TVP Kultura Czwartek, 25.01.2024 07:10 KSIĘGA PRZESTRZENI S.II - PRZY ULICACH MNIEJSZYCH MIAST Magazyn, 29 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Prowadzący: Bogna Świątkowska, Jarosław Trybuś W tym wydaniu, bodaj po raz pierwszy w historii polskiej telewizji, zajmiemy się problematyką architektury i urbanistyki małych miast, miasteczek i obszarów wiejskich. Pokażemy interesujące rozwiązania przestrzeni publicznych, np. rynków, a także typowych budynków obecnych w małych ośrodkach, takich jak dworzec czy biblioteka. Zastanowimy się, czy polska architektura dojrzała już do wdrożenia dobrych wzorów tam gdzie o dobrą architekturę najtrudniej. W odcinku: - Dworzec PKP w Wągrowcu (Consultor); - Biblioteka Stacja Kultura w Rumii (Sikora Wnętrza); - Gminna Biblioteka Publiczna w Czarnym Borze (ISBA Grupa Projektowa); - Plac Targowy w Siechnicach (Maćków Pracownia Projektowa); - Rynek w Jaworznie (P. A. Nova); - Park Sensoryczny "Rosa" w Rydułtowach (Arkadiusz Górny Alternatywny Krajobraz); - Plac Targowy w Mszanie Dolnej (eM4. Pracownia Architektury. Brataniec); 07:55 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - JACEK MALCZEWSKI Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Marta Kłak - Ambrożkiewicz Jacek Malczewski wykonał szereg kompozycji pod tytułem "Śmierć Elenai". Ta finalna scena z dramatu Juliusza Słowackiego "Anhelli" fascynowała go, dlatego wracał do niej wielokrotnie. O uznawanym za pierwszy obraz z serii znajdującej się w Muzeum Narodowym w Krakowie opowie Marta Kłak - Ambrożkiewicz. 08:10 KAPRYSY ŁAZARZA Film komediowy TVP, 46 min, Polska, 1972 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Stanisław Grochowiak, Janusz Weychert Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Henryk Borowski, Wanda Łuczycka, Józef Nalberczak, Franciszek Pieczka, Ewa Ziętek, Aleksander Dzwonkowski, Witold Skaruch, Henryk Bąk, Jerzy Turek, Jerzy Rogalski Tworzywem literackim, na którym Janusz Zaorski oparł scenariusz filmu, było słuchowisko radiowe Stanisława Grochowiaka z 1965 r. , choć w czołówce nie ma wzmianki na ten temat. "Kaprysy Łazarza" to opowieść o starym wieśniaku, Jacentym, który zbliża się do kresu swoich dni. Bliscy i sąsiedzi są już do jego śmierci przygotowani. Żona - prawie wdowa, dwaj synowie - pogodzeni ze stratą ojca, trumna gotowa, ksiądz czeka. Okazuje się jednak, że główny zainteresowany zaczyna zachowywać się niezgodnie z oczekiwaniami. Nie chce spokojnie umrzeć, choć wszyscy tego od niego oczekują, każdy bowiem ma w tym jakiś interes: stolarz, sołtys, sklepikarz, muzykanci zamówieni na stypę, nawet ksiądz proboszcz. Tymczasem Jacenty uparcie targuje się o warunki, na jakich ma się pożegnać z tym światem. Odmawia umierania, dopóki wszyscy obecni nie przyrzekną mu pochówku w jego odległych rodzinnych stronach. Film jest pełen soczystego, plebejskiego, ale ciepłego humoru. Postaci wyraziste, tym wspanialej nakreślone, że w filmie wystąpiła ówczesna czołówka polskich artystów. 09:05 DZIEWCZYNA I GOŁĘBIE Film obyczajowy TVP, 45 min, Polska, 1973 Reżyseria: Barbara Sass - Zdort Scenariusz: Barbara Sass - Zdort Aktorzy: Leszek Herdegen, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Andrzej Seweryn, Karol Gruza, Andrzej Mellin Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Stanisław Radwan "Dziewczyna i gołębie" to jeden z pierwszych filmów zrealizowanych przez Barbarę Sass - Zdort. Za kanwę scenariusza posłużyło opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza. Motorem fabuły jest rosnący konflikt pomiędzy młodym chłopakiem i jego ojcem. Edek stoi na progu dorosłości. Od pewnego czasu wychowywany tylko przez ojca coraz częściej podświadomie tęskni za kobiecym towarzystwem. Inżynier S. stara się wyperswadować synowi tzw. uczucia erotyczne. Według niego to one bowiem sprawiły, że stracił żonę i dwie córki, które za swoje miłosne uniesienia zapłaciły najwyższą cenę. Nie dostrzega, że tak naprawdę dzieci zabrała mu niedawno zakończona wojna. Tymczasem w Edku budzi się uczucie do mieszkającej po sąsiedzku atrakcyjnej Basi. Zaniepokojony ojciec, chcąc zająć czymś syna podczas nadchodzących wakacji, kupuje mu parę gołębi. Chłopak początkowo daje się złapać na tę przynętę. Jednak już wkrótce uczucie okazuje się silniejsze. Edek, obcesowo dopingowany przez starszego i bardziej "doświadczonego" kolegę, podejmuje nieśmiałe próby zbliżenia się do Basi. Dziewczyna z pewnym wahaniem odwzajemnia jego zaloty. Niebawem jednak wyjeżdża na wieś. Osamotniony Edek tęskni za ukochaną. Widząc to ojciec stara się wyperswadować mu romantyczne uniesienia. Telewizyjna adapatacja opowiadania Iwaszkiewicza nie odbiega zanadto od literackiego oryginału. Taka zresztą była od początku intencja reżyserki. W jednym z wywiadów mówiła: "Moje ekranowe odczytanie noweli to nie tylko w miarę wierne przeniesienie idei i zawartych tu wątków, nie tylko odzwierciedlenie pewnego klimatu, wyrażającego się w sferze niedomówień, gestów, spojrzeń, ale także umiejscowienie fabuły w konkretnym okresie, w jakim umieścił je autor". 10:05 MYSZ Film obyczajowy, 40 min, Polska 1979 Scenariusz i reżyseria: Wiktor Skrzynecki Zdjęcia: Zdzisław Kaczmarek Muzyka: Lech Brański Występują: Zuzanna Antoszkiewicz, Sławomira Kozieniec, Piotr Łysak, Filip Łobodziński, Maria Homerska, Magda Teresa Wójcik, Marek Bargiełowski, Zygmunt Maciejewski, Leszek Bałdyga, Wiktoria Buczyńska, Katarzyna Figura, Barbara Grabowska, Sławomir Górecki, Dariusz Jurczyk, Krzysztof Miazga, Janina Nowicka, Witold Sadowski, Ryszard Słonimski i inni Debiut fabularny wieloletniego operatora warszawskiej WFD oraz cenionego dokumentalisty ("Ksiądz Szarkowski", "Była taka szkoła"). Kanwą scenariusza "Myszy" jest opowiadanie Marii Dańkowskiej pod tym samym tytułem. Akcja toczy się w warszawskim liceum. Uczniowie jednej z klas postanawiają nie pisać klasówki z chemii. Na znak protestu oddają czyste kartki. Z tą postawą nie zgadza się tylko jedna dziewczyna: Ania zwana "Myszą". Na jej nieszczęście incydent ma poważne reperkusje. Klasa zostaje zawieszona na kilka dni, zapada decyzja o obniżeniu stopni ze sprawowania. Ukarani uczniowie chcą zemścić się na Myszy za brak solidarności i domniemane lizusostwo wobec nauczycieli. Wpadają więc na szatański pomysł. Klasowy przystojniak Piotr ma rozkochać w sobie "zdrajczynię", a następnie ją porzucić. Jak na ironię całą akcję inspiruje Ada, sympatia Piotra, obiecując mu w nagrodę antykwaryczny rarytas - stare wydanie tomiku poezji Norwida. Chłopak przystępuje do dzieła. Zaprasza Mysz do teatru, na wystawy, chodzi z nią na spacery, wymyśla coraz to nowe formy adoracji. Wreszcie nieświadoma podstępu Ania zaczyna darzyć go uczuciem. Pora więc wykonać drugą, mniej przyjemną część planu. Piotr jednak zaczyna mieć wątpliwości... III nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Telewizyjnym w Monachium (1980), Brązowe Koziołki na 7. Ogólnopolskim Festiwalu Filmów dla Dzieci i Młodzieży w Poznaniu (1981). 11:00 RODZINA POŁANIECKICH - ODC. 4/7 NARZECZENI Serial obyczajowy, 79 min, Polska 1978 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Andrzej Mularczyk, Bożena Hlebowicz Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Anna Nehrebecka, Andrzej May, Andrzej Chrzanowski, Teresa Lipowska, Jan Englert, Czesław Wołłejko, Bronisław Pawlik, Ewa Żukowska, Ewa Szykulska, Anna Milewska, Andrzej Seweryn, Leonard Pietraszak, Alicja Jachiewicz, Lucjan Fogiel, Andrzej Precigs i inni Maszko zostaje lekko ranny w pojedynku, co nie przeszkadza mu oświadczyć się pannie Teresie Krasławskiej. Adwokat myśli głównie o posagu przyszłej małżonki, a i panna wraz ze swą matką wiążą nadzieje z materialną pozycją przyszłego oblubieńca. Połaniecki wreszcie prosi o rękę Maryni i zostaje szczęśliwym narzeczonym. Dla obojga zakochanych nastaje radosny okres karnawału, kuligów i podmiejskich spacerów. 12:35 Z PRZYTUPEM - KRAKOWIAK Widowisko kameralne, 15 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Prowadzący: Piotr Piszczatowski "Krok chodobiegu", "cwał" czy "kulawy" to tylko niektóre elementy "krakowiaka korowodowego" o którym mowa w kolejnym odcinku cyklu. Więcej o tym tańcu powiedzą Katarzyna Chodoń i Arkadiusz Szałata, a zagra zespół Młoda Harta. Cykl 10 odcinków poświęconych polskim tańcom tradycyjnym. Zobaczymy potańcówki, na których do tańca przygrywają muzykanci z różnych części Polski. Prowadzący program Piotr Piszczatowski oraz zaproszeni goście nauczą widzów podstawowych kroków tradycyjnych polskich tańców, takich jak kujawiak, śląski trojak, polka galopka z Suwalskiego, wielkopolski wiwat, kurpiowski powolniak, oberek, mazurek (w wersji z Radomskiego) oraz krakowiak i polka w lewo z Rzeszowskiego. 13:05 MATISSE. W POSZUKIWANIU ŚWIATŁA (THE VOYAGES OF MATISSE: CHASING LIGHT) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Rafael Millet Zdjęcia: Rafael Millet Dokument przedstawia sylwetkę i malarstwo Henriego Matisse'a. 14:15 CAŁA ZIMA BEZ OGNIA (TOUT UN HIVER SANS FEU) Dramat psychologiczny, Szwajcaria/Belgia/Polska 2004 Reżyseria: Greg Zgliński Scenariusz: Pierre - Pascal Rossi Zdjęcia: Witold Płóciennik Muzyka: Jacek Grudzień, Mariusz Ziemba Aktorzy: Aurelien Recoing, Marie Matheron, Gabriela Muskała, Blerim Gjoci, Nathalie Boulin, Antonio Buil, Michel Voita i inni Jean i Laura Rochardowie mieszkają na wsi w górach. Oboje przeżyli niedawno wielką tragedię: w pożarze stajni zginęła ich pięcioletnia córeczka Marie. Rozpacz i poczucie winy sprawiają, że oboje coraz bardziej oddalają się od siebie: on szuka zapomnienia w ciężkiej pracy w fabryce, a wieczorami dogląda jeszcze krów na farmie, ona pogrąża się w głębokiej depresji, aż wreszcie trafia do kliniki psychiatrycznej. Tam odwiedza ją siostra, Valerie, która nigdy nie potrafiła zaakceptować małżeństwa Laury i polubić swego szwagra: jako osoba samotna pragnie teraz odzyskać siostrę. Nakłania ją, by ostatecznie rozstała się z mężem i zamieszkała z nią w mieście. Przyjąwszy Laurę pod swój dach, utrudnia kontakty małżonków, podburza siostrę przeciwko mężowi, zrzucając na niego całą winę za to, co się stało. Tymczasem Jean nawiązuje w pracy znajomość z pochodzącą z Kosowa Labinotą, młodą kobietą, która przybyła do Szwajcarii wraz z bratem, Kastriotem. On pracuje jako robotnik, ona jest zatrudniona w fabrycznej stołówce. W Kosowie pozostał jej mąż, ale od sześciu lat nie daje znaku życia. Labinota czeka jednak wytrwale, wierząc, że mąż wreszcie do niej dotrze. Równie samotny jak ona i nieszczęśliwy Jean parokrotnie broni imigrantkę przed obcesowymi zalotami niektórych robotników, później odprowadza ją do domu. Labinota patrzy na niego coraz życzliwszym wzrokiem. Na sylwestra Kastriot zaprasza Jeana do swego domu. Mężczyzna dobrze się bawi w towarzystwie Labinoty, jej brata oraz kosowskich przyjaciół i chociaż na chwilę udaje mu się zapomnieć o własnych problemach. Pewnego dnia Laura zauważa Jeana w towarzystwie Labinoty na ulicy. Oboje są roześmiani, rozluźnieni. Kobieta po raz pierwszy uświadamia sobie, że straciwszy córkę, może teraz stracić również męża. 18:20 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - SIOSTRA HELEN ALFORD Rozmowa, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska, Jolanta Rzegocka Prowadzący: Jolanta Rzegocka Program "Res Poloniae - o Polsce z oddali" to cykl wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką w różnych krajach. Dziennikarka odwiedza Włochy, gdzie rozmawia z przedstawicielami kulturalnych elit. Misją programu jest wzajemne poznanie się Polaków i Włochów, odnalezienie we Włoszech polskich śladów, a także uświadomienie sobie wszystkiego, co może łączyć obydwa narody. Tym razem Jolanta Rzegocka rozmawia z siostrą Helen Alford, dziekanem Wydziału Nauk Społecznych Papieskiego Uniwersytetu Angelicum oraz prezesem Papieskiej Akademii Nauk Społecznych w Rzymie. Dominikanka opowiada o tym, jakie znaczenie ma rozwój nauki służącej dobru człowieka oraz o potrzebie zwiększenia roli kobiet w życiu publicznym i życiu Kościoła. 21:45 NOTACJE - JANUSZ SZUBER. CIEŃ UTRACONEGO RAJU Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2017 W 1967 r. zdał maturę w Liceum Męskim w Sanoku i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Przez 27 lat pisał wyłącznie do szuflady. Debiutuje w 1994 roku. Cykl pierwszych pięciu tomików (Paradne ubranko i inne wiersze, Apokryfy i epitafia sanockie, Pan Dymiącego Zwierciadła, Gorzkie prowincje, Srebrnopióre ogrody), zwany "pięcioksięgiem", określił wyraźną pozycję Szubera na mapie współczesnej poezji polskiej. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i PEN Clubu. Autor kilkunastu tomów poetyckich. Wiersze Janusza Szubera przetłumaczone zostały na dwanaście języków. Poeta jest współzałożycielem Stowarzyszenia "Korporacja Literacka" w Sanoku i redaktorem zeszytów "Acta Pancoviana". Otrzymał wiele nagród, m.in. im. Kazimiery Iłłakowiczówny, Fundacji Kultury, Fundacji Władysława i Nelli Turzańskich (Toronto). 22:10 OFICER - ODC. 9/13 - KOD DOSTĘPU Serial sensacyjny, 54 min, Polska, 2004 Reżyseria: Maciej Dejczer Scenariusz: Wojciech Tomczyk Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Muzyka: Michał Lorenz Aktorzy: Borys Szyc, Paweł Małaszyński, Krzysztof Globisz, Jan Frycz, Andrzej Chyra, Magdalena Różczka, Magdalena Cielecka Kruszon spędza noc z Malwiną w swoim tymczasowym mieszkaniu. Uświadamia sobie, że kocha dziewczynę, chce wycofać się z akcji, lecz Aldona oświadcza mu, że to niemożliwe. Kumple Granda, chcąc sprawdzić wiarygodność Kruszona, nachodzą go w mieszkaniu. Biją i grożą śmiercią, domagając się, by przyznał, że jest policjantem. Kruszon uparcie zaprzecza. Grand, zadowolony z wyniku "egzaminu", nabiera coraz większego zaufania do Kruszona. Podczas wspólnej kolacji proponuje nowemu przyjacielowi udział w wielkim przekręcie, który "ustawiłby" go do końca życia. Kruszon dowiaduje się, że Topor złożył policji hojną ofertę finansową w zamian za wyjawienie nazwiska zabójcy jego syna, Patryka. Po jednym z wykładów Kruszon zostaje uprowadzony przez dwoje ludzi, którzy podają się za agentów francuskiego wywiadu. Chcą, by za dwa miliony euro pomógł im schwytać Granda. Kruszon nie ulega i tej prowokacji. Ostatecznie przekonany do niego Grand zdradza mu kolejne szczegóły planowanego wielkiego skoku na jeden z największych banków w kraju. Kruszon jako bankowiec z koneksjami miałby "tylko" zdobyć kod dostępu potrzebny do wytransferowania pieniędzy. Malwina zaczyna podejrzewać, że jej brat coś przed nią ukrywa. 01:25 KINO NOCNE - TATO Dramat obyczajowy, 110 min, Polska, 1995 Reżyseria: Maciej Ślesicki Scenariusz: Maciej Ślesicki Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Bogusław Linda, Dorota Segda, Ola Maliszewska, Teresa Lipowska, Cezary Pazura, Krystyna Janda, Renata Dancewicz, Daria Trafankowska, Bronisław Wrocławski, Krzysztof Kumor, Barbara Sołtysik, Ewa Wawrzoń, Stanisław Brudny, Katarzyna Dowbor, Lew Rywin Dramat rodzinny z nietypową rolą Bogusława Lindy. Akcja filmu toczy się współcześnie. Życie Michała, jego żony Ewy i siedmioletniej córeczki Kasi z pozoru wygląda normalnie. Jednak tylko z pozoru. Pewnego wieczoru Ewa dokonuje samookaleczenia i wybiega na ulicę z krzykiem, że została pobita przez męża. Nazajutrz wyjeżdża do matki i wnosi pozew o rozwód. Michał, początkowo nieco zaskoczony zachowaniem żony, zaczyna się domyślać, że jest ona chora psychicznie. W czasie nielicznych kontaktów z dzieckiem z niepokojem dostrzega na ciele dziewczynki ślady pobicia. Mimo jego protestów sąd przyznaje Ewie prawo do opieki nad dzieckiem. Na niekorzyść Michała przemawia zapracowanie i pociąg do trunków. Jednak upokorzony mężczyzna nie zamierza rezygnować. Jego adwokat zgłasza apelację, on sam zaś udaje się po pomoc do Stowarzyszenia Obrony Praw Ojca. "Tato" jest efektownym debiutem Macieja Ślesickiego, syna znanej kierowniczki produkcji Barbary Pec - Ślesickiej. Film zyskał przychylne recenzje krytyków i "głosującej nogami" publiczności, dzięki której został jedną z najbardziej kasowych polskich produkcji sezonu. Ślesicki udowodnił, że ma autentyczny talent. Ujawnił też - potwierdzoną dwa lata później w "Sarze" - dość silną skłonność do jawnych zapożyczeń, służących swoistej zabawie z widzem. W "Tacie" nietrudno odnaleźć nawiązania do arcydzieł światowego kina, takich jak "Sprawa Kramerów" Roberta Bentona, "Papierowy księżyc" Petera Bogdanovicha, "Brzdąc" Charliego Chaplina, "Casablanca" Michaela Curtiza i "Fatalne zauroczenie" Adriana Lyne'a. To wszakże nie wszystko. Oprócz katalogu cytatów, "Tato" jest również nadzwyczaj sprawnie skonstruowanym kolażem gatunkowym. Jest tu trochę z thrillera, trochę z komedii i sentymentalnego "wyciskacza łez". Bogusław Linda, naczelny twardziel polskiego kina, zaskakuje subtelnością i mistrzostwem w ukazywaniu duchowej ewolucji bohatera, Ola Maliszewska zdumiewa aktorską dojrzałością, a Ślesicki scenarzysta - "uchem" na prawniczy żargon. Wartka akcja i rzadko poruszany w naszej kinematografii problem (walka ojca o dziecko) to kolejne przyczyny powodzenia "Taty" - bodaj najbardziej udanego debiutu od czasów "Vabanku" Juliusza Machulskiego. Liczne nagrody na XX Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, w tym dla Macieja Ślesickiego za reżyserię, dla Bogusława Lindy za pierwszoplanową rolę męską, dla Renaty Dancewicz i Cezarego Pazury za role drugoplanowe i dla Ewy Smal za montaż. 03:35 NOTACJE - JANUSZ SZUBER. CIEŃ UTRACONEGO RAJU Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2017 W 1967 r. zdał maturę w Liceum Męskim w Sanoku i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Przez 27 lat pisał wyłącznie do szuflady. Debiutuje w 1994 roku. Cykl pierwszych pięciu tomików (Paradne ubranko i inne wiersze, Apokryfy i epitafia sanockie, Pan Dymiącego Zwierciadła, Gorzkie prowincje, Srebrnopióre ogrody), zwany "pięcioksięgiem", określił wyraźną pozycję Szubera na mapie współczesnej poezji polskiej. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i PEN Clubu. Autor kilkunastu tomów poetyckich. Wiersze Janusza Szubera przetłumaczone zostały na dwanaście języków. Poeta jest współzałożycielem Stowarzyszenia "Korporacja Literacka" w Sanoku i redaktorem zeszytów "Acta Pancoviana". Otrzymał wiele nagród, m.in. im. Kazimiery Iłłakowiczówny, Fundacji Kultury, Fundacji Władysława i Nelli Turzańskich (Toronto). 04:05 PICASSO, METAMORFOZY OD BŁĘKITU PO RÓŻOWY (PICASSO, METAMORPHOSES IN BLUE AND ROSE (PICASSO, METAMORPHOSES EN BLEU ET ROSE)) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Gaelle Royer Scenariusz: Gaelle Royer Opowieść o ewolucjach w malarstwie Picassa, które od stylu akademickiego we wczesnej młodości doprowadziły go do geometryzacji i uproszczonych form kubizmu. Po samobójczej śmierci przyjaciela przygnębiony Picasso w latach 1901 - 1904 wchodzi w tzw. błękitny okres twórczości - maluje nędzę ówczesnych czasów, smutne i melancholijne twarze znajomych. Po zmianie otoczenia i zamieszkaniu w Paryżu w Bateau Lavoir na Montmartrze, mateczniku ówczesnej bohemy, zmienia się nastrój artysty. Zaczyna się wtedy tzw. okres różowy, w którym powstają wizerunki akrobatów, tancerek, arlekinów w łagodnych odcieniach różu. Od 1907 roku Picasso znowu zmienia styl - pracuje nad uproszczeniem formy i dekonstrukcją, z których wkrótce rodzi się kubizm i jako pierwsze - Panny z Awinionu.