TVP Nauka Poniedziałek, 13.01.2025 06:15 POLACY W KOSMOSIE - PROGRAM APOLLO 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski Scenariusz: Robert Szaj, Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski, Robert Szaj Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski "Jestem przekonany, że nasz naród powinien postawić sobie za cel, aby do końca tego dziesięciolecia umieścić człowieka na Księżycu i sprowadzić go bezpiecznie z powrotem na Ziemię" - słowa prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna Kennedy’ego rozpoczęły największe przedsięwzięcie w dziejach ludzkości. Program Apollo od samego początku był wyzwaniem o niespotykanej skali. W pierwszym odcinku śledzimy niezwykły wysiłek, który doprowadził do powstania rakiety Saturn V i technologii niezbędnych, by lot do Księżyca stał się w ogóle możliwy. A pomogli w tym także Polacy. Wojciech Rostafiński wynalazł wysokowydajną pompę paliwową dla rakiety Saturn V. Stanisław Stankiewicz opracował skład mieszanki, którą oddychali astronauci podczas misji Apollo. Eugeniusz Lachocki opracował odporne na warunki kosmiczne zasilacze do urządzeń pokładowych. 06:50 CZY JA DOBRZE ROZUMIEM? Magazyn kulturalny, 27 min, Polska, 2024 Nauki humanistyczne to opowieść o nas samych, o kulturze i sposobach, w jakich tworzymy nasze społeczeństwo i świat. W programie powiemy o wpływie nauki na nasze życie, na interpretacje rzeczywistości, rozwój intelektualny oraz kształtowanie tożsamości kulturowej. Audycja wzbudzi refleksję nad fundamentalnymi wartościami, stawiając pytania o sens życia i ludzką kondycję zwiększy zainteresowanie kierunkami humanistycznymi na uczelniach wyższych, przedstawi osiągnięcia polskich humanistów rozbudzi intelektualne zainteresowania widzów oraz skłoni ich do prowadzenia dyskusji. W każdym odcinku programu uczestniczy maksymalnie trzech gości reprezentujących inną dziedzinę nauk humanistycznych. Stałym punktem będzie także rozmowa z filozofem, który pomaga prowadzącej w analizie prezentowanych perspektyw i wyciąganiu wniosków końcowych. 07:25 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 1 - (ODC. 8) - SKOK W BOK Reportaż, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Znawca zwierzęcej natury, dr Andrzej Kruszewicz, wprowadza widzów w intrygujący świat zwyczajów zwierząt. Robi to z przymrużeniem oka, wychwytując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W tym świecie możemy odnaleźć miłość i czułość, troskę i współczucie, dozgonną wierność i zdradę, pomysłowość i spontaniczną zabawę, sprawowanie władzy i próby jej obalenia, oszustwo i manipulacje. W cyklu odkrywamy tajemnice dzikiej natury i pokazujemy budzące emocje zjawiska, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz podpatruje zwierzęta, ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. 07:55 JAK TO DZIAŁA - ODC. 6 ELEKTRYCZNOŚĆ Magazyn, 22 min, Polska, 2011 Ten odcinek opowiada o tym, od czego w XXI wieku jesteśmy uzależnieni w niemal równym stopniu, co od powietrza i wody. I nie chodzi bynajmniej o internet, lecz o prąd! W świecie naszych starożytnych przodków powstawanie piorunów, niezwykłe właściwości ryb rażących prądem tłumaczono na wiele sposobów, jednak dokładne ich zrozumienie zajęło naukowcom wiele stuleci. Dowiecie się, co ma wspólnego noga martwej żaby z wynalezioną przez Alessandro Voltę baterią. Wyjaśnimy też, dlaczego prąd w gniazdku jest inny od tego w baterii i co bursztyn ma wspólnego z elektronami. Czy wiecie, że w wiadrze można przynieść prąd? Pokażemy, jak wygląda i skąd się go bierze. 08:25 ASTRONARIUM - (2) - "SATELITY BRITE" Magazyn, 23 min, Polska, 2015 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Cykl popularnonaukowy prezentujący dorobek polskich instytucji badawczych, zwłaszcza w dziedzinie astronomii. Ekipa Bogumiła Radajewskiego odwiedza miejsca, w których każdy może się przekonać, co kryje przestrzeń kosmiczna. Sekrety wszechświata jeszcze nigdy nie były tak blisko. Opowiadają o nim nie tylko naukowcy, ale także pasjonaci astronomii. Odcinek pt. "Satelity Brite". Pierwsze polskie satelity naukowe: Lem i Heweliusz. Jak je skonstruowano? Jakie jest ich zadanie i co będą badać? Opowiedzą o tym twórcy satelitów BRITE i naukowcy wykorzystujący je do badań kosmosu. 09:00 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - EUROPA: NIESPOKOJNA PRZYSZŁOŚĆ (VOYAGE OF CONTINENTS - TURBULENT FUTURE - ODC. 5/5) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Christopher Hooke Muzyka: Sylvain Moreau Od momentu powstania Ziemia nigdy nie przestała się zmieniać. Gigantyczne siły wypychały dna oceanów i zmieniały je w łańcuchy górskie. Niezwykłe kolizje tworzyły kontynenty. Te siły tektoniczne nadal są aktywne. Widać je w erupcjach wulkanów, w trzęsieniach ziemi i tsunami. Siły te kształtują nasz krajobraz, zmieniają klimat, wysuszają oceany i niszczą życie. Wędrówka kontynentów przedstawia wydarzenia geologiczne oraz ich następstwa z dalekiej i bliższej przeszłości z różnych miejsc na świecie. Geologiczna historia Europy nadal ma swoje tajemnice. Z pomocą specjalistów dowiadujemy się w tym odcinku, jakie procesy tektoniczne stworzyły świat o dziwnych kształtach i żywych kolorach. Transformacja w czasie i przestrzeni jest integralną częścią niekończącej się wędrówki kontynentów. 10:00 INŻYNIERIA PRZYSZŁOŚCI - LOTNICTWO PRZYSZŁOŚCI (ENGINEERING THE FUTURE) Serial dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2020 Trwa rewolucja w inżynierii za sprawą specjalistów nieustannie pracujących nad konstruowaniem urządzeń, które zmienią nasze życie. Inżynierowie ci niestrudzenie przesuwają granice technologiczne, aby wciąż doskonalić swoje wynalazki. Ich wizja to czystszy, bardziej zielony świat. Ich cel: tworzenie inżynierii przyszłości. W tym odcinku: Nie ulega wątpliwości, że w niedalekiej przyszłości nastąpi zmiana sposobu, w jaki latamy. Zmiany nie dokona istniejący przemysł lotniczy, ale inżynierowie przyszłości, którzy mają inną wizję lotnictwa cywilnego: od czystych, zielonych lokalnych lotnisk po autonomiczne taksówki powietrzne. Konstruowane już dziś samoloty napędzane elektrycznie są sygnałem, że dni ery odrzutowców są policzone. 11:05 PODRÓŻNIK - TIKAL Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Gęsta dżungla w Gwatemali kryje wiele tajemnic. Jedną z nich jest odpowiedź na pytanie, dlaczego setki tysięcy ludzi zamieszkujących te tereny nagle opuściły żyzne pielesze i wyruszyły w daleką wędrówkę. Wiele wieków temu, w północnej części dzisiejszej Gwatemali znajdowało się miasto Tikal. Prowadziły do niego liczne trakty. Jezioro Peten było centrum życia gospodarczego i kulturalnego. Kwitły interesy, ożywiony handel, rodziła się sztuka, muzyka i edukacja. Miasto było potężnym ośrodkiem politycznym Majów. Nagle wszystko zamarło. Ludzie opuścili to miejsce. Potężne budowle poczęła zarastać dżungla. Na wieki zostały zapomniane. Odkryto je na nowo w XIX wieku. Gwatemala, w przeciwieństwie do Meksyku, nie była miejscem eksploracji na skalę Meksyku. Tam liczne miasta z epoki prekolumbijskiej szybko stały się miejscem badań archeologicznych. W malutkiej Gwatemali centra dawnego życia Majów pozostały zapomniane. Dopiero całkiem niedawno większość z nich została odrestaurowana, zabezpieczona i otwarta dla turystów. Tikal swoim rozmachem i finezją architektury zaskoczył wszystkich, nawet wytrawnych znawców kultury Majów. W "Podróżniku" pokażemy wszystko to, co kojarzy się z zamierzchłym początkiem historii Majów. Tło, życie codzienne, geografia, warunki naturalne. Następnie krok po kroku poruszać się będziemy po Tikalu. Ruiny miasta to obecnie Park Narodowy wpisany na listę UNESCO. To rozległy obszar porośnięty gęstą roślinnością. Zwiedzanie całego kompleksu architektonicznego zajmuje cały dzień. W programie porady, jak dostać się do Gwatemali i Tikalu, jak uniknąć niebezpieczeństw związanych z daleką podróżą do tego tropikalnego kraju. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 11:35 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 4. KUCHNIA Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski Scenariusz: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Wykonawcy: Agnieszka Barjasz Cykl reportaży, niewiele mający wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Tym razem Lena zabierze nas w kulinarną podróż po Bałkanach. W Serbii odwiedzimy miasto papryki, gdzie zobaczymy, jak wytwarza się słynny ajvar. Pojedziemy też śladami produkcji rakiji i skosztujemy bałkańskiego wina w Chorwacji. Wybierzemy się także na typowy streetfood w Podgoricy i zobaczymy, jak przygotowuje się słynny bałkański burek. To będzie najbardziej lifestylowy odcinek, ale nie ma opowieści o Bałkanach bez jedzenia. 12:05 POLACY W KOSMOSIE - PROGRAM APOLLO 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski Scenariusz: Robert Szaj, Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski, Robert Szaj Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski "Jestem przekonany, że nasz naród powinien postawić sobie za cel, aby do końca tego dziesięciolecia umieścić człowieka na Księżycu i sprowadzić go bezpiecznie z powrotem na Ziemię" - słowa prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna Kennedy’ego rozpoczęły największe przedsięwzięcie w dziejach ludzkości. Program Apollo od samego początku był wyzwaniem o niespotykanej skali. W pierwszym odcinku śledzimy niezwykły wysiłek, który doprowadził do powstania rakiety Saturn V i technologii niezbędnych, by lot do Księżyca stał się w ogóle możliwy. A pomogli w tym także Polacy. Wojciech Rostafiński wynalazł wysokowydajną pompę paliwową dla rakiety Saturn V. Stanisław Stankiewicz opracował skład mieszanki, którą oddychali astronauci podczas misji Apollo. Eugeniusz Lachocki opracował odporne na warunki kosmiczne zasilacze do urządzeń pokładowych. 12:40 CZY JA DOBRZE ROZUMIEM? Magazyn kulturalny, 27 min, Polska, 2024 Nauki humanistyczne to opowieść o nas samych, o kulturze i sposobach, w jakich tworzymy nasze społeczeństwo i świat. W programie powiemy o wpływie nauki na nasze życie, na interpretacje rzeczywistości, rozwój intelektualny oraz kształtowanie tożsamości kulturowej. Audycja wzbudzi refleksję nad fundamentalnymi wartościami, stawiając pytania o sens życia i ludzką kondycję zwiększy zainteresowanie kierunkami humanistycznymi na uczelniach wyższych, przedstawi osiągnięcia polskich humanistów rozbudzi intelektualne zainteresowania widzów oraz skłoni ich do prowadzenia dyskusji. W każdym odcinku programu uczestniczy maksymalnie trzech gości reprezentujących inną dziedzinę nauk humanistycznych. Stałym punktem będzie także rozmowa z filozofem, który pomaga prowadzącej w analizie prezentowanych perspektyw i wyciąganiu wniosków końcowych. 13:20 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 2 - (ODC. 2) - BYĆ ATRAKCYJNYM Reportaż, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W drugiej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 13:55 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - EUROPA: NIESPOKOJNA PRZYSZŁOŚĆ (VOYAGE OF CONTINENTS - TURBULENT FUTURE - ODC. 5/5) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Christopher Hooke Muzyka: Sylvain Moreau Od momentu powstania Ziemia nigdy nie przestała się zmieniać. Gigantyczne siły wypychały dna oceanów i zmieniały je w łańcuchy górskie. Niezwykłe kolizje tworzyły kontynenty. Te siły tektoniczne nadal są aktywne. Widać je w erupcjach wulkanów, w trzęsieniach ziemi i tsunami. Siły te kształtują nasz krajobraz, zmieniają klimat, wysuszają oceany i niszczą życie. Wędrówka kontynentów przedstawia wydarzenia geologiczne oraz ich następstwa z dalekiej i bliższej przeszłości z różnych miejsc na świecie. Geologiczna historia Europy nadal ma swoje tajemnice. Z pomocą specjalistów dowiadujemy się w tym odcinku, jakie procesy tektoniczne stworzyły świat o dziwnych kształtach i żywych kolorach. Transformacja w czasie i przestrzeni jest integralną częścią niekończącej się wędrówki kontynentów. 14:55 ROK 2077: SPOJRZENIE W PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 2 GLOBALNE WYOBCOWANIE (2077 10 SECONDS TO THE FUTURE / 2077 - 10 PARA O FUTURO. EPISODE 2: GLOBAL ESTRANGEMENT) Cykl dokumentalny, 52 min, Portugalia, 2017 Reżyseria: António Jos De Almeida, Pedro Clrigo Wyobraźmy sobie naszą planetę w przyszłości. Czy będziemy gatunkiem wieloplanetarnym o długości życia człowieka 110 lat? Czy życie ludzkie zostanie zastąpione przez komputery? Dzięki ciągłym odkryciom w nanotechnologii, naszemu ciągłemu pragnieniu wiedzy i postępowi w wiedzy technologicznej, nasz stosunek do robotów - gdy staną się one bardziej zaawansowane, a więc świadome poznawczo środowiska wokół - zapewne się zmieni. Wchodzimy w erę, w której wkrótce trudno będzie odróżnić to, co fizyczne, od tego, co cyfrowe. W najbliższych dziesięcioleciach nastąpią największe i najszybsze przemiany w historii ludzkości - w technologii, nauce i relacjach międzyludzkich. Żyjemy w akceleratorze naukowym o nieodwracalnych konsekwencjach, w którym nasze dzisiejsze wybory zmienią świat jutra. Z pomocą wpływowych osobistości w globalnym społeczeństwie, takich jak fizycy teoretyczni, patolodzy i prognostycy geopolityczni, próbujemy w każdym odcinku filmu odpowiedzieć na pytania bez odpowiedzi o przyszłość ludzkości. Niniejsza seria to podróż, która łączy teraźniejszość z przeszłością, aby pokazać nam, jak możemy wpływać na przyszłość. Odc. 2 Globalne wyobcowanie. Sto lat po tym, jak człowiek postawił nogę na Księżycu prawdopodobnie będziemy w stanie skolonizować Marsa. Zmierzamy w stronę stworzenia cywilizacji planetarnej. Przed nami nowy, wspaniały świat. I szybki wyścig mający na celu odwrócenie procesu zatruwania Ziemi. Wykorzystaliśmy paliwa kopalne, aby dokonać wielkiego skoku rewolucji przemysłowej, a w XX i XXI wieku wypełniliśmy atmosferę dwutlenkiem węgla. Nawet jeśli dzisiaj całkowicie przestaniemy wysyłać do atmosfery dwutlenek węgla, to ilość, która już została wyemitowana, jest taka, że wystarczy, by globalne ocieplenie na kolejne dziesięciolecia. To, jaki będzie klimat na Ziemi zależy od tego, co zrobimy dzisiaj. 15:55 ASTRONARIUM - (2) - "SATELITY BRITE" Magazyn, 23 min, Polska, 2015 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Cykl popularnonaukowy prezentujący dorobek polskich instytucji badawczych, zwłaszcza w dziedzinie astronomii. Ekipa Bogumiła Radajewskiego odwiedza miejsca, w których każdy może się przekonać, co kryje przestrzeń kosmiczna. Sekrety wszechświata jeszcze nigdy nie były tak blisko. Opowiadają o nim nie tylko naukowcy, ale także pasjonaci astronomii. Odcinek pt. "Satelity Brite". Pierwsze polskie satelity naukowe: Lem i Heweliusz. Jak je skonstruowano? Jakie jest ich zadanie i co będą badać? Opowiedzą o tym twórcy satelitów BRITE i naukowcy wykorzystujący je do badań kosmosu. 16:25 POLACY W KOSMOSIE - PROGRAM APOLLO 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski Scenariusz: Robert Szaj, Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski, Robert Szaj Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski "Jestem przekonany, że nasz naród powinien postawić sobie za cel, aby do końca tego dziesięciolecia umieścić człowieka na Księżycu i sprowadzić go bezpiecznie z powrotem na Ziemię" - słowa prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna Kennedy’ego rozpoczęły największe przedsięwzięcie w dziejach ludzkości. Program Apollo od samego początku był wyzwaniem o niespotykanej skali. W pierwszym odcinku śledzimy niezwykły wysiłek, który doprowadził do powstania rakiety Saturn V i technologii niezbędnych, by lot do Księżyca stał się w ogóle możliwy. A pomogli w tym także Polacy. Wojciech Rostafiński wynalazł wysokowydajną pompę paliwową dla rakiety Saturn V. Stanisław Stankiewicz opracował skład mieszanki, którą oddychali astronauci podczas misji Apollo. Eugeniusz Lachocki opracował odporne na warunki kosmiczne zasilacze do urządzeń pokładowych. 16:55 CZY JA DOBRZE ROZUMIEM? Magazyn kulturalny, 27 min, Polska, 2024 Nauki humanistyczne to opowieść o nas samych, o kulturze i sposobach, w jakich tworzymy nasze społeczeństwo i świat. W programie powiemy o wpływie nauki na nasze życie, na interpretacje rzeczywistości, rozwój intelektualny oraz kształtowanie tożsamości kulturowej. Audycja wzbudzi refleksję nad fundamentalnymi wartościami, stawiając pytania o sens życia i ludzką kondycję zwiększy zainteresowanie kierunkami humanistycznymi na uczelniach wyższych, przedstawi osiągnięcia polskich humanistów rozbudzi intelektualne zainteresowania widzów oraz skłoni ich do prowadzenia dyskusji. W każdym odcinku programu uczestniczy maksymalnie trzech gości reprezentujących inną dziedzinę nauk humanistycznych. Stałym punktem będzie także rozmowa z filozofem, który pomaga prowadzącej w analizie prezentowanych perspektyw i wyciąganiu wniosków końcowych. 17:35 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 4. KUCHNIA Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski Scenariusz: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Wykonawcy: Agnieszka Barjasz Cykl reportaży, niewiele mający wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Tym razem Lena zabierze nas w kulinarną podróż po Bałkanach. W Serbii odwiedzimy miasto papryki, gdzie zobaczymy, jak wytwarza się słynny ajvar. Pojedziemy też śladami produkcji rakiji i skosztujemy bałkańskiego wina w Chorwacji. Wybierzemy się także na typowy streetfood w Podgoricy i zobaczymy, jak przygotowuje się słynny bałkański burek. To będzie najbardziej lifestylowy odcinek, ale nie ma opowieści o Bałkanach bez jedzenia. 18:05 PRZYRODA I PORY ROKU - ODC. 2 (SEASONS IN THE WILD) Serial dokumentalny, 49 min, Austria, 2019 19:05 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 2 - (ODC. 2) - BYĆ ATRAKCYJNYM Reportaż, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W drugiej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 19:35 JAK TO DZIAŁA - ODC. 6 ELEKTRYCZNOŚĆ Magazyn, 22 min, Polska, 2011 Ten odcinek opowiada o tym, od czego w XXI wieku jesteśmy uzależnieni w niemal równym stopniu, co od powietrza i wody. I nie chodzi bynajmniej o internet, lecz o prąd! W świecie naszych starożytnych przodków powstawanie piorunów, niezwykłe właściwości ryb rażących prądem tłumaczono na wiele sposobów, jednak dokładne ich zrozumienie zajęło naukowcom wiele stuleci. Dowiecie się, co ma wspólnego noga martwej żaby z wynalezioną przez Alessandro Voltę baterią. Wyjaśnimy też, dlaczego prąd w gniazdku jest inny od tego w baterii i co bursztyn ma wspólnego z elektronami. Czy wiecie, że w wiadrze można przynieść prąd? Pokażemy, jak wygląda i skąd się go bierze. 20:00 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - ODC. 6 AMERYKA PÓŁNOCNA (VOYAGE OF THE CONTINENTS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Ta dziesięcioodcinkowa seria zabiera widzów w podróż w te miejsca na naszej planecie, gdzie w dalekiej przeszłości zachodziły kluczowe dla dzisiejszego kształtu kontynentów na Ziemi procesy geologiczne. Dzięki pracy licznych naukowców poznajemy najważniejsze momenty w geologicznej skali czasu - pojawienie się życia, roślin, życia na lądzie, dinozaurów i człowieka. 21:05 ZAGADKI WSZECHŚWIATA - SUPERWULKANY (SECRETS OF THE UNIVERSE) Serial, 24 min, USA, 2012 Ogromne czarne dziury, paleniska nuklearne w jądrach gigantycznych gwiazd i wulkaniczne szybkowary wewnątrz planet w przestworzach czasu i przestrzeni. Wszechświat jest nieustająco przekształcany przez kipiące kotły energii. Ta seria dokumentalna podąża śladami energii do centrów mocy Wszechświata. Każdy odcinek wizualizuje te sfery za pomocą najnowocześniejszych animacji opartych zarówno na danych naukowych, jak i najnowszych komputerowych symulacjach. Zanurz się w sercu super masywnej czarnej dziury, leć w toksyczne krajobrazy obcych planet i jedź po wzburzonej powierzchni gwiazdy, która wkrótce ma wybuchnąć! Znajdź się w sercu potwornego huraganu, zobacz gigantyczne erupcje wulkanów na lodowatym księżycu Neptuna, Trytonie, eksploruj wulkaniczne satelity Jowisza. Seria Zagadki Wszechświata to pełne przygód spojrzenie na kosmos, to filmy, które poinformują, zadziwią i zainspirują każdy żądny wiedzy umysł bez względu na wiek. 21:35 ZAGADKI WSZECHŚWIATA - NARODZINY KSIĘŻYCA (SECRETS OF THE UNIVERSE) Serial, 24 min, USA, 2012 Ogromne czarne dziury, paleniska nuklearne w jądrach gigantycznych gwiazd i wulkaniczne szybkowary wewnątrz planet w przestworzach czasu i przestrzeni. Wszechświat jest nieustająco przekształcany przez kipiące kotły energii. Ta seria dokumentalna podąża śladami energii do centrów mocy Wszechświata. Każdy odcinek wizualizuje te sfery za pomocą najnowocześniejszych animacji opartych zarówno na danych naukowych, jak i najnowszych komputerowych symulacjach. Zanurz się w sercu super masywnej czarnej dziury, leć w toksyczne krajobrazy obcych planet i jedź po wzburzonej powierzchni gwiazdy, która wkrótce ma wybuchnąć! Znajdź się w sercu potwornego huraganu, zobacz gigantyczne erupcje wulkanów na lodowatym księżycu Neptuna, Trytonie, eksploruj wulkaniczne satelity Jowisza. Seria Zagadki Wszechświata to pełne przygód spojrzenie na kosmos, to filmy, które poinformują, zadziwią i zainspirują każdy żądny wiedzy umysł bez względu na wiek. 22:05 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 4. KUCHNIA Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski Scenariusz: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Wykonawcy: Agnieszka Barjasz Cykl reportaży, niewiele mający wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Tym razem Lena zabierze nas w kulinarną podróż po Bałkanach. W Serbii odwiedzimy miasto papryki, gdzie zobaczymy, jak wytwarza się słynny ajvar. Pojedziemy też śladami produkcji rakiji i skosztujemy bałkańskiego wina w Chorwacji. Wybierzemy się także na typowy streetfood w Podgoricy i zobaczymy, jak przygotowuje się słynny bałkański burek. To będzie najbardziej lifestylowy odcinek, ale nie ma opowieści o Bałkanach bez jedzenia. 22:40 POLACY W KOSMOSIE - PROGRAM APOLLO 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski Scenariusz: Robert Szaj, Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski, Robert Szaj Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski "Jestem przekonany, że nasz naród powinien postawić sobie za cel, aby do końca tego dziesięciolecia umieścić człowieka na Księżycu i sprowadzić go bezpiecznie z powrotem na Ziemię" - słowa prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna Kennedy’ego rozpoczęły największe przedsięwzięcie w dziejach ludzkości. Program Apollo od samego początku był wyzwaniem o niespotykanej skali. W pierwszym odcinku śledzimy niezwykły wysiłek, który doprowadził do powstania rakiety Saturn V i technologii niezbędnych, by lot do Księżyca stał się w ogóle możliwy. A pomogli w tym także Polacy. Wojciech Rostafiński wynalazł wysokowydajną pompę paliwową dla rakiety Saturn V. Stanisław Stankiewicz opracował skład mieszanki, którą oddychali astronauci podczas misji Apollo. Eugeniusz Lachocki opracował odporne na warunki kosmiczne zasilacze do urządzeń pokładowych. 23:15 CZY JA DOBRZE ROZUMIEM? Magazyn kulturalny, 27 min, Polska, 2024 Nauki humanistyczne to opowieść o nas samych, o kulturze i sposobach, w jakich tworzymy nasze społeczeństwo i świat. W programie powiemy o wpływie nauki na nasze życie, na interpretacje rzeczywistości, rozwój intelektualny oraz kształtowanie tożsamości kulturowej. Audycja wzbudzi refleksję nad fundamentalnymi wartościami, stawiając pytania o sens życia i ludzką kondycję zwiększy zainteresowanie kierunkami humanistycznymi na uczelniach wyższych, przedstawi osiągnięcia polskich humanistów rozbudzi intelektualne zainteresowania widzów oraz skłoni ich do prowadzenia dyskusji. W każdym odcinku programu uczestniczy maksymalnie trzech gości reprezentujących inną dziedzinę nauk humanistycznych. Stałym punktem będzie także rozmowa z filozofem, który pomaga prowadzącej w analizie prezentowanych perspektyw i wyciąganiu wniosków końcowych. 23:55 PODRÓŻNIK - TIKAL Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Gęsta dżungla w Gwatemali kryje wiele tajemnic. Jedną z nich jest odpowiedź na pytanie, dlaczego setki tysięcy ludzi zamieszkujących te tereny nagle opuściły żyzne pielesze i wyruszyły w daleką wędrówkę. Wiele wieków temu, w północnej części dzisiejszej Gwatemali znajdowało się miasto Tikal. Prowadziły do niego liczne trakty. Jezioro Peten było centrum życia gospodarczego i kulturalnego. Kwitły interesy, ożywiony handel, rodziła się sztuka, muzyka i edukacja. Miasto było potężnym ośrodkiem politycznym Majów. Nagle wszystko zamarło. Ludzie opuścili to miejsce. Potężne budowle poczęła zarastać dżungla. Na wieki zostały zapomniane. Odkryto je na nowo w XIX wieku. Gwatemala, w przeciwieństwie do Meksyku, nie była miejscem eksploracji na skalę Meksyku. Tam liczne miasta z epoki prekolumbijskiej szybko stały się miejscem badań archeologicznych. W malutkiej Gwatemali centra dawnego życia Majów pozostały zapomniane. Dopiero całkiem niedawno większość z nich została odrestaurowana, zabezpieczona i otwarta dla turystów. Tikal swoim rozmachem i finezją architektury zaskoczył wszystkich, nawet wytrawnych znawców kultury Majów. W "Podróżniku" pokażemy wszystko to, co kojarzy się z zamierzchłym początkiem historii Majów. Tło, życie codzienne, geografia, warunki naturalne. Następnie krok po kroku poruszać się będziemy po Tikalu. Ruiny miasta to obecnie Park Narodowy wpisany na listę UNESCO. To rozległy obszar porośnięty gęstą roślinnością. Zwiedzanie całego kompleksu architektonicznego zajmuje cały dzień. W programie porady, jak dostać się do Gwatemali i Tikalu, jak uniknąć niebezpieczeństw związanych z daleką podróżą do tego tropikalnego kraju. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 00:25 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 2 - (ODC. 2) - BYĆ ATRAKCYJNYM Reportaż, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W drugiej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 01:00 ASTRONARIUM - (2) - "SATELITY BRITE" Magazyn, 23 min, Polska, 2015 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Cykl popularnonaukowy prezentujący dorobek polskich instytucji badawczych, zwłaszcza w dziedzinie astronomii. Ekipa Bogumiła Radajewskiego odwiedza miejsca, w których każdy może się przekonać, co kryje przestrzeń kosmiczna. Sekrety wszechświata jeszcze nigdy nie były tak blisko. Opowiadają o nim nie tylko naukowcy, ale także pasjonaci astronomii. Odcinek pt. "Satelity Brite". Pierwsze polskie satelity naukowe: Lem i Heweliusz. Jak je skonstruowano? Jakie jest ich zadanie i co będą badać? Opowiedzą o tym twórcy satelitów BRITE i naukowcy wykorzystujący je do badań kosmosu. 01:35 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - ODC. 6 AMERYKA PÓŁNOCNA (VOYAGE OF THE CONTINENTS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Ta dziesięcioodcinkowa seria zabiera widzów w podróż w te miejsca na naszej planecie, gdzie w dalekiej przeszłości zachodziły kluczowe dla dzisiejszego kształtu kontynentów na Ziemi procesy geologiczne. Dzięki pracy licznych naukowców poznajemy najważniejsze momenty w geologicznej skali czasu - pojawienie się życia, roślin, życia na lądzie, dinozaurów i człowieka.