TVP Kultura Poniedziałek, 15.01.2024 07:20 NIEDZIELA Z... LUDWIKĄ OGORZELEC Program publicystyczny, 40 min, Polska, 2023 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Prowadzący: Agata Konarska Od wczesnych lat zdradzała zdolności artystyczne. Twierdzi, że w drogę twórczą weszła na szczudłach. W swoich pracach wykorzystuje różnorodne materiały rzeźbiarskie, od naturalnych po przemysłowe, ale kluczowym ich elementem jest jednak sama przestrzeń, w której powstają. Bohaterką "Niedzieli z..." jest Ludwika Ogorzelec. 08:15 WĘDROWIEC POLSKI - KURPIE Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Prowadzący: Krzysztof Koehler W tym odcinku nasz wędrowiec zwiedza ziemię kurpiowską. Poznaje tajniki gwary, rozmawia o tradycjach w zakresie bartnictwa, o prawie bartnym, testuje miody. W kurpiowskich Wachach trafia do Muzeum, w rozmowie ze Zdzisławem Bzikukiewiczem dowiaduje się o tradycjach związanych z bursztynem i o obróbce tego kamienia. Próbuje się dowiedzieć, jak się poszukuje bursztynów nie nad morzem, ale w głębi lądu. 08:50 U PANA BOGA W OGRÓDKU Komedia, 114 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Henri Seroka Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Zaborski, Mieczysław Fiodorow, Emilian Kamiński, Wojciech Solarz, Łukasz Simlat, Jan Wieczorkowski, Ira Łaczina, Agata Kryska, Małgorzata Sadowska, Aleksander Skowroński, Marian Krawczyk Uhonorowana Nagrodą Specjalną Jury na FPFF w Gdyni w 2007 r. komedia obyczajowa będąca kontynuacją przeboju kinowego Jacka Bromskiego "U Pana Boga za piecem". Reżyser po raz kolejny przeniósł widzów w nostalgiczno - sielankowy krajobraz białostockiej prowincji z jej zaśpiewną, kresową mową, nieśpiesznym życiem małego miasteczka i zręcznie nakreślonymi, nietuzinkowymi bohaterami, którzy bronią się przed zgiełkiem świata, ale i do nich docierają w końcu modne nowinki techniczne i, niestety, także współczesne plagi (mafia i supermarkety). Całość okrasił dużą dawką humoru i wątkiem kryminalnym, też potraktowanym z przymrużeniem oka. Równolegle przygotował 8 - odcinkową wersję telewizyjną tej opowieści. Mimo upływu czasu w małej mieścinie Królowy Most, gdzie życie płynie leniwie i spokojnie, niewiele się zmieniło. Rząd dusz nadal sprawuje ten sam ksiądz proboszcz regularnie opowiadający Najświętszej Panience o wydarzeniach w okolicy i radzący się Jej w trudnych sprawach. Porządku w miasteczku i na posterunku pilnuje ten sam komendant, ale teraz przybyło mu trosk. Agenci CBŚ właśnie tam przywożą bowiem gangstera Józefa Czaplę, pseudonim Żuraw, świadka koronnego w procesie mafijnym. W ramach programu ochrony świadków dają mu nową tożsamość (teraz Czapla nosi nazwisko Jerzy Bocian), umieszczają w luksusowej willi na uboczu i przydzielają świetnie wyposażony samochód, przekonani, że na takim odludziu nikt Czapli vel Żurawia vel Bociana nie znajdzie. W całą sprawę wtajemniczają tylko komendanta, który i bez tego ma dość zmartwień. Ojciec komendanta, emerytowany ogniomistrz, co i raz wspina się na wysoki fabryczny komin i trzeba go stamtąd ściągać, angażując ekipę strażacką i bufetową Struzikową, której obfity biust ma wielką siłę oddziaływania na staruszka. Komendant nie może też znaleźć męża dla swej córki Luśki, która - choć nad wyraz ponętna - ma nieślubnego potomka. Ojciec każe więc podwładnym łapać kierowców za rzekome wykroczenia i na posterunku poddaje ich bacznej lustracji w nadziei, że któryś z nich nada się na zięcia. W związku z nowymi zadaniami podwładnych zaczyna brakować, ale na szczęście z centrali zostaje przysłany na służbę do Królowego Mostu nowy pracownik - aspirant Marian Cielęcki. Co prawda, był najgorszym studentem szkoły policyjnej i przełożeni specjalnie wysłali go na głuchą prowincję uznawszy, że tam nie będzie miał czego zepsuć, ale tego komendant już nie wie. Nowo przybyły trochę się dziwi miejscowym obyczajom i darzy niekłamanym zachwytem córkę komendanta, lecz ona nie odwzajemnia jego zainteresowania. Tymczasem Bocian nie za bardzo chce żyć w ukryciu i rozbija się po okolicy swoją terenówką. Ksiądz i komendant, każdy na swój sposób, zajmują się jego zbłąkaną duszą, ale skutek ich zabiegów jest mizerny. Dopiero kiedy mafia namierza kryjówkę byłego gangstera i organizuje na niego nocny zamach, z którego Bocian wychodzi cało tylko dzięki opiece Najświętszej Panienki, następuje w nim nagła przemiana. Nawraca się i jeszcze zakochuje w kuszącej Struzikowej. Mafia jednak nie odpuszcza i postanawia zrobić wszystko, żeby Bociana uciszyć. I tu nieoczekiwanie bardzo pomocny okazuje się aspirant Cielęcki, który wyrasta na prawdziwego bohatera. 11:00 KRÓLOWA BONA - ODC. 8 Serial historyczny, 57 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Zdzisław Kozień, Jerzy Zelnik, Piotr Garlicki, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Leonard Pietraszak, Jan Machulski, Piotr Fronczewski, Jerzy Kamas, Anna Dymna, Bogusław Sochnacki, Marek Kondrat, Tadeusz Janczar, Bożena Adamek 15 lipca 1545 roku na zamku w Wilnie umiera Elżbieta, żona Zygmunta Augusta. Młody król już niemal jawnie odwiedza Barbarę w zamku Radziwiłłów. W czasie nocnego spotkania, zaskoczony przez braci Barbary, składa obietnicę małżeństwa. 1 kwietnia 1548 roku umiera Zygmunt Stary. Zygmunt August, niepodzielny już władca Rzeczypospolitej, przed wyruszeniem na uroczystości żałobne do Krakowa ogłasza na Litwie swoje zaślubiny z Barbarą Radziwiłłówną. 13:10 VANILLE (VANILLE / VANILLE, A CARIBBEAN TALE) Film animowany, 29 min, Francja, 2020 Reżyseria: Guillaume Lorin Scenariusz: Aurore Auguste, Antoine Lanciaux, Guillaume Lorin Wykonawcy: Marie - Eva Phaan, Maco Carole, Tricia Evy Film animowany o niezwykłej wakacyjnej przygodzie. Mała Vanille na zaproszenie ciotki przylatuje z Paryża na Gwadelupę - ojczyznę swojej zmarłej matki. Dziewczynka, pomimo pierwszych trudności w nawiązaniu kontaktów z dawno niewidzianą krewną, bez wahania ruszy jej na ratunek, gdy ta padnie ofiarą złośliwego duszka atakującego posiadaczki przepięknych włosów. 13:40 DRZEWO (THE TREE) Film animowany, 6 min, Francja, 2018 Reżyseria: Han Yang, Basil Malek Krótki film animowany. Wzruszająca animacja o dziedzictwie, miłości i poświęceniu i wyniku długiego wysiłku, na pierwszy rzut oka bezużyteczna. Piękny film o ojcu i jego chorej córce, o drzewie i o ciężkiej pracy na karmienie drzewa. W istocie prawie biblijna przypowieść. 14:05 REŻYSERZY S.IV - PETER WEIR 6/10 SEZON 4 (THE DIRECTORS - PETER WEIR) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się sylwetce Petera Weira, twórcy m.in. "Gallipoli", "Pikniku pod Wiszącą Skałą" czy "Roku niebezpiecznego życia". 18:30 LINIA ŻYCIA. SZTUKA CLYFFORDA STILLA (LIFELINE: CLYFFORD STILL) Film dokumentalny, 76 min, USA, 2019 Reżyseria: Dennis Scholl Muzyka: Shelton G. Berg, Jake Hartmann Dokument prezentuje życie i twórczość jednego z największych amerykańskich ekspresjonistów abstrakcyjnych Clyfforda Stilla, artysty połowy XX wieku. Reżyser i kolekcjoner sztuki Dennis Scholl odtwarza życie malarza, odwołując się do pozostawionych przez niego filmów i ponad trzydziestu godzin taśmy dźwiękowej, na której twórca zarejestrował swoje refleksje na temat własnej sztuki, przemysłu artystycznego, krytyków i współczesnych odbiorców. 20:00 RAN (RAN) Dramat kostiumowy, 153 min, Japonia/Francja 1985 Reżyseria: Akira Kurosawa Scenariusz: Akira Kurosawa, Hideo Oguni i Masato Ide Zdjęcia: Takao Saito i Masaharu Ueda Muzyka: Toru Takemitsu Występują: Tatsuya Nakadai, Akira Terao, Jinpagi Nezu, Ryu Daisuke, Mieko Harada, Yoshiko Myazaki, Masayuki Yui i inni Japonia, rok 1578. Hidetora, senior rodu Ichimonji, czuje się stary i zmęczony. Postanawia więc podzielić swe ziemie między trzech synów. Przez 50 lat Hidetora pomnażał posiadane dobra, napadając i grabiąc sąsiednie rody. Teraz jego najstarszy syn Taro ma objąć władzę nad całością, a młodsi synowie mają osiąść w pomniejszych zamkach. Najmłodszy z nich Saburo sprzeciwia się woli ojca, widząc w podziale powód do waśni, ale zostaje przez ojca wypędzony za nieposłuszeństwo. Przewidywania Saburo szybko zaczynają się sprawdzać. Taro za namową swej żony Kaede, kobiety o wybujałej ambicji, zaczyna tyranizować ojca. Hidetora, nie mogąc znieść złego traktowania go, opuszcza główny zamek i udaje się do siedziby Jiro. Jednak młodszy syn nie wpuszcza go i starzec jest zmuszony udać się do zamku najmłodszego Saburo. Dopiero tam znajduje schronienie, choć Saburo i jego wojsko opuszczają zamek po przybyciu tam ojca ze swą świtą. Tymczasem Taro ogłasza ojca banitą. Wraz z Jiro napada na trzeci zamek. Podczas szturmu żołnierze Jiro skrytobójczo mordują Taro. Dokonawszy rzezi świty Hidetory, podpalają budowlę, ale stary wódz uchodzi stamtąd z życiem. Traci jednak zmysły, uświadomiwszy sobie, że jego dzieci, żądne ponad wszystko władzy, nie zawahają się nawet przed ojcobójstwem, jeśli tego będą wymagały ich interesy polityczne. Nadworny błazen Kyoami i stary wojownik Tango znajdują po bitwie Hidetorę błąkającego się po polach i umieszczają go w chatce Tsurumaru, oślepionego przed laty na rozkaz walczącego z nim Hidetory. Ślepiec jest bratem Sue - żony Jiro. Owdowiała Kaede uwodzi Jiro i każe mu zabić Sue. Tango wyrusza po Saburo, by zaopiekował się ojcem i bronił go. Saburo przybywa ze swym wojskiem na pomoc. Naprzeciw niego staje na czele zbrojnych szeregów Jiro, namówiony przez Kaede do bratobójczej walki. "Cesarz japońskiego filmu" powraca w "Ranie" do szczególnie interesującego go okresu historii Japonii - drugiej połowy XVI w. O tych samych czasach Kurosawa opowiadał m.in. w "Siedmiu samurajach", "Tronie we krwi", "Ukrytej fortecy" czy "Sobowtórze". Wtedy to właśnie Japonia wkroczyła w lata bardzo burzliwych, okrutnych wojen domowych, toczących się między panującymi klanami feudałów. Ale "Ran", monumentalny fresk, tylko w swej zewnętrznej warstwie jest dziełem historycznym. Źródłem jego inspiracji była stara japońska opowieść o żyjącym w XVI w. wybitnym wodzu i mężu stanu Motomari Mori, który dzięki przykładnej zgodzie i lojalnej współpracy trzech synów osiągnął wysoką pozycję. Czytając tę opowieść, Kurosawa zaczął się zastanawiać, jak potoczyłyby się losy rodu, gdyby synowie Moriego postępowali inaczej. Stąd był już tylko krok do innego dzieła opisującego właśnie sytuację przeciwną - szekspirowskiego "Króla Lira". "Ran" to zresztą drugie (po "Tronie we krwi" zrealizowanym według "Makbeta") dzieło Kurosawy inspirowane twórczością Szekspira. Podobnie jak tamten obraz, jest medytacją nad problemem władzy, jej osiągania i nadużywania, a także nad kruchością ludzkich poczynań, kaprysami losu równie gwałtownie wywyższającego i poniżającego człowieka, nad grą pozorów, okrucieństwem historycznych wyroków. Słowo "ran" oznacza chaos, zamęt, rokosz, bunt, ale przede wszystkim intrygi i tytuł ten dobrze oddaje tragizm i pesymizm tej opowieści o rozpadzie człowieczeństwa i wartości, o tym, jak zło pociąga za sobą zło i jak ta lawina zła w galopującym tempie prowadzi ludzi ku zagładzie. Kurosawa stworzył film niezwykle precyzyjny dramaturgicznie: nie ma tu żadnych zbędnych scen czy dłużyzn. Jest za to malarskie piękno kadrów, strojów (nagrodzonych w 1986 r. Oscarem) i niezwykłej muzyki Toru Takemitsu, autora oprawy muzycznej do niemal wszystkich najwybitniejszych filmów japońskich ostatnich kilkunastu lat. 00:05 PANORAMA KINA POLSKIEGO - KAMERDYNER Dramat historyczny, 141 min, Polska, 2018 Reżyseria: Filip Bajon Scenariusz: Mirosław Piepka, Michał S. Pruski, Marek Klat Zdjęcia: Łukasz Gutt Aktorzy: Janusz Gajos, Anna Radwan, Sebastian Fabijański, Marianna Zydek, Borys Szyc, Adam Woronowicz, Kamilla Baar-Kochańska, Diana Zamojska, Daniel Olbrychski, Marcel Sabat, Łukasz Simlat, Sławomir Orzechowski Dramat historyczny w reżyserii Filipa Bajona miał swoją premierę w 2018 roku na festiwalu w Gdyni, gdzie został uhonorowany nagrodą Srebrne Lwy. Akcja - w dużej mierze oparta na faktach - rozgrywa się na ziemi kaszubskiej w pierwszej połowie XX wieku i obejmuje lata 1900 do 1945, w tym dwie wojny światowe. Film ukazuje powikłane i burzliwe losy bohaterów, przedstawicieli różnych nacji: Niemców, Kaszubów i Polaków, z wplecionym centralnym wątkiem miłosnym. Zostały przedstawione skomplikowane postawy i wybory, jakich musieli dokonywać ludzie zamieszkujący północe Kaszuby. Pruska antypolskość walczyła z kaszubskim patriotyzmem, co zakończyło się masowym mordem popełnionym na tysiącach Kaszubów w lasach pod Piaśnicą. Po śmierci matki, nieletni Mateusz Kroll zostaje przygarnięty przez pruską arystokratkę Gerdę von Krauss. Kaszubski chłopiec dorasta w pałacu. Rówieśniczką Mateusza jest córka von Kraussów Marita. Między młodymi z czasem rodzi się miłość. Ojcem chrzestnym chłopca jest kaszubski patriota Bazyli Miotke, który podczas konferencji pokojowej w Wersalu walczy o miejsce dla Kaszub na mapie Polski, a potem buduje symbol jej gospodarczego sukcesu: Gdynię. Traktat wersalski, podpisany w 1919 r. i kończący I wojnę światową daje Polsce niepodległość, co sprawia, że von Kraussowie tracą majątek i wpływy. Wszyscy bohaterowie czują, że świat, który znali, wkrótce diametralnie się zmieni. Wśród żyjących obok siebie Kaszubów, Polaków i Niemców narastają złe nastroje, niechęć i nienawiść. II wojna światowa wybucha 1 września 1939 roku. Już pod koniec października w lasach piaśnickich rozpoczynają się egzekucje ludności kaszubskiej dokonane przez okupantów niemieckich. Było to pierwsze masowe ludobójstwo tej strasznej wojny. 03:20 TRZY DNI KONDORA (THREE DAYS OF THE CONDOR) Film sensacyjny, 112 min, USA, 1975 Reżyseria: Sydney Pollack Scenariusz: Lorenzo Semple Jr, David Rayfiel Aktorzy: Robert Redford, Faye Dunaway, Cliff Robertson, Max von Sydow, John Houseman, Addison Powell, Walter McGinn, Tina Chen, Michael Kane, Don McHenry, Michael Miller, Jess Osuna, Dino Narrizano Luźna adaptacja bestsellerowej powieści sensacyjnej Jamesa Grady'ego "Sześć dni Kondora", opowiadającej o handlu narkotykami. Pierwsza wersja scenariusza była wierna literackiemu pierwowzorowi. I kiedy według niego powstała już większa część filmu, w Ameryce ujawniono sensacyjne dane na temat działań CIA na Bliskim Wschodzie. Reżyser zdecydował się wówczas zmienić fabułę, by nawiązać do aktualnych wydarzeń. W rezultacie nakręcił pełen niespodziewanych zwrotów akcji polityczny dreszczowiec, który jest oskarżeniem metod CIA. Głównego bohatera, Joego Turnera, gra gwiazdor Hollywoodu Robert Redford, odtwórca pamiętnych ról w "Obławie", "Butch Cassidy i Sundance Kid", "Wielkim Gatsbym", "Żądło", "Pożegnaniu z Afryką", "Niemoralnej propozycji". Aktor sprawdził się również jako reżyser w nagrodzonych Oscarem "Zwykłych ludziach". W roli Kathy partneruje mu Faye Dunaway ("Bonnie i Clyde", "Sieć", "Chinatown"). Autorem interesujących zdjęć jest Owen Roizman, czterokrotnie nominowany do najwyższej nagrody filmowej za "Francuskiego łącznika", "Egzorcystę", "Sieć", "Tootsie". Choć "Trzy dni Kondora" okazały się wielką sensacją, Akademia przyznała nominacje do Oscara jedynie za montaż. Joe Turner pracuje w nowojorskim Towarzystwie Historyczno - Literackim, które w rzeczywistości jest utajnioną sekcją CIA. Do zadań pracowników agendy należy wnikliwa analiza literatury sensacyjno - szpiegowskiej, mająca na celu wykrycie ewentualnych "przecieków", a także zbieranie nowych, ciekawych pomysłów. Pewnego dnia w instytucie dochodzi do masakry, wszyscy pracownicy giną od kul zamachowców. Przy życiu pozostaje jedynie Joe Turner, który akurat wyszedł z firmy na lunch. Postanawia na własną rękę poprowadzić dochodzenie w sprawie tajemniczej śmierci kolegów. Gdy zawiadamia centralę o tragedii, nie podziewa się, że teraz jemu zagraża śmiertelne niebezpieczeństwo. Przybyły na spotkanie szef jego sekcji, Wicks, próbuje go zlikwidować. Joe uciekając terroryzuje nieznajomą młodą kobietę, którą zmusza do udzielenia mu schronienia. Opowiada jej całą historię, coraz bardziej czując do niej sympatię. Listonosz, który dzwoni do drzwi domu przerażonej Kathy, okazuje się nasłanym mordercą. Na szczęście, udaje się go zlikwidować. Polowanie na Joego dopiero się jednak zaczęło.