TVP Kultura Piątek, 26.01.2024 07:35 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - SIOSTRA HELEN ALFORD Rozmowa, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska, Jolanta Rzegocka Prowadzący: Jolanta Rzegocka Program "Res Poloniae - o Polsce z oddali" to cykl wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką w różnych krajach. Dziennikarka odwiedza Włochy, gdzie rozmawia z przedstawicielami kulturalnych elit. Misją programu jest wzajemne poznanie się Polaków i Włochów, odnalezienie we Włoszech polskich śladów, a także uświadomienie sobie wszystkiego, co może łączyć obydwa narody. Tym razem Jolanta Rzegocka rozmawia z siostrą Helen Alford, dziekanem Wydziału Nauk Społecznych Papieskiego Uniwersytetu Angelicum oraz prezesem Papieskiej Akademii Nauk Społecznych w Rzymie. Dominikanka opowiada o tym, jakie znaczenie ma rozwój nauki służącej dobru człowieka oraz o potrzebie zwiększenia roli kobiet w życiu publicznym i życiu Kościoła. 08:15 SZLAKIEM KOLBERGA - ALICJA MAJEWSKA Reportaż, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Michał Pietrusiewicz W kolejnym odcinku piosenkarka Alicja Majewska jedzie w okolice miejscowości Ryki, gdzie tradycyjnych pieśni będzie uczyła ją Genowefa Kurant. W odcinku zobaczymy także kompozytora, pianistę, aranżera, dyrygenta i twórcę wielu przebojów Włodzimierza Korcza oraz folklorystę i muzyka Pawła Warownego. 08:50 NOTACJE - JANUSZ SZUBER. CIEŃ UTRACONEGO RAJU Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2017 W 1967 r. zdał maturę w Liceum Męskim w Sanoku i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Przez 27 lat pisał wyłącznie do szuflady. Debiutuje w 1994 roku. Cykl pierwszych pięciu tomików (Paradne ubranko i inne wiersze, Apokryfy i epitafia sanockie, Pan Dymiącego Zwierciadła, Gorzkie prowincje, Srebrnopióre ogrody), zwany "pięcioksięgiem", określił wyraźną pozycję Szubera na mapie współczesnej poezji polskiej. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i PEN Clubu. Autor kilkunastu tomów poetyckich. Wiersze Janusza Szubera przetłumaczone zostały na dwanaście języków. Poeta jest współzałożycielem Stowarzyszenia "Korporacja Literacka" w Sanoku i redaktorem zeszytów "Acta Pancoviana". Otrzymał wiele nagród, m.in. im. Kazimiery Iłłakowiczówny, Fundacji Kultury, Fundacji Władysława i Nelli Turzańskich (Toronto). 11:00 RODZINA POŁANIECKICH - ODC. 5/7 SPEŁNIENIE Serial obyczajowy, 80 min, Polska 1978 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Andrzej Mularczyk, Bożena Hlebowicz na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Anna Nehrebecka, Andrzej May, Andrzej Chrzanowski, Teresa Lipowska, Jan Englert, Czesław Wołłejko, Bronisław Pawlik, Ewa Żukowska, Ewa Szykulska, Anna Milewska, Andrzej Seweryn, Leonard Pietraszak, Alicja Jachiewicz, Irena Malkiewicz, Andrzej Szalawski i inni Wiosna roku 1894. Odbywa się ślub Maryni i Stanisława. Miodowy miesiąc młodzi spędzają w Wenecji, spotykają tam malarza Bukackiego. Tymczasem w Warszawie Maszko popada w coraz większe kłopoty finansowe; majątek żony okazał się bowiem mitem tworzonym po to, by znaleźć męża. Połanieccy po powrocie z Wenecji często bywają na letnisku u Bigiela, wspólnika Stacha, gdzie spotykają się z licznymi znajomymi. 12:35 NOTACJE - JANUSZ SZUBER. CIEŃ UTRACONEGO RAJU Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2017 W 1967 r. zdał maturę w Liceum Męskim w Sanoku i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Przez 27 lat pisał wyłącznie do szuflady. Debiutuje w 1994 roku. Cykl pierwszych pięciu tomików (Paradne ubranko i inne wiersze, Apokryfy i epitafia sanockie, Pan Dymiącego Zwierciadła, Gorzkie prowincje, Srebrnopióre ogrody), zwany "pięcioksięgiem", określił wyraźną pozycję Szubera na mapie współczesnej poezji polskiej. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i PEN Clubu. Autor kilkunastu tomów poetyckich. Wiersze Janusza Szubera przetłumaczone zostały na dwanaście języków. Poeta jest współzałożycielem Stowarzyszenia "Korporacja Literacka" w Sanoku i redaktorem zeszytów "Acta Pancoviana". Otrzymał wiele nagród, m.in. im. Kazimiery Iłłakowiczówny, Fundacji Kultury, Fundacji Władysława i Nelli Turzańskich (Toronto). 14:30 TYDZIEŃ Z ŻYCIA MĘŻCZYZNY Film obyczajowy, 85 min, Polska 1999 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Stuhr Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Jerzy Stuhr, Gosia Dobrowolska, Danuta Szaflarska, Krzysztof Stroiński, Jacek Romanowski, Ewa Skibińska, Maciej Niesiołowski, Alex Możdżyński, Małgorzata Drozd, Janusz Michałowski, Anna Samusionek, Jolanta Fajkowska, Iwona Schymalla, Agnieszka Dygant, Mikołaj Klimek, Barbara Kurzaj, Dominik Bąk, Jacek Jerzyna, Krzysztof Kumor, Bohdan Ejmont, Karina Kunkiewicz, Jerzy Łapiński, Barbara Baryżewska, Maria Klejdysz i inni "Jak doskonałym tworem jest człowiek! Jak wielkim przez rozum! Jak niewyczerpanym w swych zdolnościach! Jak szlachetnym postawą i w poruszeniach! Czynami podobnym do anioła, pojętnością zbliżonym do bóstwa! Ozdobą on i zaszczytem świata! Arcytypem wszech jestestw!" - tak brzmią słowa pieśni, śpiewanej przez chór w "Tygodniu z życia mężczyzny". Słowa te pochodzą z Szekspirowskiego "Hamleta" i stanowią raczej ironiczne motto do trzeciego autorskiego filmu Jerzego Stuhra. Główny bohater "Tygodnia...", prokurator Adam Borowski, jest bowiem człowiekiem pełnym słabości, łatwo ulegającym pokusom. Tylko pozornie tydzień z jego życia, o którym opowiada film, jest szczęśliwy. Bohater kupuje dom, na rynku księgarskim ukazuje się jego książka, za parę dni ma wyjechać z chórem na występy do Wielkiej Brytanii, jego żona Anna otrzymuje prestiżową nagrodę. W rzeczywistości z każdym z tych wydarzeń wiążą się mniejsze lub większe podłości popełniane przez Borowskiego. Popełniane nie zawsze z wyrachowania, częściej pod wpływem presji chwili. Adam nie jest człowiekiem amoralnym, dręczą go wyrzuty sumienia, czego dowodzi finał filmu. W jego życiu dochodzi do bolesnego rozdarcia. Oskarżając na sali sądowej, nie uznaje taryfy ulgowej. Dziwnym zrządzeniem losu przez siedem kolejnych dni tygodnia sam staje wobec podobnych problemów, co ludzie, dla których domagał się surowych wyroków. I co? W porównaniu z nimi wcale nie jest lepszy. "Tydzień z życia mężczyzny" to pierwszy film w reżyserskim dorobku Jerzego Stuhra, pod którym może - jak sam stwierdził - "podpisać się obiema rękami". Mówiąc te słowa, artysta miał na myśli głównie swoje opanowanie warsztatu realizatora. Nie ukrywał wszakże, że bliskie jest mu także przesłanie filmu, będące swoistym apelem o wyrozumiałość i tolerancję dla ludzkiej niedoskonałości. Adam Borowski bowiem to klasyczny typ "everymana", w którego duszy nieustannie toczy się walka między dobrem i złem. Raz jedno jest na wierzchu, raz drugie, zaś każdy dzień stanowi egzamin dla sumienia. Głównymi zaletami filmu Stuhra, oprócz oczywiście świetnego aktorstwa, są klarowna kompozycja, sprawnie poprowadzona intryga i muzyka Wojciecha Kilara. "Tydzień z życia mężczyzny" uhonorowano nagrodą OCIC na MFF w Wenecji (1999), dwoma wyróżnieniami na FPFF w Gdańsku - Gdyni (1999) oraz nagrodą publiczności podczas Lata Filmowego w Kazimierzu Dolnym (1999). 18:10 WĘDROWIEC POLSKI - MAZURY Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Prowadzący: Krzysztof Koehler Cykl programów, którego celem jest przybliżenie historii, tradycji, kultury różnych regionów Polski. Ten niekonwencjonalny kulturalny przewodnik po Polsce prowadzi poeta, literaturoznawca i krytyk literacki Krzysztof Koehler. Tym razem wędrowiec udaje się na poszukiwanie na Mazury. Dawno temu wędrował po Mazurach Melchior Wańkowicz i szukał Smętka. Powstał reportaż "Na tropach Smętka". Wędrowca ciekawi czy go wówczas znalazł. Mottem podróży jest teza: szukajcie, a nie znajdziecie! Czy się sprawdzi? 18:50 PORTRETY - CLAUDE MONET: ULOTNE IMPRESJE (CLAUDE MONET. IN THE LIGHT OF THE MOMENT) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Mathias Frick Scenariusz: Mathias Frick Życiowa podróż Claude'a Moneta przez Francję zaczyna się w Paryżu, gdzie artysta maluje m. in. życie codzienne toczące się na wielkich bulwarach i stacjach kolejowych. Z czasem zmienia miejsce pobytu i udaje się w dół Sekwany, zamieszkując w malowniczym Argenteuil, a następnie w Vetheuil, gdzie dotyka go osobista tragedia. Stamtąd przenosi się do Rouen, w którym maluje katedrę w różnym oświetleniu, a wreszcie do Giverny, i tam jako zapalony ogrodnik tworzy i uwiecznia na płótnach chyba najsłynniejszy ogród na świecie. 20:00 OPERACJA PIORUN (THUNDERBALL) Film sensacyjny, 125 min, Wielka Brytania 1965 Reżyseria: Terence Young Scenariusz na podstawie powieści Iana Fleminga: Richard Maibaum i John Hopkins Zdjęcia: Ted More Aktorzy: Sean Connery, Claudine Auger, Adolfo Celi, Luciana Paluzzi, Rik Van Nutter, Bernard Lee, Martine Beswick, Guy Doleman, Molly Peters i inni Czwarty - po "Doktorze No", "Pozdrowieniach z Moskwy" i "Goldfingerze" - film o przygodach brytyjskiego superagenta Jamesa Bonda, nagrodzony Oscarem za efekty specjalne. Atrakcyjności filmowi dodają także znakomite zdjęcia podwodne autorstwa Lamara Borena. Tytułową piosenkę śpiewa Tom Jones. "Operacja"Piorun "to trzeci i zarazem ostatni"bond"wyreżyserowany przez Terence'a Younga (1915 - 1994), urodzonego w Chinach angielskiego reżysera, któremu filmy z tej serii przyniosły wielką sławę. Międzynarodowy syndykat zbrodni Spectra żąda okupu w wysokości 100 mln funtów, grożąc - w razie nieotrzymania pieniędzy - zdetonowaniem dwóch bomb atomowych wykradzionych z arsenałów NATO. Z pomocą pięknej Domino, kochanki szefa organizacji Emilio Largo i siostry majora Dervala z NATO, Jamesowi Bondowi udaje się zlokalizować karaibską kryjówkę przywódcy Spectry. Agent 007 odkrywa także, że bomby umieszczono w podwodnej grocie, ale zanim zdoła przekazać tę informację do CIA, zostaje schwytany i uwięziony. Emilio Largo przenosi bomby na pokład swego ogromnego jachtu i wyrusza w kierunku Miami. Rannemu w nogę Bondowi udaje się wreszcie wydostać z podwodnego"więzienia". Rozpoczyna się szaleńcza pogoń za szefem Spectry. 22:20 RZECZ W KULTURZE Magazyn kulturalny, 19 min, Polska, 2020 Autorzy programu zaprezentują najciekawsze wydarzenia i zjawiska kulturalne. Będą je zapowiadać, relacjonować, a także zapraszać znanych twórców i komentatorów. Narodowe pamiątki obok arcydzieł światowej sztuki, bezcenne dokumenty obok tak zwanych kuriozów. Zbiory Muzeum Książąt Czartoryskich to w sumie 336 000 muzealiów, które tworzą najznakomitszą w Polsce kolekcję malarstwa, militariów oraz rzemiosła artystycznego. Zwiedzając muzealne sale, poznajemy najcenniejsze obiekty, które wyróżniają się nie tylko walorami artystycznymi, ale także ciekawą historią. 22:50 POLOWANIE NA ĆMY - ODC. 4 Serial obyczajowy, historyczny, 46 min, Polska 2023 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Katarzyna Tybinka, Anna Gabryś Aktorzy: Piotr Siwek, Marcin Sztabiński, Sonia Mietielica, Monika Krzywkowska, Daria Polunina, Przemysław Stippa, Grzegorz Małecki, Piotr Nerlewski, Svyatoslav Suprunov "Polowanie na ćmy" to serial historyczny stworzony na podstawie powieści Wacława Holewińskiego "Pogrom 1905". Opowiada losy Polski i Polaków pod rosyjskimi zaborami. Jakub, brat Hany, bez skutku prosi Szczerba o wsparcie w poszukiwaniu siostry. Yvette ostrzega go przed Grunem, ale nie może zrobić nic poza tym. Jurina podczas kolejnego spotkania ze Szlimakowską orientuje się, że jej nowa przyjaciółka nie spotyka się z nią bezinteresownie; faktycznie chodzi o koneksje Juriny w Petersburgu. Stwierdza jednak, że dla niej samej te spotkania też są cenne. Jurina nadal jednak nie wie, kim naprawdę jest Szlimakowska. Kiedy na raucie w Rosyjskim Domu wymienia nazwisko nowej znajomej, inne Rosjanki brutalnie tłumaczą jej, z kim tak blisko się zaprzyjaźniła. Tymczasem Grun nadal knuje swoją intrygę i sieje dezinformację, ostrzega alfonsów przed rodziną Hany, przed jej porywczym bratem socjalistą. Yvette mówi ukrywanemu w piwnicy u Szlimakowskiej Marcelowi o porwaniu Hany. W emocjach Marcel próbuje pocałować Yvette, która go odtrąca. Dziewczyna nie zdaje sobie sprawy, że jest cały czas obserwowana przez pracowników Szlimakowskiej. Yvette odwiedza nieznajomy Ustroński, przysłany przez Józefa z Paryża. Wychodzi na jaw, że list z Syberii został sfałszowany przez Szczerba. Okazuje się, że Józef na zlecenie socjalistów razem z Yvette dokonał włamania, by ukraść kosztowności, które pozwoliłyby finansować działalność organizacji. Zostali przyłapani, ale aresztowano tylko Yvette, Józef uciekł z kosztownościami, po czym został ewakuowany do Paryża. Ustroński stara się usprawiedliwiać postawę Józefa. Yvette jest w rozpaczy. Jej świat, wszystkie nadzieje i plany rozpadają się. Upija się do zatracenia, ale wtedy właśnie Szlimakowska ze swoimi ochroniarzami wyciąga Marcela z piwnicy. Dochodzi do konfrontacji. Podpuszczeni przez Gruna Jakub i Heszel (mąż Hany) próbują negocjować z domniemanymi porywaczami Hany, ale kończy się to tragicznie: Jakub ginie, a Heszel trafia w ciężkim stanie do szpitala. Grupa uzbrojonych w noże żydowskich rzeźników w odwecie za porwanie Hany i śmierć Jakuba maszeruje w kierunku Zismana. 01:35 NOC KRÓTKICH FILMÓW - KOMITET (KOMMITTEN / THE COMMITTEE) Film krótkometrażowy, 13 min, Norwegia/Szwecja, 2016 Reżyseria: Jenni Toivoniemi, Gunhild Enger Scenariusz: Gunhild Enger, Jenni Toivoniemi Aktorzy: Cecilia Milocco, Tapio Liinoja, Kristin Groven Holmboe Krótki film fabularny. Trzech delegatów ze Szwecji, Norwegii i Finlandii spotyka się w Laponii, aby wybrać dzieło sztuki, które ma zostać umieszczone w miejscu, gdzie zbiegają się granice trzech państw. Na członków komitetu czeka jednak niespodzianka, bo zamiast rzeźby, artysta, któremu zlecono projekt, prezentuje swoją oryginalną wizję nordyckiego tańca, a proces demokratycznego podejmowania decyzji stawia przed delegatami nie lada wyzwanie. (opis festiwalowy) 01:50 NOC KRÓTKICH FILMÓW - WĄSY (VIIKSET / THE MOUSTACHE) Film animowany, 3 min, Finlandia, 2015 Reżyseria: Anni Oja Scenariusz: Anni Oja Zabawny krótki film animowany o rywalizacji o najpiękniejsze wąsy w mieście. 01:55 NOC KRÓTKICH FILMÓW - KOMINIARCZYK (DER SCHORNSTEINSEGLER / THE CHIMNEY SWIFT) Film animowany, 4 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Frederic Schuld Scenariusz: Frederic Schuld Wykonawcy: Joshua Zuehlke, Henry Holland Krótki film animowany o ciężko pracujących dzieciach w XIX - wiecznej Anglii. Brytyjski kominiarz opisuje swoją codzienną rutynę polegającą na zmuszaniu dzieci do pracy. Podczas gdy my obserwujemy dziecko czyszczące komin, wypowiedź mistrza z każdym zdaniem staje się coraz bardziej osobista, aż rozumiemy, że mówi on o swojej własnej przeszłości. Będąc zamkniętym w błędnym kole, wydaje się, że nie ma z niego wyjścia. (opis festiwalowy, źródło: zoomfestival.pl) 02:10 KINO NOCNE - KAWALERSKIE ŻYCIE NA OBCZYŹNIE Film obyczajowy, 100 min, Polska, 1992 Reżyseria: Andrzej Barański Scenariusz: Andrzej Barański Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Marek Bukowski, Jan Frycz, Magdalena Wójcik, Wiktor Zborowski, Artur Barciś, Bożena Dykiel, Jarosław Gruda, Andrzej Mastalerz, Witold Wieliński, Marek Walczewski, Ewa Buczko, Cynthia Kaszyńska, Zofia Merle, Hanna Stankówna, Mirosława Marcheluk, Paweł Nowisz, Bogdan Baer, Anna Majcher, Hanna Śleszyńska i inni Niemal od początku swej kariery Andrzej Barański uważany był za reżysera chętnie portretującego codzienne życie, zwłaszcza prowincji. Jego sposób narracji bywa zwykle nasycony delikatnym, dobrodusznym humorem i łagodnym sentymentalizmem. Reżyser konsekwentnie uprawia własną filozofię kina. Jej naczelną zasadą jest prawo do indywidualnej interpretacji świata, na którą wpływ mają przede wszystkim własne doświadczenia i przemyślenia. Twórczość autora "Tabu" od lat fascynuje krytyków swą osobnością i nietypowością. Jeden z nich pisał: "Manifestowana w filmach Barańskiego zgoda na los i brak pretensji do świata jest na naszym gruncie czymś niebywałym - choć podobne nastawienie nie dziwiłoby w filmie skandynawskim czy chińskim. Barański ukazuje Polskę z całkowitym pominięciem romantycznych klisz, tak właśnie, jakby ukazywał Skandynawię czy Chiny. Patrzy na świat trochę jak gość z Księżyca lub jak archeolog, zafascynowany materialnymi szczegółami życia". Pewnym odstępstwem od tej stylistyki był "Horror w Wesołych Bagniskach", "thriller w stylu retro", w którym autor "Niech cię odleci mara" zaprezentował się widzowi jako wytrawny humorysta, biegle żonglujący konwencjami, zgrabnie balansujący między drwiną a filozoficzną refleksją. Wcześniejsze o trzy lata "Kawalerskie życie na obczyźnie" to adaptacja pamiętnika Jakuba Wojciechowskiego pt. "Żywot własny robotnika". Tekst ten, będący relacją z pobytu młodego Polaka w Niemczech, w 1923 roku wygrał konkurs Polskiego Instytutu Socjologicznego. Wydany siedem lat później przez prof. Józefa Chałasińskiego zyskał uznanie m. in. Tadeusza Boya - Żeleńskiego, choć wielu zaszokował obyczajową śmiałością. Wyczulony na materialny konkret Andrzej Barański nie mógł przejść obok prozy Wojciechowskiego obojętnie. W jednym z wywiadów mówił: "Pierwsze, co rzuciło mi się w oczy przy lekturze książki, to gigantyczna ilość detali. Autor pamięta, ile zapłacił za piwo flaszkowane, a ile za beczkowe. Ten pamiętnik to właściwie sfabularyzowany rocznik statystyczny. Ale każdy detal ma tu znaczenie psychologiczne, mówi coś o bohaterze. Nastawiłem się na przedstawienie jego drogi życiowej. Jest ona o tyle oryginalna, że zwykle w młodości najpierw myśli się o miłości idyllicznej, potem dopiero przychodzą inne doświadczenia. U niego - inaczej. Odkrywa ją stopniowo, przechodząc kolejne stopnie wtajemniczenia erotycznego." Początek XX wieku. Michał, młody chłopak z Poznańskiego, jedzie dobrowolnie do Niemiec w poszukiwaniu pracy i atrakcyjnych perspektyw na przyszłość. W fabryce włókienniczej poznaje swojego rodaka, Stefka. Wspólnie zaczynają chodzić na kurs tańca i form towarzyskich. Szybko jednak okazuje się, że wyuczone reguły savoir - vivre'u przysparzają Michałowi tylko kłopotów. Porzuciwszy pracę w fabryce, chłopak zatrudnia się jako pomocnik karuzelnika. Nowy szef z lubością oddaje się coraz to nowym podbojom erotycznym. Widząc to, Michał z całą ostrością uświadamia sobie znaczenie tej sfery życia. Po zakończeniu objazdu z karuzelą podejmuje pracę w kotłowni. Mieszkanie znajduje u rozwódki Frau Luther, która bez zbędnych ceregieli wprowadza nowego lokatora w tajniki sztuki kochania. 04:10 RZECZ W KULTURZE Magazyn kulturalny, 19 min, Polska, 2020 Autorzy programu zaprezentują najciekawsze wydarzenia i zjawiska kulturalne. Będą je zapowiadać, relacjonować, a także zapraszać znanych twórców i komentatorów. Narodowe pamiątki obok arcydzieł światowej sztuki, bezcenne dokumenty obok tak zwanych kuriozów. Zbiory Muzeum Książąt Czartoryskich to w sumie 336 000 muzealiów, które tworzą najznakomitszą w Polsce kolekcję malarstwa, militariów oraz rzemiosła artystycznego. Zwiedzając muzealne sale, poznajemy najcenniejsze obiekty, które wyróżniają się nie tylko walorami artystycznymi, ale także ciekawą historią.