TVP Historia Sobota, 27.01.2024 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 27 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1756 - urodził się W. A. Mozart; 1945 - wyzwolono KL Auschwitz; 1953 - koniec pokazowego procesu czterech księży kurii krakowskiej; 1972 - premiera "Perły w koronie" Kazimierza Kutza; 07:05 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 101 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Łukasz Wiśniewski, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Monika Zięba-Rybowska, Anna Krasuska Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Milena Staszuk, Radosław Pazura, Arkadiusz Janiczek, Jakub Wons, Jerzy Zelnik, Dariusz Toczek, Michał Chorosiński, Wojan Trocki, Aleksander Mikołajczak, Dariusz Biskupski, Oliwer Witek, Robert Jarociński, Kordian Rekowski, Paweł Lipnicki "Kolce róży". Wczesna wiosna 1416. Królowa Anna Cylejska (Milena Staszuk) uwalnia kruka, który zaplątał się w krzaku dzikiej róży i rani się kolcami w rękę. Zaczyna się źle czuć. Prosi Jana Szafrańca (Dariusz Toczek) o spowiedź. Ale najpierw dyktuje mu list, który ma być wysłany do Konstancji. Niestety, ma już pierwsze objawy tężca. Krzyżacki prokurator Piotr z Ornety (Dariusz Biskupski) chce przekupić Rekutisa (Kordian Rekowski). Żmudzini oświadczają, że ich naród przyjmie chrzest z rąk Polski i Litwy i dają świadectwo krzyżackich zbrodni w swoim kraju. Sobór zakazuje zakonowi krzyżackiemu najeżdżać ziemię żmudzką. Władysław Jagiełło (Sebastian Skoczeń) jest w Lublinie i czeka na dobre wieści z soboru w Konstancji. I wreszcie dociera list od Mikołaja Trąby (Radosław Pazura). Jest dobrze, ale do zwycięstwa jeszcze daleko. Pietrek (Jakub Strach) chce ruszyć na wojnę. Femka (Żaneta Homa) boi się o niego. Ale Pietrek zostanie w mieście ze względu na matkę. 07:40 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 102 Serial historyczny TVP, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Łukasz Wiśniewski, Krzysztof Łukaszewicz Scenariusz: Małgorzata Jurczak, Anna Krasuska Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Milena Staszuk, Dagmara Bryzek, Radosław Pazura, Arkadiusz Janiczek, Jakub Wons, Jerzy Zelnik, Jacek Kopczyński, Dariusz Toczek, Wojciech Cygan, Agnieszka Wagner, Laura Zawadka, Wojan Trocki, Dariusz Biskupski, Robert Rozmus 102 Pierwszy dzień wiosny. Marzec 1416. Mikołaj Trąba (Radosław Pazura) odczytuje w Konstancji list królowej. Kardynałowie są wzruszeni. Krzyżacy, dotknięci oskarżeniami królowej, planują zemstę. Anna Cylejska (Milena Staszuk) jest już ciężko chora. Medyk królewski (Rafał Rosiak) nie zgadza się, aby Greta leczyła królową. Przy łożu chorej zbiera się konsylium. Medycy nie wiedzą, co dolega królowej Annie. Pietrek (Jakub Strach) pomaga Grecie (Iwona Katarzyna Pawlak) wejść do komnaty królowej. Niestety, na ratunek już jest za późno. Anna Cylejska żegna się z córką (Laura Zawadka). Jagiełło (Sebastian Skoczeń) przybywa w ostatniej chwili. Królowa umiera. 08:15 W KOTLE HISTORII - NOBEL DLA SIENKIEWICZA. EGZOTYCZNA KUCHNIA REPORTERA Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski To powieści przyniosły Sienkiewiczowi Nobla, ale nie byłoby ich, gdyby nie reportaże. Oferty powieści w odcinkach pisanych do warszawskich gazet, zapewne nie pojawiłyby się, gdyby nie fascynująca publiczność afrykańska podróż autora. I w Afryce, i w Ameryce Sienkiewicz uprawiał niestarzejącą się literaturę faktu. Jako uważny reporter, nie zapominał też o lokalnej kuchni. 08:45 WOJOWNICY CZASU - PIERWSZA POLSKA BITWA CZYLI TCZEW 1807 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Jesienią 1806 roku wojna zagościła w dawnych, przedrozbiorowych granicach Rzeczypospolitej. Armie Napoleona Bonapartego w kampanii prowadzonej przeciwko pruskiemu królowi Fryderykowi Wilhelmowi zapędziły się na Prusy, aby zająć Gdańsk. Po drodze był jednak jeszcze Tczew, którego zdobycie przypadło najwierniejszym aliantom Cesarza Francuzów - Polakom. 09:25 WIEDŹMIN - ODC. 12/13 FALWICK Serial fantastyczno-przygodowy, 45 min, Polska, 2002 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Michał Szczerbic Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Grzegorz Ciechowski Aktorzy: Michał Żebrowski, Anna Dymna, Ewa Wiśniewska, Grażyna Wolszczak, Andrzej Chyra, Maciej Kozłowski, Zbigniew Zamachowski, Michał Milowicz, Dorota Kamińska, Henryk Talar, Karolina Gruszka, Agnieszka Sitek, Maja Ostaszewska, Agata Buzek, Daniel Olbrychski Po rozprawie z Cykadą wiedźmin Geralt podąża do miejsca, w którym, o czym dowiedział się od zbira, może znajdować się Ciri. Tymczasem Nilfgaardczycy i intrygant Falwick już zorientowali się, że ktoś stara się pokrzyżować ich plany. Geralt w przebraniu nilfgaardzkiego rycerza znajduje karczmę. W walce z liczniejszymi rycerzami Białej Róży i ich pachołkami zabija przeciwników. Przyjazne elfy obiecują zaopiekować się przetrzymywanymi w karczmie dziećmi. Niestety, wśród wielu uwolnionych nie ma Ciri. Wiedźmin jest przekonany, że dziewczynka skorzystała z zamieszania i udało się jej umknąć z miejsca uwięzienia. Pod karczmą rozciągają się bowiem długie i mroczne lochy. Wśród trupów rycerzy zakonnych zaścielających pobojowisko Geralt czeka na powrót Falwicka i sług cesarza. Bez słowa daje się pojmać przez zdumionych umiejętnościami szermierczymi wiedźmina Nilfgaardczyków. Podczas przesłuchiwania Geralt umiejętnie rzuca cień podejrzenia na Falwicka. Intrygi renegata wychodzą na jaw. Hrabia zamierzał sprzedać Ciri cesarzowi, długo zwodząc jego wysłanników w nadziei wytargowania lepszej ceny. Nilfgaardzki baron, któremu bardzo nie w smak knowania i chciwość zakonnika, zarządza sąd boży. Falwick niechętnie staje do walki ze swym najzawziętszym przeciwnikiem. Nie ma wątpliwości, jak zakończy się starcie, gdy wiedźmin i renegat skrzyżują żelazo. Geralt i Jaskier, ciągle w rękach Nilfgaardczyków, popadają w poważne tarapaty. Najpierw zostają spojeni wbrew swojej woli, potem grozi im straszliwa śmierć na palu. Dzięki fortelowi udaje im się ujść niebezpieczeństwu. Ratunku szukają w tej drodze ucieczki, z której skorzystała wcześnej Ciri. W podziemnych lochach znajdują skarby, lecz złota i wyjścia na zewnątrz strzegą potwory. 11:30 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 1 HONG KONG (CITIES BY THE SEA 1. HONGKONG) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 1. W Hongkongu czas biegnie szybciej. Mieszkańcy tej azjatyckiej metropolii uważają swoje miasto za na wskroś nowoczesne. By tu mieszkać, nie można mieć klaustrofobii, bo brak miejsca to główny problem tych, którzy tu mieszkają. Hongkong posiada specjalny status w ramach Chińskiej Republiki Ludowej, a jego mieszkańcy szczycą się swoją tolerancją i umiłowaniem wolności. Nazwa Hongkong po chińsku oznacza pachnącą przystań. Niegdysiejsza wioska rybacka już dawno przekształciła się w wielką metropolię. Rytm tego miasta wyznaczają pieniądze. W ciągu ponad stu pięćdziesięciu lat brytyjskiego panowania Hongkong rozrastał się i bogacił dzięki handlowi. Również dziś to dolary przyciągają ludzi do tego miasta. 12:35 WIDOKI Z RAJU. KULTURA OGRODOWA W ŚWIECIE ISLAMU - ODC. 5. ARABIA. W POSZUKIWANIU ZIELONEJ PRZYSZŁOŚCI (A GLIMPSE OF PARADISE - GARDEN CULTURE IN THE ISLAMIC WORLD) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Veronika Hofer Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny. Podróż po świecie islamu rozpoczyna się w ogrodach Imperium Perskiego, obejmuje zielone oazy na subkontynencie indyjskim, w Afryce Północnej i południowej Hiszpanii, a kończy refleksją o przyszłości w państwach Zatoki Perskiej. Ogrody są wehikułem do poznania i zrozumienia całego obszaru kulturowego w jego odrębności. Dokument skierowany jest do odbiorców zainteresowanych podróżami i kulturą, ale także do tych, którzy chcą poznać rejony o coraz większym znaczeniu na świecie, ich historię i kulturę. 13:40 KORONA GÓR POLSKI - ŚNIEŻNIK Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Mariusz Pilis Scenariusz: Mariusz Pilis Zdjęcia: Wojciech Jachymiak, Krzysztof Skrok Prowadzący: Marta Manowska Zdobycie Śnieżnika ma być naszym pierwszym trofeum w Koronie Gór Polski. Przygoda rozpoczyna się w Międzygórzu z p. Dorotą Kędzią. Spacer po tej miejscowości jest jak podróż w czasie do minionej epoki. Piękne, ponad 100 - letnie wille i pensjonaty w stylu tyrolskim przyciągają wzrok co kilka kroków. Ich architektura jest tak klimatyczna i zabytkowa, że Międzygórze nazywane jest Małą Szwajcarią i architektoniczną perłą Sudetów. Swoją architekturę, nawiązującą do zabudowy tyrolskiej, Międzygórze zawdzięcza niderlandzkiej królewnie, Mariannie Orańskiej, nazywanej Dobrą Panią, która w 1840 roku wykupiła ówczesną wieś w dolinie Wilczki i przekształciła ją w urokliwą miejscowość letniskową. Właśnie w tym okresie zaczęły powstawać zabytkowe wille w stylu tyrolskim, a także uporządkowano teren wokół wodospadu Wilczki. Wodospad Wilczki znajduje się na rogatkach wsi. Kaskada spada z wysokości 22 metrów. To drugi pod względem wielkości wodospad po polskiej stronie Sudetów. Świetnie przystosowane punkty widokowe wokół wodospadu sprawiają, że aura tego miejsca jest niezwykła. Finałem spaceru jest Zapora udostępniona do zwiedzania dla turystów. Z Międzygórza udajemy się do Pałacu na Skale w Trzebieszowicach. Jest to wspaniały przykład jednoczącej się Europy. Władały nim najwspanialsze rody słowiańskie, pruskie, walijskie i francuskie. Przez wiele lat pełnił rolę arystokratycznego ośrodka Lądka Zdrój należącego do najmodniejszych na świecie uzdrowisk oraz pełnił rolę siedziby rodowej właścicieli dóbr Ziemi Kłodzkiej. 16:35 LEGENDY EUROPY - PÓŁNOC ODC. 2 (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES. NORTH) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Odcinek drugi to wyprawa do krain położonych na północy naszego kontynentu. Wielu żeglarzy widziało, jak ich statki rozrywały się na tych wybrzeżach pokrytych przerażającymi skamieniałymi ławicami, które stwardniały z czasem. Mówi się, że sam gigant Gargantua ukształtował krajobraz. Tak powstał dawno temu ten geologiczny cud. Ogromna różnorodność tego regionu jest źródłem wielu legend, takich jak katedra w Amiens lub ta o poszarpanym drzewie i bajkowych pierścieniach. Na krańcach Francji, tam gdzie burzliwe Morze Północne wreszcie łagodnieje, by przez Cieśninę Kaletańską i La Manche połączyć się z Atlantykiem, spotkanie wyznaczyły sobie ptaki z całej Europy. Choć trwożliwych tutejszy klimat może odstraszyć, one mają tu swój raj. Dzikie zwierzęta mroźnej północy to główni bohaterowie pikardyjskich i flamandzkich legend, które inspirowały malarzy i pisarzy. Wśród nich najjaśniejszym światłem lśni wielki Juliusz Verne. Podróżnik, który zbliżał się do tych brzegów od Wielkiej Brytanii, musiał mieć się na baczności. Piaszczyste wydmy majaczące w oddali uśpiły czujność niejednego żeglarza. Nikt nie spodziewał się pasa ostrych skał, którym Dunkierka zawdzięczała nazwę: Miasto Rozbitków. Tak, Dunkierka to pułapka! 17:35 POLSKIE 100 LAT - POLSKA GIERKA. ZMARNOWANA DEKADA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Ewa Sochacka - Kraśko Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Obejmując w grudniu 1970 roku władzę, Edward Gierek musiał zarówno zmierzyć się z rozbudzonymi nastrojami społecznymi, nową falą strajków, która w styczniu 1971 roku objęła Wybrzeże, a potem cały kraj, jak i umocnić swoją władzę w partii komunistycznej. Wrzenie społeczne opanowano poprzez wycofanie się z grudniowej podwyżki cen, złagodzenie napiętych stosunków z Kościołem, przejściową liberalizację w polityce kulturalnej, ułatwienie wyjazdów zagranicznych. Niebagatelną rolę odegrała także stopniowa poprawa sytuacji gospodarczej, osiągnięta dzięki zaciągnięciu licznych kredytów zagranicznych. Sytuację w partii Gierek opanował dzięki odsunięciu potencjalnych rywali na boczny tor i zapewnieniu im przy tym intratnych stanowisk. Aparat partyjny chętnie podporządkował się nowemu przywódcy, który w odróżnieniu od Gomułki pozwalał szeroko korzystać z przywilejów władzy. Kwitła propaganda sukcesu, podkreślająca, że Polak potrafi. Sukces nie trwał jednak długo. W 1975 roku rozpoczął się ogromny kryzys gospodarczy, który trwał aż do schyłku PRL. W sklepach zabrakło towarów, próba przeprowadzenia radykalnej podwyżki cen w czerwcu 1976 roku zakończyła się kolejnym buntem społecznym. Jednocześnie, w związku z zamiarem nowelizacji konstytucji, w której zamierzano formalnie zapisać kierowniczą rolę partii i sojusz ze Związkiem Sowieckim, odradzała się opozycja. W odpowiedzi na masowe represje po Czerwcu ’76 powstał Komitet Obrony Robotników. Wkrótce dołączył do niego Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz szereg dalszych organizacji. Wydawały one w podziemiu dziesiątki pism, książki, organizowały niezależne wykłady i manifestacje patriotyczne. Wielkie nadzieje w Polakach wzbudził wybór ich rodaka, kardynała Karola Wojtyły, na nowego papieża. Jan Paweł II w czerwcu 1979 roku odwiedził ojczyznę, wypowiadając słowa proroczej modlitwy: Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi, tej ziemi!. Polska była gotowa na wielką zmianę. 18:10 CHŁOPI - ODC. 6/13 - OGIEŃ Serial obyczajowy, 50 min, Polska, 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, Tadeusz Janczar, August Kowalczyk, Stanisław Milski, Jadwiga Chojnacka, Stanisław Niwiński, Tadeusz Bartosiewicz, Bronisław Pawlik, Maciej Damięcki, Barbara Ludwiżanka, Wanda Łuczycka, Magda Wołłejko, Irena Karel, Wirgiliusz Gryń, Aleksander Fogiel, Wiktor Sadecki, Barbara Byrska, Józef Nowak, Janusz Paluszkiewicz Antek jest gotów pogodzić się z Mateuszem, który odwołuje swoje przechwałki odnośnie do Jagny. W karczmie chłopi radzą, co zrobić, by uniemożliwić dziedzicowi sprzedaż lasu. Tymczasem w drugiej izbie Antek tańczy z Jagną tak ogniście, że cała wieś znowu "bierze ich na języki". Jagna już o to nie dba, regularnie wymyka się z chałupy na spotkania z Antkiem. Boryna domyśla się, że żona go zdradza, ale nie ma na to dowodu. We wsi pojawia się agitator Roch, który podburza gospodarzy przeciw panom. Maciej Boryna przyłapuje Jagnę z Antkiem w stogu siana. Oszalały z zazdrości podpala stóg. Kochankowie ratują się, ale wybucha pożar. 19:00 GIGANCI HISTORII - KAZIMIERZ WIELKI Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz Imię Kazimierz otrzymał najmłodszy syn Władysława Łokietka po swoim dziadzie po mieczu, Kazimierzu - księciu kujawskim. Historia dała mu przydomek "Wielki". Zaczynał skromnie, by po blisko czterdziestu latach panowania kończyć je jako władca liczącego się już państwa w Europie. Niemal trzykrotnie powiększył jego terytorium. Zadbał o uporządkowanie prawa. Chcąc podnieść obronność państwa, nakazał wzniesienie zamków i umocnienie już istniejących. Powstawały nowe miasta i wsie. W 1364 roku Kazimierz Wielki założył w Krakowie Studium Generale. Za jego panowania nastąpił rozwój gospodarczy. Król rozpoczął też bicie własnej monety srebrnej - grosza. Zadbał o poprawę stosunków z Zakonem Krzyżackim i Czechami. Zawarł sojusz z Węgrami. Król, o którym Jan Długosz mówił, że "zastawszy Polskę glinianą, drewnianą i nieschludną, pozostawił ją Kazimierz Wielki murowaną, ozdobną i wspaniałą". 20:00 COLETTE Film wojenny, melodramat, Czechy/Holandia/Słowacja 2013 Reżyseria: Milan Cieslar Scenariusz: Geraldine Blecker, Milan Cieslar Aktorzy: Jiri Madl, Clemence Thioly, Juraj Adamik, Jiri Bartoska, Eric Bouwer, Dan Brown, Lubomir Burgr Adaptacja powieści z 1992 r. "Colette: Divka z Antverp" Arnoszta Lustiga, nominowanego do nagrody Pulitzera czeskiego pisarza pochodzenia żydowskiego, byłego więźnia obozów w Terezinie, Auschwitz Birkenau i Buchenwaldzie, który zdołał uciec z transportu śmierci. Zainspirowana własnymi doświadczeniami historia rozgrywa się w obozie koncentracyjnym w Auschwitz. Film dedykowany pamięci słowackich więźniów, Alfreda Wetzlera i Waltera Rosenberga (alias Rudolfa Vrby), którzy w kwietniu 1944 roku uciekli z obozowego piekła i przekazali na Zachód świadectwo o hitlerowskich zbrodniach, znane jako Raport Vrby - Wetzlera. Trudna obozowa miłość połączyła bohaterów filmu: Viliego i belgijską Żydówkę Colette. Narażając własne życie na niebezpieczeństwo Vili ratuje swoją ukochaną od śmierci w komorze gazowej. Piękna Colette odwzajemnia uczucia zakochanego w niej współwięźnia. Ale jej urodę szybko też dostrzega oficer SS Weisacker. W desperackiej walce o życie Vili i Colette wspólnie planują ryzykowną ucieczkę z obozu. Film otrzymał 5 nominacji do Czeskich Lwów w roku 2014. 22:10 ZDRAJCA - ODC. 4 (TRAITOR, EP 4) Serial sensacyjny, 59 min, Estonia, 2018 Reżyseria: Ergo Kuld Aktorzy: Eva Koldits, Margo Mitt, Mart Nurk, Tambet Tuisk, Veiko Porkanen Serial inspirowany aferami szpiegowskimi współczesnej Estonii. Przełożony i przyjaciel Vinta, Oskar Roos, ma problemy z alkoholem. Agent rosyjski, Walerij Błok, naciska na Vinta, chcąc, żeby ten zdyskredytował Roosa i zajął jego miejsce. Pracowniczka ministerstwa, Rita, przyłapuje Alfreda na kopiowaniu tajnych dokumentów. Sytuacja się komplikuje. 01:35 PRZESZCZEPIANIE NADZIEI Film dokumentalny, 53 min, Polska, 1996 Reżyseria: Dariusz Król Scenariusz: Dariusz Król Akcja filmu rozgrywa się na oddziale chirurgii transplantacyjnej Szpitala Klinicznego nr 1 w Warszawie. Jest to zamknięta klamrą od poniedziałku do poniedziałku opowieść o pracy oddziału, zajmującego się przeszczepami narządów. Bohaterami są pacjenci, którzy poddali się operacji przeszczepu oraz lekarze - chirurdzy. Jest to film pokazujący emocje, mocny w warstwie uczuć, propagujący pewne postawy i wzorce zachowania.