TVP Nauka Środa, 24.01.2024 05:55 PODRÓŻNIK - MASKARENY Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Zapraszamy na trzy największe wyspy archipelagu Maskarenów położonego na Oceanie Indyjskim, osiemset kilometrów na wschód od Madagaskaru. Każda z maskareńskich wysp ma swój charakter, odmienne tradycje obyczaje i turystyczne atrakcje. Mauritius to największa i najlepiej znana z wysp archipelagu. Znajduje się tam unikatowe w skali świata muzeum znaczków pocztowych, jedyne miejsce na świecie, gdzie obok siebie można oglądać oba: pomarańczowy i niebieski znaczek z Mauritiusa. Zwiedzimy stolicę wyspy Port Louis. Poznamy przepis na wypiekane z manioku ciasteczka i tajniki tradycyjnych bazarów, a przewodniczką będzie Dorota - Polka od 12 lat mieszkająca na Mauritiusie. Druga z prezentowanych wysp to Rodrigues - wyspa należąca do Republiki Mauritiusa. Mieszkają tu głównie katolicy, zwiedzimy więc jeden z największych kościołów nad Oceanem Indyjskim. Poznamy także ludowych artystów kultywujących dawne rzemiosła. Reunion to wyspa będąca administracyjnie francuskim zamorskim departamentem. Wulkaniczną wyspę obejrzymy z pokładu paralotni, dowiemy się o możliwościach uprawiania różnych ekstremalnych sportów. 06:20 CZY WIESZ, ŻE? - /95/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 06:55 CZY WIESZ, ŻE? - /96/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:30 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 2 - (ODC. 5) - HAREMY NIE TYLKO MĘSKIE Reportaż, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W drugiej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 08:00 PODRÓŻNIK - MALEZYJSKIE SZLAKI Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Wędrując śladem egzotycznych tradycji, starych kultur, niezwykłych zabytków i innych wakacyjnych atrakcji odwiedzimy stolicę Malezji - Kuala Lumpur, jedno z najnowocześniejszych i najbogatszych dziś miast świata. Dotrzemy na wyspę Penang pełną kolonialnych zabytków i kultywującą stare, chińskie tradycje, bo żyje tu największa na świecie społeczność Chińczyków poza Chinami. Odwiedzimy Langkawi, jeden z najbardziej urokliwych i wciąż jeszcze mało znanych archipelagów otoczony szczególną ochroną przez UNESCO. Poznamy smak durianów - owoców o wykwintnym smaku i nieprzyjemnym zapachu, rambutanów, mangustin i innych egzotycznych przysmaków Wysp Korzennych, czyli Moluków. 08:25 ASTRONARIUM - (19) - "CZAS" Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Dlaczego doba ma akurat dwadzieścia cztery godziny? Czy cień może nam zastąpić zegarek? I co wspólnego mogą mieć GPS i ogólna teoria względności? Wszystkie te pytania mają jeden wspólny mianownik - czas. W "Astronarium" pokażemy, jakie są astronomiczne podstawy rachuby czasu i co sprawia, że wskazówki zegarów tak nieubłaganie prą do przodu. 08:55 APOKALIPSA CZŁOWIEKA PIERWOTNEGO - ODC. 2 (APOCALYPSE NEANDERTHAL) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Jason Levangie, Jason Levangie Zdjęcia: PAUL MCCURDY, PAUL MCCURDY Muzyka: JIHWOAN AHN, JIHWOAN AHN Przez tysiące lat neandertalczycy przemierzali ziemię, ale w mgnieniu oka zniknęli z historii. Neandertalczyk jest jednym z najbardziej zaskakujących tajemnic w historii. Nieustraszeni wojownicy obdarzeni niezwykłą siłą, dysponujący znakomitymi narzędziami. Najnowsze odkrycia potwierdzają hipotezę, że przyczyną zagłady neandertalczyka nie była wojna z człowiekiem współczesnym. Historię naszego najbliższego krewnego przerwał żywioł. A nas może czekać podobny los. Naukowcy uważają, że neandertalczyk uległ zagładzie, gdy 39.000 lat temu wybuchł wulkan. Zespół naukowców bada tę teorię wulkanicznej anihilacji. A jeśli super wulkany oznaczały koniec dla neandertalczyków, może w przyszłości erupcja spowoduje zagładę ludzkości. Najnowsze odkrycia każą nam zrewidować poglądy na temat naszych najbliższych krewnych. Zwłaszcza podstawowe: jak to się stało, że neandertalczycy wymarli, a my przetrwaliśmy? Zostaliśmy jedynym gatunkiem człowieka na Ziemi, ale neandertalczyk wciąż żyje w naszych genach. Dzięki niemu lepiej radzimy sobie z wyzwaniami i przeżyliśmy, choć jemu to się nie udało. 09:55 WIELKIE WYNALAZKI - /7/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 10:55 PODRÓŻNIK - MASKARENY Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Zapraszamy na trzy największe wyspy archipelagu Maskarenów położonego na Oceanie Indyjskim, osiemset kilometrów na wschód od Madagaskaru. Każda z maskareńskich wysp ma swój charakter, odmienne tradycje obyczaje i turystyczne atrakcje. Mauritius to największa i najlepiej znana z wysp archipelagu. Znajduje się tam unikatowe w skali świata muzeum znaczków pocztowych, jedyne miejsce na świecie, gdzie obok siebie można oglądać oba: pomarańczowy i niebieski znaczek z Mauritiusa. Zwiedzimy stolicę wyspy Port Louis. Poznamy przepis na wypiekane z manioku ciasteczka i tajniki tradycyjnych bazarów, a przewodniczką będzie Dorota - Polka od 12 lat mieszkająca na Mauritiusie. Druga z prezentowanych wysp to Rodrigues - wyspa należąca do Republiki Mauritiusa. Mieszkają tu głównie katolicy, zwiedzimy więc jeden z największych kościołów nad Oceanem Indyjskim. Poznamy także ludowych artystów kultywujących dawne rzemiosła. Reunion to wyspa będąca administracyjnie francuskim zamorskim departamentem. Wulkaniczną wyspę obejrzymy z pokładu paralotni, dowiemy się o możliwościach uprawiania różnych ekstremalnych sportów. 11:20 CZY WIESZ, ŻE? - /97/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 11:55 CZY WIESZ, ŻE? - /98/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:25 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 2 - (ODC. 5) - HAREMY NIE TYLKO MĘSKIE Reportaż, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W drugiej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 13:00 PODRÓŻNIK - MALEZYJSKIE SZLAKI Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Wędrując śladem egzotycznych tradycji, starych kultur, niezwykłych zabytków i innych wakacyjnych atrakcji odwiedzimy stolicę Malezji - Kuala Lumpur, jedno z najnowocześniejszych i najbogatszych dziś miast świata. Dotrzemy na wyspę Penang pełną kolonialnych zabytków i kultywującą stare, chińskie tradycje, bo żyje tu największa na świecie społeczność Chińczyków poza Chinami. Odwiedzimy Langkawi, jeden z najbardziej urokliwych i wciąż jeszcze mało znanych archipelagów otoczony szczególną ochroną przez UNESCO. Poznamy smak durianów - owoców o wykwintnym smaku i nieprzyjemnym zapachu, rambutanów, mangustin i innych egzotycznych przysmaków Wysp Korzennych, czyli Moluków. 13:30 MŁODZI TWÓRCY MISTRZOM - MEDYK - FILM O PROFESORZE ANDRZEJU SZCZEKLIKU Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 2008 Reżyseria: Urszula Kijak (obecnie Szubska) Scenariusz: Urszula Kijak (obecnie Szubska) Muzyka: R. Myhill Film "Medyk" opowiada o profesorze Andrzeju Szczekliku, wybitnym lekarzu i naukowcu. Do najważniejszych jego dokonań należą badania nad astmą aspirynową, za które otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Jego badania pozwoliły chorym na tę odmianę astmy z góry określić, które leki przeciwzapalne wolno im brać, a których nie. Profesor Szczeklik w tej chwili jest kierownikiem II Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. W filmie wspomina swoje pierwsze kroki na tym stanowisku, dowcipnie opowiada o doświadczeniach przeprowadzanych na sobie oraz w przystępny sposób odsłania tajemnice swoich badań naukowych. 13:55 NOTACJE - MAGDALENA FIKUS. Z NAUKĄ PRZEZ ŻYCIE Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2013 Autor: Małgorzata Uberna Magdalena Maria Fikus (ur. 13 maja 1936 r. w Krakowie), polska biolog, specjalizująca się w biochemii, biochemii kwasów nukleinowych, biofizyce komórki, inżynierii genetycznej. Propagatorka i popularyzatorka nauki w Polsce. Postanowieniem z 22 kwietnia 2011 r. prezydent Bronisław Komorowski, za wybitne osiągnięcia w pracy naukowo - badawczej i działalności dydaktycznej, za zasługi na rzecz popularyzacji i rozwoju nauki w Polsce, odznaczył ją Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. 21 października tego samego roku została Kanclerzem Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. Była żoną zmarłego w 1996 r. dziennikarza Dariusza Fikusa, redaktora naczelnego dziennika "Rzeczpospolita". 14:15 APOKALIPSA CZŁOWIEKA PIERWOTNEGO - ODC. 2 (APOCALYPSE NEANDERTHAL) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Jason Levangie, Jason Levangie Zdjęcia: PAUL MCCURDY, PAUL MCCURDY Muzyka: JIHWOAN AHN, JIHWOAN AHN Przez tysiące lat neandertalczycy przemierzali ziemię, ale w mgnieniu oka zniknęli z historii. Neandertalczyk jest jednym z najbardziej zaskakujących tajemnic w historii. Nieustraszeni wojownicy obdarzeni niezwykłą siłą, dysponujący znakomitymi narzędziami. Najnowsze odkrycia potwierdzają hipotezę, że przyczyną zagłady neandertalczyka nie była wojna z człowiekiem współczesnym. Historię naszego najbliższego krewnego przerwał żywioł. A nas może czekać podobny los. Naukowcy uważają, że neandertalczyk uległ zagładzie, gdy 39.000 lat temu wybuchł wulkan. Zespół naukowców bada tę teorię wulkanicznej anihilacji. A jeśli super wulkany oznaczały koniec dla neandertalczyków, może w przyszłości erupcja spowoduje zagładę ludzkości. Najnowsze odkrycia każą nam zrewidować poglądy na temat naszych najbliższych krewnych. Zwłaszcza podstawowe: jak to się stało, że neandertalczycy wymarli, a my przetrwaliśmy? Zostaliśmy jedynym gatunkiem człowieka na Ziemi, ale neandertalczyk wciąż żyje w naszych genach. Dzięki niemu lepiej radzimy sobie z wyzwaniami i przeżyliśmy, choć jemu to się nie udało. 15:15 NASZ DZIWACZNY ŚWIAT - / 14/ (WEIRD WONDERS OF THE WORLD, S. 02 EP. 6) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2016 Natura nie przestaje nas zaskakiwać - co rusz odkrywamy kolejne, dziwne zjawiska przyrodnicze czy niezwykłe zachowania zwierząt. Jaki jest wpływ słońca na muzykę klasyczną? Co łączy kozy i pająki? Czy z pajęczego jedwabiu da się zbudować kuloodporną skórę? Skąd małpy znają zasady reanimacji? To tylko kilka z wielu pytań, na które odpowiedź znajdziemy w kolejnych odcinkach cyklu "Nasz dziwaczny świat". Dzięki fascynującym eksperymentom, ciekawym i przystępnym wyjaśnieniom naukowców, niesamowitym opowieściom świadków i wyjątkowym materiałom filmowym odkryjemy tajemnice niezwykłych zjawisk, dziwnych zachowań, anomalii pogodowych czy medycznych cudów. 16:10 PODRÓŻNIK - ZAUŁKI FEZU Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Wizyta w pierwszej, historycznej stolicy Maroka i największym średniowiecznym kompleksie miejskim na świecie. Przez gąszcz ponad tysiąca uliczek dawnej stolicy poprowadzi widzów Hassan, przewodnik i historyk, który urodził się i wychował w Fezie. Pokaże najważniejsze zabytki: sanktuarium Mulaj Indrisa - najświętsze miejsce dla wyznawców islamu w Maroku, pierwszy w tej części świata uniwersytet, dawne pałace królewskie oraz imponujące miejskie mury. Wprowadzi widzów w świat historii i anegdot związanych z dziejami miasta i rządzącymi w nim dynastiami. Poznamy także dawne marokańskie obyczaje, smaki, zapachy, wspólnie odwiedzimy stragany, sklepiki i warsztaty rzemieślników. Hassan nauczy widzów, jak skutecznie się targować. Dotrzemy do dawnych garbarni, w których wyprawia się i farbuje skóry metodą niezmienną od wieków, a także do piekarni, do których kobiety przynoszą do upieczenia przygotowany w domach chleb. Wyprawa do Fezu to nie tylko podróż szlakiem cennych zabytków, lecz także egzotycznych obyczajów i tradycji. 16:35 CZY WIESZ, ŻE? - /99/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:05 CZY WIESZ, ŻE? - /100/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:40 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 2 - (ODC. 6) - WĘDRÓWKI Reportaż, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W drugiej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 18:15 WIELKIE WYNALAZKI - /8/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niderlandy (Holandia)/Niemcy, 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 19:10 PODRÓŻNIK - NOSY BE MADAGASKAR Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Madagaskar to wyspa, która dla wielu jest końcem świata. "Podróżnik" wybierze się tym razem jeszcze dalej, na archipelag wysp rozciągający się wzdłuż północnego wybrzeża Madagaskaru. Naszą bazą będzie Nosy Be - jej nazwa znaczy po prostu "duża wyspa". Niegdyś była schronieniem piratów, a później rodziny królewskiej, która była zmuszona opuścić Madagaskar. Prawdziwymi skarbami Nosy Be nie są jednak ukryte mityczne pirackie łupy, ale bogactwo natury i tradycji. Odwiedzimy Święte Drzewo - miejsce, do którego z całej wyspy pielgrzymują Malgasze. Opowiemy o dawnych wierzeniach i rytuałach, które są tu nadal kultywowane. W stolicy wyspy Hell Ville, wędrując wśród dawnych pałaców i budynków administracji, poznamy kolonialną historię Nosy Be, na tutejszym bazarze - bogactwo smaków. Pokażemy kurorty Nosy Be słynne wśród turystów na całym świecie już od ponad pół wieku. Choć mają wszystkie kurortowe udogodnienia nie przypominają gwarnych, europejskich miejscowości, zachowały swój charakter i tradycje. Łodzią wybierzemy się na Nosy Komba - wyspę lemurów, poznamy obyczaje i gusta najstarszego na ziemi gatunku ssaków naczelnych i związane z nimi legendy. Odwiedzimy także pobliski podwodny rezerwat, by podziwiać różnorodność rafy koralowej. 19:35 ASTRONARIUM - (20) - "ZDERZENIA GWIAZD" Magazyn, 23 min, Polska, 2016 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Dwie gwiazdy wirują wokół siebie, coraz szybciej i bliżej. W końcu wpadają jedna na drugą z impetem, który w potężnym rozbłysku łączy je w jedno. Takie zderzenia gwiazd to zjawisko odkryte w ostatnich latach przez polskiego astronoma. Łączy się z nimi także jedna z najbardziej fascynujących historii w całych dziejach polskiej astronomii. W "Astronarium" o tajemnicach zderzeń gwiazd. 20:00 SUPERNATURA - /1/ (SUPERNATURA) 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Frederic Planchenault Zdjęcia: Jean L’Appartien, Antoine Delenarre, Claire Djian Jak położyć kres nadmiernym kosztom energii, marnowaniu surowców i zanieczyszczeniom generowanym przez budowy? Wystarczy spojrzeć na to, jak z tym problemem radzą sobie organizmy żywe. Od milionów lat zwierzęta, rośliny i mikroorganizmy tworzą najróżniejsze konstrukcje dostosowane zarówno do swoich potrzeb, jak i środowiska. Co by było, gdyby zaczęto budować obiekty z bardziej zrównoważonych, samonaprawiających się materiałów, bez udziału paliw kopalnych? W tym odcinku eksperci starają się odpowiedzieć na pytanie, czy materiały inspirowane światem przyrody mogą stać się podstawą przyszłych konstrukcji. W programie zostanie wyjaśnione, jak szyszka, ptaki rajskie, muszle, las, koralowce, meduza mogą inspirować naukowców do projektowania innowacyjnych konstrukcji. 21:05 NASZ DZIWACZNY ŚWIAT - / 15/ (WEIRD WONDERS OF THE WORLD, S. 02 EP. 7) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Natura nie przestaje nas zaskakiwać - co rusz odkrywamy kolejne, dziwne zjawiska przyrodnicze czy niezwykłe zachowania zwierząt. Jaki jest wpływ słońca na muzykę klasyczną? Co łączy kozy i pająki? Czy z pajęczego jedwabiu da się zbudować kuloodporną skórę? Skąd małpy znają zasady reanimacji? To tylko kilka z wielu pytań, na które odpowiedź znajdziemy w kolejnych odcinkach cyklu "Nasz dziwaczny świat". Dzięki fascynującym eksperymentom, ciekawym i przystępnym wyjaśnieniom naukowców, niesamowitym opowieściom świadków i wyjątkowym materiałom filmowym odkryjemy tajemnice niezwykłych zjawisk, dziwnych zachowań, anomalii pogodowych czy medycznych cudów. 22:05 PODRÓŻNIK - ZAUŁKI FEZU Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Wizyta w pierwszej, historycznej stolicy Maroka i największym średniowiecznym kompleksie miejskim na świecie. Przez gąszcz ponad tysiąca uliczek dawnej stolicy poprowadzi widzów Hassan, przewodnik i historyk, który urodził się i wychował w Fezie. Pokaże najważniejsze zabytki: sanktuarium Mulaj Indrisa - najświętsze miejsce dla wyznawców islamu w Maroku, pierwszy w tej części świata uniwersytet, dawne pałace królewskie oraz imponujące miejskie mury. Wprowadzi widzów w świat historii i anegdot związanych z dziejami miasta i rządzącymi w nim dynastiami. Poznamy także dawne marokańskie obyczaje, smaki, zapachy, wspólnie odwiedzimy stragany, sklepiki i warsztaty rzemieślników. Hassan nauczy widzów, jak skutecznie się targować. Dotrzemy do dawnych garbarni, w których wyprawia się i farbuje skóry metodą niezmienną od wieków, a także do piekarni, do których kobiety przynoszą do upieczenia przygotowany w domach chleb. Wyprawa do Fezu to nie tylko podróż szlakiem cennych zabytków, lecz także egzotycznych obyczajów i tradycji. 22:30 CZY WIESZ, ŻE? - /101/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:00 CZY WIESZ, ŻE? - /102/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:35 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 2 - (ODC. 6) - WĘDRÓWKI Reportaż, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W drugiej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 00:15 PODRÓŻNIK - NOSY BE MADAGASKAR Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Madagaskar to wyspa, która dla wielu jest końcem świata. "Podróżnik" wybierze się tym razem jeszcze dalej, na archipelag wysp rozciągający się wzdłuż północnego wybrzeża Madagaskaru. Naszą bazą będzie Nosy Be - jej nazwa znaczy po prostu "duża wyspa". Niegdyś była schronieniem piratów, a później rodziny królewskiej, która była zmuszona opuścić Madagaskar. Prawdziwymi skarbami Nosy Be nie są jednak ukryte mityczne pirackie łupy, ale bogactwo natury i tradycji. Odwiedzimy Święte Drzewo - miejsce, do którego z całej wyspy pielgrzymują Malgasze. Opowiemy o dawnych wierzeniach i rytuałach, które są tu nadal kultywowane. W stolicy wyspy Hell Ville, wędrując wśród dawnych pałaców i budynków administracji, poznamy kolonialną historię Nosy Be, na tutejszym bazarze - bogactwo smaków. Pokażemy kurorty Nosy Be słynne wśród turystów na całym świecie już od ponad pół wieku. Choć mają wszystkie kurortowe udogodnienia nie przypominają gwarnych, europejskich miejscowości, zachowały swój charakter i tradycje. Łodzią wybierzemy się na Nosy Komba - wyspę lemurów, poznamy obyczaje i gusta najstarszego na ziemi gatunku ssaków naczelnych i związane z nimi legendy. Odwiedzimy także pobliski podwodny rezerwat, by podziwiać różnorodność rafy koralowej. 00:55 ASTRONARIUM - (20) - "ZDERZENIA GWIAZD" Magazyn, 23 min, Polska, 2016 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Dwie gwiazdy wirują wokół siebie, coraz szybciej i bliżej. W końcu wpadają jedna na drugą z impetem, który w potężnym rozbłysku łączy je w jedno. Takie zderzenia gwiazd to zjawisko odkryte w ostatnich latach przez polskiego astronoma. Łączy się z nimi także jedna z najbardziej fascynujących historii w całych dziejach polskiej astronomii. W "Astronarium" o tajemnicach zderzeń gwiazd. 01:30 SUPERNATURA - /1/ (SUPERNATURA) 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Frederic Planchenault Zdjęcia: Jean L’Appartien, Antoine Delenarre, Claire Djian Jak położyć kres nadmiernym kosztom energii, marnowaniu surowców i zanieczyszczeniom generowanym przez budowy? Wystarczy spojrzeć na to, jak z tym problemem radzą sobie organizmy żywe. Od milionów lat zwierzęta, rośliny i mikroorganizmy tworzą najróżniejsze konstrukcje dostosowane zarówno do swoich potrzeb, jak i środowiska. Co by było, gdyby zaczęto budować obiekty z bardziej zrównoważonych, samonaprawiających się materiałów, bez udziału paliw kopalnych? W tym odcinku eksperci starają się odpowiedzieć na pytanie, czy materiały inspirowane światem przyrody mogą stać się podstawą przyszłych konstrukcji. W programie zostanie wyjaśnione, jak szyszka, ptaki rajskie, muszle, las, koralowce, meduza mogą inspirować naukowców do projektowania innowacyjnych konstrukcji.