TVP Historia Środa, 17.01.2024 07:10 CZAS HONORU - ODC. 46 "ZNAK ROSENFARBA" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Krawiec szykuje oddział do akcji na poligonie. Zbierają się oddziały partyzantów. Fischerowa wypytuje Marię o pobyt w obozie. Złotnik rozpoznaje na sztabach znalezionych w magazynie znak Rosenfarba, najlepszej przedwojennej firmy złotniczej w Warszawie. Złotnik mówi Rainerowi i Brehmowi, że Rosenfarb został wywieziony do obozu i prawdopodobnie nie żyje. Reiner i Brem chcą odnaleźć żydowskiego złotnika. Zrozpaczona wiadomością o śmierci rodziców Lena wycofuje się z działalności kurierskiej. Helena wyjawia Wali, że szuka w Czerniejewie córki. Dowiaduje się od Wali, że ostatnio kilka nowych robotnic trafiło do gospodarstwa Kugla. Helena towarzyszy Heinrichowi w czasie wizyty u Kugla. Spotyka się tam z Wandą. Widzi, że córka jest ciężko chora. Przebrany w niemieckie mundury oddział wchodzi na teren obozu. Spanikowani alarmem bombowym Niemcy chowają się w schronach. Osmańska wykorzystuje sytuację i zakrada się do biura z dokumentami. Janek fotografuje wyrzutnie V 2. Dochodzi do strzelaniny. Polakom udaje się uciec, jednak Janek zostaje pogryziony przez psa wartowników. Osmańska przekazuje zdobyte w biurze szkice oddziałowi. Krawiec decyduje o pilnym przewiezieniu ich do Warszawy. Władek zawozi rannego Janka do lekarza. Kiedy sam idzie do mieszkania doktora Bieleckiego, Janek zostaje aresztowany w ulicznej łapance. Rozpoznaje go esesman ranny w zamachu na Schoebbla. Janek trafia na przesłuchanie do gabinetu Rainera. 08:05 W POLSKĘ JEDZIEMY - FROMBORK Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krzysztof Jaroszyński Scenariusz: Krzysztof Jaroszyński Prowadzący: Krzysztof Jaroszyński Cykl prezentujący ciekawe miejsca w Polsce okiem Krzysztofa Jaroszyńskiego - pisarza, satyryka, artysty kabaretowego. Z naszym przewodnikiem po Posce trafiamy do Fromborka, niewielkiego miasteczka na Warmii, często mylonego z Malborkiem. Z czego jest znany Frombork? W XIV wieku spaliła się katedra warmińska w Braniewie i ówczesny biskup postanowił nie odbudowywać w tym miejscu. Wybrał śliczne wzgórze tuż przy Zalewie Wiślanym i nazwał je Frauenburg, czyli miasto Pani. W średniowieczu był tu port rybacki. Autor programu twierdzi, że Frombork jest atrakcyjny tylko na godzinę i przypomina trochę ten ze średniowiecza. A jak jest naprawdę? 08:40 HISTORIA POLSKI - POCIĄG ZATRZYMAŁ SIĘ W AUSCHWITZ Film dokumentalny, 35 min, Polska, 2017 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Wojciech Kursa, Michał Jarosiński Film przedstawia wspomnienia byłych więźniów obozów zagłady w Auschwitz i Auschwitz Birkenau. Niektórzy z nich jako dzieci byli poddawani eksperymentom doktora Mengele. W rocznicę opuszczenia obozów przez Niemców zobaczymy miejsca tragicznych losów ich i ich najbliższych, którzy przeważnie zginęli w komorach gazowych. Wśród bohaterów filmu jest kobieta, która nie chciała wrócić do swojej ocalałej matki do Rosji sowieckiej, bo poczuła się Polką i tu pozostała. 09:25 SENSACJE XX WIEKU - ZAGINIONE ARCHIWA, CZ. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Prowadzący: Bogusław Wołoszański Pierwsza część odcinka poświęconego roli polskiego wywiadu w okresie II wojny światowej. 31 sierpnia 1939 roku pracownicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, archiwów wojskowych i wywiadu rozpoczęli gorączkowe palenie akt. Niestety, nie udało się zniszczyć lub zabezpieczyć wszystkich akt; niektóre bardzo ważne dokumenty trafiły w ręce Abwehry. Wiadomo, że na ich podstawie tylko w 1939 roku aresztowano 15 osób zwerbowanych przez wywiad polski, z których 10 skazano na śmierć. Śmierć poniosło także wielu oficerów II Oddziału, szczególnie zajadle tropionych przez Abwehrę. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - ZAGINIONE ARCHIWA, CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Prowadzący: Bogusław Wołoszański Druga część odcinka poświęconego roli polskiego wywiadu w okresie II wojny światowej. 31 sierpnia 1939 pracownicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, archiwów wojskowych i wywiadu rozpoczęli gorączkowe palenie akt. Niestety nie udało się zniszczyć lub zabezpieczyć wszystkich akt; niektóre z bardzo ważnych dokumentów trafiły w ręce Abwehry. Wiadomo, że na ich podstawie tylko w 1939 roku aresztowano 15 osób zwerbowanych przez wywiad polski, z których 10 skazano na śmierć. Śmierć poniosło także wielu oficerów II Oddziału, szczególnie zajadle tropionych przez Abwehrę. 10:35 MARSZ WYZWOLICIELI Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2009 Reżyseria: Grzegorz Braun Scenariusz: Grzegorz Braun Zdjęcia: Andrzej Adamczak, Grzegorz Ruzik, Józef Szymura Autor dokumentu kontynuuje temat podjęty w "Defiladzie zwycięzców". Swoistą lekcję historii prowadzi Wiktor Suworow, historyk, były oficer GRU, radzieckiego wywiadu wojskowego. Zostały przedstawione w nowym świetle kulisy II wojny światowej, w rozpętaniu której nie mniejszy udział miał Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. W zrealizowanym dwa lata później "Marszu wyzwolicieli" prezentowane tezy Suworowa ponownie zostały poddane weryfikacji. Nawiązując do Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, którą zapoczątkował atak Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941 roku, autor szuka odpowiedzi na pytanie: jakie były prawdziwe przyczyny bezprecedensowej druzgocącej klęski wojsk radzieckich? Dokument obnaża prawdę o roli stalinowskiej Rosji, o Stalinie, który unicestwił miliony ludzi i doprowadził do wybuchu krwawej wojny, by w ten sposób objąć panowanie nad całym światem. Znamienne jest, że największa w historii koncentracja Armii Czerwonej została rozbita w przededniu "wyzwolicielskiego marszu na Zachód". W filmie nie zabraknie świadków historii pochodzących (jak w "Defiladzie zwycięzców") z okolic Brześcia n/Bugiem. Obrona twierdzy brzeskiej jest bowiem jedną z legend sowieckiej propagandy - jednym z kluczowych elementów mitu Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. Rozwiązanie zagadki 1941 roku może przynieść - za Suworowem - wyjaśnienie przyczyn obecności w brzeskiej twierdzy funkcjonariuszy 132. Batalionu Konwojowego NKWD (jednostki do działań zafrontowych). Twórcy dokumentu wykorzystali fragment wystąpienia prezydenta Rosji, Dmitrija Miedwiediewa. W 2009 roku najwyższe władze Rosji zapowiedziały stanowczą walkę z rewizjonizmem w historii, a zwłaszcza ściganie wszelkich prób umniejszania wkładu Związku Radzieckiego w zwycięstwo nad faszyzmem. Ilustracją są archiwalia filmowe i ikonograficzne. 11:40 DOKTOR EWA - ODC. 5/9 - PRZEOCZENIE Serial obyczajowy, TVP, 37 min, Polska, 1970 Reżyseria: Henryk Kluba Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Zdjęcia: Wiesław Zdort Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Ryszard Pietruski, Jolanta Lothe, Ewa Berger-Jankowska, Urszula Modrzyńska, Jan Nowicki, Mieczysław Stoor, Piotr Augustyniak, Remigiusz Rogacki, Zygmunt Malawski, Jan Nowicki, Włodzimierz Skoczylas, Celina Niedźwiecka, Jolanta Szemberg, Jerzy Złotnicki Grupa dzieci z kolonii bawi się ze znalezionym małym liskiem. Doktor Ewa każe im natychmiast wypuścić zwierzaka. Następnego dnia dowiaduje się, że w okolicy znaleziono wściekłe lisy. Podejmuje decyzję o niezwłocznym zaszczepieniu dzieci. Przyjeżdżają zawiadomieni o wszystkim rodzice, z głaszają pretensje pod adresem młodej lekarki, że postąpiła niewłaściwie. 12:25 WARSZAWA 1956 Cykl dokumentalny, 7 min, Polska, 1956 Wstrząsający reportaż, który zderza obrazy gmachów urzędowych z ruinami zamieszkanymi przez zwykłych ludzi. Bohaterem jest małe dziecko, które spaceruje nad przepaścią gruzowiska. Jeden z ważniejszych filmów ''czarnej serii''. 12:35 JAPOŃSKA WYPRAWA JOANNY LUMLEY - ODC. 3 (JOANNA LUMLEY'S JAPAN) Cykl dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Ewen Thomson, Neil Ferguson Joanna Lumley, brytyjska aktorka, gwiazda serialu "Absolutnie fantastyczne", przemierza Japonię od lodowatych syberyjskich mórz na północy po subtropikalne wyspy na południu. Jej podróż rozpoczyna się w ujemnych temperaturach na Hokkaido, gdzie żyją najpiękniejsze i najbardziej zagrożone dzikie zwierzęta Japonii. Wędrując na południe, Joanna odwiedza Tokio, starożytną stolicę Kioto z zachwycającymi świątyniami oraz Nagasaki, miasto o tragicznej przeszłości. Jej epicka podróż kończy się na sielskich plażach Kohamy, jednej z najodleglejszych pacyficznych wysp Japonii, gdzie mieszkają dziewczyny z girlsbandu, których średnia wieku wynosi 84 lata. 15:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OBRONA HELU CZ. 4 Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Czwarta część cyklu poświęconego obronie Helu w 1939 roku. 15:55 NARODZINY NAZIZMU S.I - NOC DŁUGICH NOŻY (RISE OF THE NAZIS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Seria odpowiada na zasadnicze pytanie: jak doszło do tego, że rządy w Niemczech przejęli faszyści. Te filmy to spojrzenie od wewnątrz na drogę Hitlera do władzy. Historia zostaje opowiedziana z punktu widzenia osób z jego najbliższego otoczenia, tych, którzy utorowali mu drogę do władzy, i tych, którzy próbowali go powstrzymać. Od politycznych intryg, które zamieniły niemiecki parlament w prawdziwy "House of Cards", po demontaż demokracji, który uczynił z Hitlera wszechmocnego Fuhrera. W cyklu dokonana zostanie analiza, czy taki rozwój zdarzeń był nieunikniony, jakie pojawiły się znaki ostrzegawcze, jakie podjęto decyzje, jakich szans nie wykorzystano i jakie błędne oceny sformułowano, które mogły powstrzymać Hitlera i zmienić bieg historii. Episode 1: Politics Episode 2: The First Six Months in Power Episode 3: Night of the Long Knives 16:50 PRZELOT NAD ZDOBYTYM MIASTEM Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Kałuszko Scenariusz: Krzysztof Jaszczyński Na podstawie archiwalnych ujęć z przelotu samolotu niemieckiego nad Warszawą z 28 września 1939 roku film pokazuje kapitulującą stolicę z dymiącymi jeszcze kamienicami i zburzonymi domami. Jest to ostatni obraz Warszawy w przedwojennym kształcie, zanim zostanie doszczętnie zniszczona przez Niemców po Powstaniu Warszawskim. Aby ułatwić współczesnemu widzowi orientację, film zawiera animacje komputerowe 3 D z przelotu samolotu oraz mapę Warszawy z 1935 roku z ulicami, które widoczne są na filmie, a także stopklatki z dopisanymi nazwami obiektów i ulic. Oryginalne ujęcia są stabilizowane i zwolnione. Filmowi towarzyszy specjalnie skomponowana do niego muzyka. 17:20 HISTORIA POLSKI - ŚWIADKOWIE EPOKI. KU ZAGŁADZIE Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2021 Reżyseria: Michał Miziołek, Małgorzata Grygiel Scenariusz: Michał Miziołek, Małgorzata Grygiel Holokaust był zbrodnią zaplanowaną i systematyczną, a jego skala przechodziła ludzkie wyobrażenie. Tych, którzy przeżyli, zostawiła ze wspomnieniami ciążącymi sercu i duszy przez całe życie. To właśnie tymi historiami ocaleni z Zagłady i jej świadkowie podzielili się z twórcami filmu "Świadkowie epoki. Ku Zagładzie". Z ich opowieści wyłania się obraz okupacji niemieckiej: narastających prześladowań wobec Żydów oraz kolejnych etapów Holokaustu - aż do obozów zagłady. W filmie, w którym nie znajdziecie zbędnego komentarza, jedynie relacje ocalonych i świadków, zawiera się okrutna prawda o tej zbrodni - jej rozmiar. Co się działo na terenach okupowanych przez Niemców, ale nie tylko w tych największych miastach? Jak wyglądała Zagłada w małych miasteczkach i wsiach? Ilu Żydów nigdy nie dotarło do obozów? O ilu zbrodniach wie tylko lokalna społeczność? Film "Świadkowie epoki. Ku Zagładzie" oddaje głos tym ofiarom, o których cierpieniu wielu z nas nigdy nie miało okazji usłyszeć. (Producent: Instytut Solidarności i Męstwa Imienia Witolda Pileckiego) 18:05 MAGICZNE PODHALE Z SEBASTIANEM KARPIELEM BUŁECKĄ - ODC. 3 SEZON I - SABAŁA I ZBÓJNICY Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jakub Baryga Scenariusz: Jakub Baryga Zdjęcia: Łukasz Rogowski, Aleksander Macierzyński, Adam Sienkiewicz Prowadzący: Sebastian Karpiel-Bułecka Wykonawcy: Sebastian Karpiel-Bułecka W tym odcinku Sebastian podąża śladami słynnego Sabały. Gawędziarz, muzyk, kłusownik, a podobno nawet i zbójnik, który stał się symbolem góralszczyzny, przynajmniej dla przyjezdnych. Dziad. Dziwak. Ale niezależnie od opinii na temat Sabały, trzeba uznać jego wysoką pozycję w rankingu najpopularniejszych górali. Postać Sabały łączy się także z drugim obiektem pokazanym w tym odcinku - chałupą Bafiów w Chochołowie. To jeden z najstarszych stojących do dziś budynków na Podhalu. Ponad 220 lat temu postawił go zamożny gospodarz Jan Bafia. Obecnie budynek jest poświęcony jest pamięci powstania w Chochołowie, w którym uczestniczył Jan Krzeptowski, zwany Sabałą. Styl ocieplania tej chałupy - nadal mech między belkami - zaprowadził Sebastiana do podhalańskiego mszarza, Franciszka Ustępskiego, który o mchu, wiórach i ocieplaniu góralskich chat wie wszystko. 18:30 SPÓR O HISTORIĘ - WOJNA ZIMOWA Debata, 30 min, Polska, 2021 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller W tajnym protokole do układu Ribbentrop - Mołotow z 23 sierpnia 1939 roku Finlandia znalazła się w sowieckiej strefie wpływów. Po inwazji na Polskę, wymuszeniu ustępstw politycznych ze strony Estonii, Łotwy i Litwy, w październiku 1939 roku Związek Sowiecki wystąpił z nowymi roszczeniami pod adresem Finlandii. Żądano przesunięcia granicy w rejonie Leningradu o 70 km i dzierżawy położonego u wejścia do Zatoki Fińskiej strategicznego półwyspu Hanko na 30 lat. Rozmowy fińsko - sowieckie nie przyniosły rezultatu. 30 listopada 1939 roku samoloty sowieckie zbombardowały Helsinki i wiele innych miejscowości, a wojska lądowe i sowiecka marynarka rozpoczęły działania zbrojne przeciwko Finlandii. Jakimi siłami uderzyła Armia Czerwona? Jakim potencjałem dysponowała Finlandia? Stanowisko rządu fińskiego i dowódców wojskowych wobec agresji. Natychmiast ogłoszono powszechną mobilizację, marszałek Mannerheim mimo przytłaczającej przewagi sowieckiej bez chwili wahania nakazał bronić Ojczyzny. Jaką strategię przyjęła armia fińska? Taktyka Finów: wojna podjazdowa, partyzancka, koktajle mołotowa. Jak Europa przyjęła tę wojnę? Kto był skłonny pomóc Finlandii? Przyczyny militarnego i politycznego sukcesu Finlandii w wojnie zimowej z Sowietami w latach 1939 - 1940. Bilans wojny: straty fińskie i sowieckie; sytuacja polityczna Finlandii. Finlandia wobec wojny niemiecko - sowieckiej. Okrojona terytorialnie, niesuwerenna, ale niepodległa. Jak Finlandia wyszła z II wojny światowej? Co to była tzw. finlandyzacja? Goście: prof. Daniel Boćkowski Instytut Historii PAN, dr Adam Buława Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 47 "OŚWIADCZYNY" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Niemcy robią nalot na dom Charewicza. Przeszukują gospodarstwo, zabierają gospodarza i jego żonę. Michałowi i Bogusiowi cudem udaje się uciec. Władek mówi Lenie o aresztowaniu Janka. Fischerowa czuje się coraz lepiej i daje Marii do zrozumienia, że docenia jej umiejętności lekarskie. Ernest przychodzi do Rudej z informacją, że szykuje się kolejne zadanie. Mówi, że jej prośba o wycofanie z akcji została odrzucona. Każe wziąć się Rudej w garść. Romek chce wyrównać rachunki z Niemcami za śmierć rodziców, nie dostrzega, że Klara darzy go uczuciem. Helena zdradza Heinrichowi, że chora pracownica Kugla to jej córka, dla której przyjechała do Czerniejewa i że mogłaby spróbować przekupić Kugla. Heinrich decyduje się jej pomóc. Ruda i Ernest idą na zwiad przed akcją. Tym razem okoliczności są bardziej ryzykowne, gdyż w kamienicy przyszłej ofiary mieszka wielu folksdojczów. Michał, dowiedziawszy się o przesłuchaniu Osmańskiej, postanawia uciec z nią do Warszawy. Brodowicz gratuluje chłopakom sprawnie przeprowadzonej akcji na poligonie. Informuje, że zdobyta przez nich dokumentacja jest już w drodze do Londynu. Nie wspomina słowem o aresztowaniu Janka. Krawiec zabrania Władkowi podejmowania jakichkolwiek ruchów na własną rękę w jego sprawie. Bronek przekazuje Władkowi gryps od Marii. To znak, że matka żyje. 22:00 CZAS ZDRADY Film obyczajowy, 63 min, Polska 1997 Reżyseria: Wojciech Marczewski Scenariusz na podstawie sztuki Witolda Zalewskiego "Coś za coś": Wojciech Marczewski, Witold Zalewski, Maciej Strzembosz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Aktorzy: Jerzy Radziwiłowicz, Mariusz Benoit, Krzysztof Wakuliński, Agnieszka Krukówna, Rafał Mohr, Leon Charewicz, Janusz Gajos, Jakub Penier, Marek Siudym, Paweł Kleszcz, Henryk Gołębiewski, Jarosław Nosikowski, Adam Hejger W kilkadziesiąt lat po śmierci Niccolo Machiavellego Henri Estienne napisał o nim jako o "mistrzu, dla którego Florencja była najwyższą wartością, lecz on sam był hańbą Florencji". Uważano, że "otworzył szkołę dla tyranów, nie tylko żyjących, ale i tych, którzy mieli nadejść w przyszłości". Jego imię otacza do dziś zła sława, mieszanina niezrozumienia, lęku i odrazy, a mianem "makiawelizmu" określa się działania przewrotne i obłudne. Mimo to od ponad pięciu stuleci postać autora "Księcia" towarzyszy dziejom naszej cywilizacji. Życie i kariera Machiavellego przypadły na czasy upadku, a następnie restytucji rządów Medyceuszy we Florencji. W tym okresie zamętu i rozchwiania na firmamencie politycznym tego miasta - republiki pojawiła się postać szalona - dominikański mnich Girolamo Savonarola. W płomiennych kazaniach piętnował dążenie do bogactwa, ziemskie rozkosze, renesansową wolność myśli. Nawoływał do obalenia świeckich rządów i obwołania Chrystusa księciem Florencji. Jego smutny koniec - śmierć na stosie w maju 1498 roku - stał się dla Machiavellego dowodem kruchości władzy opartej na entuzjazmie ludu, znikomych możliwości leżących w rękach tego typu "bezbronnych proroków". Był też pierwszym impulsem do formułowania zasad rządzenia państwem i postępowania ze społeczeństwem. Od 1498 r. zaczął się też najbłyskotliwszy okres w karierze Machiavellego, sprawującego przez następnych 14 lat funkcję sekretarza drugiej kancelarii. W odradzającej się pod wodzą Piera Soderiniego republice florenckiej Machiavelli był jedną z bardziej znaczących postaci. Ale po klęsce sił Soderiniego pod Prato Medyceusze wrócili do Florencji. Machiavelli, pozbawiony swych funkcji publicznych, oskarżony o udział w antymedycejskim spisku, został skazany na wygnanie. Zakazano mu przebywania we Florencji, ale zarazem opuszczania granic Toskanii. Machiavelli osiadł wtedy w niewielkiej willi około 30 km od miasta. Tam właśnie powstały jego dwa najsłynniejsze dzieła: "Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza" oraz "Książę". Film Wojciecha Marczewskiego, zrealizowany według sztuki Witolda Zalewskiego "Coś za coś", to kameralne widowisko, którego akcja toczy się właśnie w okresie wygnania Machiavellego, czekającego na akt łaski nowego władcy i możliwość powrotu na dwór. Ledwo zarysowana akcja jest tylko tłem dla prowadzonego przez bohaterów dyskursu politycznego, zderzenia dwóch skrajnych sposobów myślenia: cynicznego pragmatyzmu Machiavellego i religijnego integryzmu Savonaroli. Pracujący nad "Księciem" Machiavelli często wraca myślami do nieżyjącego już mnicha. Prowadzi z nim niekończące się dysputy na temat relacji między człowiekiem i Bogiem, władzą świecką i kościelną. Jest głęboko przekonany, że społeczeństwo to motłoch szukający tylko własnej korzyści, a sprawą władcy, osoby wybranej, jest zmuszenie poddanych do właściwego postępowania. Liczy się tylko skuteczność rządzącego, a cel, do którego dąży, uświęca stosowane środki. Nie wierzy w głoszoną przez Savonarolę możliwość zmiany ludzkiej natury. Jego zdaniem ludzie i życie to tylko materia, z której wola władcy tworzy państwo. Gdy do byłego sekretarza drugiej kancelarii przybywa z Florencji mnich, wysłannik nowego księcia i - jak sam mówi - uczeń Machiavellego, Niccolo sądzi, że oto nadszedł wyczekiwany powrót do łask i zaszczytów. Ale obecny władca wyznaczył mu inną rolę: ma publicznie potępić poprzedniego księcia, którego wysoko cenił. Machiavelli, który jako uczestnik systemu władzy doradzał stosowanie wszelkich dostępnych metod, teraz sam staje się przedmiotem politycznego szantażu. Akcja filmu toczy się w 1516 r. w Toskanii, ale rozsiane są w nim całkowicie współczesne znaki: guma do żucia, rower, nowoczesne elementy kostiumów, przełamujące "historyczność" filmu i wskazujące, że dylematy polityki, stosunek skuteczności władzy do zasad moralnych, opisane po raz pierwszy tak otwarcie przez Machiavellego, nie straciły niczego ze swej aktualności. 23:20 SENSACJE XX WIEKU - ZAGINIONE ARCHIWA, CZ. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Prowadzący: Bogusław Wołoszański Pierwsza część odcinka poświęconego roli polskiego wywiadu w okresie II wojny światowej. 31 sierpnia 1939 roku pracownicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, archiwów wojskowych i wywiadu rozpoczęli gorączkowe palenie akt. Niestety, nie udało się zniszczyć lub zabezpieczyć wszystkich akt; niektóre bardzo ważne dokumenty trafiły w ręce Abwehry. Wiadomo, że na ich podstawie tylko w 1939 roku aresztowano 15 osób zwerbowanych przez wywiad polski, z których 10 skazano na śmierć. Śmierć poniosło także wielu oficerów II Oddziału, szczególnie zajadle tropionych przez Abwehrę. 23:55 SENSACJE XX WIEKU - ZAGINIONE ARCHIWA, CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Prowadzący: Bogusław Wołoszański Druga część odcinka poświęconego roli polskiego wywiadu w okresie II wojny światowej. 31 sierpnia 1939 pracownicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, archiwów wojskowych i wywiadu rozpoczęli gorączkowe palenie akt. Niestety nie udało się zniszczyć lub zabezpieczyć wszystkich akt; niektóre z bardzo ważnych dokumentów trafiły w ręce Abwehry. Wiadomo, że na ich podstawie tylko w 1939 roku aresztowano 15 osób zwerbowanych przez wywiad polski, z których 10 skazano na śmierć. Śmierć poniosło także wielu oficerów II Oddziału, szczególnie zajadle tropionych przez Abwehrę. 00:25 MULIER FORTIS. KOBIETA MĘŻNA Film dokumentalny, 68 min, Polska, 2022 Reżyseria: Adam Kraśnicki Scenariusz: Adam Kraśnicki Zdjęcia: Sławomir Chudowski, Piotr Wacławik Wykonawcy: Piotr Warszawski Próba portretu Zofii Kossak - Szatkowskiej (primo voto Szczuckiej), osoby o której sąsiedzi z Górek Wielkich mówili: ona miała światło w oczach. To rzecz o kobiecie zdumiewającej osobowości twórczej, dynamizmu życiowego, odwagi cywilnej, także głębokiej wiary i patriotyzmu. Zasadniczą osią filmu jest swoiste odkrywanie osobowości i dzieła życia Zofii Kossak - Szatkowskiej, postaci absolutnie ważnej dla tożsamości współczesnego Polaka z początku XXI wieku. Film w swej narracji pragnie zwrócić uwagę na dwa wymiary jej życia - duchowy i praktyczny. Są nimi: fakty biografii wpisane w kontekst historyczny, m.in. współpraca z Wandą Krahelską - Filipowicz w Żegocie, uhonorowana przez Izrael w 1982 roku tytułem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata, okupacyjną działalność dla Delegatury Rządu Emigracyjnego na Kraj i służba w konspiracji harcerskiej. Późniejsza gehenna: Pawiaka i KL Auschwitz (1943 - 1944), wreszcie jej osobisty udział w Powstaniu Warszawskim. Osobny wątek filmu, postrzegany w wymiarze duchowym, osobistym to sekwencja trudnej, wymuszonej emigracji (1945 - 1957) w Anglii (Kornwalia - farma w Trossell), potem ponowny powrót do Górek Wielkich i zmaganie się z rzeczywistością PRL - u - m.in. sygnatariuszka Listu 34, konsekwencje odmowy Nagrody Państwowej 1966 r. i wspieranie religijnego charakteru obchodów Millenium. Film jest też (w warstwie komentarza i prezentowanych opinii) próbą ideowego kontrapunktu dla lansowanej obecnie wizji nowoczesnego feminizmu i postaw hedonizmu - hołdujących aktywność koncentrującą się na indywidualizmie i realizacji wyłącznie własnych celów, redukowaniu wartości i tradycji narodowych. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "RWD - 6 - PIERWSZY KROK W CHMURY" ODC. 301 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - U - BOOTY WYCHODZĄ Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim łodziom podwodnym.