Film opowiada o dzikiej przyrodzie Walii na przestrzeni dwunastu pełnych dramatyzmu miesięcy. W każdym odcinku pokazane są momenty najbardziej kojarzące się z daną porą roku: narodziny i regeneracja w miesiącach wiosennych, dorastanie i tworzenie nowego życia w okresie letnim, przygotowanie do zmian jesienią, a następnie przetrwanie zimy. Kamera przez cały rok podąża śladami endemicznych dla tego kraju zwierząt, takich jak na przykład foki szare, co pozwala zrozumieć, jakie siły wpływają na dziką przyrodę w tym kraju. 14:25 WĘDROWCY KARKONOSZY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2023 Reżyseria: Daniel Jasiński, Maciej Kieres, Igor Wójcik Scenariusz: Daniel Jasiński Zdjęcia: Jerzy Szota, Artur Stroiński Film dokumentalny "Wędrowcy Karkonoszy" opowiada o historii zdobywania Karkonoszy przez człowieka, głównie poprzez rozwój turystyki oraz sportu. To zdobywanie Karkonoszy miało związek z samymi zmianami w relacji ze zjawiskiem przyrodniczym, jakim są góry. Góry były od stuleci miejscem niebezpiecznym i nieprzyjaznym. Miejscem, które było niegościnne i nieprzynoszące plonów, groźne i jednocześnie obojętne dla człowieka i jego kultury. Miejsce na skraju cywilizacji. Zdobywanie gór nastąpiło w momencie zmian w kulturze. Należało jednak wpierw przełamać stare wierzenia i uprzedzenia oraz zdobyć umiejętności przetrwania. Obrazem tych wierzeń, strachu i niepewności w obliczu gór był w Karkonoszach Duch Gór Rybecal. Jest on projekcją ludzkiego spojrzenia na przyrodę, również na przyrodę, którą ostatecznie jest sam człowiek, chcący zapanować nad każdym zakątkiem ziemi i wszelką dziką naturę przemienić poprzez kulturę. Strukturalnie opowieść dzieli się na kilka głównych części: Pielgrzymi, Odkrywcy, Romantycy, Barbarzyńcy i Dzieci Natury. Wszystkie one różnią się od siebie, pokazując Karkonosze z innej strony jeśli chodzi aurę, ale również o kulturowe spojrzenie na góry w każdej z epok. Przyroda jest dana człowiekowi obiektywnie, ale człowiek, w ciągu swojej historii, dostrzegał w niej zawsze różne aspekty. Spojrzenie na przyrodę gór zmieniało się w czasie, a z nim zmieniał się rodzaj aktywności w górach. Celem filmu jest uchwycenie tych zmian w narracji, ale również w warstwie obrazu. W warstwie wizualnej film wykorzystuje zdjęcia Karkonoszy w różnych porach roku oraz dnia, by uchwycić ich ulotną, zmienną, groźną i romantyczną atmosferę. Oprócz tego twórcy pokazali miejsca związane z Karkonoszami, główne miasta leżące u podnóża gór, które rozwijały się dookoła jakiejś konkretnej działalności człowieka. Karpacz - zielarze, Szklarska Poręba - narciarstwo, Kowary - sanie rogate, Cieplice - lecznicze źródła. 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 144 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Ewa Bulanda, Monika Zięba Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Hubert Wróblewski, Karina Seweryn, Paulina Kondrak, Karolina Kominek, Agata Bykowska, Sylwia Skrzypczak, Marcin Sitek, Dominik Łoś, Maksymilian Michasiów, Katarzyna Radochońska, Wojciech Czerwiński, Zbigniew Waleryś Rok 1344 - zima. Wawel przygotowuje się do świąt Bożego Narodzenia. Królewska para wciąż oczekuje potomka. Kazimierz zaczyna podejrzewać ciążącą na nim klątwę. Grot sugeruje brak wystarczającego uczucia pomiędzy małżonkami. Król bierze sobie słowa biskupa do serca. Ma ogromną nadzieję, że tym razem się uda. Miłość Wójta i Gabiji nadal kwitnie. Mężczyzna cierpliwie czeka na ślub z ukochaną. Ochmistrzyni stawia kolejne warunki. 16:05 SENSACJE XX WIEKU - AMBASADOR ANDROPOW INFORMUJE Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1995 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program o roli, jaką w stłumieniu powstania w Budapeszcie w 1956 roku odegrał radziecki ambasador, późniejszy sekretarz generalny KPZR, Jurij Andropow. 16:40 SENSACJE XX WIEKU - DWA POCISKI Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 1989 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Odcinek na temat okoliczności śmierci premiera Szwecji Olofa Palmego. Centrum Sztokholmu, Bogusław Wołoszański wypowiada się na temat okoliczności śmierci premiera Szwecji Olofa Palmego. Na strzelnicy mówi o motywach zamachu. Oglądamy filmowe materiały archiwalne z zamachów na życie króla Jugosławi Aleksandra, prezydentów USA Gerarda Forda i Ronalda Reagana, papieża Jana Pawła II i prezydenta Egiptu Anwara Sadata. Prowadzący przedstawia domniemane motywy zamachu na Olofa Palmego oraz sam moment zamachu, a także działania policji szwedzkiej bezpośrednio po zabójstwie Olofa Palmego. Bogumił Rydz wypowiada się na temat metod stosowanych w badaniach porównawczych broni i pocisków. W podsumowaniu prowadzący informuje o bezskuteczności działań policji szwedzkiej. 17:20 HISTORIA POLSKI - SZWEDZKIE GÓRY Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2022 Reżyseria: Hanna Zofia Etemadi Scenariusz: Hanna Zofia Etemadi Zdjęcia: Tomasz Woźniak, Mirosław Basaj Tytułowe Szwedzkie Góry, znajdujące się na terenie warszawskiej dzielnicy Bemowo, są miejscem egzekucji Polaków, do jakiej doszło 6 stycznia 1940 roku. Szwedzkie Góry to część tzw. warszawskiego pierścienia śmierci, którą to nazwą określa się otaczające Warszawę miejsca straceń patriotów polskich. Należą do nich Palmiry, Wawer i kilkanaście innych miejscowości, będących świadkami tylko jednej okupacyjnej tragedii, jak właśnie Szwedzkie Góry. Kim były ofiary niemieckich okupantów? Spośród 96 osób zdołano dotychczas zidentyfikować tylko kilka. Dlaczego właśnie oni zginęli? Dlaczego wybrano Szwedzkie Góry i termin 6 stycznia? Co przechowali w swej pamięci mieszkańcy Wawrzyszewa, którzy byli świadkami tego mordu i którzy wskazali po latach jego miejsce? Film "Szwedzkie Góry" w reżyserii Hanny Zofii Etemadi jest próbą odpowiedzi na te dramatyczne pytania, zarówno w rekonstrukcjach fabularnych, jak i w części dokumentalnej, przedstawiającej historyków i pasjonatów, którzy doprowadzili do przypomnienia i upamiętnienia tej okupacyjnej tragedii. W filmie występują: Małgorzata Jóźwiak, Aniceta Ochnicka, Jerzy Pożarowski, Jolanta Fijałkowska - Pilarczyk, Wojciech Magdziak, Sebastian Pudzianowski, Piotr Nowicki, Jacek Zieliński oraz Grupa Rekonstrukcyjno - Filmowa Bemowo. 18:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 332 NIGDY Z KRÓLAMI... Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2024 Autor: Adam Sikorski Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. "Nigdy z królami" Ruszamy nad Wisłę, w okolice Czerwińska. Tu, posiłkując się pozyskaną stara mapą odnajdujemy wysepkę o nazwie Konfederatka. Co to takiego? Według przekazów historycznych to wyspa, która odegrała ważną rolę w czasie Konfederacji Barskiej. Stąd udawało się konfederatom kontrolować żeglugę na Wiśle. Przypuszcza się, że z Gdańska płynęło dla nich na barkach wiślanych zaopatrzenie, pieniądze i broń. Dziś Konfederatka to wspaniały fragment dzikiej przyrody. Ale wyobraźnia przywołuje tu rozstawione namioty i wozy taborowe, płonące ogniska i grupki ćwiczące fechtunek, a do prowizorycznego portu dobijają galary ze sprzętem wojennym "Aleksandra Sochaczewskiego reportaż z piekła" Kibitka - okratowana karetka więzienna, która toczyła się wybrukowanymi drogami coraz dalej na wschód wraz z Polakami, którzy po powstaniu styczniowym zsyłani byli na Syberię. Często nie wiemy jak dokładnie wyglądał los zesłańca. Nie było wówczas aparatów i telewizyjnych kamer, by takie losy zarejestrować. Do głosu dochodził więc artysta malarz. Aleksander Sochaczewski sam był powstańcem styczniowym, skazanym po jego upadku na dwadzieścia lat pobytu na Syberii. Dziś mamy wyjątkową okazję by obejrzeć wystawę jego prac plastycznych, dokumentujących losy zesłańców. 18:50 CZAS HONORU - ODC. 16 "OFICER Z BERLINA" S. II Serial TVP, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Wanda jest przesłuchiwana przez Schneidera. Mężczyzna jest nią wyraźnie zainteresowany. Z Berlina przyjeżdża zastępca Kellera, Lars Rainer. Rozpoczyna śledztwo w sprawie śmierci swojego poprzednika. W getcie rozpoczynają się wywózki. Sajkowscy oczekują na transport. Niespodziewanie zjawia się Mosler, który kolejny raz proponuje im pomoc. Karol próbuje zdobyć fałszywy paszport, chce uciec za granicę. Nie wie, że na jego tropie są już Bronek i Długi. Przygotowują zasadzkę. Michał poznaje swoją nową szefową, Margaret. Rozpoczynają pracę w komórce kontrwywiadu. Michał, Hania i Celina z narzeczonym spędzają wspólnie czas na pikniku. Michał nie kryje rosnącego zainteresowania nową znajomą. Wanda poznaje na własnej skórze tortury strażniczek na Pawiaku. Mosler zauważa znikniecie Leny z mieszkania Sajkowskich. Tymczasem Janek oświadcza się Lenie. Kwapisz pokazuje Moslerowi zdjęcia uciekinierów z getta. Na jednym ze zdjęć Mosler rozpoznaje Lenę. 20:00 HISTORIA BRONI - ŚMIERCIONOŚNE WYNALAZKI. ODC. 9/10 (HISTORY OF WEAPONS) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. Historia broni to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 21:00 UCIECZKA Z ALCATRAZ (ESCAPE FROM ALCATRAZ) Film fabularny, 107 min, USA, 1979 Reżyseria: Don Siegel Lektor: Stanisław Olejniczak Aktorzy: Clint Eastwood, Fred Ward, Jack Thibeau, Robert Blossom Film twórcy "Brudnego Harry'ego" opowiada o sensacyjnej ucieczce z zakładu karnego Alcatraz, które przez wiele lat uchodziło za miejsce, skąd nie ma odwrotu. Na niewielkiej wyspie w zatoce San Francisco słynne więzienie federalne o zaostrzonym rygorze istniało w latach 1934 - 1963. Tu trafiali najgroźniejsi i najpilniej strzeżeni skazańcy, wśród nich był m.in. Al Capone. W całej historii Alcatraz było wielu śmiałków, którzy na próżno próbowali brawurowych ucieczek. W końcu trzem więźniom udało się skruszyć solidne mury niezdobytej dotąd twierdzy. Właśnie o nich opowiada film Donalda Siegela. Za podstawę scenariusza posłużyła powieść J. Campbella Bruce'a, w której autor opisał dramatyczną historię. Jeden z najsłynniejszych dramatów więziennych przeszedł już do historii kina jako film kultowy. "Ucieczka z Alcatraz" to, po "Brudnym Harrym", kolejne dzieło powstałe we współpracy Dona Siegela z Clintem Eastwoodem, któremu krytyka wystawiła najwyższe oceny, uznając film za jeden z ciekawszych w amerykańskiej produkcji lat 70. Bohater "Ucieczki z Alcatraz", Frank Morris (Clint Eastwood), zostaje w 1960 roku przewieziony do najcięższego z amerykańskich zakładów karnych, uznawanego za najlepiej strzeżone więzienie świata. Poprzednio wielokrotnie próbował ucieczek, tym razem jednak ma niewielkie szanse na pokonanie wszystkich zabezpieczeń na wyspie. Sadystyczny naczelnik zakładu (Patrick McGoohan) chełpi się swymi osiągnięciami przed nowicjuszem w Alcatraz. Poddany surowej dyscyplinie i rygorowi Frank nieprzerwanie myśli o ucieczce. Choć pomysł wydaje się szalony, postanawia wcielić go w życie. W swój plan wtajemnicza braci Johna i Clarence'a Anglinów (Fred Ward, Jack Thibeau), dawnych kompanów, którzy również zostali umieszczeni w Alcatraz. Żmudne przygotowania do ucieczki trwają długo. Po dwóch latach pobytu za kratkami dla Franka i jego "wspólników" wybija godzina zero. Więźniowie wydostają się na zewnątrz przez wydrążony w ścianie otwór. Wypływają w morze na tratwie uplecionej z nieprzemakalnych płaszczy. Od tej pory ślad po nich ginie. Zdaniem władz więziennych, przepadli w zdradzieckich nurtach wody. Zorganizowane na szeroką skalę poszukiwania uciekinierów nie przyniosły żadnych rezultatów. Nie odnaleziono ich ani żywych ani martwych. Dwanaście miesięcy później, w roku 1963, słynne więzienie Alcatraz zostało zamknięte. 22:55 RODEM SPOD JAZŁOWCA Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Film dokumentalny zupełnie niezwykły i bardzo dzisiaj aktualny, wszak historia lubi się powtarzać, a tradycja jest siłą narodu. Najbardziej spośród całej przedwojennej kawalerii i stoczonych zwycięskich walk wyróżnia się 14. Pułk Ułanów Lwowskich, który po fenomenalnej szarży podczas bitwy pod Jazłowcem w 1919 roku przyjął nazwę - Jazłowiecki. Dzisiaj to już trzecie pokolenie tamtych walczących kawalerzystów wkłada mundury 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich i przygotowuje rekonstrukcję tych dumnych, niezwykłych wydarzeń w naszej historii XX wieku. Wszystko dokładnie w oparciu o wierną dokumentację historyczną i relacje świadków. 23:45 "SENSACJE XX WIEKU" - WŁASOW (GEN. WŁASOW) Widowisko, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Mirosław Baka, Adam Woronowicz, Bartosz Porczyk, Marek Kasprzyk, Anita Jańcia, Bartłomiej Krat Tego człowieka dwukrotnie skazano na śmierć: w 1946 roku, na mocy wyroku sowieckiego sądu, został powieszony na strunie fortepianowej, co miało przedłużyć jego mękę. Po raz drugi skazano go na śmierć cywilną, gdy propaganda rozpowszechniała fałszywe informacje o jego żołnierzach, którzy mieli mordować powstańców i ludność cywilną w Warszawie w 1944 roku. Było to oczywiste kłamstwo, gdyż w Warszawie nie było żołnierzy, a zbrodnie popełniali degeneraci Kamińskiego. Kim był generał Andrej Własow? Dlaczego ten bohater bitwy pod Moskwą w 1941 roku, decydującej dla dalszego biegu wojny, podjął kolaborację z Niemcami? Jak to się stało, że w 1945 roku, już po zakończonej wojnie, został schwytany przez NKWD? Dopiero teraz, na podstawie ujawnionych dokumentów, można odtworzyć dramatyczne wydarzenia. Jednakże wciąż nieznana pozostaje relacja Własowa i pułkownika (późniejszego generała) Reinharda Gehlena, szefa wywiadu wojskowego Fremde Heere Ost. Dlaczego ten oficer tak zabiegał o utworzenie armii Własowa, na co Hitler zgodził się dopiero w ostatnim okresie wojny? Jedyne źródło, w którym można szukać odpowiedzi na to pytanie - pamiętnik Gehlena - jest absolutnie niewiarygodne. A może przebiegłym szefem FHO nie kierowały pobudki patriotyczne, lecz chęć wykorzystania żołnierzy i zwolenników Własowa w siatce szpiegowskiej, którą budował na terenie ZSRR i którą bardzo sprawnie wykorzystał po wojnie. 00:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - IŚĆ ZA SWOIM MARZENIEM. ODC. 252 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 01:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - U - BOOT CZ. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański W tym odcinku o działaniach niemieckiej floty podwodnej w czasie I wojny światowej. Jakie wnioski Niemcy wyciągnęły z przegranej i jaką miały koncepcję działań morskich wobec Wielkiej Brytanii w nowej wojnie. Zwycięstwo niemieckich okrętów podwodnych tzw. u - bootów oznaczałoby przerwanie linii żeglugowych do Wielkiej Brytanii, która pozbawiona surowców, paliwa i broni z USA i kolonii musiałaby skapitulować. U - booty mogły zmienić losy II wojny światowej. W programie przedstawiono wnętrze niemieckiego okrętu podwodnego (ekspozycja w Deutscheus Museum w Monachium) oraz materiały archiwalne z czasów II wojny światowej.