TVP Dokument Środa, 22.01.2025 05:40 DZIKA POLSKA - UJRZEĆ NIEDOSTRZEGALNE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Zdjęcia: Tomasz Michałowski Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody. Program pokazuje świat dzikich zwierząt, przyrody oraz ludzi, którzy ją chronią. Każdy program to ekspedycja w najbardziej niedostępne i dzikie miejsca w Polsce. Bohaterami cyklu są "szaleńcy natury", ludzie, którzy ulegli głębokiej fascynacji jakąś cząstką przyrody polskiej, jakimś gatunkiem żywych organizmów, jakimś przejawem życia, jakąś sprawą. Prowadzący program Tomasz Kłosowski i Marcin Kostrzyński spotykają tych szaleńców w terenie i ruszają śladem ich fascynacji. Polską przyrodę z wysoka i na falach świetlnych o różnej długości od lat ogląda i fotografuje dr Marek Ostrowski. Jego aparaty spoglądają na polskie ostępy z przeróżnych pułapów: od dachu wysokościowca po orbitę satelity. Uczą zauważać to, co niedostrzegalne. Zaskakują odmiennością wobec tego, co widzimy z ziemi. Pokazują to, co maleńkie, np. bakterie w powiększeniu, a to, co duże - jeziora czy puszcze - w pomniejszeniu. Narratorzy programu rozmawiają z autorem tych zdjęć o niezwykłych własnościach naszego widzenia świata. 06:15 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 12 PREZYDENCKIE SIEDZIBY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski W jakich warunkach mieszkali i pracowali prezydenci Polski w czasie XX - lecia międzywojennego? Co zmieniło się od tego czasu? Jak wygląda otoczenie prezydentów po 1989 roku? Jakie tajemnice skrywają ich pomieszczenia? Na te pytania odpowie Radosław Kotarski w najnowszych Podróżach z historią, gdy zabierze widzów w fascynującą podróż po Pałacu Prezydenckim, Belwederze i rezydencji w Wiśle. 06:50 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 4. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 4) Cykl dokumentalny, 44 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odc. 4. Towarzystwo własnych psiaków pomaga zmniejszyć napięcie w biurze. Poza tym - wprowadza zdrowszy styl życia pracownikom, bo kilka razy dziennie muszą wyprowadzić psy na spacer. Psy pracują jak reszta personelu. Jest taki czas w życiu, kiedy trzeba przenieść się do domu opieki. To przytłaczające i wielkie przeżycie, ale są w tych domach przyjaciele, którzy umilają pobyt. Zapewniają dobrą terapię rezydentom, zwłaszcza tym z demencją. Śmieją się wtedy, głaszczą psy i cieszą się z ich wizyt. Border collie to wybitnie inteligentne psy, więc potrzebują stale zajęcia. Codziennie miliony osób i paczek przechodzi przez lotniska na całym świecie. Dużym problemem jest bezpieczeństwo biologiczne. Ludzie przenoszą choroby i pasożyty - nawet o tym nie wiedząc. Na szczęście na linii frontu czuwają czworonożni eksperci, wyszkoleni, by wywęszyć wszystko, co nie powinno przekroczyć granicy. Labradoodle to połączenie labradora retrievera z pudlem są częstym wyborem na psy asystujące lub terapeutyczne. Psy poszukiwawczo - ratownicze pracują niezależnie od pogody, szukając zaginionych i rannych osób w każdym terenie. Psy szkoli się do tropienia zapachu ludzkiego. Psy można wyszkolić do wykonywania niezwykłych zadań - np. do pomagania niedowidzącym w bardziej aktywnym życiu. Psy pomagające niesłyszącym - alarmują ich o ważnych dźwiękach w domu. Różne rasy są predysponowane do różnych ról, ale pewne kudłacze kwalifikują się do prawie każdego zadania. Np. do testowania w firmie, produkującej pokarm dla zwierząt lub bycia uroczym psem w oknie. Niezależnie od umiejętności psa - zawsze znajdzie się dla niego odpowiednie zadanie. 07:45 CZY ZABIJAMY KOALE? (ARE WE KILLING THE KOALAS?) Film dokumentalny, 55 min, Australia, 2021 Reżyseria: Tim Flannery Film dokumentalny o koalach i grożącym im niebezpieczeństwom. To niewielkie australijskie zwierzątko wymiera. Koala cierpi na skutek niszczenia środowiska, chorób i głodu. I dzieje się coraz gorzej. Odkąd pierwsi Europejczycy postawili stopę na tej ziemi, wyginęło około dziesięciu procent rodzimych gatunków ssaków i znacznie więcej jest krytycznie zagrożonych. Pożary buszu, zmiany klimatyczne, niszczenie siedlisk powszechne jest przekonanie, że koale całkiem wyginą do 2050 roku. Wszyscy czytali wstrząsające nagłówki, ale ten dokument bada znacznie bardziej złożoną sytuację, która zagraża tej ukochanej, narodowej ikonie Australii. Odkrywca i ekolog, profesor Tim Flannery spotyka się z naukowcami, weterynarzami i badaczami, którzy pracują nad zrozumieniem prawdziwych zagrożeń, przed którymi stoją koale, i sposobów ich unikania. Tim zapuszcza się o trzydzieści lat w przyszłość, obserwując na własne oczy skutki zmian klimatycznych, tropi jednego z najbardziej nieuchwytnych i zagrożonych ssaków na świecie oraz ujawnia szczepionkę dla koali opracowaną z myślą o zapobieganiu chorobom ludzkim. Przygląda się również, w jaki sposób Bluetooth ratuje miejskie koale przed wyginięciem. Jaka jest tajemnica zapewnienia przetrwania koali? Australijscy specjaliści starają się rozwiązać problem. 08:50 GLOBALNA NAUKA - ODC. 5 PRZYRODA - PIĘKNO NASZEJ PLANETY (GLOBAL SCIENCE E05: NATURE - THE BEAUTY OF OUR PLANET) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 5 - "Przyroda, piękno naszej planety". Nasza planeta to bezcenny skarb. Jedyny dom, jak mamy, złożony z milionów gatunków zwierząt i roślin dzielących ziemie i oceany. Każdego roku badania naukowe wnoszą coraz więcej do wspólnej historii ewolucji. Ale 4,5 miliarda lat po jej powstaniu, Ziemia jest zagrożona. Podczas gdy przyroda zapewnia ludzkości bogactwo zasobów, czy rozwiązania naukowe mogą ocalić nasz zagrożony świat? Wyścig z czasem o los naszej planety już się rozpoczął. Obecnie naukowcy analizują niebywałą bioróżnorodność naszej planety, próbując odkryć tajemnice życia. Pomimo zmian klimatu, uczeni wciąż odkrywają nowe gatunki zwierząt, będąc świadkami rzadkich i ulotnych chwil. Jeśli przyroda zostanie zniszczona, nasza przyszłość będzie zagrożona. 09:50 PODRÓŻ PRZEZ WŁOCHY - ODC. 4 SYCYLIA (VIA ITALIA LA SICILIA) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Benoit Felici Mini - seria dokumentalna (4 odcinki) - podróż po starych Włoszech. To najlepszy sposób na odkrycie pięknych i tajemniczych krain na Półwyspie Peloponeskim. Pojawiają się różne regiony Włoch. Podążamy za pięknymi krajobrazami i spotykamy tych wszystkich, którzy nadal je ożywiają. Odc. 4. Sycylia, zwana przez starożytnych Greków Trinakrią, od drugiego wieku przed naszą erą może poszczycić się siecią dróg oplatających całą wyspę. Położona w sercu Morza Śródziemnego wyspa miała ogromne znaczenie strategiczne. Podczas naszej wycieczki poznamy trzy rzymskie drogi, które ukształtowały tę wyspę. Przez wieki różne cywilizacje, zamieszkujące Sycylię, wykorzystywały je w celach handlowych i kulturalnych. Korzystając ze starożytnych rzymskich dróg, można odkryć niebywałe uroki wyspy. Via Valeria zaczyna się w Mesynie, a kończy w Palermo. Była to droga, którą wjeżdżano i wyjeżdżano z wyspy. Via Aurelia prowadziła na południe, przecinając pasma górskie i tereny rolnicze. Z Agrigento Via Selinuntina wiodła do portu w Syrakuzach. Trzy rzymskie drogi łączyły trzy wybrzeża Sycylii i jej strategiczne porty. Dziś naukowcy i pasjonaci próbują odkryć ich zapomnianą sieć. 10:55 DĘCIAKI Reportaż, 18 min, Polska, 1983 Autor: Jarosław Hołoga Zdjęcia: Mirosław Skrzypczak Wykonawcy: Orkiestra Dęta Ochotniczej Straży Pożarnej W Grodzisku Wielkopolskim Reportaż o orkiestrze strażackiej z Grodziska Wielkopolskiego. Powstała w 1929 roku jako Orkiestra Dęta Ochotniczej Straży Pożarnej. Jej założycielem był Antoni Thum. Kapelmistrzem orkiestry od 1979 r. jest Stanisław Słowiński. Orkiestra zdobyła liczne nagrody i wyróżnienia. Spotkanie z orkiestrą zaczyna się jej występem na grodziskim rynku. Następnie bieg na sygnał alarmowy i wyjazd na akcję gaśniczą. Konny zaprzęg strażacki na szosie i opowieść o nim starego strażaka. Ćwiczenia gimnastyczne członków orkiestry. Próba orkiestry w plenerze i rozmowa o repertuarze przygotowywanym na festiwal w Koszalinie. Wyjazd orkiestry autokarami do Koszalina na 7. Ogólnopolski Festiwal Orkiestr Dętych OSP. Występ orkiestry na festiwalu, ogłoszenie werdyktu jury. Orkiestra OSP z Grodziska Wielkopolskiego została laureatem festiwalu. Spotkanie kończy się występem orkiestry na grodziskim rynku. W audycji wykorzystano utwory instrumentalne z repertuaru i w wykonaniu Orkiestry Dętej Ochotniczej Straży Pożarnej z Grodziska Wielkopolskiego. 11:20 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 1 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W pierwszym odcinku trzeciej serii cyklu "Polskie Dziedzictwo" prowadzący Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż do jednej z najstarszych osad na Litwie. Ziemie te, na przestrzeni wieków były na tyle ważne, że przez stulecia zabiegały o nie najważniejsze litewskie i polskie rody - Wiśniowieccy, Chodkiewiczowie, Radziwiłłowie czy Poniatowscy. Stefan Tompson opowie o legendach związanych z tymi terenami, ale także o faktach historycznych, przybliżając między innymi historię kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryja Panny i związanego z nim Albrychta Stanisława Radziwiłła. Poznamy także wyjątkowy, Modrzewiowy Dwór, zbudowany przez ród Zaleskich, których nazwisko było i jest ważne nie tylko dla Polaków, ale również dla mieszkańców Sri Lanki, gdzie jedna z dzielnic stolicy - Kolombo, nazwana została na cześć Władysława Michała Zaleskiego - Zaleski Town. 12:00 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 11 ZIMOWE SZALEŃSTWO (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 11 DESTINATION NEIGE) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 11 - "Zimowe szaleństwo". Amerykański stan Wyoming. Ze względu na surowy klimat zapadlisko Jackson Hole pozostało niezamieszkane aż do 1870 roku. Dawna ziemia traperów i kowbojów jest dziś znanym ośrodkiem turystycznym. Działa tu najstarsza stacja narciarska na zachód od Missisipi. Dziś Jackson cieszy się opinią luksusowego ośrodka narciarskiego dla bogatej klienteli. Przenosimy się kilka tysięcy kilometrów na wschód, do Turcji. Góra Erciyes, o wysokości 3970 m, góruje nad miastem Kayseri w Kapadocji. Zapaleni narciarze odkryli ją dopiero niedawno. Od kilku lat na jej szczycie działa nowoczesny ośrodek narciarski, którego trasy zjazdowe mają łączną długość dwustu kilometrów. Będziemy też w Norwegii, skąd przeniesiemy się do Kanady. W Górach Skalistych znajdują się setki kilometrów szlaków przeznaczonych wyłącznie do jazdy na skuterach śnieżnych. Wracamy do Europy. W Szwajcarii narciarze mogą korzystać nie tylko ze świetnych warunków klimatycznych, ale także z licznych tras zjazdowych i stoków. 12:30 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 12 PARKI I REZERWATY (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 12 AU BONHEUR DES PARCS) Serial dokumentalny, 27 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 12 - "Parki i rezerwaty". Chorwacja. Tutaj niedźwiedzie brunatne są stosunkowo liczne. Jednak w wielu innych europejskich krajach wyginęły, podobnie jak rysie, wilki czy duże ptaki drapieżne. W parku naturalnym mamy do czynienia z mieszkańcami, a nie z turystami. Jest tu sporo wiosek, a nawet miasteczek. Przenosimy się do Stanów Zjednoczonych. Stan Montana to raj dla miłośników przyrody. Na terenie Montany znajduje się aż osiem parków narodowych. Wody Polinezji stanowią schronienie dla niezwykle bogatej fauny. Tetiaroa była dawniej siedzibą władców Polinezji. Marlon Brando utworzył tu rezerwat, w którym dziś bezpiecznie bytują olbrzymie kolonie głuptaków, rybitw i fregat. Park Narodowy Doana to doskonały przykład bogactwa i różnorodności ekosystemów. Dominują tu wydmy, śródziemnomorskie zarośla i bagna. w 1984 roku Park Narodowy Doana został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. 13:00 JEDEN DZIEŃ DŁUŻEJ Reportaż, 49 min, Polska, 2020 Reżyseria: Monika Meleń Scenariusz: Monika Meleń Opowieść o niezwykłej miłości pomiędzy bohaterami, o pogodzeniu się z nieuchronnością śmierci, o inności oraz o rozdźwięku między marzeniami a rzeczywistością. Małgorzata urodziła się z zanikiem mięśni, kilka lat temu przestała już nawet poruszać palcami. Wraz ze swoim życiowym partnerem Krystianem miłośnikiem motocykli, wybiera się w podróż życia, aby powoli oswajać nadchodzącą śmierć. Parę poznajemy tuż przed rozpoczęciem podroży do Rumunii, kiedy Małgosia marzy, by ktoś mógł zilustrować, to, co dzieje się w jej głowie, to, jak ona sama siebie postrzega. 14:00 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 5. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 5) Cykl dokumentalny, 45 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odc. 5. Border collie to wspaniałe psy, niezwykle bystre, z ogromną energią i łatwo je szkolić. To rasa pasterska lub pracująca. Czasem w miejskim środowisku, jeśli nie pracują, mają problemy ze stresem i lękami. Jednak czy można nauczyć psa prowadzić samochód? Sznaucery olbrzymie to energiczne i bardzo inteligentne psy. Muszą mieć dużo ruchu i wyzwań. Psy są szkolone do szukania narkotyków. Wybierając odpowiednie psy bierze się pod uwagę inteligencję, chęci i zapał. Teriery są szkolone do tropienia szkodników, zwłaszcza szczurów. To psy różnej wielkości, są wyjątkowo inteligentne, pełne werwy i zapału. Psy pracujące są przyjaciółmi na całe życie. 14:55 WSZYSTKO O TORBACZACH - ODC. 1 NARODZINY (THE WONDERS OF MARSUPIALS RISE OF THE MARSUPIALS) Film dokumentalny, 49 min, Australia, 2016 Reżyseria: Edward Saltau, Daniel Hunter Trzyczęściowa seria dokumentalna o torbaczach, badająca ich ewolucję, dzięki której poradziły sobie z wyjątkowymi i trudnymi wyzwaniami życia w Australii. Wizualna uczta oszałamiających australijskich krajobrazów. Seria przedstawia kangura rudego, koale, niełazy tygrysie, bandykoty, potaroo i nie tylko. Spotkamy największe i najmniejsze torbacze, a także najrzadsze i odnoszące największe sukcesy. Oprócz spotkania z niesamowitą różnorodnością australijskich torbaczy, dowiemy się, jak powstały te stworzenia i jak przybyły na ten ogromny, wyspiarski kontynent. Części: 1. Narodziny. Zdefiniujmy, co znaczy być torbaczem i czym się on różni od innych ssaków... Wszystkie ssaki są owłosione, regulują temperaturę ciała i karmią młode mlekiem. Najlepiej znane nam ssaki - koty, psy, małpy i my ludzie - jesteśmy łożyskowcami. Sposób rozmnażania torbaczy diametralnie różni się od łożyskowców. Każdy torbacz, rodzi się w bardzo wczesnym stadium rozwoju i jest wielkości fasolki. Większość torbaczy ma torby do ochrony ssących maluchów - inne zaadaptowały surowsze, lecz równie skuteczne - metody opieki. Z 334 gatunków torbaczy na świecie - ponad 2/3 występuje w regionie Australazji. 15:55 GLOBALNA NAUKA - ODC. 6 NOWOCZESNE TECHNOLOGIE - KSZTAŁTOWANIE PRZYSZŁOŚCI (GLOBAL SCIENCE E06: TECHNOLOGY - SHAPING OUR NEW WORLD) Cykl dokumentalny, 49 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 6 - "Nowoczesne technologie, kształtowanie przyszłości". Technologia przenika wszystkie aspekty naszego życia. Smartfony, drony, wirtualna rzeczywistość. Za innowacjami stoją pionierzy kształtujący przyszłość poprzez zmianę naszego zachowania, nawyków, a nawet kultury. Technologia łączy się z ludzkością jak nigdy wcześniej. Odmienia to, jak się poruszamy i jak naprawiamy własne ciała. Uzależniliśmy się od innowacji, a technologia ewoluuje w niespotykanym dotąd tempie, aby sprostać naszym potrzebom. Witajcie w świecie, w którym technologia wprowadza ludzkość w ekscytującą przyszłość. Ludzie są istotami technologicznymi. Od pierwszych, kamiennych narzędzi Paleolitu po komputery kwantowe, dążymy do wartości niezbędnych dla naszego przetrwania: wydajności, wygody i bezpieczeństwa. Naukowcy z koreańskiego uniwersytetu Sejong opracowali klawiaturę, która mieści się w kieszeni. Nie zawiera ona żadnych sztywnych elementów poza nanorurkami z włókna węglowego. Silikonowa klawiatura zwija się, zgina i składa bez najmniejszych problemów. Po drugiej stronie świata, w angielskim Hampshire, technologia pozwala hodowcom znaleźć żywy inwentarz. Mogą wybierać swoje przyszłe krowy, korzystając z aplikacji ze zdjęciami i dokładnymi opisami bydła. W Kalifornii najnowsze technologie wirtualne przygotowują kierowników do zwalniania podwładnych. 16:55 RZYM ARMIA BUDOWNICZYCH (ROME: AN ARMY OF BUILDERS / ROME, L'ARMEE DES BATISSEURS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Raphal Rouyer Opowieść o tym jak armia Cezara wykorzystywała potęgę swojego militarnego geniuszu, by pokonać Galów. Po podbiciu terytoriów umiejętności techniczne rzymskich legionistów zostały wykorzystane do budowy monumentalnej infrastruktury, takiej jak imponujące kamienne forty, które służyły do ochrony granic imperium. Legion rzymski, będący narzędziem zarówno podboju ziemi, jak i planowania terytorialnego, okazał się najcenniejszym atutem Rzymu: potężną armią budowniczych. Legion Rzymski kojarzy nam się ze zdyscyplinowanymi, walecznymi żołnierzami. Ale to tylko część prawdy. To byli śmiali wojownicy i wielcy budowniczowie. Umiejętności budowlane były jednym z atutów rzymskiej armii. Każdy legionista był zdolnym robotnikiem umiejącym posługiwać się bronią i wszelkimi narzędziami. Umiejętności techniczne były jednym z politycznych filarów rzymskich podbojów. Podczas wojny w Galii armia Juliusza Cezara wykorzystywała budowniczą sprawność do podporządkowania sobie galijskich plemion. 18:00 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 13 CZAS DO SZKOŁY (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 13 A L’COLE DU MONDE) Serial dokumentalny, 25 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 13 - "Czas do szkoły". Edukacja w Singapurze jest laicka, obowiązkowa i darmowa. Codziennie, o siódmej dwadzieścia, we wszystkich szkołach na maszt wciągana jest flaga. Rozbrzmiewa przy tym hymn narodowy. Singapurski system edukacji należy do najsurowszych na świecie. Przenosimy się do Stanów Zjednoczonych. Posągi myśliciela oraz Minerwy bogini mądrości mają inspirować studentów Uniwersytetu Columbia. Jesteśmy w centrum Nowego Jorku. Budynki uniwersyteckie zajmują całą dzielnicę. To robi wrażenie, zwłaszcza w porównaniu z francuskimi uczelniami. 25 bibliotek Uniwersytetu Columbia oferuje studentom ponad 8 milionów książek. Zajrzyjmy do Kataru, który masowo inwestuje w organizację wydarzeń sportowych, a piłka nożna jest traktowana jak sport narodowy. Przenosimy się do Burkina Faso. Przedszkola to rzadkość tutaj, ale ośrodków edukacji jest coraz więcej. 18:30 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 14 DZIKIE ŻYCIE (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 14 BTES PAS BTES) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 14 - "Dzikie życie". Mauritius. Wyspa Ile aux Aigrettes jest jak liść nenufaru na turkusowych wodach laguny - całkiem płaska i zielona. To jedno z rzadkich miejsc, które pokazuje nam, jak wyglądał las na Mauritiusie, zanim osiedli tu ludzie. Przenosimy się do Kalifornii. Oceanarium Monterey Bay należy do największych i najsłynniejszych na świecie. Można w nim oglądać 625 gatunków morskich zwierząt, obecnych w wodach Kalifornii. Przenosimy się na południe do Brazylii a potem wrócimy do Stanów Zjednoczonych, tym razem na Zachód. Zajrzymy też na Bliski Wschód, do Omanu. 19:05 PAPCIO CHMIEL Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2020 Reżyseria: Petro Aleksowski, Petro Aleksowski Film dokumentalny prezentujący Henryka Chmielewskiego - wybitną postać polskiej sztuki komiksu. Filmowy portret "Papacia Chmiela" oczami jego 11 - letniego fana, prowadzącego swój program literacki, w którym recenzuje książki. Marzeniem entuzjasty literatury jest spotkanie z Papciem i przeprowadzenie z nim wywiadu do swojego vloga. W filmie śledzimy próby kontaktu Olafa z jego Mistrzem. Olaf spotyka znawców tematu: krytyków, publicystów, artystów, uczestniczy w wydarzeniach specjalnych dla fanów. Poznaje historię swojego bohatera, zarówno zawodową, jak i osobistą. Duży nacisk został położony na przeżycia Henryka Chmielewskiego w trakcie powstania warszawskiego. Niejako drugą pierwszoplanową postacią filmu jest Tytus, czyli uczłowieczona, a wręcz spersonifikowana małpa. Projekt jest poświęcony również genealogii tej postaci. W filmie wykorzystano kilka technik rejestracyjnych, od klasycznej zdjęciowej po animowaną. a także materiały archiwalne oraz efekty wizualne. 20:10 NADDNIESTRZE, ABCHAZJA I OSETIA - FANTOMOWE PAŃSTWA (TRANSNISTRIA, ABKHAZIA AND OSSETIA - PHANTOM STATES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2023 Reżyseria: Solomon Kane, Sylvain Biget Film dokumentalny o sytuacji w separatystycznych republikach: Abchazji, Naddniestrzu, Donieckiej Republice Ludowej i Osetii Północnej. Wszystkie nie zostały uznane przez społeczność międzynarodową i znajdują się pod całkowitą kontrolą Moskwy. Kreml finansuje te regiony, wspiera je militarnie i wykorzystuje do destabilizacji sąsiadujących krajów i uniemożliwienia im wejścia do Unii Europejskiej. Dziennikarze udali się tam w tajemnicy, aby dowiedzieć się, jak wygląda życie w tych rejonach świata. Naddniestrze to prorosyjska enklawa położona w Mołdawii. Jest całkowicie niedostępne dla zachodnich dziennikarzy. Na czele enklawy stoi Wiktor Guszan, tajemniczy oligarcha, były agent KGB. Od upadku ZSRR tamtejsze rolnictwo prawie nic nie wyprodukowało. Ludzie otrzymują bezpłatną benzynę, pomoc społeczną i emerytury z Moskwy. Od Moskwy zależne są także gruzińskie regiony Abchazji i Osetii Północnej. W Abchazji mieszka 45 000 Gruzinów, którzy uważają się za obywateli drugiej kategorii. Nie mają prawa głosu i muszą uzyskiwać przepustki, aby móc podróżować. Nauka języka gruzińskiego w szkołach jest zabroniona, natomiast nauka języka rosyjskiego jest obowiązkowa. Ukraina jest zdeterminowana aby odzyskać kontrolę nad Donbasem, znanym również jako Ludowe Republiki Doniecka i Ługańska. Spotykamy obywateli, którzy walczą w obronie swojego kraju przed armią rosyjską. 21:20 WOJNY PRZYSZŁOŚCI. AUTONOMICZNA BROŃ I SZTUCZNA INTELIGENCJA (FLASH WARS: AUTONOMOUS WEAPONS, AI AND THE FUTURE OF ARMED CONFLICT) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2022 Reżyseria: Daniel Andrew Wunderer Film dokumentalny o nowej technice wojennej, szybkich wojnach, autonomicznej broni i sztucznej inteligencji wykorzystywanej coraz częściej w czasie konfliktów zbrojnych. Kijów, 12 marca 2022 roku. Siedemnasty dzień wojny na Ukrainie. Nad domami pikuje dron o metrowej rozpiętości skrzydeł. Na pozór nieuzbrojony, nie rzuca się w oczy. Zniszczony nie wyróżnia się na tle zniszczeń po rosyjskiej napaści. Ma jednak wyjątkowe znaczenie. To Kub BLA - dron - samobójca, sterowany przez sztuczną inteligencję. Krążąc samodzielnie nad obszarem wyznaczonym do ataku, w każdej chwili może uderzyć w cel. Jest zwiastunem wielkiego postępu w technice, który na zawsze zmienia oblicze wojny. Błyskawiczne operacje wojskowe, drony i samonaprowadzające się pociski, sztuczna inteligencja stosowana w powietrzu, w morzu i na lądzie. Niegdysiejsza science fiction staje się rzeczywistością. Sztuczna inteligencja nie tylko zastępuje kierowcę i tworzy teksty, ale też zmienia broń stosowaną w czasie wojny. Mimo międzynarodowych prób regulacji, trudno powstrzymać rozwój broni autonomicznych. Kolejne konflikty napędzają przemysł zbrojeniowy. Znawcy nowych technologii ostrzegają przed groźbą utraty kontroli. Sztuczna inteligencja jest znacznie groźniejsza niż głowice nuklearne. Nagłe wojny, przy zupełnym braku kontroli, to tragiczny scenariusz, do którego nie można dopuścić. Światowe potęgi z pewnością dostrzegają ryzyko rozwoju technologicznego. Demonstracja siły może doprowadzić do zagrożenia konfliktem nuklearnym. 22:25 POLACY NA KRAŃCU ŚWIATA: JEDNA WYPRAWA - 4 ŻYWIOŁY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2016 Reżyseria: Damian T J Wojciechowski Zdjęcia: Adam Sienkiewicz Pierwsza polska wyprawa w rejon pasma Sary Beles na granicy chińsko - kirgiskiej. W wyprawie brało udział 8 Polaków w wieku od 26 do 55 lat. Góry Kokszał - tau znajdują się w południowej Kirgizji na granicy z Chinami w jednym z najbardziej niedostępnych regionów Azji Centralnej. Położone są w strefie przygranicznej i jeszcze do niedawna były całkowicie niedostępne nie tylko dla turystów, ale także dla obywateli Kirgistanu. Również dzisiaj na wjazd w tę strefę potrzebne jest specjalne pozwolenie z KGB. Celem wyprawy było przepłynięcie po raz pierwszy przez polską grupę położonego na wysokości 3, 500 metrów Jeziora Kel - suu. Jezioro ma długość 12 km i na całej długości położone jest wśród niedostępnych skał. Do dnia dzisiejszego zaledwie kilka rosyjskich grup przepłynęło to jezioro. Kolejny cel to pierwsze w historii wejście na szczyt Sary Beles (4650 m.) oraz spływ po lodowatej rzece Kok - kija. O ile dwa pierwsze cele udało się zrealizować, tak pierwszy w historii rafting po tej wijącej się w kilkusetmetrowym kanionie rzece nie został zakończony, ponieważ zaginęło 3 uczestników wyprawy. Wyprawa była tylko trudna fizycznie, lecz równocześnie przepiękna pod względem krajobrazowym i przyrodniczym. Film jest zapisem podróży, zmagań z niedostępną i dziką przyrodą oraz doświadczeń uczestników wyprawy w walce z własnymi słabościami. Nie zabrakło również tematu spotkania Polaków z ludźmi i kulturą Kirgistanu. 23:35 ZAGADKI ZBRODNI POLICJI MIEJSKIEJ - ODC. 2 (THE CITY POLICE CRIME / EL CRIMEN DE LA GUARDIA URBANA EP. 2) Cykl dokumentalny, 55 min, Hiszpania, 2021 Reżyseria: Carles Porta Mini - seria dokumentalna (4 odcinki) opowiadająca o trzymających w napięciu kryminalnych historiach z policyjnych kartotek. To prawdziwe zbrodnie z ostatnich 10 lat. Nie ma tu ekspertów opowiadających o swojej pracy, są prawdziwi ludzie opowiadający własne historie. Albo dlatego, że ich doświadczyli, albo dlatego, że je badali. Dużo napięcia i emocji. Połączenie prawdziwych wydarzeń z fikcyjnymi źródłami. Poznamy prawdziwą historię, która zainspirowała twórców serialu fabularnego Netflixa "Burning Body". 4 maja 2017 roku policja znalazła spalony samochód na jednej z dróg w Barcelonie. Wewnątrz pojazdu zlokalizowano pozostałości zwęglonego ciała. Samochód należał do Pedro Rodrigueza, agenta policji miejskiej w Barcelonie. Oficjalnie nie uznano go za zaginionego. Policja zrekonstruowała ostatnie godziny życia Pedra i zaczęła znajdować niespójności w zeznaniach osób najbliższych zaginionemu. Wkrótce odkryli, że Pedro był uwikłany w trójkąt miłosny, w którym jego dziewczyna Rosa, również policjantka, miała wiele do ukrycia. Odc. 2. Znamy już fakty, które pozwoliły barcelońskiej policji zatrzymać Rosę i Alberta. Po wielu dniach milczenia Rosa postanawia oskarżyć swojego kochanka - Alberta - o zabójstwo Pedra. Dziś przedstawimy jej wersję zdarzeń - partnerki ofiary. Wejdźmy w rolę bezstronnego sądu i wysłuchajmy jej relacji. Czy nas przekona? Rzućmy światło na mroczne fakty. 00:40 MICHAŁ URBANIAK. NOWOJORCZYK Z WYBORU Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2009 Reżyseria: Wiesław Dąbrowski Scenariusz: Wiesław Dąbrowski Wykonawcy: Michał Urbaniak, Urszula Dudziak, George Duke, Wojciech Karolak, Felton Crews, Buster Williams, Tomasz Stańko, raper Nato, Tom Browne, Lenny White, Don Blackman Zdjęcia: Kamil Dąbrowski, Anna Walichnowska Film dokumentalny o Michale Urbaniaku, jednym z najbardziej znanych na świecie polskich muzyków jazzowych, multiinstrumentaliście, skrzypku jazzowym i saksofoniście, a także kompozytorze, aranżerze i producencie płyt. Ale jest to przede wszystkim opowieść o człowieku, który kocha muzykę. W filmowej opowieści o meandrach kariery artysta przedstawia niekonwencjonalne, nowatorskie podejście do muzyki oraz definiuje i wyjaśnia credo artystyczne. Opowieść bohatera - barwna, pełna interesujących, czasami zabawnych, a czasami paradoksalnych, faktów z życia jest ilustrowana unikatowymi materiałami. Film pokazuje spektakularne dokonania, światowe sukcesy, prezentuje zarówno muzyczne style, w których porusza sie artysta, jak również bogate instrumentarium (Lirycon, Vocoder, Talking Violin itp.). Całość okraszona efektownymi videoclipami: "Decadence", "Why Not", "Urbanator", archiwalnymi fragmentami koncertów z polskimi oraz czarnoskórymi amerykańskimi muzykami, a także nasycona frapującą, energetyczną, różnorodną muzyką. Michał Urbaniak opowiada swoją historię, oprowadzając widza po miejscach swoich dokonań artystycznych w Nowym Jorku (Harlem, Broadway, kluby Blue Note i Village Vanguard itd.). Narrację wzbogacają wypowiedzi światowej sławy muzyków i artystów, z którymi współpracował Michał Urbaniak. Są to m. in.: Don Blackman, Tom Browne, Felton Crews, George Duke, Wojciech Karolak, Tomasz Stańko, Buster Williams, Lenny White. 01:50 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 13 PIĘKNO WYKUTE W STALI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak trudne było wykuwanie dawnych przedmiotów w stali? Radosław Kotarski wciela się w rolę kowala (miecznika), który używa tradycyjnych metod rzemieślniczych, aby stworzyć własny miecz. Poznaje również trud pracy dawnych rzemieślników i sprawdza, co z ich fachu pozostało do dzisiaj. Poza tym wyjaśnia, jakie słowa i stwierdzenia zawdzięczamy kowalom. Czy uda mu się wykuć miecz? Odpowiedź na to pytanie w programie. 02:25 O KRASNOLUDKACH I SIEROTCE MARYSI Film dokumentalny, 9 min, Polska, 1975 Reżyseria: Bogdan Dziworski Scenariusz: Bogdan Dziworski Film ukazuje dwie sfery życia aktorów - liliputów: zawodową - jako komików - oraz prywatną, nie zawsze tak zabawną jak na scenie. Omawiany temat to filmowe relacje widowiska cyrkowego, którego głównymi aktorami są karły. Swoimi umiejętnościami i prawdziwą sztuką bawią dzieci. Poza areną cyrkową prowadzą żywot normalnych ludzi, którym nienaturalny, mały wzrost nie przeszkadza cieszyć się życiem i oddawać jego urokom. Film, w którym na pozór obiektywna rejestracja fragmentów widowiska i codzienności wywołuje subiektywne doznania i różnorakie refleksje na temat relacji między światem ludzi "normalnych" i "ułomnych" oraz roli i miejsca człowieka w świecie. 02:45 SZPIEDZY. ŚWIADKOWIE HISTORII Film dokumentalny, 73 min, Polska, 1992 Reżyseria: Jerzy Zalewski, Dariusz Małecki Zdjęcia: Grzegorz Kuczeriszka, Paweł Wendorff Film o czterech mężczyznach oskarżonych o szpiegostwo na rzecz Stanów Zjednoczonych. Józef Szaniawski, dziennikarz skazany za kontakty z Radiem Wolna Europa był "ostatnim więźniem" Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zapomniany, odbywał karę jeszcze za rządów Tadeusza Mazowieckiego. Zdzisław Najder został skazany na karę śmierci za to, że był dyrektorem Radia Wolna Europa. Jerzy Pawłowski, szermierz, pięciokrotny medalista igrzysk olimpijskich był ponadto tajnym współpracownikiem służb specjalnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Centralnej Agencj Wywiadowczej Stanów Zjednoczonych. Tadeusz Płużański, profesor filozofii, współpracownik rotmistrza Witolda Pileckiego został skazany w pokazowym procesie tzw. grupy Witolda na podwójną karę śmierci. Wszyscy czterej bohaterowie audycji opowiadają o swoich zmaganiach z systemem komunistycznym.