TVP Historia Niedziela, 12.01.2025 07:10 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1578 - pierwsze wykonanie "Odprawy posłów greckich" Jana Kochanowskiego; 1948 - w USA wprowadzono równość białych i czarnych w postępowaniach przed sądami; 1993 - zmarł Józef Czapski; 07:20 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 219 (SEZON 2 ODC. 94) Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2024 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz, Tomasz Matuszczak Scenariusz: Anna Krasuska, Beata Deskur, Ewa Ratusińska Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Arkadiusz Janiczek, Daniel Mosior, Michał Chruściel, Joanna Moro, Monika Cieciora, Kamil Szklany, Robert Gulaczyk, Weronika Jaskółka, Anna Oberc, Jakub Wieczorek, Anna Miśta, Ivo Utko, Maria Pawłowska, Jacek Kopczyński Słowik. Maj 1434. Jagiełło (Sebastian Skoczeń) jest coraz słabszy. Spytek wraca z Litwy, ale bez księżnej Anny i małego Korygiełły. Przywozi prezent dla Awdokii (Joanna Moro) od jej męża Daniła. W wawelskiej auli mistrz Giovanni (Franciszek Karpiński) szkicuje twarz króla Jagiełły. Ten rysunek ma być wzorem dla królewskiego nagrobka. Zofia (Maria Pawłowska) prosi męża, żeby nie jechał do Lwowa na spotkanie ze Świdrygiełłą. Król przed wyjazdem poleca żonie tworzenie stronnictwa młodych, czyli juniores. Nocą słuchają słowika. Mały Korygiełło jest bardzo chory. Anna Twerska (Weronika Malik) sądzi, że ktoś rzucił na dziecko jakiś zły urok. Krywe (Lech Dyblik) straszy księcia gniewem bogów za bratobójczą wojnę. Świdrygiełło (Michał Chruściel) ostatecznie zgadza się na pojednanie z bratem. Toskański mistrz Giovanni emabluje krakowskie niewiasty, które są nim zachwycone. 07:55 RZECZ POLSKA S.I - CUKIERNICA JULII KEILOWEJ Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! Bohaterem drugiego odcinka będzie cukiernica projektu Julii Keilowej. Obiekt powstał w latach 30 i był przykładem modnego w tamtych czasach stylu Art Deco. Wykonana w jednej z warszawskich firm platerniczych cukiernica i dziś zachwyca swoim pięknem. Nowy cykl TVP Kultura to propozycja przyjrzenia się krajowej sztuce projektowania. Będzie to zarówno odpowiedź na obserwowaną od jakiegoś czasu modę na przedmioty vintage, jak i promocja najciekawszych nowych rozwiązań projektowych. Choć polski design w ostatnich latach staje się jednym z naszych eksportowych hitów, to wciąż zbyt mało się o nim mówi. Program ma opowiadać o konkretnych przedmiotach, rekonstruując historię ich powstania, pokazując ich funkcję w przestrzeni, przedstawiając twórców i projektantów. Ta opowieść o rzeczach stanie się również opowieścią o najnowszej historii Polski 08:05 Z CIEMNOŚCI DO ŚWIATŁOŚCI 25 min, Polska, 2024 Autor: Dorota Petrus Co łączy historię świętej Łucji, która została ścięta w wieku 23 lat, z Bożym Narodzeniem? Kim była Włoszka, której święto obchodzone jest co roku w luterańskiej Szwecji, gdzie w specjalnym orszaku zawsze idzie dziewczynka z wiankiem płonącym na głowie? Jak można wychodzić z własnej ciemności i cieszyć się światłem? 08:35 JAK DOWNIJ BYŁO Reportaż, 20 min, Polska, 2022 Autor: Izabela Fatalska, Bartek Wieczorek Historia pieśni związanych tematycznie z Bożym Narodzeniem wpisana jest w dziedzictwo kultury wielu narodów. Stanowi część obrzędów, form wokalnoinstrumentalnych, dramatów liturgicznych, misteriów. Kolędy i pastorałki rodziły się przez całe wieki budując poczucie wspólnoty, stając się swoistym spoiwem społecznym i obyczajowym. 27 i 28 grudnia 2021 r. w kościele ap. Piotra i Pawła w Wiśle odbyło się Ekumeniczne Kolędowanie "A tradycja trwa". Usłyszeć można było najpiękniejsze kolędy i pastorałki w wykonaniu kapeli Beskidzcy Zbóje, Golec uOrkiestra, a także zespołów: "Mała Wisła" "Wisła" i "Wisła+" oraz grup regionalnych: "Wańcy" oraz "Tkocze". Zamysłem koncertu było połączenie różnych stylów muzycznych. Klasyczne wykonanie zestawione zostanie z góralszczyzną. Koncert kolęd i pastorałek proponowanych przez kapelę Beskidzcy Zbóje to tradycja w nowoczesnym wydaniu. Podczas tworzenia programu, artyści inspirowali się tradycyjnymi kolędami i pastorałkami z różnych regionów Polski. Głównym założeniem było pokazanie, że górale grają nie tylko po góralsku. Wykorzystano różne style muzyczne oraz bogate instrumentarium (nie tylko instrumenty ludowe), aby uatrakcyjnić brzmienie i odbiór. Jednym z ciekawych punktów koncertu jest tekst mówiony w rodzimej gwarze, czyli Gwarze Śląska Cieszyńskiego, który dodatkowo wprowadzi słuchaczy w nastrój Świąt Bożego Narodzenia. Koncert stał się pretekstem do stworzenia bożonarodzeniowej opowieści z udziałem organizatorów wydarzenia, wykonawców oraz uczestniczących w koncercie widzów. 09:00 CZARNE CHMURY - ODC. 10/10 - POŚCIG Serial przygodowy, historyczny, 54 min, Polska, 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Stanisław Niwiński, Ryszard Pietruski, Maciej Rayzacher, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Anna Seniuk, Elżbieta Starostecka, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak Porwanie szlachcica i pułkownika w biały dzień, w stolicy wolnego państwa, pod bokiem hetmana i króla, oburza brać szlachecką. Rusza pogoń. Tymczasem w nadgranicznym klasztorze na przyjazd czarnego powozu czeka kapitan Knothe ze swymi rajtarami. Jest tu również rotmistrz Zaremba, zaciekły wróg Dowgirda. Rotmistrz zrozumiał wreszcie, jakiemu panu służy i postanowił rzucić służbę u elektora brandenburskiego. Dowiedziawszy się o porwaniu Dowgirda, pragnie go odbić, zostaje jednak pojmany i wtrącony do lochu, w którym wcześniej uwięziono pułkownika. Na szczęście, do akcji przystępuje wachmistrz Kacper i jego towarzysze. Przebrani za mnichów organizują zasadzkę na rajtarów i niespodziewanie atakują ludzi elektora. Kapitan Knothe ginie z jego ręki, pan Krzysztof jest wolny. Niebawem popadnie w inną, słodką niewolę. W pałacu hetmana Sobieskiego trwają przygotowania do ślubu dwóch szczęśliwych par - pana Krzysztofa Dowgirda z piękną wychowanicą hetmana, Anną i dzielnego wachmistrza Kacpra z rezolutną Magdą. 10:35 GÓRNA PÓŁKA SMAKU - ODC. (2) Magazyn kulinarny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Michał Czerwonka Scenariusz: Michał Czerwonka, Marcin Kurek Muzyka: Sebastian Ładyżyński Na antenie TVP2 zadebiutuje nowy format kulinarno - detektywistyczny z udziałem znanego szefa kuchni młodego pokolenia - Orsona Hejnowicza, oraz gwiazdy polskiego kryminału - Marka Krajewskiego. Będzie to program o produktach i tradycjach Dolnego Śląska, pokazujący także znane i mniej znane atrakcje turystyczne tego regionu. Program realizowany będzie metodą filmową, z dużą dbałością o detal. Pisarz Marek Krajewski nie tylko wystąpi jako bohater serii, ale użyczy też w programie swojego głosu jako lektor. Ekscentryczny kucharz Orson Hejnowicz odwiedza ciekawych producentów, poznaje ich tradycje, przepisy, ogląda produkty, sprawdza warunki ich uprawy itd. Tajemniczy, introwertyczny pisarz - detektyw podąża za nim krok w krok opisując lokalne historie z dreszczykiem. Finałem odcinka jest wielkie rodzinne gotowanie z produktów pokazanych w odcinku. 11:25 NIEZNANE TWARZE HISTORII - KLEOPATRA. ODC. 1/6 (THE FACES OF HISTORY) Serial dokumentalny, 36 min, Wielka Brytania, 2022 Pamięć o niektórych osobowościach przetrwała próbę czasu. Wielu ludzi kojarzy Kleopatrę, Joannę d'Arc, Marco Polo, Szekspira czy św. Mikołaja, ale czy na pewno ich znają i czy wiedzą jak wyglądali? Seria zagłębia się w osobiste historie tych niezwykłych postaci. Aktor Derek de Lint podróżuje po całym świecie, aby odkryć nowe dowody, które przybliżą widzów do nich jak nigdy wcześniej i ujawnią psychologiczne, fizyczne i społeczne profile każdej z tych osób. W trakcie podróży zespołu badawczego każdy nowy dowód jest przekazywany uznanemu grafikowi 3D Mao Lin Liao, który wykorzystuje wyniki badań do stworzenia zdumiewającej, przypominającej wyglądem postać historyczną, rekonstrukcji. W końcu jesteśmy w stanie spojrzeć im w oczy! 12:10 DZIKA KRAINA - ODC. 2/2 TAJEMNICE WALII (WALES: AFTER DARK IN THE LAND OF THE WILD) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Adrian Seymur Film opowiada o dzikiej przyrodzie Walii na przestrzeni dwunastu pełnych dramatyzmu miesięcy. Oglądamy momenty najbardziej kojarzące się z daną porą roku: narodziny i regenerację w miesiącach wiosennych, dorastanie i tworzenie nowego życia w okresie letnim, przygotowanie do zmian jesienią, a następnie przetrwanie zimy. Kamera przez cały rok podąża śladami endemicznych dla tego kraju zwierząt, takich jak na przykład foki szare, co pozwala zrozumieć, jakie siły wpływają na dziką przyrodę w tym kraju. 13:15 WOJOWNICY CZASU - W CIENIU WARSZAWY, CZYLI PŁOCK 1920 ODC. 91 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Cykl "Wojownicy czasu" prezentuje historię i tradycję polskich formacji wojskowych. Kolejne odcinki opowiadają o wyjątkowych ludziach, zapomnianych bitwach i przedmiotach. Program jest zrealizowany we współpracy z pasjonatami historii, którzy możliwie wiernie i widowiskowo starają się ją odtworzyć. Wojna z bolszewicką nawałą, którą rozpoczęło zajęcie przez Rosjan Wilna 4 stycznia 1919 roku, trwała ze zmiennym szczęściem już od kilkunastu miesięcy. Po wielu polskich sukcesach wiosną 1920 roku nastąpiła rosyjska kontrofensywa, która miała płomień proletariackiej rewolucji zanieść aż na zachód Europy. Latem czerwone dywizje zagroziły stolicy i całemu Mazowszu. Na ich drodze stanął też Płock. 14:00 CZŁOWIEK, KTÓRY ZABIŁ LIBERTY VALANCE'A (MAN WHO SHOT LIBERTY VALANCE) Western, 118 min, USA, 1962 Reżyseria: John Ford Aktorzy: John Wayne, James Stewart, Lee Marvin Głośne dzieło zmarłego w 1973 r. Johna Forda, jednego z filarów amerykańskiego kina, legendarnego twórcy takich filmów, jak "Miasto bezprawia", "Dyliżans", "Grona gniewu", "Rio Grande", "Nosiła żółtą wstążkę", "Poszukiwacze" czy "Jesień Czejenów". W "Człowieku, który zabił Liberty Valance'a" reżyser wychodzi od często stosowanej w swoich filmach sytuacji fabularnej: małe miasteczko jest opanowane przez bandę opryszków, ale zjawia się samotny bohater, który pragnie położyć kres bezprawiu. Ten klasyczny wątek posłużył jednak tym razem Fordowi do tego, aby zaprzeczyć pewnym moralnym schematom typowego westernu. Oto bowiem ten, który przez lata chodził w glorii sławy i dzięki temu zdobył pozycję oraz szczęście osobiste, okazuje się poniekąd uzurpatorem, a faktyczny bohater odszedł z tego świata w biedzie i zapomnieniu. Szlachetność i prawość "uzurpatora" objawia się jednak w tym, że zdobywa się na wyznanie prawdy. Trzy odmienne portrety ludzi Dzikiego Zachodu stworzyli w tym filmie aktorzy równie legendarni, jak reżyser tego dzieła: James Stewart, John Wayne i Lee Marvin. Także ze względu na nich film ten zapisał się trwale w historii kina. Początek lat 20. XX w. Niemłody już senator Ranson Stoddard przyjeżdża wraz ze swoją żoną Hallie do miasteczka Shinbone, aby wziąć udział w pogrzebie swojego przyjaciela. Przyjazd tak szacownych gości budzi sensację, lokalna prasa jest żądna informacji. Stoddard decyduje się opowiedzieć swoją historię. Po raz pierwszy przybywa do Shinbone kilkadziesiąt lat wcześniej, jako młody, świeżo upieczony prawnik. W drodze zostaje jednak pobity i ograbiony przez Liberty Valance'a - bezwzględnego bandytę będącego na usługach bogatych hodowców bydła. Rannym Stoddardem opiekuje się kelnerka Hallie z miejscowego saloonu oraz jej narzeczony Tom Doniphon, który chce nauczyć prawnika władać bronią, uważając to za umiejętność niezbędną na Dzikim Zachodzie. Stoddard, przeciwny rozwiązaniom siłowym, delikatnie, ale konsekwentnie odrzuca propozycje Toma. Przekonuje natomiast wydawcę miejscowej gazety, Duttona Peabody, do rozpętania na łamach pisma kampanii przeciwko zbrodniom Valance'a, jego kompanom oraz zleceniodawcom. Ale gdy rozwścieczony Valance masakruje redaktora, Stoddard decyduje się wystąpić przeciwko bandycie z bronią w ręku, choć nie ma pojęcia o posługiwaniu się nią. W czasie wymiany strzałów złoczyńca faktycznie ginie, a Stoddard niespodziewanie zyskuje sławę "człowieka, który zabił Liberty Valance'a". Otwiera się przed nim kariera polityczna. Ale prawnik, czując się winnym śmierci człowieka, chce się jednak wycofać ze starań o funkcje i zaszczyty. Wówczas Tom zdradza mu faktyczny przebieg wydarzeń: to on sam zabił Valance'a, na prośbę Hallie, świadomą, że Ranse nie miałby szans w starciu z zbirem. Doniphon oddaje mu także narzeczoną, wiedząc, że dziewczyna kocha Stoddarda z wzajemnością. Sam wycofuje się dyskretnie. Odtąd Ranse, chcąc robić karierę i działać dla publicznego dobra, musi podtrzymywać swoją fałszywą legendę. Dopiero nad grobem przyjaciela wyjawia wreszcie prawdę. 16:05 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 15 Program historyczny, 50 min, Polska, 2024 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Twórcy wykorzystali autentyczne wnętrza Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historyczne tło dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział w programie. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów. Narracja zachęca do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 16:55 OPUSZCZONE MIEJSCA - ODC. 1 AMERICAN DREAM (FORSAKEN PLACES - GEHEIME WELTEN / AMERICAN DREAM) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 W tej 4 - odcinkowej serii zbudowane ze stali, zalane betonem lub wydobyte spod ziemi pomniki przełomowych momentów historii ożywają na nowo. Swoje osobiste wspomnienia o tych zapomnianych, ale często niedostępnych i groźnych miejscach przywołują związani z nimi świadkowie. Opowiadają o klęskach żywiołowych, wojnach lub wielkich katastrofach, które odcisnęły piętno na tych zabytkach, a także na ludziach mieszkających czy pracujących w ich pobliżu. W czterech odcinkach widzowie poznają dwanaście takich "zaginionych miejsc" - to bazy wojskowe, pokazowe budynki epoki, turystyczne raje i szpitale. 18:00 CZTEREJ PANCERNI I PIES - ODC. 4/21 - PSI PAZUR Serial TVP, 53 min, Polska, 1966 Reżyseria: Konrad Nałęcki Scenariusz: Janusz Przymanowski, Stanisław Wohl, Zdzisław Kielanowski Zdjęcia: Romuald Kropat Aktorzy: Janusz Gajos, Franciszek Pieczka, Wiesław Gołas, Pola Raksa, Włodzimierz Press, Roman Wilhelmi Niemcy zajmują Studzianki. Załoga porucznika Olgierda Jarosza ma pomóc okrążonemu batalionowi Baranowa, ściągając na siebie ogień artylerii. Do załogi dołącza stary Czereśniak, który ma pełnić rolę przewodnika. Wkrótce czołg 102 dociera do okrążonego oddziału, niestety ma uszkodzoną gąsienicę i pompę paliwową. Niemieckie oddziały przypuszczają kolejny atak, ale batalion wsparty czołgistami odpiera natarcie. Janek wysyła Szarika z wiadomością do sztabu. Po wielu niebezpieczeństwach pies dociera do polskiego dowództwa i pułkownik wysyła oddział z częściami do uszkodzonego czołgu. 19:05 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW. S. 2 - EKSTREMALNE BUDOWLE. ODC. 7 (ANCIENT ENGINEERING S. 2) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2022 Dziesięcioodcinkowa seria dokumentalna prezentująca najciekawsze i najbardziej intrygujące osiągnięcia inżynierii świata starożytnego, które zainspirowały i wpłynęły na inżynierię współczesną. Każdy odcinek ukazuje jedno przełomowe osiągnięcie, np. budowę piramid, Wielki Mur Chiński, rzymskie drogi czy Tadż Mahal. W każdym są materiały archiwalne, wywiady z ekspertami, rekonstrukcje, wspaniałe zdjęcia z lotu ptaka a także wiedza zaczerpnięta z najnowszych osiągnięć technologii, dzięki czemu można lepiej odkryć tajemnice świata starożytnego. Autorzy serii rzucają nowe światło na technikę, materiały konstrukcyjne i myśl innowacyjną stojące za każdym starożytnym osiągnięciem inżynieryjnym i oferują nowe spojrzenie na ich intrygującą i ważną historię. 20:05 KRONIKI HITLERA - ODC. 1. OBIBOK I ŻOŁNIERZ. LATA 1889 - 1918 (HITLER CHRONICLES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hermann Pölking Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana. 21:10 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 3/21 - DZIWNY WYPADEK Serial TVP, 47 min, Polska, 1976 Reżyseria: Krzysztof Szmagier Scenariusz: Krzysztof Szmagier Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Włodzimierz Korcz Aktorzy: Bronisław Cieślak, Zdzisław Kozień, Wanda Koczewska, Zdzisław Tobiasz, Jan Machulski, Maciej Góraj, Aleksandra Leszczyńska, Maria Czubasiewicz, Dorota Kawęcka, Elżbieta Dmochowska, Sławomir Lindner Porucznicy Borewicz i Zubek otrzymują zgłoszenie wypadku samochodowego, spowodowanego przez docenta Weredę. W wyniku kraksy zginęła młoda dziewczyna, Jolka Holsztyńska. W zeznaniach Weredy nic się nie zgadza. Idąc tropem Jolki, Borewicz odkrywa jej powiązania z gangiem złodziei samochodów. Okazuje się, że kryminalista Dudziak, posługujący się dowodem na nazwisko Wolniak, ma warsztat, w którym przerabia skradzione wozy. Współpracuje z dziadkiem Jolki. Dziewczyna została przez nich zamordowana, gdyż odkryła ten proceder. Jej zwłoki podrzucono na jezdnię, by upozorować wypadek. A Wereda miał zupełnie inny powód, by plątać się w zeznaniach. 22:05 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 4/21 - 300 TYSIĘCY W NOWYCH BANKNOTACH Serial TVP, 49 min, Polska, 1976 Reżyseria: Krzysztof Szmagier Scenariusz: Krzysztof Szmagier Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Włodzimierz Korcz Aktorzy: Bronisław Cieślak, Zdzisław Kozień, Barbara Brylska, Zdzisław Tobiasz, Halina Rasiakówna, Mieczysław Milecki, Marek Lewandowski, Hanna Orsztynowicz, Dorota Kawęcka, Wojciech Wysocki, Marek Obertyn, Wiktor Nanowski Szantażysta żąda od reżysera Sucheckiego 300 tys. zł, grozi, że w przeciwnym wypadku ujawni kompromitujące go materiały. Zdesperowany Suchecki zgłasza się na milicję. Porucznik Borewicz typuje krąg podejrzanych: kochanka Sucheckiego, jego córka, syn, kasjerka PKO i jej chłopak oraz dawny narzeczony kochanki Sucheckiego. Niespodziewanie reżyser zostaje zamordowany. Milicja organizuje zasadzkę - pieniądze podejmuje jednak wyszkolony owczarek. Borewicz zaczyna więc szukać sprawcy wśród treserów psów. 23:00 ZIEMIA OBIECANA Film fabularny, 162 min, Polska, 1974 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda Zdjęcia: Witold Sobociński, Edward Kłosiński, Wacław Dybowski Aktorzy: Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Seweryn, Bożena Dykiel, Piotr Fronczewski, Stanisław Igar, Kalina Jędrusik, Lidia Korsakówna, Kazimierz Opaliński, Franciszek Pieczka, Wojciech Siemion, Andrzej Szalawski, Danuta Wodyńska, Zbigniew Zapasiewicz, Jerzy Zelnik Adaptacja powieści Władysława Reymonta była ogromnym przedsięwzięciem produkcyjnym i została zrealizowana w rekordowym tempie 77 dni zdjęciowych. Zdjęcia kręcono w kilkudziesięciu miejscach w Łodzi, pobliskich miasteczkach i na Śląsku, gdzie zachowały się fragmenty XIX-wiecznej zabudowy. Pod koniec XVIII wieku Łódź była małą wioską liczącą niespełna dwustu mieszkańców. W połowie następnego stulecia było ich już 20 tysięcy, pod koniec XIX wieku zaś aż trzysta tysięcy. Tak gwałtowny rozwój miasta jest trudny do wyobrażenia nawet dziś. Z całego kraju - z miasteczek, wiosek, ciągnęły do Łodzi tysiące ludzi w poszukiwaniu pracy, zarobku i lepszego życia. Na tej "ziemi obiecanej" nieliczni, na nadludzkiej pracy tłumów, zbijali majątki. Takie były początki kapitalistycznych przemian na ziemiach polskich, które doprowadziły do powstania przemysłu i robotniczych społeczności miejskich. Powieść Władysława Reymonta niezwykle obrazowo i barwnie oddaje dynamiczne i burzliwe przemiany społeczne towarzyszące gwałtownemu rozwojowi Łodzi. "Ziemia obiecana" to historia kariery trzech zaprzyjaźnionych przemysłowców. Karol Borowiecki - Polak, syn ziemianina, Moryc Welt - Żyd i Niemiec Maks Baum decydują się założyć w Łodzi fabrykę włókienniczą. Walczą o jej budowę i egzystencję, pokonują piętrzące się trudności. Karol musi sprzedać rodzinny majątek. Nieubezpieczona fabryka zostaje spalona na polecenie innego przemysłowca, którego żona miała romans z Borowieckim. Po tym Karol decyduje się zerwać z narzeczoną Anką i wziąć ślub z córką niemieckiego fabrykanta, milionera. Za cenę rezygnacji ze swych ideałów i miłości zostaje wielkim łódzkim kapitalistą. "Ziemia obiecana" obsypana została nagrodami na festiwalach filmowych w Gdańsku, Chicago, Moskwie, Valladolid, Kartagenie i Łagowie, w roku 1975 otrzymała nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia, w roku 1976 - nominację do Oscara. 02:00 JÓZEF CZAPSKI - ŚWIADEK WIEKU 1896 - 1993 Film dokumentalny, 58 min, Francja/Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Wolski Scenariusz: Andrzej Wolski Zdjęcia: Stephane Rossi, Wiktor Owlasiuk, Andrzej Wojciechowski, Larissa Kabernik Wykonawcy: Józef Czapski Film dokumentalny Andrzeja Wolskiego o Józefie Czapskim - malarzu, rysowniku publicyście, współzałożycielu i współredaktorze paryskiej "Kultury". Film powstał w koprodukcji z francusko - niemiecką telewizją ARTE. Konsultantami artystycznymi filmu są Krystyna Zachwatowicz i Andrzej Wajda, a konsultantem historycznym Wojciech Karpiński. W filmie znalazły się unikalne, często wcześniej nieemitowane materiały archiwalne, m.in.: fragmenty wypowiedzi Józefa Czapskiego dla telewizji francuskiej z 1973 roku nagrane w ramach cyklu "Archiwa XX - ego wieku", obszerny materiał telewizji niemieckiej (SFB) nagrany w 1981 roku; fragmenty rozmowy pomiędzy Józefem Czapskim, Konstantym Jeleńskim i Wojciechem Karpińskim nagranej w 1984 przez Agnieszkę Holland i Andrzeja Wolskiego, a także ważny materiał nakręcony w 1987 roku przez Andrzeja Wajdę. Wszystkie te materiały są komplementarne i stanowią bazę dla filmowego dokumentu. Dokumentu, w którym Czapski w 4 językach opowiada o swoim życiu Europejczyka, Polaka, kosmopolity w najlepszym znaczeniu tego słowa. Czapski był człowiekiem obdarzonym wyjątkowym darem narracji; pozbawiony ksenofobii, nienawiści czy cynizmu, pomimo tragicznych przejść i traumatycznych doświadczeń, potrafił nasycić swoje opowiadanie werwą i humorem. Hrabia Józef Czapski herbu Leliwa urodził się w 1896 w Pradze, zmarł zaś w 1993 w Maisons - Laffitte, we Francji. Malarz, rysownik, pisarz, eseista, krytyk, ale też i wielki człowiek czasów, w których przyszło mu żyć, żołnierz odznaczony Orderem Virtutti Militari za udział w wojnie polsko - bolszewickiej, więzień obozów jenieckich ZSRR podczas II wojny światowej, żołnierz Armii Andersa, major Wojska Polskiego poszukujący "zaginionych" polskich oficerów, ofiar katyńskiej zbrodni. Współtwórca paryskiej "Kultury", intelektualista, który na swej drodze spotkał wybitne postaci swoich czasów: Andersa, de Gaulle'a, Achmatowa, Camus czy Malraux. Swoją pasję artystyczną realizował, studiując najpierw w Warszawie, a później na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie dołączył do grupy tzw. kapistów - pełnych entuzjazmu i otwartych na świat młodych malarzy, którzy w 1924 założyli tzw. Komitet Paryski, który umożliwił im artystyczną ekskursję do światowej stolicy sztuki. Wraz z Janem Cybisem, Zygmuntem Waliszewskim czy Arturem Nacht - Samborskim zamieszkał na kilka lat w Paryżu, chłonąc francuski postimpresjonizm, by później przenieść te doświadczenia na polski grunt. Do Francji wrócił ponownie dopiero w 1946 roku, stając się znaczącą postacią paryskiej "Kultury", z którą związany był aż do śmierci, również przez fakt zamieszkania w domu w Maisons - Laffitte przy Avenue de Poissy 9, gdzie mieściła się redakcja pisma. Jego eseje publikowały znaczące tytuły francuskie, jak "Le Figaro Littraire", "Preuves", "Gavroche" czy "Nova et Vettera". Jego twórczość to niezliczone portrety, pejzaże, kompozycje kwiatowe, martwe natury, studia postaci. W swojej pracowni na piętrze domu - redakcji przetwarzał w skupieniu najprostsze motywy z życia codziennego, poszukując dramatyzmu i ekspresji poprzez niezwykle sugestywną grę świateł i kontrastowych barw. Choć jego prace oglądać można było na wystawach we Francji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Brazylii czy Belgii, w Polsce był właściwie nieznany jako malarz, ale również jako eseista i dopiero po roku 1989 możliwe stało się zaprezentowanie jego bogatego dorobku. Jego "świadectwa" to liczne książki wspomnieniowe, ale także eseje na temat sztuki, religii i polityki. 03:15 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA CYGANÓW W MOŁDAWII Reportaż, 25 min, Polska, 2002 Autor: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow Ten odcinek przybliży widzom środowisko kibiców ukraińskiego klubu piłkarskiego Dynamo Kijów. Oglądamy je oczyma jednego z nich, 23 - letniego Żeni - magistra ekonomii i jednego z przywódców tzw. Żylety. "Szalikowcy" pojawili się na Ukrainie już w latach 80. , ale wtedy nikt o nich nie słyszał, bo radziecka propaganda skrzętnie ten fakt skrywała. Odkąd zmienił się system, działają jawnie i jest ich coraz więcej, choć nie tak dużo jak w Polsce. Są na wszystkich meczach swojej drużyny. Dla jednych rozróby stanowią sposób na rozładowanie frustracji, dla innych - sens życia.