TVP Dokument Piątek, 26.01.2024 05:30 PRZYRODNIK NA TROPIE - /26/ - PLUSZCZ Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Są odporne na mróz. Gdy woda zamarza, ptaki te polują pod lodem. Jeden z gatunków pod wodą może przebywać nawet 30 sekund, a potrafią nurkować aż do półtora metra. Mowa o pluszczu, czyli nielicznie u nas występującym ptaku lęgowym o brązowym ubarwieniu, jaśniejszym na głowie. Co jedzą, jak dbają o swoją urodę i gdzie ich szukać opowiada Łukasz Bożycki. 06:05 WETERYNARZE Z SERCEM - /145/ Reality show, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Zapraszamy na Podlasie, do Kociego Rancza, które zamieszkują bezdomne koty, a chętnie odwiedzają je również inne zwierzęta. Powstało z miłości pewnego małżeństwa do bezdomnych kotów. Znajdziecie tam pieszczochy czekające na swoje własne kanapy, potrzebujące czasu, by zaufać człowiekowi. Czeka Was też wizyta w łódzkim ogrodzie zoologicznym, gdzie mieszka para pand małych, której cztery miesiące temu urodził się potomek. Bardzo to dobra informacja, gdyż w naturze populacja tego gatunku drastycznie maleje. Mamy też kilka porad z zakresu żywienia, a udzieli ich dietetyczka i behawiorystka specjalizująca się w żywieniu kotów i psów. M.in. dowiecie się, jak samodzielnie przygotować posiłki dla swojego pupila. 06:35 DZIKA WIELKA BRYTANIA - ODCINEK 5 WODNE ŚWIATY (WILD GREAT BRITAIN EP 5 WATER WORLDS) Cykl dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Laura Humphreys Cykl dokumentalny o przyrodzie Wielkiej Brytanii. Dzika przyroda tej wyspy często pozostaje niezauważona. Ta seria pokaże ukryte życie zarówno znanych, jak i mniej znanych, a fascynujących zwierząt, które mają swój dom na wyspie. Każde z różnorodnych siedlisk daje możliwości i wyzwania dla dużych i małych stworzeń. Spotykamy zwierzęta w kluczowych momentach ich życia, kamery przy słabym oświetleniu eksponują rzadko spotykane nocne zachowania, a obiektywy makro skupiają się na mało znanych "Brytyjczykach". Od wybrzeży Kornwalii po Szetlandy, od plaż Norfolk po klify Anglesey, ta seria upamiętnia oszałamiającą przyrodę żyjącą u naszych drzwi. Brytyjskie wodne światy - piękne, szkockie jeziora, złociste trzciniska, mokradła i sadzawki w ogrodach przydomowych - są jednymi z najbogatszych miejsc przyrody. To habitaty największych ptaków w kraju, zmyślnych pająków, najlepszych pływaków i najpiękniejszych formacji latających. Prawdziwie dzikie zakątki, niedostępne miejsca i ukryte raje, gdzie czają się tajemnicze stworzenia. Znajdziemy w nich wiele sekretów czekających na odkrycie. W zakątku Devon istnieje ogromna sieć stawów - raj pulsujący życiem. 4 lata temu te stawy jeszcze nie istniały, lecz tajemniczego wodnego świata nie stworzył człowiek. 07:30 OPOWIEŚĆ O KOTACH - ODC. 3 SUPERKOTY (THE STORY OF CATS EP3 SUPER CATS) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Anwar Mamon Trzyodcinkowa mini - seria dokumentalna o kotach. Uważa się, że koty domowe, trzy razy przewyższają liczbę psów, są najpopularniejszymi zwierzętami domowymi na świecie. W przeciwieństwie do psów, nasi koci przyjaciele nie są w pełni udomowieni, mieszkają z nami przez stosunkowo krótki czas i nadal mają wiele reakcji, odruchów i cech swoich dzikich kuzynów. Od tygrysa po pręgowanego kota, ta oszałamiająca trzyczęściowa seria opowiada historię kotów. Obecnie istnieje 37 różnych gatunków kotów, które występują w niesamowitej różnorodności kolorów, kształtów i rozmiarów. Prześledzimy epicką, podróż kotów od dżungli Azji Południowo - Wschodniej po afrykańską sawannę i ostatecznie do naszych domów. Nakręcony we wspaniałym stylu, przy użyciu najnowszej technologii, poznamy, jak powstały koty i co czyni je tak wyjątkową i odnoszącą sukcesy rodziną drapieżników. Odc. 3 - "Superkoty". Koty. Niczego nie lubią bardziej, niż grzania się przy ogniu płonącym w kominku. Koty odczuwają ciepło inaczej niż my. Mają mniej receptorów i nie reagują na wysokie temperatury tak jak ludzie. My czujemy dyskomfort cieplny przy około czterdziestu czterech stopniach Celsjusza. Dla kotów ta granica wynosi 50 stopni. Z przyjemnością grzeją się więc przy ogniu nawet wtedy, gdy dla nas jest już o wiele za gorąco. Koty pragną ciepła. I nie znoszą zimna. Czy aby na pewno? W amerykańskich Górach Skalistych temperatury spadają zimą do minus czterdziestu stopni. Jest tam dużo zimniej niż przy rozgrzanym kominku, ale pewien dziki kot mieszka tam przez cały rok. Ryś kanadyjski. 08:35 ŻYWNOŚĆ PRZYSZŁOŚCI - CZĘŚĆ 3 MODYFIKACJE (FOOD 3.0) Cykl dokumentalny, 43 min, Francja, 2016 Reżyseria: Jean - Baptiste Erreca, Guilhem Rondot Trzyczęściowy film dokumentalny. W 2050 roku naszą planetę będzie zamieszkiwać prawie 10 miliardów mieszkańców. Kluczowa będzie kwestia wyżywienia, która już dziś jest bardzo istotna i problematyczna. Jakie będzie jedzenie jutra? Jak wyprodukujemy tak ogromną ilość żywności? Zgodnie z obecnymi praktykami nasz inwentarz i plony musiałyby wzrosnąć o 70%, aby wyżywić wszystkich Ziemian. Taka presja doprowadziłaby do wzrostu zanieczyszczenia, znacznego zmniejszenia zasobów wodnych i wielu innych trudności, których z pewnością nie można nawet dzisiaj zdefiniować i udzielić odpowiedzi. Dziś na całym świecie naukowcy, firmy, wizjonerzy i laboratoria pracują nad różnymi rozwiązaniami i opcjami, z różnymi celami i punktami widzenia, aby odpowiedzieć na fundamentalne pytania dotyczące przyszłości ludzkości. Poza liczbami problem wyżywienia ma też wymiar kulturowy i filozoficzny. W trzech częściach tej dokumentalnej serii skupimy się na żywności przyszłości. W części trzeciej na eksperymentach mających na celu produkcję żywności w oparciu o modyfikacje genetyczne i najnowsze technologie. Odwiedzimy laboratoria i pracownie naukowe. Poznamy sposoby modyfikowania jakości roślin i zwierząt, które są używane do produkcji żywności. 09:25 PODRÓŻ BEZ KOŃCA (STILL STANDING) Film dokumentalny, 56 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Mirko Pincelli Dokument o życiu i kulturze Sindhi, jednej z najstarszych i najmniej znanych cywilizacji na świecie. To podróż, mająca odkryć korzenie ludności, która żyła spokojnie w Sindh, prowincji współczesnego Pakistanu, około 5000 lat temu do 1947 roku. Początek historii ludu Sindhu miał miejsce na brzegach potężnej rzeki Indus. Należy zacząć od cywilizacji w dolinie Indusu, która osiągnęła swój szczyt w latach 2600 - 1900 p.n.e. Wtedy powstały pierwsze miasta na subkontynencie indyjskim, Mohendżo - Daro i Harappa. Film obserwuje różnorodne historie tych ludzi z, aby zrozumieć ich przeszłość, teraźniejszość i potencjalną przyszłość. Kiedy subkontynent indyjski został podzielony na dwa samorządne kraje, Indie i Pakistan, ten naród stanął w obliczu straszliwych konsekwencji. Indyjscy muzułmanie zostali zmuszeni do opuszczenia Indii, wysłano ich do Pakistanu, podczas gdy ponad milion zostało zmuszonych do migracji do nowo powstałych Indii. Wielu z nich również migrowało po całym świecie. Ich podróże obejmowały od Wielkiej Brytanii do Hiszpanii, od Zjednoczonych Emiratów Arabskich do Hongkongu i przez Afganistan do Ameryki, kontynuując swoje tysiącletnie tradycje handlowe, jednocześnie integrując się w nowo przyjętych krajach. Nigdy nie wiesz, co przyniesie podróż, dopóki nie dobiegnie końca. Może ta podróż nie ma końca? 10:30 GINĄCE ZAWODY - ZABAWKARZE LUDOWI Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1973 Scenariusz: Krystyna Morgała Zdjęcia: Leszek Stafiński Wykonawcy: Krystyna Morgała Film poświęcony zabawkarzom ludowym, którzy wykonują drewniane zabawki, takie jak malowane bryczki z konikami czy kłapiące skrzydłami ptaszki. Spotkania z twórcami ludowymi w ich warsztatach podczas pracy w Lachowicach, Koszarawej, Stryszawie, Łącznej i Żołyni. Są to tereny południowej Małopolski, gdzie na obszarach górskich, wiejskich istniała tradycyjna produkcja wyrobów drewnianych. Produkcja jarmarcznych zabawek drewnianych rozwinęła się w okolicach, gdzie liczba ziemi i znaczne rozdrobnienie gruntów zmusiło ludność do szukania dodatkowego zarobku, poza rolnictwem. W audycji rozmowa z Heleną Pierzchałową, prezes krakowskiego oddziału Cepelii o Funduszu Rozwoju Twórczości Ludowej, który daje możliwość Cepelii sprawowania mecenatu nad twórcami ludowymi poprzez fundowanie stypendiów, organizowanie konkursów, szkoleń, warsztatów, jarmarków i pokazów. Wypowiedź etnograf Teresy Komornickiej o wartościach artystycznych i tradycyjnych zabawek drewnianych, o wkładzie twórczym pracy każdego z rzemieślników. 11:10 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 3 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W kolejnym odcinku cyklu "Polskie Dziedzictwo" prowadzący Stefan Tompson zabierze widzów w niezwykle ciekawą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po włościach rodu Borchów, czyli potomkach starej, niemieckiej szlachty, którzy w Rzeczpospolitej odnaleźli swoją nową ojczyznę. Odwiedzimy miejscowość Preli, gdzie zachowały się ruiny pierwszego zamku Borchów na tych terenach, a także świeżo odrestaurowany późniejszy ich zamek oraz pozostałości zabudowań gospodarczych, które dobrze świadczą o wysokich umiejętnościach rodu Borchów w tej materii. Pokażemy także łotewską Częstochowę, czyli Agłonę, największy ośrodek kultu maryjnego na Łotwie. Opowiemy historię pałacu w Warklanach oraz zamku w Lucynie, a także przypomnimy twórczość Ferdynanda Ossendowskiego, który właśnie w Lucynie przyszedł na świat. 11:45 LEGENDA ORIENT EXPRESSU (ORIENT EXPRESS - A TRAIN WRITES HISTORY) Film dokumentalny, 58 min, Niemcy, 2020 Wprowadzenie Orient Expressu - zwanego również "pociągiem pociągów" - na tory wymagało nie lada wytrwałości. Kilkukrotnie ambitny projekt Georges' a Nagelmackersa był bliski porażki, ponieważ belgijski przedsiębiorca stanął w obliczu bankructwa swojej firmy produkującej wagony sypialne, Compagnie International des Wagons - Lits (CIWL). Mimo to nie ustawał w dążeniu do celu - połączenia stolic Europy siecią nocnych pociągów. 12:50 ZŁĄCZYĆ SIĘ Z NARODEM Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jerzy Szkamruk Niezwykle wzruszająca opowieść o potomkach Polaków, którzy w latach trzydziestych XX wieku zostali zesłani do Kazachstanu. Bohaterowie filmu to drugie i trzecie pokolenie Polaków wywiezionych przez sowietów na stepy w 1936 roku. Pochodzą z małej, lecz uroczej wioski w Kazachstanie o polsko brzmiącej nazwie Zielony Gaj, a widz spotyka ich oczekujących na repatriację, gdyż, jak wskazuje to tytuł filmu, chcą złączyć się z narodem. Film składa się z trzech części a każda przedstawiona historia jest pełna wzruszeń i emanuje tęsknotą za Ojczyzną. Niejeden raz ściska widza za gardło. 13:50 DZIKA WIELKA BRYTANIA - ODCINEK 6 WYSPY (WILD GREAT BRITAIN EP 5 ISLANDS) Cykl dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Laura Humphreys Seria dokumentalna o przyrodzie Wielkiej Brytanii. Dzika przyroda tej wyspy może być tajemnicza, więc często pozostaje niezauważona. Ta seria pokaże ukryte życie zarówno znanych, jak i bardziej niezwykłych zwierząt, które mają swój dom na wyspie. Każde z różnorodnych siedlisk daje możliwości i wyzwania dla dużych i małych stworzeń. Spotykamy zwierzęta w kluczowych momentach ich życia, kamery przy słabym oświetleniu eksponują rzadko spotykane nocne zachowania, a obiektywy makro skupiają się na mało znanych "Brytyjczykach". Od wybrzeży Kornwalii po Szetlandy, od plaż Norfolk po klify Anglesey, ta seria upamiętnia oszałamiającą przyrodę żyjącą u naszych drzwi. Ze wszystkich wysp brytyjskich tylko sto kilka jest zamieszkałych przez ludzi. Tysiące innych to odizolowane, rzadko odwiedzane, magiczne zakątki. Wyprawa do tych miejsc ukazuje niezwykłą, dziką przyrodę. Zwierzęta wiodą tajemne życie, korzystając z izolacji i radząc sobie z wyzwaniami. Szkocka North Ronaldsay - najbardziej wysunięta na północ z archipelagu Orkady - to dom 50 osób. Życie na wyspach nie zawsze jest idyllą. Bywa też brutalne, a plaże stają się polami bitwy i groźnych konfliktów największych brytyjskich ssaków lądowych. Daleko od głównego lądu życie na wyspach często bywa unikalne. 14:45 RUMUNIA NIEOKIEŁZNANA (UNTAMED ROMANIA) Film dokumentalny, 58 min, Niderlandy (Holandia)/Rumunia, 2019 Reżyseria: Tom Barton - Humphreys Scenariusz: Mark Strong Film dokumentalny o Rumunii. Poza zgiełkiem miast istnieje świat, którego nikt nie zna. Góry, prastare lasy i rozległe tereny podmokłe zapewniają siedliska wielu najbardziej charakterystycznym stworzeniom kontynentu. Ten film dokumentalny to celebracja naturalnego piękna i różnorodności Rumunii w całej okazałości, wdzięku i dzikości. Potężne góry sięgają chmur. Łańcuch górski o długości tysiąca sześciuset kilometrów, ciągnący się przez siedem krajów. Te góry to szkielet Rumunii. Rządzi nimi okrutna pani zima. W Karpatach pełno jest małych strumieni spływających po zboczach gór. W miejscu, gdzie Dunaj wpływa do Morza Czarnego, jest najpiękniejsza dzika przyroda Rumunii. Delta Dunaju to jeden z najbardziej zróżnicowanych ekosystemów w Europie. Nad filmem pracowało dwudziestu dwóch operatorów kamery w osiemnastu różnych lokalizacjach. Zapisano blisko czterysta godzin materiału. Ten wspaniały kraj może znaleźć się w czołówce turystyki przyrodniczej, a także zostać liderem w dziedzinie ochrony przyrody. 15:55 PLANETA WALK O PRZETRWANIE (SURVIVORS OF THE INVISIBLE / TUEURS DE L'INVISIBLE) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2016 Reżyseria: Guilain Depardieu Film dokumentalny o owadach, których na Ziemi żyje milion gatunków. Zanurzanie się w ich świecie jest jak podróż do odległej i nieznanej galaktyki. Z jedną różnicą: te żywe stworzenia nie żyją w odległości lat świetlnych od nas, ale tuż pod naszymi stopami! Czy istnieje bardziej sielski widok niż łąka skąpana w słońcu? Zobaczmy z bliska ten wyjątkowy ogród w austriackich Alpach. Dzięki unikalnym ujęciom technologicznym opracowanym przez austriackiego entomologa film sprawi, że widz odkryje świat owadów, jakiego nigdy wcześniej nie widział. Raj bioróżnorodności. W głębi tej krainy kryje się niemal niewidoczny świat owadów. Każdy gatunek żyje w harmonii ze środowiskiem i umie korzystać z zasobów natury. Niebezpieczeństwo czai się wszędzie. Dla każdego ten dzień może być ostatnim. Zjedz albo zostań zjedzony. Wszystkie stworzenia walczą o przetrwanie. Mieszkańcy tego świata to mistrzowie przystosowania, wynik milinów lat doboru naturalnego. Niektóre gatunki wypracowały strategie przetrwania i mechanizmy obronne. Inne wyspecjalizowały się w okrutnym zabijaniu. Nauka przetrwania zaczyna się od pierwszego oddechu. 16:55 JEROZOLIMA (JERUSALEM) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Daniel Ferguson Film dokumentalny o Jerozolimie, tradycjach, sekretach, zabytkach, historii i ludziach, którzy tu żyją. Pokazuje różnorodność tego niezwykłego miasta i pozwala zrozumieć różnorodność obecnych tutaj kultur. Twórcom filmu udało się uzyskać dostęp do świętych miejsc i kilku mało znanych części miasta. Ujęcia lotnicze obszarów - stref zakazu lotów. Posłuchamy wypowiedzi ekspertów akademickich, teologowów i archeologa dr Jodi Magness z University of North Carolina w Chapel Hill. Poznamy też życie młodych mieszkańców z różnych społeczności, dowiemy się jakie mają plany i jak ważne jest dla nich miasto. Z czasem miasto stało się bramą dla trzech głównych religii, prowadzących do Boga i skrawkiem lądu, o który zaciekle walczono. Wierzono, że miasto stanowi centrum świata. Dzisiaj otoczone murami stare miasto w sercu Jerozolimy stanowi mozaikę kultur i wierzeń, gdzie Żydzi, chrześcijanie i muzułmanie żyją obok siebie, a jednak oddzielnie - każdy w swojej własnej Jerozolimie. Tutaj każdy ma nawet swoją ulubioną bramę. Najlepszy czas na odwiedziny Jerozolimy to Wielkanoc. Zaczyna się od niedzielnej procesji palmowej. Schodzi się z Góry Oliwnej święcąc dzień, w którym Jezus przybył do miasta. Stare Miasto Jerozolimy, zajmujące niespełna dwa i pół kilometra kwadratowego, mieści najświętsze miejsca na świecie dla Żydów, chrześcijan i muzułmanów. Żydzi, chrześcijanie i muzułmanie często popadali w konflikty, dzielą jednak wartości, tradycje i miłość do kraju, który pielęgnuje ich wiarę. Nigdzie nie jest to tak widoczne, jak w Jerozolimie. To miasto na wzgórzu łączy nadzieje świata. 17:55 IDEALNE MIASTO AUSCHWITZ Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2016 Reżyseria: Grażyna Czermińska, Bogdan Czermiński Scenariusz: Grażyna Czermińska Zdjęcia: Radosław Czermiński, Grażyna Czermińska Film o zupełnie nieznanej historii Oświęcimia, który według starych, niemieckich map z okresu II wojny światowej, odnalezionych po kilkudziesięciu latach, miał być wzorcowym idealnym nazistowskim miastem, bastionem niemczyzny na Wschodzie. Dzięki tym mapom i dołączonym do nich zapiskom i rysunkom możemy wyobrazić sobie, jak miał wyglądać i funkcjonować Oświęcim, po wygranej przez nazistów wojnie. Zachowały się także fragmenty makiety przyszłego Oświęcimia. Co ciekawe, budowa "wzorcowego miasta Auschwitz" była jednym z priorytetowych zadań III Rzeszy. Jak ogromnych rozmiarów miało być to przedsięwzięcie, pokazują plany budynków samych tylko instytucji publicznych. Planowano wybudowanie 1600 tzw. mieszkań ludowych, czyli domków jednorodzinnych, z mediami, garażami i ogródkami. Miasto miało wręcz tonąć w zieleni. Przewidziano budowę 12 szkół, 6 przedszkoli, 20 placów zabaw, kilka stadionów z basenami pływackimi i boiskami sportowymi. Punktem centralnym miasta miał być stary Auschwitz z siedzibami władz, bankami, sklepami i rynkiem. W nowych centrach miejskich miały powstać monumentalne budowle partyjne, specjalne ulice do defilad czy place apelowe do partyjnych zgromadzeń. Docelowo w Oświęcimiu miało zamieszkać 80 tys. Niemców. Wiosną 1941 roku wraz z utworzeniem w Oświęcimiu zakładów koncernu I. G. Farben, miasto uzyskało specjalny status w polityce zasiedlania i stało się wzorem wschodniego osadnictwa. Budownictwo mieszkaniowe i poprawa infrastruktury uważane były przez dyrekcję I. G. Farben za najważniejsze warunki wypełnienia narodowo - socjalistycznego zadania, ale tak naprawdę chodziło o sprowadzenie do Oświęcimia odpowiedniej liczby siły fachowej ze Starej Rzeszy i stworzenie takich warunków, aby po wygranej wojnie pracownicy ci nie chcieli wracać. Rezerwuarem taniej siły roboczej miał być istniejący tu obóz koncentracyjny. 18:45 ŚPIEWAŁA EWA DEMARCZYK Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2020 Reżyseria: Maria Guzy Scenariusz: Maria Guzy Filmowa opowieść o Ewie Demarczyk przez jej piosenki - one poprowadzą nas przez jej biografię. Jak powiedział Zygmunt Konieczny, dziś młodzi ludzie nie wiedzą, kim była Ewa, nazwisko Demarczyk nic im nie mówi. Chyba najlepszym sposobem, żeby ją poznali, będzie poznanie jej poprzez jej piosenki i ich wykonania. Na film złożą się wyciągnięte z archiwów TVP wykonania piosenek na festiwalu w Opolu, w Sopocie, nagrania z dwóch koncertów telewizyjnych, sporadyczne, pojedyncze piosenki. Pokażemy Ewę Demarczyk do roku 1980, kiedy była wielka, kiedy śpiewała dla nas, kiedy nie kładł się na nią żaden cień. Konstrukcja filmu opiera się na wspomnieniach ludzi, którzy z nią pracowali, którzy jej towarzyszyli w drodze artystycznej, ale też ją tworzyli. 20:00 APPLE - ZDRADA ZA BILION DOLARÓW (APPLE: THE TRILLON DOLLAR BETRAYAL) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Billy Arthur Film dokumentalny. Apple jest najcenniejszą firmą na świecie i odgrywa dużą rolę w naszym życiu. Od wielu lat w społeczności użytkowników iPhonów funkcjonuje mit, że wprowadzenie nowego modelu sprawia, że stare aparaty działają wolniej. Podobno to umyślne działanie, skłaniające do kupna nowego modelu. Apple został skazany na karę 27 milionów dolarów za celowe spowalnianie starszych iPhonów. Prawo do naprawy urządzeń jest bliskie uchwalenia w wielu krajach. Drogę na szczyt znaczyły wielkie sukcesy i kilka fatalnych wpadek. Apple założyli w 1976 - tym roku Steve Jobs i Steve Wozniak jako firmę dostarczającą elementy komputerów hobbystom. Marzenie ściętej głowy urosło w technicznego giganta. W 84 - tym roku zadebiutował Macintosh. Apple odniosło ogromny sukces i gdy ich firma weszła na giełdę, Jobs i Wozniak natychmiast zostali milionerami. W następnych latach Apple wykrwawiało się i nie było w stanie konkurować z Microsoftem. Lata 90 - te to okres rozwoju Windows PC. W 2001 - szym roku wypuszczono iPoda. Do dzisiaj sprzedano ponad miliard iPhonów. Od smartfonów po inteligentne zegarki, od wkładek dousznych po komputery, popularna technologia zrewolucjonizowała współczesność i przekształciła nasze relacje ze sobą i z naszym środowiskiem. W obliczu niepewnej przyszłości, władza należy do klientów, by wymagali więcej od tych, którym powierzamy swoje życie. 21:15 NIEMCY - ROSJA. FATALNE ZAUROCZENIE Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Geremek W filmie opowiadamy historię uwiedzenia niemieckich elit, ale i zwykłych Niemców przez Rosję, a właściwie przez jej machinę propagandową. Opowiadamy o tym, jak instrumentalnie wykorzystywano historię, kulturę i współczesność Rosji, aby wytworzyć z Niemcami sojuszniczą więź, która była potrzebna Putinowi do realizacji imperialnych celów. To opowieść o tym, jak Rosjanie dobrze rozpoznali lęki, kompleksy i ambicje Niemców, aby energetycznie skolonizować najbardziej rozwinięte państwo Europy. To dokument, w którym głównymi rozmówcami są sami Niemcy, którzy poddadzą analizie zachowanie własnych elit. Opowiedzą, jak to się stało, że kolejne rządy działały de facto wbrew własnym interesom gospodarczym i obronnym. 22:20 OJCOSTWO OCZAMI NAUKI (THE SCIENCE OF FATHERHOOD) Film dokumentalny, 52 min, Francja/Niemcy, 2022 Reżyseria: Larissa Klinker Film dokumentalny o ojcostwie i różnych aspektach tego stanu. Co dzieje się z mężczyznami, gdy zostają ojcami? Jak mężczyźni zmieniają się psychicznie i fizycznie w czasie, gdy matka ich dziecka jest ciąży, w czasie porodu i w pierwszych latach ojcostwa? W tym filmie zapytamy o to znawców mózgu, genetyków, socjologów i psychologów. Ojcowie są wyjątkowi: należą do nielicznych 5% wszystkich samców ssaków, które opiekują się swoim potomstwem. Natura specjalnie je do tego wyposażyła, ponieważ przechodzą kluczowe zmiany, gdy rodzą się ich dzieci. Badania naukowe koncentrowały się dotychczas głównie na matkach. Od pewnego czasu naukowcy zaczęli także badać wpływ ojcostwa zarówno na samych ojców, jak i na ich dzieci. Podobnie jak matki, ojcowie także ulegają fizjologicznym i hormonalnym zmianom. Na przykład poziom oksytocyny u przyszłego ojca znacznie wzrasta, ponieważ w ten sposób natura pomaga mu rozwinąć pozytywne uczucia do dziecka. Ponadto po urodzeniu jego poziom testosteronu drastycznie spada, co zwiększa jego wrażliwość. 23:25 JAK WYCHOWAĆ NASTOLETNIEGO MORDERCĘ (RAISING A SCHOOL SHOTER) Film dokumentalny, 56 min, Dania/Belgia, 2022 Reżyseria: Lasse Barkfors, Frida Barkfors Troje rodziców nastoletnich morderców opowiada o życiu po przerażającym i niezrozumiałym czynie, jakiego dopuściły się ich dzieci. Syn Jeffa odsiaduje dożywocie po tym, jak w wieku 15 lat otworzył ogień do swoich kolegów z klasy. Zastrzelił dwóch z nich i ranił trzynastu. Syn Clarence'a, Nicholas, również resztę życia spędzi w więzieniu po śmiertelnej strzelaninie, w której zabił nauczyciela i zranił innego. Sue jest matką Dylana Klebolda, jednego z dwóch nastolatków, którzy dokonali masowej strzelaniny w Columbine High School w 1999 roku, a następnie popełnili samobójstwo. Żal, poczucie winy i bezsilność mieszają się u nich z poczuciem porażki, smutku, miłości i odpowiedzialności za czyny bliskich. Jak przeprosić rodziców nastolatków zabitych przez własne dzieci? Czy i jak można krytykować i opłakiwać masakrę, jeśli jej sprawcą jest własne dziecko? I wreszcie co poszło nie tak z wychowaniem własnych dzieci i kiedy nastąpił moment krytycznego błędu? 00:35 PLUS MINUS, CZYLI PODRÓŻE MUCHY NA WSCHÓD Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Bogdan Dziworski Zdjęcia: Paweł Dyllus, Marcin Koszałka Pierwszy film Bogdana Dziworskiego po długiej przerwie. Autor powraca w nim do projektowanego jeszcze w czasach PRL - u filmu o Gruzji, która inspiruje go od lat. Jak sam mówi: "W Gruzji jeszcze można znaleźć tę specyficzną atmosferę wolności w totalitaryzmie, ten powrót do przeszłości i kontakt z ludźmi, którzy mentalnie jeszcze żyją w tamtych czasach." Produkcja jest rodzajem filmu drogi przeplatanego scenami kreacyjnymi. "Do tego wszystkiego, czego poszukuję w Gruzji i co powoduje, że ten kraj wywołuje we mnie chęć opowiadania kolejnej historii, dochodzi moja fascynacja Stalinem - jako ideą, postacią i mitem". Reżyser widzi też Gruzję jako w pewnym sensie krainę wiecznej młodości - żyją tam najstarsi ludzie na świecie, nieustannie biesiadujący, co szczególnie ciekawe we współczesnym świecie, który za podstawową wartość obiera młodość. "Ten film jest dla mnie filmem o fundamentalnych pytaniach ludzkości - o przemijanie, starość, koniec. Film nie jest pesymistycznym rozliczeniem się z przeszłością, tylko mam nadzieję, początkiem nowej epoki". 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PUŁTUSK Z NAPOLEONEM W TLE Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:05 MIT O SZARYM Dokument fabularyzowany, 59 min, Polska, 2012 Reżyseria: Grzegorz Królikiewicz Scenariusz: Grzegorz Królikiewicz Zdjęcia: Rafał Wróblewski, Alexandre C. Jacquat, Stanisław Ścieszko Kanwę scenariusza filmu stanowi rękopis "Wspomnień" Antoniego Hedy "Szarego", pisany w stalinowskim więzieniu w połowie lat 50. , a dokończony w stanie wojennym, oraz wydany w 1990 roku jako "Wspomnienia Szarego". Dokument fabularyzowany Grzegorza Królikowskiego wprowadza widza w świat Antoniego Hedy (1916 - 2208), legendarnego dowódcy oddziału AK na Kielecczyźnie. Ten niezwykły człowiek wybrał dla siebie pseudonim całkiem zwyczajny - "Szary". Stał się bohaterem narodowym. Dbał o swoich podwładnych, a oni odwdzięczali się swoją miłością do niego, szacunkiem i poważaniem. Nie zdradził żołnierzy nawet wtedy, gdy śledczy UB, pułkownik Różański, złożył mu propozycję nie do odrzucenia. Wielce cenili go także cywile z okolicznych wsi, gdzie stawił opór okupantowi. Nigdy nie zwątpił, nie poddał się, nie dał się złamać, przez cały czas okupacji z narażeniem własnego życia walczył za swoich krajan. W 1943 r. rozbił więzienie w Starachowicach, uwalniając więźniów. Połowa z nich wstąpiła do utworzonego przez niego oddziału partyzanckiego. W 1944 oddział partyzancki AK pod dowództwem Antoniego Hedy dokonał udanej akcji na więzienie w Końskich. Po wojnie, w 1945 r. , wraz ze swymi żołnierzami zaatakował ubeckie więzienie w Kielcach, wyprowadzili na wolność 700 patriotów, nieludzko traktowanych, torturowanych. "Szary" został osadzony w tym samym więzieniu i skazany czterema wyrokami na karę śmierci. Ocalił jednak życie. Z łaski Bieruta karę śmierci zmieniono na dożywocie. W więzieniu cierpiał męki z powodu rozłąki z córkami i żoną, której odmawiano nawet widzenia z nim. Nie wiedział. czy jeszcze kiedyś je zobaczy. W 1956 r. został zwolniony warunkowo tylko dzięki uporowi wspaniałej żony i podkomendnym, którzy nachodzili Zenona Kliszkę, ówczesnego wiceministra w Ministerstwie Sprawiedliwości. Wyszedł na wolność, jednak aż nadto wiedział, że nie jest to prawdziwa wolność. Musiał wciąż walczyć, zaczął szukać swoich dawnych podkomendnych. 13 grudnia 1981 r. wpadł w ręce bezpieki. Został umieszczony w areszcie śledczym. Wśród internowanych w Białołęce cieszył się największym autorytetem. Władze chciały się pozbyć Antoniego Hedy, proponowano mu wyjazd wraz z całą rodziną za granicę. Antoni Heda został w końcu zrehabilitowany. W 2006 r. prezydent Lech Kaczyński awansował go do stopnia generała. W filmie wypowiadają się m.in. córki Teresa Heda - Snopkiewicz i Maria Hamilton, siostra Maria Łuszczak, pisarka Danuta Suchorowska - Śliwińska, a także towarzysze broni "Szarego": Henryk Czech "Śmigły", Józef Małek "Tygrys", Janusz Sermanowicz "Dyzma" i inni. Ilustracją są materiały z archiwum rodzinnego oraz zbiory prywatne, a także inscenizowane sekwencje z udziałem aktorów. 03:15 DEYNA Film dokumentalny, 36 min, Polska, 2003 Reżyseria: Jarosław Stypa, Beata Dzianowicz Scenariusz: Milena Laur Zdjęcia: Dariusz Szmyra Wspomnienie o Kazimierzu Deynie, uznanym za najlepszego zawodnika w historii polskiego futbolu. Opowiadają o nim jego bliscy, koledzy z boiska, trenerzy oraz kibice młodego pokolenia, dla których Deyna jest legendą, a ich wypowiedzi uzupełniają bogate materiały archiwalne. Film pokazuje człowieka, którego sukcesy przeplatały się z porażkami, zarówno w sporcie, jak i w życiu prywatnym. Film nie jest laurką utrzymaną w jednej tonacji: ukazuje człowieka obdarzonego wielkim talentem, ale nie wolnego też od słabości. Otwarcie mówi o rzeczach drażliwych, na ogół pomijanych. Kazimierz Deyna urodził się w 1947 r. Niemal całą karierę związał z klubem Legia Warszawa, gdzie był środkowym pomocnikiem. Koledzy nadali mu pseudonim "Rogal". Podczas 102 występów w reprezentacji kraju strzelił 45 goli. Był kapitanem polskiej drużyny na Igrzyskach Olimpijskich w 1972 i 1976 r. oraz na MŚ w 1974 i 1978 r. Po krótkim pobycie w Wielkiej Brytanii wyemigrował do USA, gdzie stał się jedną z gwiazd zwłaszcza popularnego tam futbolu halowego. Udanym występom na boisku towarzyszyły jednak problemy osobiste i postępujący nałóg alkoholowy. 1 września 1989 r. Kazimierz Deyna zasnął za kierownicą i zginął w wypadku samochodowym.