TVP Historia Środa, 15.01.2025 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 15 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1831 - Victor Hugo zakończył pisanie "Dzwonnika z Notre Dame"; 1928 - rozgłośnia Polskiego Radia w Wilnie rozpoczęła regularne nadawanie programów; 1969 - wyroki dla Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego za "wywoływanie niepokojów studenckich"; 1990 - mieszkańcy Berlina wdarli sie do siedziby Stasi; 07:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 337 WYSPA CZASU ZATRZYMANEGO Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2024 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. Było nie minęło" to program realizowany techniką reporterską, pozwalający widzom wspólnie z realizatorami zmagać się z tajemnicą historyczną. Każdy z odcinków, poza nielicznymi wyjątkami, stanowi odrębną całość i ma charakter ponadczasowy. Polski sprzęt pancerny był ozdobą defilad świątecznych w czasach II RP. Większość pochłonęła później kampania wrześniowa. Gdy zamilkły działa, tankietki stały się "niesłuszne" ideologicznie, bo obraz przedwrześniowego kraju, eksploatowany przez władze komunistyczne nie zostawiał miejsca na wysoko rozwiniętą rodzima myśl techniczną. Dwa dwa pokolenia dalej, już w nowym tysiącleciu, garstka pasjonatów postanowiła przywrócić do życia ten wymarły gatunek. Resztki tych pojazdów, odnalezione w odległych krajach posłużyły jako punkt wyjścia. 08:00 CZAS HONORU - ODC. 22 "STRZAŁY NA PAWIAKU" S. II Serial TVP, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał melduje Margaret, że Halbe chce się spotykać z Celiną. Dla dziewczyny udział w tej akcji to rozkaz, nie chce tylko, by dowiedział się o tym jej narzeczony. Dla kamuflażu Michał i Celina wprowadzają się do wspólnego mieszkania. Bronek wie od Heleny, że Wanda wyszła z izolatki na Pawiaku. Janek odwiedza Lenę w kryjówce, przynosi jej jedzenie. Władek próbuje wykraść mundury kierowców Reichsbanku, przyłapany przez nadzorcę Lippkego, zabija go. W tej sytuacji Doktor odwołuje akcję napadu na bank. Janek prosi Bronka o kontakt z fałszerzem, który ma dostęp do lewych papierów. Trafia na Kercelak i poznaje Wysockiego, jednego z niemieckich agentów. Wanda dowiaduje się od Grażyny o terminie organizowanej ucieczki. Bronek przebija się na Pawiak. Rappke informuje Rainera, że pelengator namierzył radiostację w rejonie Józefowa. Halbe poznaje Michała i Celinę z Rainerem. Danka prosi Helenę, by ta pomogła jej kuzynowi, Włodkowi. Helena nie wie, że to jeden z agentów Rainera. 09:05 HISTORIA POLSKI - OBÓZ PŁASZÓW Reportaż, 41 min, Polska, 2016 Reżyseria: Ewa Święs Scenariusz: Ewa Wojnar, Ewa Święs Coraz trudniej znaleźć osoby, które przeżyły lub pamiętają o niemieckim obozie koncentracyjnym Płaszów i tragicznych losach jego więźniów. Zamiarem twórców jest dotrzeć do tych osób i zachować ich relacje o tamtym czasie. 10:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GENERAŁ MRÓZ Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony hitlerowskiej agresji na ZSRR. W programie wykorzystano czarno - białe archiwalne materiały filmowe. 11:40 SŁOWNIK POLSKO@POLSKI - TALK - SHOW PROF. JANA MIODKA (619) 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Beata Świętnicka, Witold Świętnicki Scenariusz: Dariusz Dyner, Witold Świętnicki Muzyka: Tymon Ratajczyk Prowadzący: Justyna Janus - Konarska, Prof. Jan Miodek Słownik polsko@polski to program edukacyjny o języku polskim z udziałem wybitnego i lubianego językoznawcy prof. Jana Miodka. W rozmowach z widzami profesorowi asystuje dr Justyna Konarska - Janus językoznawczyni. Uczestnicy programu, za pośrednictwem komunikatorów internetowych, mogą zadawać pytania dotyczące gramatyki, ortografii czy słowotwórstwa języka polskiego. Prof. Miodek w lekki i przystępny sposób opowiada o najczęstszych błędach językowych. Odwołuje się przy tym do żywego języka, głównie mówionego, który można usłyszeć na polskiej ulicy i którym posługuje się współczesna polska emigracja. Program nagrywany jest w historycznej bibliotece Uniwersytetu Wrocławskiego. W tym odcinku: Pigułki, czy tabletki - jak się powinno mówić? Co to znaczy, że ktoś się "pindrzy"? Kończymy "tę", czy "tą" rozmowę? Na czym polega "spontan"? Jak odmienić przez przypadki nazwę miejscowości Wicie? Co to znaczy "jasny gwint"? Etymologia nazwiska Dobrucki. Skąd pochodzi nazwa miejscowości Nielisz? 12:15 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 9/12 Serial komediowy TVP, 40 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Stasiek Niemotko po 20 latach emigracji wraca do ojcowizny - Królowego Mostu. A tam życie płynie spokojnie. Burmistrz pisze wiersze. Chór kościelny próbuje pod dyrekcją Witka, który teraz w ludowości szuka inspiracji, jak kiedyś romantycy. Państwu Bocianom zdarza się wcześniej zamknąć gospodę, bo przecież pieniądze to nie wszystko. Stasiek Niemotko ochoczo zabiera się za remontowanie domu po rodzicach i szukanie żony. Marina Chmiel, atrakcyjna, dojrzała i samotna instruktorka przybywa do Królowego Mostu, by zapoznać miejscową policję z tajnikami obsługi komputera. Wreszcie przyda się schowany w sejfie laptop, otrzymany kiedyś za zasługi. 13:20 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW. S. 2 - EKSTREMALNE BUDOWLE. ODC. 7 (ANCIENT ENGINEERING S. 2) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2022 Dziesięcioodcinkowa seria dokumentalna prezentująca najciekawsze i najbardziej intrygujące osiągnięcia inżynierii świata starożytnego, które zainspirowały i wpłynęły na inżynierię współczesną. Każdy odcinek ukazuje jedno przełomowe osiągnięcie, np. budowę piramid, Wielki Mur Chiński, rzymskie drogi czy Tadż Mahal. W każdym są materiały archiwalne, wywiady z ekspertami, rekonstrukcje, wspaniałe zdjęcia z lotu ptaka a także wiedza zaczerpnięta z najnowszych osiągnięć technologii, dzięki czemu można lepiej odkryć tajemnice świata starożytnego. Autorzy serii rzucają nowe światło na technikę, materiały konstrukcyjne i myśl innowacyjną stojące za każdym starożytnym osiągnięciem inżynieryjnym i oferują nowe spojrzenie na ich intrygującą i ważną historię. Producent: Off the Fence dla Curiosity Stream we współpracy z ZDF Studios 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 150 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak, Wojciech Pacyna Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Teresa Czepiec, Anna Stańko Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz, Romuald Lewandowski, Paweł Figurski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Tomasz Sapryk, Piotr Ligienza, Piotr Gawron - Jedlikowski, Marcin Rogacewicz, Piotr Nowak, Mateusz Kmiecik, Hubert Wróblewski, Wenanty Nosul, Karina Seweryn, Paulina Kondrak, Hanna Wojak, Karolina Kominek Odc. 150. Rozpoczyna się oblężenie Świdnicy, Bolko wysyła Guncela do bezpośredniej walki z najlepszymi siłami zbrojnymi, jakie posiada. Helena lęka się o swojego ukochanego. Podczas gdy Gabija szykuje Kunegundę do opuszczenia dworu ojca, Idzi próbuje zrealizować plan otrucia królewskiej córki. Jest zdenerwowany i trzęsą mu się ręce, jednak nikt tego nie zauważa. Czy uda mu się osiągnąć cel? 16:05 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNIA NARADA CZ. 1 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globisz, Mieczysław Hryniewicz Zdjęcia: Andrzej Sikora Muzyka: Wysocki W nocy z 28 lutego na 1 marca 1953 roku odbyła się ostatnia narada z udziałem Stalina. Rozpoczynała się walka o władzę po nim. 16:40 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNIA NARADA CZ. 2 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globisz, Mieczysław Hryniewicz Zdjęcia: Andrzej Sikora Muzyka: Szymon Wysocki Późnym wieczorem 28 lutego 1953 roku przybywają na naradę do Stalina członkowie Politbiura. Ostatni raz widziano wówczas Stalina żywego, narada zakończyła się o 4 rano 1 marca. 17:20 HISTORIA POLSKI - FILMOTEKA MAŁOPOLSKA - WYRWANI Z KATOWNI PODHALA Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogusława Stanowska - Cichoń Scenariusz: Bogusława Stanowska - Cichoń Zdjęcia: Maciej Mroziewski, Artur Uczkiewicz Film ukazuje mało znaną historię brawurowej akcji odbicia 42 więźniów z więzienia na ul. Nowotarskiej w Zakopanem 15 stycznia 1945 roku. Po tym, jak z oddziału AK Chełm przyszła wiadomość o przewiezieniu więźniów z katowni gestapo "Palace" na Nowotarską, kpt Tadeusz Studziński (Kurzawa) natychmiast rozpoczął przygotowania do akcji odbicia więźniów. Willa Palace zapamiętana została jako więzienie, z którego już się nie wraca i do dziś mówi się o niej katownia Podhala. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 23 "NIEMIECKA RULETKA" S. II Serial TVP, 45 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Helena już wie, że akcja odbicia Wandy się nie powiodła. Po zaginięciu Lippkego Rappke chce przesłuchać wszystkich Polaków pracujących w Reichsbanku. Na liście do przesłuchania jest także Władek. Rainer otrzymuje pierwsze meldunki od swoich agentów. Janek załatwia u Górki paszport dla Moslera. Na Pawiaku Nina wraca pobita z przesłuchania, decyduje się na udział w ucieczce wspólnie z Wandą. Helena jako gosposia rozpoczyna pracę u Halbego. Woźniak załatwia zwolnienie Danki z aresztu. Władek okazuje Rudej swoje uczucia. Michał, zazdrosny o Celinę, przerywa jej spotkanie z Halbem, dąży też do przerwania całej akcji. Janek i Bronek organizują zasadzkę na Kwapisza. Otto przez przypadek zabija agenta Rainera w szpitalu. W kasynie wybucha strzelanina, Celina zostaje ranna. 21:10 STALOWA WOLA. OD WOJNY DO WOLNOŚCI - STALOWA WOLA. OD WOJNY DO WOLNOŚCI CZ. 1 Cykl dokumentalny, 61 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tadeusz Arciuch Scenariusz: Tadeusz Arciuch Zdjęcia: Marcin Polar, Grzegorz Liwiński Lektor: Paweł Bukrewicz Film opowiada historię Stalowej Woli, chluby II RP, sztandarowego projektu Centralnego Okręgu Przemysłowego. Opowiada o mieście i zakładach od wybuchu II wojny światowej do lat 90 - tych. Jest to kontynuacja filmu "Miasto z piasków i serc. Stalowa Wola" choć w sensie dramaturgicznym stanowi zamkniętą całość. Miasto i zakłady przemysłowe przechodziły burzliwe dzieje wraz z zakrętami przetaczającej się wielkiej historii: przejęcie w czasie okupacji zakładów przez Niemców, stalinizm i PRL - owska stabilizacja, "karnawał" Solidarności, stan wojenny i ostateczny koniec wielkiej Huty Stalowa Wola w latach transformacji gospodarki. Narratorami są mieszkańcy Stalowej Woli - uczestnicy i obserwatorzy wydarzeń z przeszłości. W filmie wykorzystano unikatowe, nigdzie dotąd nie publikowane materiały archiwalne. 23:00 1982 Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jan Czarlewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku, strajki zostały stłumione terrorem. Społeczeństwo polskie się jednak nie poddawało. "Solidarność" zeszła do podziemia. W maju następnego roku ludzie wyszli na ulice. Na 31 sierpnia 1982 r. , w drugą rocznicę porozumień gdańskich, zaplanowano protest przeciwko komunistycznej władzy. Żądano uwolnienia wszystkich internowanych oraz przywrócenia legalnego statusu NSZZ Solidarność. W tym dniu, demonstrowało ponad 300000 osób w całym kraju. Były to największe manifestacje uliczne w historii Polski. 00:10 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BOMBY A CZ. 1 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Część pierwsza "Największej tajemnicy XX wieku" poświęcona historii radzieckiej broni atomowej. Najnowsze dokumenty i pamiętniki opublikowane w Rosji pokazują w nowym świetle przebieg radzieckich prac nad skonstruowaniem bomby jądrowej. Z dokumentów wynika, że wywiad radziecki był informowany o przebiegu prac amerykańskich konstruktorów bomby. Odcinek opowiada o tym, w jaki sposób współpraca została nawiązana i jaki miała wpływ na radzieckie badania. 00:40 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BOMBY A CZ. 2 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1996 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Część pierwsza "Największej tajemnicy XX wieku" poświęcona historii radzieckiej broni atomowej. Najnowsze dokumenty i pamiętniki opublikowane w Rosji pokazują w nowym świetle przebieg radzieckich prac nad skonstruowaniem bomby jądrowej. Z dokumentów wynika, że wywiad radziecki był informowany o przebiegu prac amerykańskich konstruktorów bomby. Odcinek opowiada o tym, w jaki sposób współpraca została nawiązana i jaki miała wpływ na radzieckie badania. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODZYSKANY POMNIK ODC. 259 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Kiedy we wrześniu 1939 roku Niemcy wkroczyli do wsi Wola Wiązowa w powiecie Bełchatów, rozpoczęli swoje rządy od zniszczenia pomnika marszałka Józefa Piłsudskiego, odsłoniętego rok wcześniej. Popiersie z brązu i krzyż Virtuti Militari zabrali na złom, a sam monument obalili. Zapobiegliwi mieszkańcy granitową bryłę przysypali piaskiem i tak przetrwała wojnę i czasy komuny. Ostatnio grupa miłośników historii postanowiła pomnik odszukać. Po wielu próbnych wykopach udało się go odnaleźć. Dziś sprawą otwartą jest przywrócenie go na dawne miejsce i do dawnej świetności. 02:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KILKA NAJDŁUŻSZYCH DNI CZ. 2 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii drugiej wojny światowej. Odcinek poświęcony największej operacji desantowej mającej na celu otwarcie drugiego frontu w Europie Zachodniej - lądowaniu aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 roku.