TVP Historia Poniedziałek, 15.01.2024 07:00 CZAS HONORU - ODC. 44 "TAJNA BROŃ" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał, Bronek i Władek osłaniają Osmańską, która wchodzi do obozu Heidelager w Pustkowie. Z rozkazu Krawca została ich agentem. Wanda trafia do gospodarstwa Kugla i jego żony, Elzy. Szybko orientuje się, że Kuglowie to fanatyczni naziści, którzy traktują Polaków jak podludzi. Rainer i Brehm rozmawiają w restauracji o Stocku. Są pewni, że znał Neumeiera. Pod restaurację podbiega mężczyzna. Strzela do wychodzących z knajpy Rainera i Brehma. Zamachowiec zostaje zabity przez jednego z oficerów, który wybiegł z restauracji zaalarmowany strzelaniną. Władek i Bronek w lesie odkopują skrzynkę, w której jest fragment urządzenia sterującego lotem tajnej broni V - 2. Organizują zwiad na poligonie. Chcą zdobyć informacje na temat nowej broni. Zaniepokojony Michał mówi, że Osmańska nie wróciła do mieszkania. Rainer znajduje dokument przy zamachowcu zastrzelonym pod restauracją, z którego wynika, że działał w interesie III Rzeszy. Jednocześnie Fischer oskarża Rainera o nieudolność w prowadzeniu śledztwa. Każe mu natychmiast znaleźć bandytów, którzy zabili Schoebbla i mordują niemieckich oficerów. Grozi mu, że w razie niepowodzenia wyśle go na Wschód. Władek przekazuje Krawcowi element broni oraz rolkę z filmem, na którym znajdują się zdjęcia z poligonu. Ruda mówi Ernestowi, że musi odpocząć. Kiedy idą razem ulicą, widzi ich Władek. Chce podejść do Rudej, ale rezygnuje, zniechęcony widokiem innego mężczyzny u jej boku. Rainer i Brehm domyślają się, że w morderstwa esesmanów są zamieszani sami Niemcy. 08:10 HISTORIA POLSKI - JÓZEF CZAPSKI - ŚWIADEK WIEKU 1896 - 1993 (JÓZEF CZAPSKI - ŚWIADEK WIEKU 1896 - 1993) Film dokumentalny, 58 min, Francja/Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Wolski Scenariusz: Andrzej Wolski Zdjęcia: Stephane Rossi, Wiktor Owlasiuk, Andrzej Wojciechowski, Larissa Kabernik Wykonawcy: Józef Czapski Film o Józefie Czapskim - malarzu, rysowniku publicyście, współzałożycielu i współredaktorze paryskiej "Kultury". Hrabia Józef Czapski herbu Leliwa urodził się w roku 1896 w Pradze, zmarł zaś w 1993 w Maisons - Laffitte, we Francji. Malarz, rysownik, pisarz, eseista, krytyk, ale też i wielki człowiek czasów, w których przyszło mu żyć. Żołnierz, odznaczony Orderem Virtutti Militari za udział w wojnie polsko - bolszewickiej, więzień obozów jenieckich ZSRR podczas II wojny światowej, żołnierz Armii Andersa, major Wojska Polskiego poszukujący "zaginionych" polskich oficerów, ofiar katyńskiej zbrodni. Współtwórca paryskiej "Kultury", intelektualista, który na swej drodze spotkał wybitne postaci swoich czasów: Andersa, de Gaulle ' a, Achmatową, Camusa czy Malraux. Swoją pasję artystyczną realizował, studiując najpierw w Warszawie, a później na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie dołączył do grupy tzw. kapistów - pełnych entuzjazmu i otwartych na świat młodych malarzy, którzy w 1924 r. założyli tzw. Komitet Paryski, który umożliwił im artystyczną ekskursję do światowej stolicy sztuki. Wraz z Janem Cybisem, Zygmuntem Waliszewskim i Arturem Nacht - Samborskim zamieszkał na kilka lat w Paryżu, chłonąc francuski postimpresjonizm, by później przenieść te doświadczenia na polski grunt. Do Francji powrócił w 1946 r. , stając się znaczącą postacią paryskiej "Kultury", z którą związany był aż do śmierci, również przez fakt zamieszkania w domu w Maisons - Laffitte przy Avenue de Poissy 9, gdzie mieściła się redakcja pisma. Jego eseje były publikowane w znaczących tytułach francuskich, jak "Le Figaro Litteraire", "Preuves", "Gavroche" czy "Nova et Vettera". Jego twórczość to niezliczone portrety, pejzaże, kompozycje kwiatowe, martwe natury, studia postaci. W swojej pracowni na piętrze domu - redakcji przetwarzał w skupieniu najprostsze motywy z życia codziennego, poszukując dramatyzmu i ekspresji poprzez niezwykle sugestywną grę świateł i kontrastowych barw. Choć jego prace oglądać można było na wystawach we Francji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Brazylii, Belgii i Polsce, był właściwie nieznany jako malarz, ale również jako eseista i dopiero po roku 1989 możliwe stało się zaprezentowanie jego bogatego dorobku. Jego "świadectwa" to liczne książki wspomnieniowe, ale także eseje na temat sztuki, religii i polityki. 09:20 SENSACJE XX WIEKU - BERLIN 45 CZ 1 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1998 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Ofensywa wojsk radzieckich w kwietniu 1945 r. , w której wyniku został zdobyty Berlin, do dziś kryje wiele tajemnic. Dopiero ostatnio rosyjskie archiwa ujawniły dokumenty pozwalające odtworzyć prawdziwy obraz wielkiej bitwy. Jak się okazuje wojska sowieckie walczyły nie tylko z Niemcami, ale również między sobą, gdyż rywalizacja między dowódcami frontów - marszałkami Żukowem i Koniewem - doprowadziła do bratobójczych walk. Program przedstawia prawdziwy obraz ofensywy, która zakończyła wojnę w Europie. 09:40 SENSACJE XX WIEKU - BERLIN 45 CZ 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Część druga programu o ostatniej wielkiej ofensywie wojny w Europie - zdobyciu Berlina w kwietniu 1945 r. Ofensywa wojsk radzieckich w kwietniu 1945 r. , w której wyniku został zdobyty Berlin, do dziś kryje wiele tajemnic. Dopiero ostatnio rosyjskie archiwa ujawniły dokumenty pozwalające odtworzyć prawdziwy obraz wielkiej bitwy. Jak się okazuje wojska sowieckie walczyły nie tylko z Niemcami, ale również między sobą, gdyż rywalizacja między dowódcami frontów - marszałkami Żukowem i Koniewem - doprowadziła do bratobójczych walk. Program przedstawia prawdziwy obraz ofensywy, która zakończyła wojnę w Europie. 10:25 WIDOKI Z RAJU. KULTURA OGRODOWA W ŚWIECIE ISLAMU - ODC. 3 MAROKO. MARZENIE O PIĘKNIE (A GLIMPSE OF PARADISE - GARDEN CULTURE IN THE ISLAMIC WORLD) Serial dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Veronika Hofer Odcinek 3 - "Maroko". Marzenie o pięknie. Maroko kolorowe targi, błyszczące suki i zacienione ogrody. Podobno najwspanialsze z ogrodów są dziś dziełem artystów, romantyków i kolekcjonerów roślin z Europy. Wyruszamy w podróż do Maroka, aby zobaczyć, w jaki sposób przenieśli oni swoje marzenia o oriencie na formę ogrodową. Ten ogród znajduje się gdzieś w Maroku, nie wolno nam powiedzieć dokładnie, gdzie. Wiele osób o nim mówi, ale tylko nieliczni w nim byli. Jakieś dwadzieścia lat temu pewna para z Niemiec postanowiła zrealizować swoje marzenie o ogrodzie orientalnym. Zgodnie z islamską tradycją stworzyła nie tylko zieleń, ale też siedlisko i przestrzeń do życia. Miejsce, w którym można schronić się przed upałem i kurzem, i rozkoszować się cieniem, kolorami czy śpiewem ptaków. Idealny ogród islamski jest symbiozą architektury i natury. Wszystko do ostatniego szczegółu utrzymane jest w harmonii i przesiąknięte pragnieniem i dążeniem do piękna. Najważniejszym elementem jest woda, wokół której wszystko się kręci. Jej kluczowa rola przedstawiana jest przy użyciu wszelkich możliwych zasobów. Interesuje nas, gdzie w Maroku Europejczycy tworzyli swoje pierwsze ogrody. Wyruszamy zatem, aby dowiedzieć się więcej. Rabat, stolica Maroka leży na wybrzeżu północnego Oceanu Atlantyckiego. Zawsze wieje tu świeża oceaniczna bryza, a klimat jest łagodny przez cały rok. 11:25 FOTOHISTORIE - PEJZAŻ ŚWIATŁEM MALOWANY Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Scenariusz: Marek Szczepanek, Dariusz Fedorowicz Fotografia plenerowa odegrała kluczową rolę w początkach fotografii, umożliwiając uwiecznienie otaczającego świata. To dzięki niej fotografowie mogli dokumentować krajobrazy, ludzi i wydarzenia, stwarzając pierwsze zapisy wizualne rzeczywistości. Jej rozwój wpłynął na bardziej dostępny sposób dokumentowania historii i kultury oraz na ewolucję samej sztuki fotografii, poszerzając jej możliwości twórcze. W odcinku przedstawiamy prace Mieczysława Karłowicza, Awita Szuberta, Konrada Brandla, Maksymiliana Fajansa, Tadeusza Rzący, Jana Bułhaka, a także omawiamy fotografię pocztówkową oraz reportażową. 11:55 DOKTOR EWA - ODC. 3/9 - PRAWO DO ŻYCIA Serial obyczajowy, 41 min, Polska, 1970 Reżyseria: Henryk Kluba Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Zdjęcia: Wiesław Zdort, Tadeusz Wieżan Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Ryszard Pietruski, Jolanta Lothe, Natalia Szymańska, Edmund Fetting, Janusz Kłosiński, Celina Szymczak, Bogusław Sochnacki, Franciszek Pieczka, Celina Klimczak, Michał Szewczyk, Jan Żardecki, Maciej Grzybowski, Włodzimierz Kwaskowski, Marek Dudek Mieszkanka wsi, znana artystka ludowa, nie może wykonywać swej pracy w związku z zaawansowaną chorobą gośćcową. Doktor Ewa długo namawia ją, by zdecydowała się na operację, która przywróci jej pełną władzę w rękach. 12:50 MORDERSTWO W ORIENT EXPRESSIE (MURDER ON THE ORIENT EXPRESS) Film kryminalny, 122 min, Wielka Brytania, 1974 Reżyseria: Sidney Lumet Scenariusz: Paul Dehn Aktorzy: Albert Finney, Lauren Bacall, Martin Balsam, Ingrid Bergman, Jacqueline Bisset, Jean - Pierre Cassel, Sean Connery, John Gielgud, Wendy Hiller, Anthony Perkins, Vanessa Redgrave, Rachel Roberts, Richard Widmark, Michael York i inni Film Sidneya Lumeta z założenia miał być efektowną superprodukcją w stylu retro, z gwiazdorską obsadą i wysmakowaną plastycznie oprawą kostiumowo - scenograficzną. Reżyserowi rzeczywiście udało się zgromadzić na planie filmowym same gwiazdy, wystarczy wymienić Alberta Finneya w roli sławnego detektywa Poirota z gładko zaczesanymi włosami i nieco śmiesznym, zakręconym wąsem, czy Lauren Bacall, Johna Gielguda, Anthony'ego Perkinsa oraz Ingrid Bergman, która za drugoplanową kreację szwedzkiej misjonarki otrzymała Oscara. Wprawdzie padło dużo słów krytycznych na temat kosztownego przedsięwzięcia, jakim było "Morderstwo...", nie zabrakło jednak ocen najwyższych. Spodobali się nie tylko aktorzy, recenzenci z uznaniem pisali też o żywej narracji i dynamicznej konstrukcji filmu oraz szczególnej dbałości o realia epoki. Film otwiera paradokumentalna relacja z dramatycznych wydarzeń, jakie miały miejsce w latach 20. w Ameryce. Chodzi o nigdy nie wyjaśnioną sprawę morderstwa małej Daisy Armstrong, a następnie tajemniczej śmierci jej rodziców i samobójstwa francuskiej pokojówki, którą policja podejrzewała o udział w przestępstwie. Akcja przenosi się wiele lat później. Jest rok 1930. Do pociągu relacji Stambuł - Calais usiłuje wsiąść w ostatniej chwili słynny belgijski detektyw, Hercules Poirot. Dzięki wstawiennictwu dyrektora linii kolejowej, spóźniony pasażer otrzymuje miejsce w wagonie sypialnym. Tym samym ekspresem podróżują: amerykański milioner Ratchett z sekretarzem i służącym, starzejąca się księżna i jej pokojówka oraz gadatliwa Amerykanka, szwedzka misjonarka, węgierski dyplomata i jego świeżo poślubiona żona, a także angielska nauczycielka i pułkownik Arbuthnot z Indii. Już pierwszego dnia wspólnej podróży Ratchett wyjawia z trwogą detektywowi, że ktoś czyha na jego życie, ale Hercules lekceważy sprawę. Nocą milioner istotnie zostaje zamordowany. Detektyw Poirot rozpoczyna śledztwo. Przesłuchuje kolejno wszystkich pasażerów. Szybko wychodzi na jaw prawdziwa tożsamość Ratchetta, który naprawdę nazywa się Cassetti. To właśnie on przed laty kierował porwaniem Daisy i jest odpowiedzialny za śmierć kilku osób. Dlatego musiał uciekać z Ameryki. Ale kto go zabił? Hercules Poirot rozwiązuje zagadkę. (MURDER ON THE ORIENT EXPRESS) 15:00 SPÓR O HISTORIĘ - PROCES SZESNASTU Debata, 30 min, Polska, 2023 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Na konferencji jałtańskiej sojusznicy Polski przyjęli propozycję Stalina powołania w Polsce koalicyjnego rządu komunistów i partii demokratycznych. Rząd polski odrzucił te ustalenia. Mimo to działająca w kraju Rada Jedności Narodowej zdecydowała się przyjąć ustalenia z Jałty. W marcu 1945 generał NKWD Iwan Sierow zaprosił przedstawicieli polskiego podziemia do podjęcia rozmów. Oferta sowiecka została przyjęta przez przywódców Polski Podziemnej. 27 marca przybyli na spotkanie ostatni komendant Armii Krajowej generał Okulicki, delegat rządu na Kraj Jan Jankowski i przewodniczący Rady jedności Narodowej Kazimierz Pużak. Następnego dnia dotarli pozostali przywódcy. Wszyscy zostali aresztowani i przewiezieni do Moskwy na Łubiankę. 18 czerwca 1945 roku rozpoczął się pokazowy proces - tzw. "Proces szesnastu". Polskich przywódców oskarżono o współpracę z Niemcami i organizowanie dywersyjnej działalności przeciwko Związkowi Sowieckiemu i Armii Czerwonej. Mimo że proces moskiewski był jawnym pogwałceniem prawa międzynarodowego, żadne z państw zachodnich - formalnie sojuszników Polski - nie protestowało. 15:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OBRONA HELU CZ. 2 Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Druga część programu poświęconego obronie Helu w 1939 roku. 16:05 WIELKIE RZEKI ŚWIATA - AMAZONKA CZ. 1 (EARTH’S GREAT RIVERS. AMAZON) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Flowers Lektor: Krystyna Czubówna Film dokumentalny przedstawiający trzy największe rzeki na świecie: Amazonkę, Nil, Missisipi. Będzie to niezwykła i pełna emocji podróż po dzikim świecie rzek, z których każda jest osobnym ekosystemem. Z użyciem nowoczesnych technologii filmowania zobaczymy te rzeki z lotu ptaka i ze szczegółami, których nigdy dotąd nie widzieliśmy. Prześledzimy te wodne arterie od ich żródeł aż po ujścia. Cudowne laguny Amazonki, niesamowitych rozmiarów węgorze, afrykańscy mieszkańcy Nilu, niespodzianki pięknej Missisipi. Odc. 1. Amazonka, największa rzeka świata przytłacza swym ogromem. Dorzeczem obejmuje dziewięć krajów, jedną trzecią powierzchni Ameryki Południowej. Utrzymuje przy życiu największe lasy deszczowe świata; wspiera największe na Ziemi zróżnicowanie gatunkowe. Wzbogaca tętniące życiem kultury. Co roku rozległe wezbrania jej wód tworzą jakby śródlądowe morze. Dziś wciąż jeszcze istnieją tu tajemnicze krainy. By poznać sekrety najpotężniejszej rzeki świata naszą opowieść rozpoczynamy od pojedynczej kropli. Lodowce Andów Peruwiańskich. Woda z topniejących lodowców spływa tu w dół górskimi zboczami. Rozpoczyna liczącą 6400 kilometrów wędrówkę ku morzu. Największe na świecie dorzecze gromadzi wodę z prawie całej tropikalnej części Ameryki Południowej. Jedna piąta zasobów słodkiej wody na Ziemi wędruje na wschód przez kontynent. 1100 dopływów odprowadza wodę z obszaru o powierzchni siedmiu milionów kilometrów kwadratowych. W trudno dostępnych bystrzach i głębokich ciemnych pląsach żyją jedne z największych i najrzadziej występujących miejscowych drapieżników. Rozpoczynając swój bieg od skromnej kropli w górach, Amazonka staje się rzeką, która nie ma sobie równych. Od źródeł po ujście wyrzeźbiła własny szlak przez ląd, tworząc nowe krainy. Potężna i rozległa. Kto wie, ile jeszcze skrywa tajemnic. 17:00 HISTORIA POLSKI - AKCJA BURZA. TO BYŁ ZBIOROWY OBOWIĄZEK Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grażyna Górniak Scenariusz: Grażyna Górniak Zdjęcia: Krzysztof Iglikowski Akcja Burza - operacja wojskowa zorganizowana i podjęta przez Oddziały Armii Krajowej przeciw wojskom niemieckim w końcowej fazie okupacji hitlerowskiej, bezpośrednio przed wkroczeniem Armii Czerwonej, prowadzona w granicach II Rzeczypospolitej. Trwała od 4 stycznia 1944 (kiedy wojska radzieckie przekroczyły na Wołyniu granicę polską - radziecką z 1939 roku) do stycznia 1945 roku. W ramach tej operacji zostały zdobyte Wilno, Kowel, Lublin Rzeszów. Bohaterami filmu będą żołnierze AK, którzy brali udział w akcji Burza. 18:05 TOWARZYSZE SEKRETARZE ORAZ INNI DYGNITARZE - ODC. 8 MIECZYSŁAW MOCZAR, CZYLI KTO NIE Z MIECIEM TEGO ZMIECIEM Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Dobrosław Rodziewicz Scenariusz: Dobrosław Rodziewicz Wykonawcy: Dobrosław Rodziewicz Mieczysław Moczar. Komunistyczny partyzant, który po wojnie został komunistycznym zbrodniarzem z UB, a potem komunistycznym dygnitarzem. Był dwukrotnie stronnikiem Gomułki i dwukrotnie go zdradził. Odcinek pt. "Mieczysław Moczar, czyli: Kto nie z Mieciem, tego zmieciem" przypomina życiorys i karierę polityczną Moczara, o czym opowiadają historyk prof. dr Tomasz Gąsowski oraz autor i narrator cyklu "Towarzysze sekretarze oraz inni dygnitarze" Dobrosław Rodziewicz. 19:05 CZAS HONORU - ODC. 45 "NOWY ŚWIADEK" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał i Osmańska budzą się po wspólnie spędzonej nocy. Władek wypytuje Janka o Rudą. Dowiaduje się, że Ruda została w podziemiu likwidatorką, wykonuje wyroki sądów. Prosi Janka, by załatwił mu udział w akcji jako jej obstawa. Brehm melduje Rainerowi, że zamachowiec pod restauracją został podstawiony przez Stocka. W lokalu konspiracyjnym Władek, Brodowicz i Tokarz oglądają element przywieziony przez Władka z Pustkowa. Mechanizm wygląda na część układu sterującego lotem. Polacy chcą szybko przerzucić go do Anglii. Tokarz przypuszcza, że do Pustkowa został przeniesiony poligon z Peenemunde. Helena trafia do gospodarstwa Heiricha, gdzie poznaje jego córkę, Gizelę i drugą robotnicę, Rosjankę, Walę. Brehm i Rainer doprowadzają do aresztowania Falkenheima. W czasie przesłuchania zastraszony Falkenheim wyjawia, że to nie on mordował SS - manów na zlecenie Stocka. Mordercą był Johann Blazer. Zeznaje również, że to on, na polecenie Stocka, wystawił Polakom Schoebbla. Osmańska daje Władkowi, Michałowi i Bronkowi fragmenty pism swojego szefa do Ministerstwa Gospodarki Rzeszy, w którym są szczegóły zapotrzebowania związane z planami rozbudowy obozu. Otto Kirchner odwiedza Fischerową. Zauważa u niej wyraźną poprawę nie tylko stanu zdrowia, ale i samopoczucia. Maria, korzystając z okazji, prosi Otta o przekazanie wiadomości jej synom. Otto odmawia. Osmańska przekazuje plany obozu Władkowi, Michałowi i Bronkowi. Bronek decyduje się zawieźć je do Warszawy. Żegna się z Bogusiem. Skotnicki powołuje grupę do przechwycenia planów nowej niemieckiej broni V 2. Przydziela Alana i Lolka do Michała, Władka i Bronka. Oddział ma przeprowadzić akcję wywiadowczą w obozie. Do obstawy oddeleguje pobliskie oddziały partyzanckie. Lena znajduje kennkartę ojca. Ma pretensje do Janka, że nie powiedział jej o śmierci rodziców. Rainer i Brehm jadą do magazynu, na który nakierował ich Falkenheim. Znajdują w nim skrzynie pełne sztab złota. 20:05 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - TAJEMNICZA KRÓLOWA NEFRETETE (NEFERTITI, MYSTRIEUSE REINE D'ÉGYPTE) Cykl dokumentalny, 105 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciuniel Pięć tys. lat temu w Egipcie panowała najbardziej tajemnicza z królowych starożytności, Nefretete. Rządziła wraz ze swym mężem, wielkim faraonem Echnatonem. Podobizna Najpiękniejszej z pięknych, jak nazywano Nefretete, znajduje się w Muzeum Egiptologii w Berlinie i nadal porusza naszą wyobraźnię. Czy tak naprawdę wyglądała, czy też jest to upiększony wizerunek nowej ziemskiej bogini? Żyła w czasach wielkiej reformy religijnej, za jej panowania stolicę Egiptu przeniesiono do nowego miejsca - Tell el - Amarna, gdzie z woli królowej i jej męża postawiono nowe miasto wśród piasków pustyni. 23:05 SENSACJE XX WIEKU - BERLIN 45 CZ 1 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1998 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Ofensywa wojsk radzieckich w kwietniu 1945 r. , w której wyniku został zdobyty Berlin, do dziś kryje wiele tajemnic. Dopiero ostatnio rosyjskie archiwa ujawniły dokumenty pozwalające odtworzyć prawdziwy obraz wielkiej bitwy. Jak się okazuje wojska sowieckie walczyły nie tylko z Niemcami, ale również między sobą, gdyż rywalizacja między dowódcami frontów - marszałkami Żukowem i Koniewem - doprowadziła do bratobójczych walk. Program przedstawia prawdziwy obraz ofensywy, która zakończyła wojnę w Europie. 23:35 SENSACJE XX WIEKU - BERLIN 45 CZ 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Część druga programu o ostatniej wielkiej ofensywie wojny w Europie - zdobyciu Berlina w kwietniu 1945 r. Ofensywa wojsk radzieckich w kwietniu 1945 r. , w której wyniku został zdobyty Berlin, do dziś kryje wiele tajemnic. Dopiero ostatnio rosyjskie archiwa ujawniły dokumenty pozwalające odtworzyć prawdziwy obraz wielkiej bitwy. Jak się okazuje wojska sowieckie walczyły nie tylko z Niemcami, ale również między sobą, gdyż rywalizacja między dowódcami frontów - marszałkami Żukowem i Koniewem - doprowadziła do bratobójczych walk. Program przedstawia prawdziwy obraz ofensywy, która zakończyła wojnę w Europie. 00:10 DEFILADA ZWYCIĘZCÓW Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2007 Reżyseria: Grzegorz Braun, Robert Kaczmarek Scenariusz: Grzegorz Braun, Robert Kaczmarek Zdjęcia: Andrzej Adamczak, Marek Borzęcki Kto rozpętał drugą wojnę światową? Odpowiedź - Hitler i nazistowskie Niemcy jest, w świetle najnowszych ustaleń, co najmniej niewystarczająca. Zdaniem Wiktora Suworowa, którego publikacje zyskują coraz szersze uznanie wśród historyków, prawidłowa odpowiedź brzmi: Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Autorzy filmu prezentują tezy Suworowa i poddają je weryfikacji. Szukając odpowiedzi na stawiane przez niego proste pytania, docierają do prawdy o roli stalinowskiej Rosji w rozpętaniu najkrwawszego konfliktu w dziejach. Konfliktu, którego pierwszą ofiarą była Polska. 22 września 1939 roku, Brześć nad Bugiem. Na ulicy Unii Lubelskiej trwa wspólna parada pancernych oddziałów Wehrmachtu i Armii Czerwonej, a na trybunie honorowej ramię w ramię stoją legendarni dowódcy obu wojsk: generał Heinz Guderian i kombryg Siemion Kriwoszejn. Jaka droga wiodła do tego spotkania? Jakie były szanse Polski w starciu z dwoma zbrodniczymi reżimami? "Zadziwiające jest, że Niemcy napadły na Polskę, więc uznano, że rozpętały wojnę, podczas gdy Związek Radziecki uczynił to samo i w tym samym miesiącu, a mimo to nie uchodzi za najeźdźcę. Co więcej, uważa się, że w latach 1939 - 1941 nie brał udziału w tej wojnie" - mówi Wiktor Suworow. Wraz z nim wydarzenia pamiętnego września komentują polscy historycy - wybitni znawcy przedmiotu, a wspominają je naoczni świadkowie owej "defilady zwycięstwa". Urodzony w 1947 r. Wiktor Suworow, narrator filmu, naprawdę nazywa się Władimir Rezun. Był szpiegiem radzieckiego wywiadu wojskowego GRU. W latach siedemdziesiątych pracował jako "dyplomata" w Szwajcarii, w roku 1978 uciekł do Wielkiej Brytanii. Poświęcił się pracy pisarskiej (najbardziej znana jego książka - m. in. dzięki ekranizacji Antoniego Krauzego to "Akwarium"). Pasja historyczna Suworowa zaowocowała cyklem książek o roli Związku Radzieckiego w II wojnie światowej - a ściślej o planach Józefa Wissarionowicza Stalina dotyczących podboju Europy i prowadzonych konsekwentnie od początku lat 30. przygotowaniach do inwazji kontynentu. Zostały one pokrzyżowane przez niemieckie uderzenie prewencyjne 22 czerwca 1941 r. Nie można bowiem być równocześnie przygotowanym do ataku i do obrony. Wehrmacht rozbił Armię Czerwoną niemal w przeddzień jej planowanego uderzenia na Zachód - w przeddzień "Dnia M". Swoje tezy wyprowadza Suworow bynajmniej nie ze źródeł tajnych i nieznanych światowej historiografii, przeciwnie - opiera się przede wszystkim na źródłach "oficjalnych", dostępnych także w Związku Radzieckim i Rosji, które w konsekwentny, drobiazgowy i niezwykle frapujący sposób reinterpretuje. W języku polskim ukazują się od początku lat 90. kolejne prace Suworowa poświęcone "kłamstwu XX wieku": "Lodołamacz", "Dzień M", "Ostatnia republika", "Samobójstwo", "Oczyszczenie" (o tzw. czystkach w Armii Czerwonej w przededniu II wojny światowej) oraz poświęcone marszałkowi Żukowowi "Cień zwycięstwa" i "Cofam wypowiedziane słowa". 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WALKI O PAMIĘĆ ODSŁONA KOLEJNA (ODC. 299) Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Walki o pamięć odsłona kolejna" W przekazach ludowych na północno - zachodnim Mazowszu pojawiała się opowieść o grupie bojowników Polskiej Organizacji Wojskowej, która w październiku 1918 roku rozbiła dużą kolumnę niemieckich wojsk okupacyjnych z tzw. Ost Frontu. Historycy powiadali, że to tylko przekaz i nie ma dowodów na owo wydarzenie. Ale nam udało się dowód zdobyć. W domowym archiwum jednego z mieszkańców wsi Dobre odkryliśmy fotografie kapliczki z napisem "Na pamiątkę walki stoczonej w tym miejscu przez oddział POW z pruskim najeźdźcą w dniu 10 X 1918 roku - uczestnicy tejże w podzięce za wolność Ojczyzny krzyż ten stawiają". Na fotografii wokół kapliczki widzimy grupę kilkunastu mężczyzn, członków POW. Przez kilka dni przebadaliśmy wiele kapliczek, aż dotarliśmy do relacji, że Niemcy w 1939 roku kazali napis zalepić cementem. Mamy pewność, że wiemy, który to obiekt. "Już tylko las" Następnie ruszamy w okolice Płocka ku kolejnemu wyzwaniu. Lokalna legenda głosi, że gdzieś w okolicy była kiedyś mogiła powstańców styczniowych. Dziś nie ma po niej śladu, a my przy pomocy sprzętu georadarowego spróbujemy sprawdzić, czy jest szansa na jej odnalezienie. 01:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - INWAZJA, KTÓREJ NIE BYŁO CZ. 1 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim przygotowaniom do odparcia inwazji aliantów w rejonie Calais, m.in. montażu działa Todt.