TVP Kultura Czwartek, 09.01.2025 07:00 CZY JA DOBRZE ROZUMIEM? Magazyn kulturalny, 27 min, Polska, 2024 Nauki humanistyczne to opowieść o nas samych, o kulturze i sposobach, w jakich tworzymy nasze społeczeństwo i świat. W programie powiemy o wpływie nauki na nasze życie, na interpretacje rzeczywistości, rozwój intelektualny oraz kształtowanie tożsamości kulturowej. Audycja wzbudzi refleksję nad fundamentalnymi wartościami, stawiając pytania o sens życia i ludzką kondycję zwiększy zainteresowanie kierunkami humanistycznymi na uczelniach wyższych, przedstawi osiągnięcia polskich humanistów rozbudzi intelektualne zainteresowania widzów oraz skłoni ich do prowadzenia dyskusji. W każdym odcinku programu uczestniczy maksymalnie trzech gości reprezentujących inną dziedzinę nauk humanistycznych. Stałym punktem będzie także rozmowa z filozofem, który pomaga prowadzącej w analizie prezentowanych perspektyw i wyciąganiu wniosków końcowych. 07:45 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 21 TARCZA UKRYTA W GÓRACH Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski tym razem wciela się w rolę obrońcy Twierdzy Srebrna Góra w Górach Sowich. Sprawdza, jakie obowiązki należały do żołnierzy stacjonujących w twierdzy i jak wyglądało ich codzienne życie. Co jedli? Gdzie spali? Na jakie zapadali choroby? A wszystko to w niesamowitym otoczeniu natury! Nie ma się więc co dziwić, że turyści z całej Europy pokonują co roku setki kilometrów, aby na własne oczy przyjrzeć się największej górskiej twierdzy w Europie. Co ich kusi? Wszystko stanie się jasne w najnowszych "Podróżach z historią!". 09:00 RODZINA POŁANIECKICH - ODC. 7/7 POWRÓT Serial obyczajowy, 78 min, Polska, 1978 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Bożena Hlebowicz, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Andrzej Chrzanowski, Teresa Lipowska, Andrzej May, Anna Nehrebecka, Czesław Wołłejko Nieszczęsny poeta Ignacy Zawiłowski, który usiłował targnąć się na swoje życie, nie zginął od kuli rewolwerowej, jest ranny. Kopowski, który uwodził jego narzeczoną, zostaje przyłapany w niedwuznacznej sytuacji z panią Osowską. Zdradzony mąż wyzywa go na pojedynek. Maszko ucieka przed wierzycielami, pozostawiając w Warszawie piękną żonę. Połaniecki nie zamierza jednak wykorzystać okazji, nie chce kontynuować przygody sprzed miesięcy. Marynia rodzi syna. Uszczęśliwiony Stach kupuje na licytacji Krzemień i ofiarowuje go żonie. Rodzina Połanieckich wraca do majątku, na ziemię przodków. 10:30 LUDZIE WISŁY Dramat, 74 min, Polska, 1938 Reżyseria: Aleksander Ford, Jerzy Zarzycki Scenariusz: Helena Boguszewska, Jerzy Kornacki Zdjęcia: Stanisław Lipiński Muzyka: Marian Neuteich, Roman Palester Aktorzy: Aleksander Zelwerowicz, Kazimierz Gella, Kazimierz Jenoval, Kazimierz Opaliński, Marian Trojan, Lucjana Bracka, Helena Zarembina, Stanisława Wysocka, Ina Benita, Jerzy Pichelski, Halina Zawadzka, Renata Renee Anna, córka właściciela barki "Martin", darzy uczuciem przystojnego złodziejaszka grasującego na szlaku wodniaków. Aleksy obiecuje jej małżeństwo i kupno berlinki. Sąsiadka Anny, stara, doświadczona wodniaczka Apolonia Matyjas, zwana Matyjaską, ma zniszczoną barkę, nie nadającą się już do wożenia towarów. Aby ją odremontować, musi zdobyć pieniądze. Szantażuje byłego męża, bigamistę, żądając za milczenie 10 tysięcy złotych. Z kolei Aleksy, aby dotrzymać obietnicy danej Annie i sprawić jej berlinkę, okrada kogo się da, między innymi jej ojca, szypra Firleja. Wdaje się w bójkę z bosmanem Hajnusiem i tonie przebity nożem. Anna ucieka na barkę Matyjaski i sprowadza tam swego szwagra Zygmunta, któremu właśnie umarła żona. Zygmunt wciąż nie może otrząsnąć się po śmierci Julii, próbuje popełnić samobójstwo. Odwodzi go od tego Anna. Odtąd postanawiają pływać wspólnie z Matyjaską i pomagać jej. 12:00 REŻYSERZY - RICHARD LINKLATER 3/10 SEZON 8 (RICHARD LINKLATER 3/10 SEZON 8) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się twórczości Richarda Linklatera. 13:05 BLOK - FILM Serial dokumentalny TVP, 48 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Knitel Zdjęcia: Nicolas Villegas Blokowiska są istotnym elementem polskiej rzeczywistości. Budziły i nadal budzą w nas intensywne, często skrajne uczucia. Polskie kino, zwłaszcza fabularne, jak w soczewce odzwierciedla emocje mieszkańca bloku. Mówi o rzeczywistości oraz zmieniających się nastrojach społecznych od lat 40. do dnia dzisiejszego; od odbudowy Polski ze zniszczeń wojennych i związanych z tym czasem nadziejach, poprzez tęsknotę i wyczekiwanie na własne M3 lat 60. , późniejsze niespełnienie, rozczarowanie, alienację, bezsilność związaną z latami 70. I 80. , ale także uchwyconą w polskim kinie ironię i surrealistyczny humor, po paradoksy lat 90. , nową nadzieję zderzoną z poczuciem wyobcowania i wreszcie dzisiejszy sentyment do blokowisk. W filmie BLOK bohaterami - przewodnikami są twórcy: Maja Komorowska, Krzysztof Zanussi, Robert Gliński, Jerzy Gruza, Bodo Kox, Jerzy Bończak, Teresa Czepiec oraz filmowi krytycy: Dorota Chrobak, Kaja Klimek, Łukasz Maciejewski, Jakub Majmurek i Michał Oleszczyk. 14:10 PAN TADEUSZ (1928) Dramat, film niemy, 124 min, Polska, 1928 Reżyseria: Ryszard Ordyński Scenariusz: Ferdynand Goetel, Andrzej Strug Zdjęcia: Antoni Wawrzyniak, Janusz Wasung, Mieczysław Krawicz Muzyka: Tadeusz Woźniak Aktorzy: Wiesław Gawlikowski, Marian Jednowski, Julian Krzewiński, Teodor Roland, Ajzyk Samberg, Ludwik Fritsche, Janina Klimkiewiczowa, Marian Palewicz-Golejewski, Stanisław Knake-Zawadzki, Jan Szymański, Mariusz Maszyński, Leon Łuszczewski, Helena Sulima, Zofia Zajączkowska, Paweł Owerłło Ten niemy film był największą superprodukcją w historii przedwojennego kina polskiego. Uroczysta premiera pierwszej adaptacji filmowej "Pana Tadeusza" odbyła się 9 listopada 1928 roku w Warszawie w 10. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Do sali Filharmonii przy ul. Jasnej 5 przybyli o godz. 16.45 najwyżsi dostojnicy państwowi - prezydent Ignacy Mościcki z Małżonką, marszałek Józef Piłsudski z rodziną, członkowie Rady Ministrów oraz Korpusu Dyplomatycznego. Słowo wstępne wygłosił pisarz Juliusz Kaden - Bandrowski. Uroczysty pokaz zorganizowało stowarzyszenie "Nasz Dom" pod protektoratem marszałkowej Aleksandry Piłsudskiej. Całkowity dochód z biletów przeznaczono na potrzeby tego stowarzyszenia, które zajmowało się zakładem dla sierot oraz na cele oświatowe I pułku szwoleżerów im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Przenosząc na ekran arcydzieło Adama Mickiewicza, scenarzyści - Andrzej Strug i Ferdynand Goetel oraz reżyser Ryszard Ordyński postanowili zrealizować ciąg żywych obrazów w stylu rysunków Michała Elwiro Andriollego, autora 60 ilustracji "Pana Tadeusza", (wydanie w roku 1881 we Lwowie nakładem Księgarni F. H. Richtera), "przetykanych obficie" napisami - fragmentami literackiego oryginału. Rok 1832, Paryż. Adam Mickiewicz wspomina kraj rodzinny. Zdjęcia Wilna i modlących się ludzi przy Ostrej Bramie, pejzaż litewski, dom rodzinny Adama Mickiewicza. Do rodzinnego dworku w Soplicowie przyjeżdża Tadeusz. Widzi w ogrodzie Zosię, podlewającą kwiatki. Wita się z rodziną i gośćmi. Dowiaduje się o trwającym sporze o zamek między Sędzią, który jest jego wujem, i Hrabią, dziedzicem majątku Horeszków. Uroczysta kolacja na zamku. Wchodzi spóźniona Telimena i siada obok Tadeusza. Rejent spiera się z Asesorem o psy biorące udział w polowaniu. Gerwazy opowiada Hrabiemu historię zamku Stolnika, ostatniego z rodziny Horeszków. Przed laty w czasie walk z Moskalami w obronie zamku Jacek Soplica zabił przypadkowo Stolnika, ojca jego ukochanej Ewy. Gerwazy, wierny sługa Horeszków, przysiągł mu zemstę. Następnego dnia rano goście udają się na grzybobranie. Telimena flirtuje z Hrabią i Tadeuszem. Sędzia wyjawia jej, że planuje małżeństwo Tadeusza i Zosi. Gajowy przynosi wiadomość o pojawieniu się w okolicy niedźwiedzia. Wszyscy przygotowują się do polowania. Tymczasem w karczmie Jankiela zbiera się szlachta. Ksiądz Robak nakłania zebranych do zorganizowania powstania i przyłączenia się do wojsk Napoleona. Następnego dnia w czasie polowania niedźwiedź atakuje Tadeusza i Hrabiego. Celny strzał księdza Robaka ratuje ich od śmierci. Telimena postanawia wydać Zosię za mąż za Hrabiego, sama natomiast chce poślubić Tadeusza. Urządza ucztę. Podczas niej ożywają dawne urazy między rodem Sopliców i Horeszków. Hrabia nie chce oddać zamku i razem z Gerwazym planuje zbrojną walkę o niego. Tymczasem w zaścianku Dobrzyńskich gromadzi się szlachta. Nie mogą dojść do porozumienia. Gerwazy nakłania ich do ataku na Soplicowo. W trakcie zajazdu mieszkańcy Soplicowa zostają uwięzieni. Szlachcice urządzają sobie ucztę, zakrapianą alkoholem, a po niej zapadają w głęboki sen. Kiedy się budzą, są już jeńcami żołnierzy rosyjskich, który przyszli mieszkańcom Soplicowa z pomocą. Dzięki księdzu Robakowi udaje się uwolnić szlachciców. Wszyscy jednoczą się w walce z Rosjanami. Ciężko ranny ksiądz Robak, który w czasie walki ocalił Hrabiego i Gerwazego, spowiada się ze swojego życia i wyznaje, że jest Jackiem Soplicą. Gerwazy mu przebacza. Rok 1812. W Soplicowie w obecności polskich generałów odbywają się zaręczyny trzech par, w tym Zosi i Tadeusza, którzy chcą uwłaszczyć chłopów. Jankiel gra poloneza. 16:30 LALKA - ODC. 1/9 - POWRÓT Serial obyczajowy, historyczny, 77 min, Polska, 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz na podstawie powieści Bolesława Prusa: Aleksander Ścibor-Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Alina Janowska, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Bogdan Baer, Mieczysław Czechowicz, Jan Englert, Stefan Friedmann, Emil Karewicz, Józef Nalberczak, Wojciech Pokora, Jerzy Turek, Czesław Wołłejko, Bronisław Pawlik, Zygmunt Apostoł, Stanisław Jaroszyński, Teresa Lipowska, Józef Łodyński, Wojciech Machnicki, Tadeusz Teodorczyk, Jerzy Tkaczyk "To powieść stworzona na serial" - mówił Ryszard Ber w trakcie realizacji telewizyjnej wersji "Lalki". Zadanie miał niełatwe. Po pierwsze książka Bolesława Prusa należy do kanonu literatury polskiej i stworzenie jej równorzędnego, ekranowego ekwiwalentu to trudne i ryzykowne. Po drugie Ber musiał się liczyć z porównaniami do wcześniejszej, kinowej adaptacji dokonanej przez Wojciecha Hasa. Z perspektywy roku 2000 można powiedzieć, że "Lalka" jako serial przetrwała próbę czasu, a nawet zaskarbiła sobie sympatię sporej części widzów, o czym świadczą liczne wznowienia. Cykl Bera jest też znacznie bliższy literackiemu oryginałowi niż film Hasa, w którym np. pominięto "pamiętnik starego subiekta". Nie znaczy to oczywiście, że serial przyjęto bezkrytycznie. Część recenzentów wytykała reżyserowi błędy obsadowe, narzekano też na stosunkowo niską temperaturę relacji między Wokulskim a Izabelą. Zgodny aplauz wywołała chyba tylko kreacja Bronisława Pawlika jako Rzeckiego. W interpretacji krakowskiego aktora pan Ignacy był jakby żywcem przeniesiony z Prusa. Rozbrajająco naiwny politycznie, do końca wierny w przyjaźni, przywiązany do staroświeckich zasad w handlu, dla ludzi dobry i współczujący, w interesach uczciwy. Za swą rolę Pawlik otrzymał kilka nagród, w tym "Złoty Ekran". Twórców "Lalki" wyróżniano zresztą wielokrotnie (liczne Nagrody Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji, laury na Festiwalu Polskiej Twórczości Telewizyjnej w Olsztynie). Warszawa, rok 1878. Na Krakowskim Przedmieściu mieści się wielki sklep galanteryjny "J. Mincel i S. Wokulski". Pod nieobecność pryncypała, a zarazem przyjaciela - Wokulskiego, sklep prowadzi pan Ignacy Rzecki. Pewnego dnia Stanisław Wokulski wraca z zagranicy, przywożąc duży majątek, którego dorobił się na dostawach wojskowych. Główną motywacją działań kupca jest romantyczna miłość do pięknej Izabeli Łęckiej, córki zrujnowanego arystokraty. Ta jednak widzi w nim jedynie żałosnego parweniusza. 18:45 AGONIA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Knittel, Tomasz Knittel Scenariusz: Adam Strug, Adam Strug, Tomasz Knittel Zdjęcia: Nicolas Villegas Prowadzący: Adam Strug W filmie "Agonia" zabierzemy widzów w świat muzyki tradycyjnej, widziany oczami charyzmatycznego narratora, Adama Struga. To podróż przez jej zmierzch, próba przyjrzenia się i opisania dzisiejszego stanu rzeczy. Głównym tematem będzie jej agonia - śmierć muzyki przekazywanej drogą ustną - odchodzi dawny model słyszenia i wykonawstwa. Na naszych oczach odchodzą ostatni jej reprezentanci, pokolenie urodzone przed pierwszą i drugą wojną światową. Wraz z nimi kończy się pewien etap. To także opowieść o kraju, którego 1/3 to ziemie "odzyskane", opowieść o ludziach, którzy nie mieli szansy zakorzenienia się. Nie da się kultury ludowej stworzyć przez 50 lat, opowieść o wyborze, przed jakim stanęli Polacy w latach 60. Kultura ludowa w postaci "Mazowsza" vs kontrkultura. Czyli o powodach początku jej zaniku. Opowieść o Polsce i naszej wypartej chłopskiej tożsamości. O tym, jaki wpływ miał na to komunizm. O transformacji i latach 90. oraz o dzisiejszych archeologach, którzy starają się ją zapisać. Ludzie w interiorze, ci, którzy są ostatnimi reprezentantami muzyki źródeł, przez sąsiadów postrzegani są przez pryzmat "Mazowsza", "Cepelii", oficjeli gminnych czy disco polo. Różne środowiska starają się zachować prawdę ich muzyki, ale droga to niełatwa, a z zachowaniem pierwowzoru niewielu się udaje. "Agonia" nie będzie oskarżeniem, raczej medyczną diagnozą, niepozostawiającą złudzeń, nikogo nieoskarżającą. Muzykalność polska niegdyś polegała na tym, że obok siebie funkcjonowała nieskończona ilość gatunków. Dziś wszystko zaczyna się zacierać i mieszać ze sobą. To z jednej strony film o "ostatnich Mohikanach", o próbie zatrzymania czasu i utrwalenia źródła, ale także o deformacji, świadomym lub nie wykrzywianiu, a także polityce kulturalnej ostatnich 100 lat. To film o agonii, ale zarazem głos, a wręcz krzyk o nowe otwarcie. 20:00 CZWARTEK Z BONDEM - OŚMIORNICZKA (OCTOPUSSY) Film sensacyjny, 125 min, Wielka Brytania/USA, 1983 Reżyseria: John Glen Scenariusz: George MacDonald Fraser, Richard Maibaum, Michael G. Wilson Aktorzy: Roger Moore, Maud Adams, Louis Jourdan, Kristina Wayborn, Kabir Bedi, Steven Berkoff, David Meyer, Anthony Meyer, Desmond Llewelyn, Robert Brown, Lois Maxwell Szósty film o przygodach brytyjskiego superagenta 007 Jamesa Bonda, w którym główną rolę zagrał Roger Moore, i drugi w reżyserii Johna Glena. Znawcy tematu uznali "Ośmiorniczkę" za jedną z najlepszych "bondowskich" produkcji, którą można oglądać bez końca i to z zapartym tchem. W 1983 roku film znalazł się w Wielkiej Brytanii na liście rekordzistów kasowych. Publiczność po raz kolejny oszalała na punkcie Bonda, a większość krytyków podzieliła ten aplauz, choć znaleźli się też malkontenci. Tak naprawdę przez lata w schemacie "bondowskiej" serii niewiele się zmieniało. Spektakularne sceny otwierające film i równie widowiskowa sekwencja końcowa, w której Bond wychodzi cało nawet z największych opałów. Bohater jest niezwyciężony, supermęski i czarujący, otoczony pięknymi kobietami, które omdlewają w jego ramionach. Do każdego filmu są specjalnie pisane przebojowe piosenki. Tym razem utwór "All Time High" wykonuje Rita Coolidge. W Berlinie Wschodnim ginie agent 009. Przed śmiercią udaje mu się dostarczyć do brytyjskiej ambasady bezcenny klejnot, pochodzący z carskiej kolekcji. Okazuje się jednak, że diamentowe jajko jest tylko zręcznie wykonanym falsyfikatem. Wezwany superagent James Bond ma zająć się rozwikłaniem zagadki. Minister jest przekonany, że w sprawę są zamieszani Rosjanie, którzy przygotowują kolejną tajną akcję. Okazuje się, że oryginał jajka ma być wystawiony na sprzedaż w londyńskim domu aukcyjnym Sotheby, gdzie oczywiście pojawia się Bond. Na kupnie klejnotu najbardziej zależy niejakiemu Kamalowi. Ale dlaczego? Właśnie to zamierza wyjaśnić superagent, który podąża za księciem do Delhi. Okazuje się, że Kamal prowadzi podejrzane interesy z rosyjskim generałem Orłowem (Steven Berkoff), obaj zajmują się przemytem diamentów. W ich ciemne sprawki jest również uwikłana piękna i tajemnicza "Ośmiorniczka" (Maud Adams). Tymczasem Bond odkrywa, że Orłow w rzeczywistości planuje jądrową eksplozję w amerykańskiej bazie sił powietrznych. (OCTOPUSSY) 22:20 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - TYLKO ZWIERZĘTA NIE BŁĄDZĄ (SEULES LES BETES) Film fabularny, 112 min, Niemcy/Francja, 2019 Reżyseria: Dominik Moll Scenariusz: Dominik Moll, Gilles Marchand Aktorzy: Denis Mnochet, Laure Calamy, Damien Bonnard Po burzy śnieżnej, na drodze do niewielkiej wioski, znaleziony zostaje samochód zaginionej kobiety. Chociaż policja nie ma żadnego punktu zaczepienia, pięć osób zostaje powiązanych z jej zniknięciem. 01:05 GENIALNA PRZYJACIÓŁKA - SEZON 3, ODCINEK 1 (L'AMICA GENIALE) Serial, 43 min, Włochy, 2022 Autor: Elena Ferrante Reżyseria: Daniele Luchetti Scenariusz: Francesco Piccolo, Laura Paolucci, Elena Ferrante Aktorzy: Luca Gallone, Margherita Mazzucco, Annarita Vitolo, Alba Rohrwacher W trzecim sezonie Elena i Lila są już dorosłymi kobietami, które próbują nawigować po nieznanych wodach lat 70 - tych. Lila odeszła ze swoim małym synkiem od męża i tym samym zrezygnowała z wygodnego życia. Teraz zmuszona jest pracować jako zwykła robotnica w najtrudniejszych warunkach. Elena natomiast opuściła rodzinne strony, by studiować w Pizie. Jest autorką udanej powieści, która utorowała jej drogę do lepszego świata. Bohaterki próbują ułożyć sobie życie w świecie pełnym nadziei, ale i niepewności, nieustannie połączone silną, choć skomplikowaną więzią. 02:05 KINO NOCNE - PALI SIĘ, MOJA PANNO (HORI, MA PANENKO) Komedia, 69 min, Włochy/Czechosłowacja, 1967 Reżyseria: Milos Forman Scenariusz: Milos Forman Muzyka: Karel Mares Aktorzy: Frantisek Paska, Jan Vostrcil, Jarmila Kucharova, Alena Kvetova, Ladislav Adam Trwają przygotowania do corocznego Balu Strażaków. W tym roku ma on być szczególnie uroczysty, ponieważ Królowa Piękności wybrana w trakcie balu wręczy specjalną nagrodę za długoletnią służbę byłemu przewodniczącemu komitetu strażackiego 86 letniemu Aloizovi Vranie. "Pali się moja panno" to jeden z pierwszych filmów Milosza Formana. 03:30 NIETYKALNY HARVEY WEINSTEIN (UNTOUCHABLE (HARVEY WEINSTEIN)) Film dokumentalny, 94 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Ursula MacFarlane Film o Harveyu Weinsteinie, który był uważany z tytana pracy, wizjonera, twórcę snów, samozwańczego cesarza Hollywood. Wszystko jednak upadło z powodu wielu zarzutów: molestowanie, szantaże, napaści na tle seksualnym, gwałty. Jak mógł działać tak długo bezkarnie? Film pokazuje upadek jednego z największych potentatów filmowych naszych czasów i ujawnia kulisy życia Harveya oraz osób, które z nim pracowały, spotykały się, a on nimi manipulował. Kto pozwolił na takie zachowanie, jest współwinny. To jak szekspirowski dramat w naszych czasach: gdzie potężny człowiek, który okazuje się socjopatycznym drapieżnikiem, zniszczonym przez własną chciwość i potrzebę sławy, chwałę i aklamację. Czy dzisiejsza kultura lubi naśladowców? Film jest portretem człowieka z magicznego Hollywoodu i jednocześnie skandalisty wszech czasów. Ale wpływ tego skandalu sięga daleko poza Hollywood i ten film bez wątpienia stawia trudne pytania dotyczące współczesnego, globalnego społeczeństwa. W związku z toczącą się przeciwko niemu sprawą karną - pada pytanie, czy znacząca zmiana w systemie wymiaru sprawiedliwości i w przemyśle filmowym jest naprawdę możliwa?